Küçük Paşa

by Ebubekir Hâzım Tepeyran, İsmail Kayapınar (Günümüz Türkçesi'ne uyarlayan ), Defne Asal (Editör)

İstanbul’un bir paşa konağında doğacak bebek için sütanne aranır. Anadolu’nun bir köyünden getirilen, yeni doğum yapmış Selime, beraberinde kırk günlük oğlu Salih’le konağa alınır. “Küçük Paşa” olarak çağırılan Salih yedi yaşına kadar burada, Büyük Paşa’nın oğlu gibi yaşar, ta ki paşanın ölümüyle kapı önüne konana dek. Hiç tanımadığı köyüne, doğru dürüst hatırlamadığı anne babasına dönen Salih’i eziyet dolu günler beklemektedir...

Ebubekir Hâzım Tepeyran Küçük Paşa’da köy-kent uçurumuna, köylerdeki eğitimsizlik ve yoksulluğa dikkat çekerken, Anadolu’nun sefaletini de adeta bir ressam gibi berrak ve sanatsal bir tavırla gözlerimizin önüne seriyor.

Genres: Turkish Literature

192 pages, Paperback

First published January 1, 1910

Reviews

[Banu Yıldıran Genç]

ne zamandır merak ettiğim bir romandı. bu ben gençken yasak vs lafları geçen bir romandı ama acaba eskiden mi bahsediliyordu vallahi bilemedim çünkü yazar ebubekir hâzım tepeyran’ın asıl eleştirdiği şey abdülhamit.
elbette teknik olarak çok hataları var, klasik lafa karışma vs ama bunları zamanına göre değerlendiriyoruz biliyorsunuz. öyle bakınca bence köy romanı olarak çok çok iyi bir roman.
ebubekir beyin 2. meşrutiyet sonrası bir umutla ülkesinde değişmesini istediği şeyleri sokuşturduğu, bolca bilgi verdiği, bir ara ahmet mithat efendi misali jinekolojik bilgilere dahi daldığı bölümleri geçelim. ki o kadar umutluymuş ki bu dediği şeylerin 100 yıl sonra bile aynı olmasını görse ne yapardı adamcağız bilmiyorum.
istanbul’da büyüyen küçük paşa namlı salih’in yaşadıkları, istanbul ve niğde özelinde anlattıkları, realizmi, ana babalığın hakiki hali ama en çok o salih’in attan inip eşeğe binmeyi bırakın eşek tepmiş hali mahvediyor insanı. yine 2. meşrutiyet benzetmeleri yapmasa daha iyi olacakmış ama gerçekten salih’i bir karakter olarak derinleştirmiş yazar. bunu o dönemlerde başarmak zor. ve allahım o romantize edilmiş köylülerin gerçek yüzü ve pisliği… en sevdiğim konulardan biri. ki bu rezilliği anlatırken bile yazar bi şekilde eleştirmemeye çalışmış hemşehrilerini yine de :)
bir yerde ders verirken hıristiyan ve alevileri içinden pörtleyiveren bir aşağılamayla anmış ebubekir bey ama napalım artık ona bişi demiyoruz. kendisi oktay akbal’ın dedesi olur, onu da ekleyelim. bu kitaba video gelebilir bakalım.

[Ezgi]

Dönemin vesikasını çıkarmaya çalışan romanlardan. Tepeyran taşradan gelen ve bürokrat olan bir yazar. Bu kitabını da köy ve şehir arasındaki zıtlıkları ortaya koymak için yazıyor. Bürokrat olarak köylerin durumuna kayıtsız kalamıyor. Osmanlı’da az rastlanan bir profil doğrusu. Köyün geri kalmışlığını ve kentli zenginlerin yaşayışını eleştiriyor. Dönemin romanları gibi estetik kaygılardan uzak. Yer yer ders veren ya da bilgi aktaran pasajlara rastlanıyor. Yetkin romanlar olmasalar da Tanzimat romanlarından zevk almaya başladım. Osmanlı’nın değişimine dair insanın görüşünü berraklaştırıyor. Yazarlar halkı bilinçlendirmek gibi bir misyon üstleniyor ki bence Türk aydınını ele almak için en doğru yöntem budur. Romanlar melodrama yakın ama sorunları da hedefliyor. İlginç karışımlar barındırıyor kesinlikle. Bu roman da sert finaliyle topluma dair bir şeyler anlatmaya çalışıyor.

