تاریخ پانصد ساله خوزستان

by احمد کسروی

در چاپ دنیای کتاب، رسم‌الخط مورد استفاده کسروی به رسم‌الخط زمان چاپ کتاب تغییر یافته است.
تاریخ پانصد ساله خوزستان دارای دو بخش اصلی «مشعشعیان» و «کعبیان» است. این کتاب تاریخ خوزستان را از قرن نهم هجری تا قرن حاضر در بر می‌گیرد. احمد کسروی خود در زمان شیخ خزعل در سال ۱۳۰۲ خورشیدی به خوزستان سفر کرد و بیش از یک سال در آنجا ماند. او که شاهد تحرکات شیخ خزعل بود به جستجو در تاریخ این منطقه می‌پردازد و پس از بازگشت به تهران به جمع‌آوری اسناد و مدارک می‌پردازد. او در کتاب خود عقاید و فرمانروایی مشعشعیان در بخش غربی خوزستان را شرح می‌دهد که آن زمان «عربستان» نامیده می‌شد و کتاب را با سرکوب شیخ خزعل در دوران «رییس الوزرا» (رضا شاه) به پایان می رساند؛ واقعه‌ای که خود در جریان و شاهد آن بود. «تاریخ پانصد ساله خوزستان» نه تنها شرح تاریخ سیاسی و دست به دست شدن قدرت بین خاندان‌های مختلف خوزستان است بلکه کسروی از خلال شرح جغرافیای منطقه و چگونگی شهرها و رودها و سدهای خوزستان، نقبی می‌زند به وقایع تاریخی و خاندان‌هایی که در این منطقه به روی کار آمدند.

Genres: History

428 pages, Hardcover

First published March 21, 1932

About the author

Aḥmad Kasravī
Born in Hokmabad (Hohmavar), Tabriz, Iran, Kasravi was an Iranian Azari. Initially, Kasravi enrolled in a seminary. Later, he joined the Persian Constitutional Revolution. He experienced a sort of conversion to Western learning when he learned that the comet of 1910 had been identified as a reappearance of Halley's comet. He abandoned his clerical training after this event and enrolled in the American Memorial School of Tabriz. Thenceforward he became, in Roy Mottahedeh's words, "a true anti-cleric."

It was in Tbilisi where he first became acquainted with a wide spectrum of political ideas and movements, and he soon was employed by the government of Iran in various cultural posts.

A prolific writer, Kasravi was very critical of both the Shi'a clergy and of the policies of the central government. He had liberal views on religion, was a strong supporter of democracy, and expressed them in satirical pamphlets like What Is the Religion of the Hajis with Warehouses? that infuriated many readers. His views earned him many powerful enemies such as Ayatollah Khomeini.

His detailed account of the Constitutional Revolution still stands out as one of the most important sources on the events, even though Kasravi was a teenager at the time of the revolution and cannot claim the full authority of a contemporary witness that his writing at times suggests.

Kasravi is known for his solid research work on the ancient Azari language and origin of the Azerbaijani people. He showed that the ancient Azari language was an offshoot of Pahlavi language. Due to this discovery, he was granted the membership of London Royal Asiatic Society and American Academy.

Arguing that ancient Azari language had been closely related to Persian language and the influx of Turkic words began only with the Seljuq invasion, Ahmad Kasravi believed that true national language of Iranian Azerbaijan was Persian and therefore advocated the linguistic assimilation of Persian in Azarbaijan.

In 1927-8 Ahmad Kasravi led the way in establishing the ancestry of the Safavids dynasty with the publication of three influential articles and disputed the validity of the `official' Safavid family tree contained in the Safvat al-Safa, and argued convincingly that the ancestors of Shaykh Safi al-Din, who founded the Safavid Order (tariqa), were indigenous inhabitants of Iran and were of pure Aryan stock. Today, the consensus among Safavid historians is that the Safavid family hailed from Persian Kurdistan.
On March 11, 1946, while being tried on charges of "slander against Islam," Kasravi and one of his assistants were knifed and killed in open court in Tehran by followers of Navvab Safavi, a Shi'a extremist cleric who had founded a terrorist organization called the Fadayan-e Islam (literally Devotees of Islam). The same group had failed in assassinating Kasravi earlier in April 1945 in Tehran. Ayatollah Borujerdi and Ayatollah Sadr[who?:] issued fatwas for killing Ahmad Kasravi

Reviews

[fteme reads · Rating 3 out of 5]

روایتی به تقریب قابلِ اعتماد و نسبتاً بی‌طرفانه از حکومت‌های حاکمِ بر خوزستان.
مهم‌تر از هر قومِ دیگری، اعرابی که از عراق و بصره و واسط واردِ خوزستان و هویزه شدند در شکل‌گیریِ این حکومت‌ها نقش داشتند و هم‌چنین، اسلام و تعصبِ شیعی.
البته که نقشِ عشایر، لران و کهکیلویه رو نمی‌شه کم‌اهمیت پنداشت...
به هر روی با چگونگی شکل‌گیریِ اکنونِ استانم آشنا شدم و متوجه شدم ک قومِ من(دزفولی‌های‌ ساکنِ اطرافِ رودِ دز) نقش چندانی، به عبارتِ بهتر بیشتر از اعراب، نداشتند و این خودش جایِ بحث داره.

