Een indrukwekkend waargebeurd historisch verhaal van Zilveren Griffel-winnaar Arend van Dam Op een dag in 1568 wordt Filips Willem, de dertienjarige zoon van Willem van Oranje, meegenomen door soldaten. De Spaanse koning noemt hem zijn ‘speciale gast’, maar Filips Willem weet wel beter: hij wordt gegijzeld. In Spanje wacht hij vol spanning af wat zijn lot zal zijn. Zal zijn vader zwichten onder de druk en voor zijn zoon kiezen? Of vindt hij de vrijheid van zijn land belangrijker en zet hij zijn opstand tegen de Spanjaarden voort?
Terwijl de jaren verstrijken, nemen Filips Willems twijfels toe. Denkt zijn familie nog wel aan hem? Zal hij ooit kunnen terugkeren naar huis? Alleen aan een geheimzinnige toehoorder kan hij zijn verhaal kwijt. Maar kan hij als prins wel zomaar vriendschap sluiten met deze bastaard? En wat betekent het eigenlijk nog om prins te zijn, zo ver verwijderd van zijn familie en vaderland?
De gijzelaar en de bastaard is een krachtig waargebeurd verhaal over familie, loyaliteit en identiteit ten tijde van de Tachtigjarige Oorlog. Arend van Dam schreef niet alleen het verhaal, maar maakte ook de illustraties. Sluit perfect aan bij het thema van de Kinderboekenweek 2020, En toen?, waarvoor Van Dam ook het Kinderboekenweekgeschenk schreef
Een verhaal geschreven op de echt bestaande Filips Willem, zoon van Willem van Oranje, die als jonge tiener (is het nou 13 of 14 jarige? Kaft en boek inhoud spreken elkaar tegen...) mee werd genomen naar Spanje en daar vervolgens lange tijd werd vastgehouden in een toren.
Ik ben een liefhebber van historische werken, zeker wanneer iets op een thema, gebeurtenis of persoon gebaseerd is waar niet veel over geschreven is. Die boeken verslijt ik. Maar deze viel mij tegen.
Het verhaal is in de ik-vorm vanuit Filips maar mist de actie, de pittigheid en de meegaandheid die het had kunnen hebben als de opbouw anders was geweest. Zoals het nu is, is het een raamwerk: Filips vertelt het hele boek aan iemand (ik ga niet verklappen wie) en wanneer hij begint te vertellen vertelt hij weer wat aan een ander. Je hebt zo dus veel tijdsprongen. Filips is oud, dan is hij een dertiger, dan een tiener, dan een twintiger, dan weer oud, etc. Doordat hij alles vertelt is het verhaal erg passief. Waarom begint Arend niet met de actie dat Filips wordt meegenomen naar Spanje? En dan niet dat Filips het zelf vertelt maar dat je er echt in zit? Dat je mee kan voelen. Het is allemaal alleen de oppervlakte wat je nu ziet. Even ter illustratie een geheel uit de duim gezogen voorbeeld: "Ik zag een boom, en toen ik twaalf was zat ik in die boom en het was echt raar want ik viel er uit. Dat deed pijn. Oh, heb jij ook in een boom gezeten? Hoe was dat?" "Vertel ik je in het volgende hoofdstuk." Volgend hoofdstuk. "Hij was weer terug." "Maar zeg eens, eh, we hadden het over een boom. Maar nou wil ik toch wel weten of je vrienden er ook in gezeten hebben?" "Nou, ik zal eens vertellen over mijn vrienden. Gerrit Jan Spijs en Henkie Snorremans stonden beneden toe te kijken. Toen kwam onze overbuurman Rob de wild met een schep. Je kan wel raden, die heeft de hele boom uitgegraven. Maar goed, ik ben er dus uitgekomen en toen heb ik thee gedronken met koekjes. Hele lekkere koekjes met glazuur erop." "Jeej, Ik houd van dat soort koekjes." "En nu jij, je zou nog vertellen dat jij in een boom hebt gezeten." "Komt volgende keer wel." ----Ik wil de actie dat die boom wordt uitgegraven zien! Niet alle namen opgesomd.