[Ozge · Rating 3 out of 5]

Dönemin Anadolu köylerindeki koşullara derinlemesine yer vermesi, sefalet koşullarını, halkın çaresizliğini ayrıntılarıyla anlatması ve çözüm önerileri getirmesine rağmen, anlatım dilinin dolambaçlılığı çoğu yerde -günümüz Türkçesi’ne çevrilmiş haliyle bile- çözülememiş. Cümlelerin çok uzun ve karmaşık oluşu okuma zevkini bir nebze azaltıyor. Ancak her şeye rağmen devletin görmezden geldiği böylesi içler acısı bir gerçeğe yazarın parmak basması takdire şayan.

[Özgür Tekin · Rating 5 out of 5]

Kara Bibik, eleştirmenler tarafından daha çok 30-40 sayfalık kısa bir öykü olarak görüldüğünden Küçük Paşa edebiyatımızdaki ilk köy romanı olarak kabul ediliyor.
Fethi Naci, kitabın teknik olarak romandan çok belgesel nitelikli betimlemelerden oluşan bir eser olduğunu söylüyor. Hatta yazarın yer yer romancılık hevesleri göstermiş olmasını ilginç bir şekilde hor görüyor. 100 yılın 100 romanı listesinde ikinci sırada incelemiş.
Bana göre de kitap öykü ile roman arasında bir konumda yer alıyor. Bunu bana düşündüren şey kitabın finali oldu. Kitabın kötü başlayan ilk bölümlerini aştıktan sonra aslında iyi bir ritm kazanıyor. Küçük Paşa'nın takma ismini hak etmesi ve doğduğu köye dönüşüyle bu takma ismin kötü bir şaka, bir çeşit aşağılamaya dönüşmesi gayet başarılı anlatılıyor. Ama her nedense olayların gelişimi bir öyküde doğal gözükecek ama bir romanda zayıflık olarak kabul edilecek şekilde hızlı oluyor. Hele finalin bağlanması apar topar olmuş. "Ebubekir Nazım Bey, kitabınızı çabuk tamamlayın da bir an önce baskıya verelim," diyen birinin yüzünden oldu muhtemelen(böyle olmadığı kitabın başında yazarın torunu olan Oktay Akbal tarafından anlatılıyor). Yine de, kitabın sonuna vardığımda okuduklarımdan etkilendiğimi hissettim. Kim bilir, belki yazar bir meslek olarak romancılığı seçmiş olsaydı bu kitabı teknik olarak çok daha iyi romanlar takip edebilirdi. Yazık ki, tek romanı bu olmuş.

[Fethi Naci]

#2
'Köyden söz açan ilk roman' diyebiliriz... yazarın romanı bir yana bırakarak açıklamalara giriştiğini görüyoruz... Küçük Paşa'yı okunmaya değerli kılan tek yanı, Ebubekir Nazım Tepeyran'ın yirminci yüzyıl başındaki Türk köyü ve Türk köylüsü üzerine gözlemleridir. Tepeyran, bu gözlemleri, büyük bir açık yüreklilikle dile getirir... köy insanlarının psikolojik gerçekliği yoktur. Köylülerin konuşmalarını köylü ağzıyla vermek ilginç bir çaba, ama bu çaba fazla bir şey katmıyor romana... belgeselden uzaklaşıp 'roman yazmaya' başlayınca, Küçük Paşa okunmaz hale geliyor.

[Fatih · Rating 2 out of 5]

Anadolu’nun birçok yerinde valilik vb. idari görevlerde bulunmuş bir kişinin gözünden hayatlar gerçekler ya da Anadolu-İstanbul karşılaştırması.

İnsanlara saf mutluluk nasip olmaz.
Her tatlı mutlaka az çok bir acılıkla karışır.

[Müge · Rating 4 out of 5]

3.5/5

[elpida&pepel · Rating 3 out of 5]

Okurken zorlandığım bir roman oldu ancak çok çarpıcı ve çok gerçek bir köy romanı.

[Behçet Necatigil]

Ebubekir Hâzım Tepeyran’ın romanı (1910) • Edebiyatı­mızda Nabizade Nâzım’m Karabibik (1890) romanından sonra köye yönelmiş ikinci eser