N'zid (Cadre rouge)

by Malika Mokeddem

N'zid. Supposons qu'Ulysse soit une femme. Une femme d'aujourd'hui. Algérienne. Elle s'appelle Nora et vient de se réveiller sur un voilier à la dérive, seule au milieu de la Méditerranée. Elle est amnésique et blessée au visage. Pourtant, une évidence s'impose d'emblée : la mer est son élément. Ses mains savent tout de ce bateau, de la navigation. Perdue entre deux rives, survivante d'un malheur qu'elle ignore, Nora cherche passionnément sa patrie qui avait jadis les contours d'un désert de sable. Et si, derrière les vagues, elle écoute le pincement d'un luth bédouin, celui de Jamil, rien ne prouve qu'ils se rejoindront, car Malika Mokeddem, dépassant la force du simple témoignage, a peut-être inventé une seconde manière d'évoquer l'Algérie contemporaine, une métaphore nouvelle et de tous les temps, pour une Odyssée sans Ithaque. N'zid signifie, en arabe, "je continue" et aussi "je nais".

Genres: France

216 pages, Paperback

First published January 1, 2001

About the author

Malika Mokeddem spent her childhood in a ksar, a traditional village. She now lives in Montpellier, France, where she divides her time between practicing medicine and writing.
Her works (published in French, and also available translated into English) include The Forbidden Woman and Of Dreams and Assassins.

Reviews

[Kees van Duyn · Rating 3 out of 5]

Als meisje luisterde de Algerijnse schrijfster Malika Mokeddem naar de verhalen die haar grootmoeder haar vertelde. Na haar studie medicijnen werkte ze eerst als nierspecialist en later als huisarts. In 1985 besloot ze hiermee te stoppen om zich volledig op het schrijven van boeken te richten. Vijf jaar later debuteerde ze met de roman Les hommes qui marchent (Blauwe mensen, 1998), waarvoor ze een Algerijnse literatuurprijs won. In 2003 verscheen Een vrouwelijke Odysseus, N’zid, dat twee jaar eerder in het Frans is uitgebracht.

Op een zeilboot op de Middellandse Zee komt een vrouw bij bewustzijn. Ze heeft een hoofdwond, weet niet waardoor dit komt en tot overmaat van ramp is ze haar geheugen ook nog eens kwijt. Als ze haar boot in de haven van Siracusa aanlegt, ontmoet ze een man die haar adviseert een bezoek aan een arts te brengen. Ze volgt deze raad op, maar verzwijgt dat ze zich niets meer kan herinneren. Tegen het advies van de arts in gaat ze toch weer met haar zeilboot de zee op, waarna blijkt dat twee duistere figuren naar haar op zoek zijn. Als ze een bericht op de radio hoort, krijgt ze het vermoeden dat ze daarmee te maken heeft.

Het verhaal begint met het beschrijven van de omstandigheden waarin een vooralsnog onbekende vrouw zich verkeert en hoe ze er op dat moment aan toe is. De lezer heeft eigenlijk meteen in de gaten dat ze zich dingen niet herinnert, dat ze aan geheugenverlies lijdt. Dit zorgt ervoor dat je nieuwsgierig wordt naar wat haar is overkomen, waarom ze zich – want dat is ook wel duidelijk – in haar eentje op een zeilboot bevindt en vooral wie ze is, waar ze vandaan komt. Hierdoor ontstaat er een klein beetje spanning, die overigens niet lang duurt, wat uiteraard helemaal niet erg, want het boek immers geen thriller is. Omdat er veel vraagtekens zijn vanwege de onduidelijke gebeurtenissen en de vrouw zelf is het spanningsveld in de hele plot wel degelijk latent aanwezig.

Stukje bij beetje krijgt de vrouw, wier naam op een bepaald moment vanzelfsprekend wel wordt achterhaald, haar herinneringen terug. Dit gaat heel geleidelijk en in een overwegend traag tempo – het verhaal blinkt sowieso niet uit in snelheid – maar uiteindelijk komen zij en de lezer toch te weten wie ze is, wie ze kent en wat er exact gebeurd is. Je moet echter wel veel geduld hebben om op alle ontstane vragen een antwoord te krijgen. Het grootste deel van het verhaal bestaat uit gedachten van de vrouw en die zijn soms filosofisch van aard. Dergelijke mijmeringen zorgen ervoor dat een aanzienlijk aantal fragmenten nogal stroef leest en soms behoorlijk saai zijn. Daar tegenover staan trouwens voldoende passages die wél levendig zijn, waaronder die met Loïc Lemoine, de man die ze heeft ontmoet en haar min of meer beschermt.

Omdat de vrouw moederziel alleen over de Middellandse Zee zeilt, is een vergelijking met Odysseus, de mythische figuur die eveneens in zijn eentje allerlei omzwervingen ondernam, snel gemaakt. Een één-op-één-overeenkomst is er echter niet, want de belevenissen van de Griekse held waren aanmerkelijk omvangrijker dan die van de vrouw. Dit neemt echter niet weg dat ze niet voldoende heeft meegemaakt. In de boeken van Mokeddem speelt Algerije altijd een rol, dat is in deze roman niet anders. Zo verwijst ze bijvoorbeeld naar de opstand van 1961 toen tienduizenden Franse Algerijnen voor een protest naar de Parijse binnenstad trokken en waarbij ongeveer tweehonderd demonstranten om het leven kwamen.