Filips vertelt met zoveel detail en historische feiten, dat zou een echt mens nooit doen. Als ik vertel over dat mijn rector mij wou helpen ga ik ook niet zijn hele voor en achternaam opdreunen. Zeker niet als ik het aan iemand vertel die al die lui waarschijnlijk niet eens kent, wat moet die met die info? En dat keer op keer. Als je die dingen vertelt laat je informatie achterwege. Had het dan uitgeschreven als situatie dan had je al die namen erin kunnen proppen zonder irritatie op te wekken en geloofwaardigheid te verliezen.
Afin. Het verhaal is opgedeeld in hoofdstukken per thema zoals Leuven, De Spaanse Armada en De Prins Van Oranje. Met achterin schetsen en extra informatie over de route van het hoofdpersonage, de plekken waar hij gewoond heeft en zijn stamboom. Interessant wel, maar niet een indrukwekkend verhaal waarover de kaft jubelt. Komt nog bij dat het verhaal centreert rondom de gijzelaar Filips en een bastaard, en Filips geen karakterontwikkeling meemaakt op dit gebied waardoor ik aan het einde geen sympathie voor hem kon voelen. Dat is een mama ding denk ik, maar wat een stomme vent.... Echt, je zou denken dat hij wat zou leren maar...
Drie sterren gegeven voor de moeite en het oppakken van dit thema. Sorry, Arend, je kan goed schrijven maar dit had zoveel beter gekund. Dit pakte niet en is in vergelijk met andere op historie gebaseerde boeken die ik in mijn jeugd en ook nog later heb mogen lezen niet opwindend, diepgaand of meesleurend genoeg dat ik het in mij kast zou willen.
Ik heb dit boek over Filips Willem van Oranje met plezier gelezen. Vind ik het een kinderboek? Nee. Sommige gebeurtenissen hadden veel spannender verteld kunnen worden. Maar mij sprak de vorm aan, een fijn boek om te lezen als je geïnteresseerd bent in geschiedenis. En de vraag is ook of het hele verhaal verteld had kunnen worden als roman, omdat eigenlijk alleen de ontvoering spannend is. Ik snap de keuzes van de schrijver wel. Het begin is wat verwarrend door de tijdssprongen en ik vind het jammer dat de rol van Gabriel tegen het einde van het boek vervaagd is. Misschien had ik het laatste hoofdstuk zelfs wel weggelaten. De illustraties, een soort collages, zijn door Arend zelf gemaakt en passen erg goed bij het boek. Ze zijn donker en vaag en daardoor mysterieus. Je denkt: wat zie ik precies? en dat maakt nieuwsgierig. Het aantekeningenboek aan het einde vond ik een meerwaarde.
3 sterren. Ik zou dit niet typeren als een kinderboek. Het is meer een opfriscursus van de 80-jarige oorlog. Op de flaptekst staat dat de 13 jarige Filips Willem wordt ontvoerd. En eigenlijk tijdens het eerste hoofdstuk kom je erachter dat het helemaal niet om de 13 jarige Filips Willem gaat, maar om de 30 jarige Filips Willem. Het verhaal is eigenlijk heel beschrijvend, Filips Willem vertelt alles. Het is meer een verhaal in een verhaal. Het was spannender geweest als Arend de ontvoering had beschreven en uitgewerkt en in de leefwereld van de 13 jarige Filips Willem was gekropen en het meer als een avonturenroman was geschreven. Niet met een hoofdpersoon die vertelt over het verleden, maar iemand die midden in de actie zit. Het lijkt mij voor kinderen zonder een uitgebreide voorkennis lastig om dit verhaal goed te volgen er wordt met namen gesmeten en met slagen hier en daar. Ik moest het af en toe even terug lezen wat er precies was gebeurd. Het boek leest wel echt als een trein!
