Οι καμπάνες

by Γιώργος Θεοτοκάς

Τα μεγάλα μυθιστορήματα δεν χάνουν ποτέ την επικαιρότητά τους. Στις Καμπάνες ο Γιώργος Θεοτοκάς εκφράζει (όπως λέει ό ίδιος σε μια συνέντευξη του) την "αγωνία του καιρού μας". Ό ήρωάς του, κορυφαίος επιστήμονας καί άνθρωπος της δράσης, κυριεύεται κάθε τόσο από το αίσθημα ότι τριγύρω του καταρρέει ό πολιτισμός. Στή Νέα Υόρκη, μια μέρα, "εμπρός στα μάτια μου, συνέβηκε ένα γεγονός πού δεν το είχα φανταστεί ούτε ονειρευτεί ποτέ μου, κάτι πού δεν ξέρω πώς να το χαρακτηρίσω, γιατί ήταν ολωσδιόλου απίθανο καί -για να κυριολεκτήσω- αδιανόητο. Ό κεντρικός ουρανοξύστης του Rockefeller Center άρχισε να κουνιέται, στην αρχή αργά κι ελαφρότατα, στον ήχο της ξεκούραστης μελωδίας πού γέμιζε την ατμόσφαιρα, ύστερα όμως πιο γοργά κι όλο πιο γοργά, με τρόπο πού μ' έβαλε σε μεγάλη ανησυχία. "Όχι, αυτό πού συνέβαινε δεν ήτανε σεισμός. Ό άσφαλτος ήτανε στερεότατος, ασάλευτος κάτω απ' τα πόδια μου. Στόν αέρα γινότανε ό,τι γινότανε. "Οι ουρανοξύστες έπεφταν σαν χάρτινοι πύργοι".

139 pages, Hardcover

First published January 1, 1970

About the author

(English: George Theotokas)

Ο Γεώργιος Θεοτοκάς γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Οι γονείς του, Ανδρονίκη και Μιχάλης, κατάγονταν από τη Χίο. Φοίτησε στο Ελληνογαλλικό Λύκειο της Κωνσταντινούπολης. Μετά την Μικρασιατική καταστροφή το 1922, η οικογένεια Θεοτοκά εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Στην πρωτεύουσα ο Θεοτοκάς φοίτησε στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών από την οποία αποφοίτησε το 1927. Στην συνέχεια μετέβη στο Παρίσι και στο Λονδίνο για να ικανοποιήσει τις πνευματικές και επαγγελματικές του αναζητήσεις. Επέστρεψε λίγο αργότερα στην Αθήνα και εργάστηκε σαν δικηγόρος. Παράλληλα δραστηριοποιήθηκε έντονα στον πνευματικό χώρο: το 1929 εξέδωσε το δοκίμιό του Ελεύθερο πνεύμα, που εκ των υστέρων χαρακτηρίστηκε ως "μανιφέστο" της Γενιάς του '30, και συνεργαζόταν με λογοτεχνικά περιοδικά, ενώ το 1933 κυκλοφόρησε το πρώτο λογοτεχνικό του έργο, το πρώτο μέρος του μυθιστορήματος Αργώ.

Η Ακαδημία Αθηνών τον βράβευσε με το Bραβείο πεζογραφίας το 1939 για το μυθιστόρημά του Το Δαιμόνιο. Το έργο του διακόπηκε όμως προσωρινά λόγω του Ιταλο-ελληνικού πολέμου του 1940: κατατάχθηκε ως εθελοντής στον ελληνικό στρατό. Όμως δεν πολέμησε στο Αλβανικό μέτωπο παρά τις πολλές προσπάθειές του να σταλεί στην πρώτη γραμμή. Ασχολήθηκε ξανά με τη λογοτεχνία μετά τον πόλεμο. Για την προσφορά του βραβεύτηκε με το κρατικό λογοτεχνικό Bραβείο για το δοκίμιο το 1957 για το έργο του Τα Προβλήματα του καιρού μας.

Διετέλεσε διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου τις περιόδους 1945-1947 και 1952-1953. Ακόμη, υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος από το 1961, έτος ίδρυσης του. Εξάλλου ο Γεώργιος Θεοτοκάς ασχολήθηκε και με την πολιτική. Υπήρξε υποψήφιος βουλευτής του Νομού Χίου το 1955 αλλά απέτυχε να εξασφαλίσει την εκλογή του.

Μετά από δεκαετή συζυγικό βίο με τη Ναυσικά Στεργίου, χήρεψε το 1959. Το 1965 ξαναπαντρεύτηκε, αυτή τη φορά τη Κοραλία Ανδρειάδη. Πέθανε το 1966 στην Αθήνα.

