Epiloog bij grote verwachtingen

by Geert Mak

In "Epiloog' richt Geert Mak zich, net zoals in "Grote verwachtingen' zich tot een denkbeeldige geschiedenisstudent uit 2069: "Als een donderslag bij heldere hemel waren wij aan de beurt. Wij, de zondoorstoofde generaties van deze decennia, werden in het voorjaar van 2020 plotseling uit onze roes wakker geschopt en proefden voorzichtig het woord "noodlot' op onze tong."
Wie had kunnen denken dat Mak zo snel al zou moeten getuigen van de grootste maatschappelijke ontwrichting sinds de Tweede Wereldoorlog? Oorlogen en epidemieën zijn vanouds de grootste gevaren die de mens bedreigen. Geen Europeaan die dacht een van beide nog mee te zullen maken in ons deel van de wereld, in de huidige tijd – totdat de coronapandemie uitbrak. Plotseling werden ook wij in het welvarende Europa geconfronteerd met een gigantisch gevaar. De hele samenleving kwam tot stilstand.

Genres: History, Nonfiction, Politics

61 pages, Kindle Edition

Published June 10, 2020

About the author

Dutch historian mostly known for his documentary series 'In Europa' (In Europe) and book of the same name. Nowadays he gives lectures about the Netherlands in the USA.

Reviews

[Christine Bonheure · Rating 4 out of 5]

Na ‘Grote verwachtingen’ ook dit coronavervolg gelezen. Man man man. Bij bepaalde passages kreeg ik de tranen in de ogen. Grote verwachtingen was al niet de meest optimistische lectuur, deze aanvulling maakt het alvast niet positiever. Wat ik zo goed vind aan Geert Mak? Dat hij de meest ingewikkelde zaken op een verstaanbare, eenvoudige en gestructureerde manier uitlegt. En dat heb ik graag, iemand die moeilijke zaken bevattelijk maakt. Dat basistalent zou iedere schrijver onder de knie moeten hebben. De hamvraag die Geert Mak stelt aan de toekomstige student geschiedenis in het jaar 2069: “Zal deze coronacrisis worden beschreven als een disruptieve of transformatieve gebeurtenis? Als een verregaande ordeverstoring of als het begin van grootse veranderingen?” Laten we hopen op dat laatste. Ik heb de indruk dat Geert Mak een fijn persoon is met het hart op de juiste plaats. Ook weer genoten van zijn beschrijvingen van imbeciele Trump.

[Arne-Jan · Rating 3 out of 5]

7 maart 2020. Mijn vrouw en ik bezoeken een lezing van Geert Mak over diens nieuwe boek Grote Verwachtingen. Ik was een maand eerder toevallig ook al naar Geert Mak geweest, maar toen in Delft. Dat was een compleet andere avond. Hoewel het publiek ongeveer dezelfde samenstelling had, was de lezing toen inhoudelijk compleet anders. Dat komt – denk ik – door de verteller die overloopt van de anekdotes en die makkelijk tussen de verschillende grote thema’s beweegt. Het ging die avond in Hillegersberg echter vooral ook over een nieuw thema: corona. De gemiddelde leeftijd was ondanks onze aanwezigheid dik boven de zeventig, de leeftijdsgroep waar corona extra gevaarlijk voor is gebleken. De aanwezigen zaten behoorlijk hutjemutje in de prachtige, maar niet zo ruime Hillegondakerk. Dat die avond geen besmettingen hebben plaatsgevonden mag een godswonder heten.

Kennelijk zag Geert na deze avond ook in dat zijn analyse van de eerste twee decennia van de nieuwe eeuw door de actualiteit was ingehaald. Covid-19 zou zo allesbepalend worden dat een Epiloog nodig was. Altijd leuk als je het boek al in huis hebt en dat dus direct al niet meer compleet is. Maar goed, toch maar die € 7,50 uitgegeven. Derde druk, mei 2020. Een jaar geleden dus. Wat heeft corona ons leven beïnvloed. Mak beschrijft nog maar eens chronologisch hoe tergend langzaam de Nederlandse regering tot actie overging, hoe wij totaal niet waren voorbereid op een pandemie. Een voorbode van het blijvend zwalkende beleid. Mak voorspelt dat corona de wereld blijvend zal beïnvloeden. Een jaar na dato lijkt het daar inderdaad op. Ik hoop echter dat we de Epiloog snel in ons boekenkastje kunnen zetten en we het alleen nog over de overige Great Expectations hoeven te hebben.

[Iwan · Rating 4 out of 5]

Ik heb de dikke, donkerblauwe Mak nog ongelezen op mijn nachtkastje liggen. Maar kon het niet laten om met dit extra hoofdstuk (een 'nagekomen verslag' noemt Mak het zelf) te beginnen.

Staan weer een paar mooie Makiaanse duidingen in.