Geschiedenisles verpakt in een boek! Arend van Dam herhaalt even een deel van de vaderlandse geschiedenis: hoe werden de Nederlanden ook alweer zelfstandig? Trouwens, werden ze wel echt zelfstandig of bleven ze verbonden met het Spaanse koninkrijk? 'De gijzelaar en de bastaard' wordt overigens verteld vanuit Filips Willem, een (vergeten?) zoon van Willem van Oranje. Op zijn 13e door een Spaanse delegatie 'opgehaald' in Leuven om in een kasteel in Arévalo gestopt te worden, waar hij vervolgens 27 jaar als gijzelaar opgesloten zit. Bijzonder verhaal hoor ik je denken, maar Van Dam zoekt het allemaal uit en maakt er graag studiereisjes voor - zie de aantekeningen achterin. Voor mij hoort dit boek in de categorie "geschikt voor alle leeftijden".
"Wat kan ik eraan doen dat ik twee kanten heb? Ik ben een man met twee harten. Een Spaans hart en een hart Van Oranje."
Dit boek is praktisch gezien 75% een geschiedenisles, en 25% fictief verhaal. De focus ligt voornamelijk op de 80-Jarige Oorlog en de ontwikkelingen in Europa, maar omdat het zo droog wordt vertelt, heb je helemaal niet het idee dat je hier met echte mensen te maken hebt.
Bijvoorbeeld: Als Gabriel in het hoofdstuk "Het verhaal van Gabriel" aan Filips Willem vertelt hoe zijn vader is vermoord op bevel van de Spaanse koning, en Baltazar Gerards betaald is met de landgoederen van Filips zelf, loopt Filips alleen maar kwaad weg, en spring het verhaal al snel over naar een volgend punt. Terwijl een 'echt' persoon op zijn minst woedend was geworden, had geschreeuwd of enige emotie getoond op dit nieuws. De vergeten prins van Oranje komt niet over als een echt mens, en als je wilt dat mensen met je karakters meeleven, is dat erg belangrijk.
Daarnaast vind ik boek ook lastig 'aan te raden' voor kinderen van 10-12 jaar, vanwege de enorme veelheid aan namen, landen, huwelijken, veldslagen, etc. Filips Willem kan het dan wel allemaal uit elkaar houden, ik zie weinig kinderen het hem nadoen. Ook was ik verrast door Filips' leeftijd: in de synopsis lijkt het alsof we een jongen van 13 gaan volgen, maar het grootste gedeelte is FW een volwassen man van rond de 30 jaar - hoe kan je je als kind hierin herkennen?
Het boek krijgt daarom van mij 2,5 sterren - mooie illustraties meneer van Dam, maar als je kinderen wilt introduceren aan Filips Willem en de 80-jarige Oorlog, is dit niet de goede manier om het te vertellen.
Dit is geen kinderboek, maar een opfriscursus over de 80-jarige oorlog voor (jong)volwassenen. Geschiedenis is een interessant vak, maar ik kan altijd slecht navertellen wat er precies is gebeurd. Met dit boek werd ik teruggeworpen tot mijn lagere school tijd: de vier vrouwen van Willem van Oranje (=Willem de Zwijger) (Anna van Egmond/van Buren, Anna van Saksen, Charlotte de Bourbon en Louise de Coligny) kwamen langs, de Slag bij Heiligerlee, de Spaanse Armada, het turfschip van Breda, Balthasar Gerards, kortom de hele rimram die ik als kind heb aangehoord en geleerd, zonder echt te snappen waartoe en waarvoor. Je kunt je afvragen hoe zinvol het is om kinderen vol te stoppen met deze informatie. Pas nu ik als volwassene dit als kinderboek bedoelde werk lees begin ik een beetje de verbanden te zien. Ooit geweten dat met het Gulden Vlies de goudkleurige vacht van een ram werd bedoeld?
Voor kinderen lijkt het me interessanter om dit verhaal als avonturenroman te lezen. Niet met een hoofdpersoon die vertelt over het verleden, maar eentje die midden in de gebeurtenissen zit. Eentje met wie je meeleeft, met wie je je kunt identificeren.
Verder blijft dit boek een knap staaltje schrijfwerk: het leest als een trein.
Dit verhaal over de vergeten prins van Oranje geeft een mooi beeld over een deel van de 80 jarig oorlog. Door veel geschiedenis verhalen erin, vind ik het af en toe taai om te lezen. De hoofdpersoon is wel interessant, daardoor bleef ik lezen. Fijn dat deze prins door dit boek minder vergeten zal zijn.