Reviews

[Antonis · Rating 5 out of 5]

Σύντομο διήγημα περίπου 150 σελίδων. Η ιστορία ενός επιτυχημένου αυτοδημιούργητου οικονομολόγου, ο οποίος κάποια στιγμή αρχίζει να αμφιβάλλει για τις βεβαιότητες της ζωής του, του γάμου του, του κόσμου, της ψυχής του. Σχοινοβατεί μεταξύ λογικού κ παραλόγου, μεταξύ δυνατού κ αδύνατου κ στο τέλος αναλώνεται σαν την «καιομένη, αλλ’ ού κατακαιομένη βάτο».
Ο έρωτας εμφανίζεται στο πρόσωπο της γραμματέως του η οποία του δίνει τα πάντα χωρίς να ζητάει τίποτα σε αντάλλαγμα. Μήπως δεν είναι αυτός ο ορισμός του Έρωτα;
Κι όμως ο Θεοτοκάς δεν στέκεται στην χιλιοειπωμένη ιστορία μιας «φυγής» με άλλοθι έναν καινούριο έρωτα, ένα πάθος για ένα νεανικό, κρουστό κορμί.
Αναζητεί το ν ό η μ α που οφείλει να κρύβεται πίσω από τους κόπους και τα όνειρα μας· και δεν το βρίσκει στις νόρμες του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού.
Ούτε κ πολλοί από εμάς...

[Marios Shekeris · Rating 4 out of 5]

Μέσα σε μια βδομάδα διάβασα "Το Δαιμόνιο" και αμέσως μετά τις "Καμπάνες" του Θεοτοκά. Η έκδοση (και προφανώς) η συγγραφή των δυο βιβλίων απέχει περίπου 30 χρόνια (1938 το πρώτο, 1970 το δεύτερο). Δεν θα επιχειρήσω να καλύψω την ωρίμανση του Θεοτοκά σαν συγγραφέα: απλά επισημαίνω την συνέπεια του στην καταγραφή των ανθρώπινων ανησυχιών σε συνάρτηση με την ψυχική και ψυχολογική τους κατάσταση και οι συνεπακόλουθες τους κατακτήσεις ή καταστροφές.

Ο τίτλος το «Δαιμόνιο» ίσως να είναι πιο ταιριαστός στο τελευταίο βιβλίο που έγραψε ο Θεοτοκάς. Θα το πω ψυχολογικό θρίλερ. Ο ήρωας του είναι ένας διακεκριμένος, αυτοδημιούργητος οικονομολόγος και διοικητής Τράπεζας που ξαφνικά αλλά μετά σταδιακά μετακινείται από την λογιστική λογική στην παράνοια, με εξάρσεις δημιουργικότητας, θρησκευτικής, υπαρξιακής και πολιτιστικής αναζήτησης, ερωτικού πάθους και εν τέλει οπτικών και ακουστικών (εδώ έρχονται οι καμπάνες) παραισθήσεων. (Οι παραισθήσεις έχουν και μια νοστραδαμική αίσθηση: πρώτα είναι η καταστροφή των ουρανοξυστών της Νέας Υόρκης και μετά περιγράφεται η καταστροφή του εσωτερικού της Παναγία των Παρισίων). Επίσης υπάρχει και ο δαιμόνιος Δόκτωρ Σνακ που ολοκληρώνει το σύνδρομο καταδίωξης που διακατέχει τον ήρωα. Κατά την διάρκεια της ανάγνωσης και μέσα στην φαντασία μου ο Δόκτωρ Σνακ πήρε την μορφή του Al Pacino στο Devil’s Advocate κάτι που έκανε την αναγνωστική εμπειρία, διασκεδαστικά κινηματογραφική.

Αν και σύντομο, καταφέρνει ο συγγραφέας, μέσω της οπτικής γωνίας τεσσάρων προσώπων να μας δώσει την πλοκή και τον ήρωα ολοκληρωμένα, και να χωρέσει τις ανησυχίες και την δικιά του κοσμοθεωρία αλλά και να εντάξει και τις δικές ταξιδιωτικές εμπειρίες.

[Γιώργος-Νεκτάριος Παναγιωτίδης · Rating 5 out of 5]

Το τελευταίο βιβλίο του Γιώργου Θεοτοκά, που δημοσιοποιήθηκε 4 χρόνια μετά το φευγιό του και δε θα μπορούσε να είναι πιο ταιριαστό απ' αυτή την άποψη:
είναι το επιστέγασμα, το τελείωμα του στοχασμού του και της λογοτεχνικότητάς του.

Βαθμολογία: 4.75/5

[Nektarios kouloumpos · Rating 3 out of 5]

Δεν κατάφερε να με κερδίσει παρά μόνο λίγο στο τέλος.