[Lauravalstar · Rating 4 out of 5]

Het is een goede toevoeging op het boek Grote Verwachtingen in Europa. Het boek is al heel snel na het uitbreken van de coronacrisis gepubliceerd, waardoor je met de kennis van nu tegen sommige onderwerpen al weer anders aankijkt. Ondanks dat Geert Mak duidelijk zijn mening naar voren laat komen is er ook nog veel ruimte voor speculatie en eigen gedachtes.

[Mees Groen · Rating 3 out of 5]

Kortbondige samenvatting over de opkomst en het verloop van de Covid-19 pandemie. Leest weg met een ruk, haalt vlug voor de geest wat weer even ondergesneeuwd was. Legt bovendien duidelijk de symptomen bloot van een consequent Neoliberale beleid, waar enkel denken in platte termen van economische groei resulteerde in tekorten op de momenten dat het er echt toe deed.

[Anton Segers · Rating 4 out of 5]

Kernachtig, de nagel op de kop. Met een synthetische geest, maar ook met lange termijn visie - én hart. Weer erg leerzaam dus.

[Pieter Voorwinden · Rating 4 out of 5]

Geert Mak weet opnieuw te imponeren met zijn meeslepende schrijfstijl en scherpe analyse van Europa’s recente geschiedenis. In de Epiloog bij Grote Verwachtingen blikt hij terug op de turbulente jaren na 2019, met thema’s zoals de coronapandemie, geopolitieke spanningen en de toenemende polarisatie binnen de Europese Unie.

Wat dit boek zo sterk maakt, is Maks vermogen om complexe gebeurtenissen en trends helder en toegankelijk te verwoorden. Zijn persoonlijke observaties en anekdotes geven het werk een menselijke dimensie, terwijl hij de lezer ook confronteert met ongemakkelijke waarheden over onze samenleving. Het boek biedt een waardevolle reflectie op de uitdagingen waar Europa voor staat en zet aan tot nadenken.

Toch is het niet altijd een lichte kost. De soms sombere toon en de overvloed aan details kunnen overweldigend zijn, wat de leeservaring hier en daar wat zwaar maakt. Maar juist die grondigheid maakt dit boek ook zo indrukwekkend. En Mak is duidelijk anti Trump en nogal negatief en bevooroordeeld in zijn omschrijving, daarin verliest hij voor mij aan autoriteit en neutraliteit. Verder mis ik cultuur verschillen zoals veel Nederlanders die ondanks regering advies hun eigen mening hadden, in tegenstelling tot bijvoorbeeld onze buren de Belgen of Duitsers.

Al met al is de Epiloog bij Grote Verwachtingen een onmisbare aanvulling op Maks eerdere werk en een aanrader voor iedereen die Europa beter wil begrijpen. Een boek dat je aanzet tot reflectie over waar we staan en waar we naartoe gaan.

[Tim · Rating 4 out of 5]

This little epilogue, aptly titled Epiloog bij Grote Verwachtingen, was published only recently (June 2020) in light of the current Coronacrisis.

In this little book of +/- 90 pages, Geert Mak tackles the Coronacrisis, how countries deal with it - it's all very fresh, of course, even though the virus has been circulating for several months in late 2019 - and how previous epi/pandemics were dealt with. A recommended addendum to 'Big Expectations' or Grote verwachtingen. In Europa 1999-2019. See my review of this book here.

This little book was published in support of Dutch and Flemish bookshops, who were forced to close for a few months during the Coronacrisis - and thus suffer many losses -, but could only reopen last month (May 2020).

[Frans · Rating 4 out of 5]

Zinvolle aanvulling op 'Grote verwachtingen', met zo mogelijk een nog somberder vooruitzicht. Geert Mak weet opnieuw in kort bestek op zijn eigen zeer leesbare wijze ons mee te nemen in de eerste maanden van de COVID-19 pandemie. Van oorspronkelijk grove onderschatting en (te) traag reageren c.q. schuldige nalatigheid van overheden (Europa en zeker ook Nederland) tot groeiende besmettingscijfers en neergaande economieën. En daarachter een ontspoord neoliberaal denken. We zitten met een geweldige systeemcrisis, misschien maken we wel een Jaspersiaanse Achsenzeit mee. We weten simpelweg nog te weinig. Achteraf kun je dan ook stellen dat deze epiloog wellicht beter wat later geschreven kunnen worden. Misschien moet Geert Mak dan maar elk half jaar een volgende epiloog schrijven.

[Justine · Rating 2 out of 5]

Mwah, wellicht heeft mijn beoordeling te maken met het feit dat ik dit epiloog apart las. Het versterkte voor mij het gevoel dat ik bij het boek zelf had: veel herhaling van feiten en nieuwsberichten die voor iemand die dat EU nieuws zelf al heeft gevolgd vaak niet meer te bieden heeft. Het boek zelf had nog Het voordeel dat naar een iets langere tijd gekeken werd,!terwijl dit epiloog naar ongeveer 1 jaar kijkt dat ook nog goed in ons geheugen ligt. De kunstgreep van schrijven naar iemand in de toekomst was een beetje gekunsteld. Wellicht dat die toekomstige lezer wel profijt heeft van de uiteenzetting.