[Iman Majdi zadeh · Rating 2 out of 5]

احمد کسروی اسمی که هر خواننده ای رو به خودش جذب میکنه و خواننده انتظار داره با خوندن کتابی که نویسنده آن این مرد روشنفکره چیزهایی تازه یاد بگیره و دریچه جدیدی از نادیده ها به روی اون باز بشه.
درمورد کسروی حرف زدن اینجا وقت طلف کردنه چون تقریبا همه ما اون رو میش ناسیم و با یه سرچ ساده در ویکی پدیا میتونیم در مورد زندگی و مرگ تراژیک اون رو بخونیم. ولی واقعیت اینه که این کتاب نتونست آنچه من از این نویسنده انتظار داشتم براورده کنه، از اسم کتاب بگیرید ( تاریخ پانصد ساله خوزستان) که بسیار کلی و دهن پر کن بود تا متن اون. وقتی ما میریم کتابفروشی و میبینیم کتابی به این اسم هست خواه نا خواه این انتظار میره که یه کتاب جامع و کامل با ذکر تاریخ و اتفاقاتی با جزئیات کامل به همراه نثری روان رو بخونیم، ولی متاسفانه این کتاب بهیچوجه نتونست هیچکدام از این مشخصات رو داشته باشه و شاید بقیه کتاب های تاریخ ایرانی هم همین مشکل رو داشته باشن، یعنی یا خیلی بد نوشته شدن و خوندنشون سخته و یا اینکه نویسنده درگیر داستان شده و نظرات شخصی خودش رو قاطی تاریخ کرده و برای اینکه کتابش فروش بره شروع کرده به داستان سرایی و حرف زدن از حرمسرای شاه و.... اما چه چیزی باعث میشه که ما کتاب تاریخی خوبی رو هیچوقت نداشته باشیم به نظر این بنده حقیر اول اینکه جامعه ما به مطالعه علاقه ای نداره و اگر هم علاقه ای نشون داده بیتر به جنبه های داستانی ، سکسی و قهرمانی علاقه داشته و همواره سعی بر این بوده که انسان ها رو سیاه و سپید ببینه و در قصه ها قهرمانی رو که ساخته از دست نده از این رو تاریخ نگارها هم بنا به ذائقه ای که از خواننده سراغ داشتن به این سمت رفتن و اون هایی هم که نرفتن فقط تونستن یه سری جملات پراکنده بگن و خواننده رو خسته کنن( البته نا گفته نماند که خوندن تاریخ واقعا کسل کننده هست). دلیل دیگه اینکه همونطور که خود احمد کسروی میگه در طول تاریخ ما تاریخ نویسان سالم نداشتیم و معمولا کاتبان این سرزمین اسیر دست حاکم ها بودن شما اگر به تاریخ چین نگاه کنید میبینید که روشنفکر ها و فیلسوف ها براشون عار بوده که در دربار باشن(البته نه همه اون ها )و اگر هم بودن چنان قداستی برای خودشون داشتن که هیچوقت به راحتی زیر بار ظلم نرفتن ولی متاسفانه در این مملکت همونطور که میبینیم اینگونه نیست، و اگر هم ما تاریخ نگارانی داشتیم که واقعیت طمان خودشون رو گفتن، شاید هم کتاب های اون ها و هم خودشون اسیر سیاه چال تاریخ شدن.

درمورد کتاب باید بگم واقعا من هرچی کتاب میخونم که مربوط به دوران پهلوی به پیش هست بیشتر میفهمم که عجب مملکت بی صاحبی داشتیم، حکومت دست یه عده پادشاه شکم باره و زن باره بوده که فقط و فقط براشون این مهم بوده که خراجشون رو به موقع بگیرن و برای این منظور هیچ نظارتی روی دست نشانده هاشون نداشتن و اون ها هر ظلمی رو که میخواستن میکردن . ولی این موضوع تموم میشه و با نظم گرفتن سازمان اداری و یک پارچه کردن اداره حکومت، مملکت از تجزیه شدن نجات پیدا میکنه. هرچند که ما همیشه ظلم پذیر بودیم و هروقت که ظلمی بر ما وارد شده اولش باورش برامون سخت بوده، ولی به مرور اون ظلم رو حق خودمون میدونستیم وهرکس که مخالفت میکرده رو نادان و احمق می شمردیم. .

[منوچهر محور · Rating 3 out of 5]

طبق روال کتابهای احمد کسروی این کتاب هم وقایع‌نگاری هست و تحلیل تاریخی ندارد. بیشتر برای کسی مفید است که بخواهد درباره یک دوره یا واقعه خاص مربوط به خوزستان اطلاعات کسب کند. به همین دلیل هم در خیلی از نظرها گفته شده که کتاب کسل کننده است. همچنین نام چند منبع تاریخی ذکر شده که علاقمندان می‌توانند به آنها مراجعه کنند. شاید خاصیت دیگر کتاب این باشد که کتابهایی در رد ادعاهای آن نوشته شده‌اند و باعث شده به تاریخ خوزستان هرچه بیشتر پرداخته شود.

احمد کسروی از روش معمول زمان خود برای ثبت نامها استفاده می‌کند (حویزه به جای هویزه، کوه کیلویه به جای کهکیلویه) و کلماتی مثل آنسامان (آن سامان)، می‌گزاشت (می گذاشت) به کار می‌برد. همه اینها در چاپ ۱۳۸۹ انتشارات دنیای کتاب (نسخه حاضر) عوض و به شکل امروزی نوشته شده‌اند ولی غلطهای تایپی کتاب همچنان پابرجا هستند.

[ZARTOSHT · Rating 3 out of 5]

کامل نیست، عدم اشراف کامل نویسنده به محتوا و موضوع

[H.Behdarvandi · Rating 3 out of 5]

مکمل این کتاب رو میشه معرفی کنید