Een vrouwelijke Odysseus, N’zid is geen eenvoudig boek om te lezen, maar over het algemeen wel onderhoudend. Soms is de schrijfstijl ervan alledaags, soms poëtisch, in ieder geval beeldend en bij vlagen ingewikkeld. Kortom, een zeiltocht en leeservaring met hindernissen.

[Frans Vledder · Rating 2 out of 5]

Begint sterk. Daarna te langdraderig en beeldvorming. Wel grappig verhaal.

[Gillis · Rating 3 out of 5]

Dit boek bracht ik mee uit een boekenruilkast. Op basis van de achterflap had ik me een kompleet verkeerde voorstelling gemaakt qua genre. Op basis van de verhaallijn - een vrouw met geheugenverlies gaat op zoek gaat naar haar identiteit én haar betrokkenheid in de verdwijning van een Fransman- verwachtte ik immers een thriller of mysterie in handen te hebben. Iets 'Jason Bourne'-achtig. Maar dat is dus niet het geval.
Hoewel de verhaallijn wel degelijk zorgt voor de nodige spanning en een intrigerend mysterie, staat dit nooit op de voorgrond. Alle aandacht gaat naar de gedachtenwereld van de vrouw. En deze gedachtenwereld wordt even abstract en chaotisch neergepend als gedachten zich vaak in ons hoofd aandienen. En dit in een beeldende taal, die helaas niet echt aan mij besteed is. Waar ik initieel de schrijfstijl verrassend, nieuw en interessant vond, merkte ik dat hoe verder ik in het boek kwam, ik mijn 'geduld' met deze zwevende teksten begon te verliezen. Dat ik mij moest tegenhouden om niet diagonaal door deze fragmenten te snellen om enkel nog op de verhaallijn in te zoomen.
Misschien dat de stijl meer resoneert met mensen met een grotere affiniteit voor zeilen en het leven op zee. Want als er iets is waaraan je niet kan ontsnappen in dit boek is het overduidelijk een grote liefde of zelfs passie voor het leven op zee! Of misschien herkennen meer kunstzinnig aangelegde mensen zich meer in de passie voor tekenen en schilderen van het hoofdpersonage. Ik kon me echter niet helemaal inleven in het personage en haar gedachtenwereld.
En toch kan ik het boek wel appreciëren. Zowel de verrassende verhaallijn als -gek genoeg- ook de 'saaiere' en vaak verwarrende gedachtenfragmenten.
Kortom: ik heb zeker geen spijt van de keuze voor dit boek en zie eens te meer bevestigd dat boekenruilkasten mij mooie boeken laten ontdekken die ik anders waarschijnlijk nooit gelezen zou hebben.

[Magrathea · Rating 4 out of 5]

Sale sulla pelle

Un regalo come solo gli amici sanno farti. Il mare accoglie. Il mare cicatrizza. Il mare restituisce. Tutto questo e ancor di più. Si perde la testa, i ricordi, l'orientamento, ma per assurdo, lontano dalla costa, dalle "certezze", ci si può riconquistare. Nora si ritrova su una barca, ferita, inseguita. Attraverserà il Mediterraneo per approdare in Spagna e ogni frammento tornerà al suo posto. Grazie anche ad un misterioso soccorritore. Un grande fascino nelle parole di questo libro conquisterà chi non ha mai navigato, un "sentirsi a casa" pervaderà invece chi conosce bene i silenzi ed il fruscìo del vento nelle andature a vela.

[Grada (BoekenTrol) · Rating 4 out of 5]

At first, when I started reading, the book resembled the starting of the Jason Bourne series. Person on boat, something with violence, loss of memory.
But then the resemblance stopped. And that was okay, because this was a nice book to read. Confusing, interesting, in its own way a page Turner. And the end completely fits the book, even though I would have loved to see it end differently.

[Wil Van der heide · Rating 4 out of 5]

“we worden geacht om onze plaats te bepalen, om te treuren over ons
lot van ballingen, of om ijverig op zoek te gaan naar een nieuwe plek om ons voorgoed te vestigen.”

[Homa S · Rating 4 out of 5]

While I didn't initially like this as much as her other works, it grew on me as I read it. On the one hand, I was frustrated by the protagonist's actions (who wakes up without their memories and DOESN'T get help?). But the pull of the sea for both the main character as well as the author is evident. The narrator pulls us back and forth across the sea, from Europe to Algeria and back. she has ties to Algeria that she doesn't understand, much in the same way that immigrants have ties both to their home countries as well as their current place of residence. (For the main character, Nora, it seems as though her loyalties lie with the sea and nowhere else, however.)

While we try to untangle Nora's past all with her, we are struck by poetic passages about the freedom and liberty at sea; it did certainly give me the desire to pack up and buy a boat.

**I would really like to reread this book as I feel like I might have missed some of the smaller details in my rush to finish it the first time around!