[NN · Rating 2 out of 5]

Goed om dit boekje 5 jaar na dato te lezen. Het moment was tijdens het schrijven zo overweldigend dat er wel iets over geschreven moest worden al was dat daarmee niet meteen geweldig inventief. Nog 45 jaar later zal er niet heel veel anders naar gekeken worden misschien. Het noodlot is snel vergeten, we zullen er niet snel aan kunnen wennen dat we door zoiets getroffen kunnen worden. De lessen worden getrokken en dan gaan we weer door. Ik heb het gevoel dat de schrijver het vooral opschreef om het te kunnen geloven.

[Peter Gijs van Enk · Rating 4 out of 5]

Misschien had hij nog even moeten wachten met het schrijven van deze epiloog bij Grote Verwachtingen tot dat het stof veroorzaakt door corona iets meer was gaan liggen (als dat nu al zou kunnen), maar desalniettemin een waardevolle aanvulling op eerder genoemd boek omdat Mak een heldere en verhelderende terugblik geeft op de afgelopen corona-maanden en op een boeiende manier grote en kleine zaken duidt en verbindt. Of je er blij van wordt is een tweede.

[Frederik · Rating 4 out of 5]

Amper een paar maanden na het begin van de coronacrisis waagde Geert Mak zich reeds aan deze epiloog op zijn boek 'Grote verwachtingen'. Geert Mak bezit de gave om complexe dossiers op een bevattelijke manier neer te pennen en dit is nu weer het geval. Tot slot stelt hij de pertinente vraag : zal deze crisis onze samenleving totaal ontwrichten of is dit het begin van een omwenteling, een stap naar verandering in onze algemene levensstijl. Ik hoop alvast op het laatste.

[Marjan Kloosterman · Rating 5 out of 5]

Benauwend helder weet Geert Mak de Coronatijden te beschrijven tot aan mei 2020. De Europese politiek en de wereldpolitiek. De keuzes die worden gemaakt om elkaar medische middelen te verstrekken, het wereld gevecht om middelen. Gezamenlijk ontbreekt bijna, het is eigenlijk eigen volk eerst. Financiële steun aan landen die het hardst getroffen zijn, het zijn moeilijke keuzes voor Europese landen die wel voor diepe zaken hebben kunnen zorgen ten opzichte van landen die dat niet op orde hebben.

[Bianca · Rating 4 out of 5]

Hoewel niet een complete beschouwing van de Corona pandemie is het een goede aanvulling op het boek grote verwachtingen. Op dit moment duurt de pandemie namelijk nog voort en zitten we in wat men noemt de tweede golf. Toch zijn de verbanden die Geert Mak legt interessant om te lezen. Ik ben, net als hij, heel benieuwd hoe dit zich verder gaat ontwikkelen.

[Philip 009 · Rating 2 out of 5]

Grote Verwachtingen vond ik erg goed, al wel erg pessimistisch. Miste een beetje het idee van ‘vooruitgang gaat niet in een rechte lijn’

Nu slaat hij hier volledig in door; alles is alleen maar negatief, een andere invalshoek mist

Risico van te vroeg geschiedenis schrijven zullen we maar zeggen, jammer!

[Karin Bruyn · Rating 4 out of 5]

Ontluisterend.
Bevreemdend om terug te blikken naar een recente gebeurtenis.
Een rustpunt middenin het dagelijkse C-geschreeuw dat dwingt tot reflectie en nog zorgvuldiger uitkiezen van “nieuws”-bronnen.

[ISH · Rating 4 out of 5]

Wat kan hij toch schrijven! Waardevolle aanvulling op het boek Grote verwachtingen. Had graag gezien dat hij er nog een jaar aangeplakt had en nu geschreven had. Maar wie weet komt er uiteindelijk weer iets nieuws van zijn hand over de periode die volgde...

[Kris Minne · Rating 4 out of 5]

In Europa januari-april 2020. Stand van zaken. Geen conclusies.

[Geraldine · Rating 5 out of 5]

Echt een aanrader om overzicht en inzicht te krijgen in de impact en betekenis van deze Coronatijd.

[Bert Hartog · Rating 4 out of 5]

Vroege beschouwing, zeer leesbaar en weldoordacht. Aanrader

[Louis Waelkens · Rating 5 out of 5]

Wordt vervolgd

[Ad Huikeshoven]

Nog even de pandemie doornemen

[Gert-Jan · Rating 4 out of 5]

Prima samenvatting zoals je van Geert gewoon bent.

[Astrid Faelens · Rating 4 out of 5]

verhelderend en vlot geschreven