Szymborska. Znaki szczególne. Biografia wewnętrzna

by Joanna Gromek-Illg

Intymny portret noblistki

„Czasami jestem podobna do siebie, a czasami nie” – powtarzała.

Od zawsze budziła emocje. Była bliska także tym, którzy nigdy wcześniej nie czytali poezji. Czytelnicy myśleli o niej jak o przyjaciółce, sąsiadce i doradczyni. To może dziwić, tym bardziej że tak mało pisała i mówiła o sobie. Łączyła cechy nie do pogodzenia: czułość i ironię, surowość i serdeczność, dojrzałość i dziewczęcy urok. Nie bez powodu jeden z bliskich pisał do niej: „Wisełko, jesteś taka wieloraka”. Nie dało się jej zaszufladkować. Na jednej ze słynnych kartek wysyłanych do przyjaciół umieściła swój adres: „pokój z osobnym wejściem”.

Jaka była naprawdę Wisława Szymborska?

Interesowało mnie nie tyle życie zewnętrzne, co psychika poetki, jej przeżycia wewnętrzne. To rejony, do których dostępu broniła bardzo stanowczo, powtarzając: „to po mojej śmierci”, co skutecznie peszyło rozmówców. Na podstawie tysięcy listów, ale też rozmów z przyjaciółmi i znajomymi Wisławy spróbowałam odtworzyć tę część jej biografii, którą najskrzętniej ukrywała.
— fragment wstępu


Joanna Gromek-Illg – z wykształcenia polonistka i filozof, pracowała jako nauczycielka, scenarzystka i reżyserka filmów dokumentalnych oraz kabaretowych widowisk telewizyjnych, redaktorka i krytyk literacki, autorka kilkudziesięciu wywiadów (m.in. z Czesławem Miłoszem). Jej hobby to fotografowanie.

Genres: Biography

544 pages, Hardcover

First published November 10, 2020

Reviews

[Paulina · Rating 4 out of 5]

Jako psychofanka Wisławy Szymborskiej jestem wdzięczna za tę książkę. Doceniam ogrom pracy wykonanej przez autorkę, jaką było przebrnięcie przez morze korespondencji i archiwa poetki. Choć miejscami czułam, że pewne hipotezy odnośnie wewnetrznych rozterek czy wyborów Noblistki są nietrafione i gdyby ona sama czytała "Znaki szczególne", kilkakrotnie wykrzyknęłaby "Nie, nie, nie - to nie było tak", ale może to tylko moje odczucie. Przeszkadzały mi też pojawiajace się od czasu do czasu wartościujące opinie autorki. Ale poza tym pani Joannie Gromek-Illg udało się napisać biografię, która pozwala podejść do Wisławy Szymborskiej o krok bliżej niż to było do tej pory możliwe, i która mimo obecności na rynku kilku pozycji biograficznych i wspomnieniowych, nie jest przy tym propozycją wtórną. Niemniej, jeśli dla kogoś miałoby to być pierwsze spotkanie z biografią Szymborskiej, polecałabym zacząć od "Pamiątkowych rupieci", dla której "Znaki szczególne" stanowią, w moim odczuciu, rozbudowany przypis rozszerzający rozumienie tej wspaniałej osoby. Mam nadzieję, że zostaną wydane listy Szymborskiej i Włodka, bo to chyba najciekawsze nieopublikowane jeszcze źródło wiedzy o życiu poetki, jak wynika ze "Znaków szczególnych"

[micusiowo · Rating 4 out of 5]

Szymborska.
Cóż więcej można powiedzieć?

[Karina · Rating 3 out of 5]

Zbyt obficie przyprawione dobrodusznością; szczypta krytycyzmu wobec opisywanego środowiska mogłaby nawet - spekuluję - podobać się bohaterce książki. Ale też: zgrabnie wprowadzone wiersze, dobre proporcje między cytatami z listów i ich omówieniem, czyta się przeważnie bdb.

[Vlicjaa · Rating 5 out of 5]

C U D O W N A książka

[Vero Cialowicz · Rating 5 out of 5]

„Nie byłam jej przyjaciółką, nie zaliczałam się do grona jej bliskich, a jednak była – i jest – osobą ważną w moim życiu” – pisze Joanna Gromek-Illg w biografii Wisławy Szymborskiej, którą w końcu udało mi się przeczytać. I w zasadzie mogę się pod tymi słowami podpisać. Noblistka jest osobą ważną również w moim życiu.
Powiedzieć, że książka Joanny Gromek-Illg mnie urzekła, to jakby nic nie powiedzieć. Jest cudownie napisana i ładnie wydana. Prawie 600 stron tekstu, które na początku wydawać się mogą nie do przebrnięcia, pochłania się jednym tchem.
Wydaje mi się, że Szymborska to osoba niezwykle wrażliwa. Osoba, która najtrudniejsze emocje zostawiała dla siebie. Nie dzieliła się nimi z najbliższymi (a już szczególnie nie zamartwiała rodziny), wolała wszystko prze-myśleć w samotności. Szymborska – i to jest coś, czym się różnimy – potrafiła przetrwać trudności, kryzysy i nieszczęścia. Jak to robiła? W zasadzie nie wiadomo. Na pewno pomagał jej w tym niebanalny humor, którym darzyła wszystkich po kolei (wyklejanki, żarty, zabawy towarzyskie). Ponadto pomagała jej poezja, w której ukryła to, co w jej życiu najważniejsze. Poezja dawała jej ukojenie, zrozumienie tego, co trudne. Taka jest dla mnie Szymborska i myślę, że taki jej obraz wyłania się też z książki Joanny Gromek-Illg. Czy dobry? Nie wiem. Wiem jedynie, że jej wiersze są dla mnie podporą w moich najtrudniejszych chwilach.

Więcej o książce na okiemvery.pl

[Miriel68 · Rating 2 out of 5]

Jest takie powodzenie (bo w języku polskim smakowitych powiedzonek nie brakuje): szkoda czasu i atłasu. Pasuje idealnie do tej książki. Autora sumiennie przedarła się przez różne materiały i pamiątki, usiłując zrekonstruować na ich podstawie sylwetkę Szymborskiej. Tylko, że przed nią zrobiły to już Bikont i Szczęsna (nie przypadkiem obficie tu cytowane) i następnym autorom pozostaje już tylko wyskrobywanie resztek z beczki.
Prawda jest taka, że poetka skutecznie rozsunęła zasłonę nad swoim życiem prywatnym, a już zwłaszcza wewnętrznym. Interpretowanie uczuć i myśli Szymborskiej na podstawie okolicznościowych karteczek czy zdjęć zaczyna się i kończy na spekulacjach. Nic dziwnego, że cały tekst utkany jest różnymi "może", "chyba", "prawdopodobnie", "przypuszczalnie", "sądzę", "nie sądzę", "wydaje mi się", "uważam". Nie brak też powtórzeń (ile razy można powiedzieć, że miłość Szymborskiej i Filipowicza była "niezwykła"?). Drażni nieco infantylny styl tych rozważań (listy "musowały konceptami"!), a także dość nieporadne interpretacje wierszy w kluczu biograficznym. W dodatku Gromek-Illg, w odróżnieniu od autorek "Pamiątkowych rupieci" miała okazję przeprowadzić tylko niewiele osobistych rozmów z ludźmi zaprzyjaźnionymi z Szymborską. Jako "biografia" książka dodaje niewiele informacji, które nie byłyby już powszechnie znane, natomiast nazwanie jej "biografią wewnętrzną" jest nieporozumieniem.

[Gosia Nalepa · Rating 5 out of 5]

Przecudowna!!!

[Zofia · Rating 3 out of 5]

3,5

[oliwia maria · Rating 4 out of 5]

4.5

jeszcze bardziej uwielbiam Szymborską

[książniczka · Rating 5 out of 5]

Szymborska i cudownie opracowana i skrojona biografia. Nie potrzebuję więcej.

[Reader · Rating 5 out of 5]

A captivating exploration of Szymborska’s life, profound and thought-provoking.