De vader van Artenio

by Frida Vogels

Met De vader van Artenio schetst Frida Vogels een ontroerend beeld van haar schoonvader Salvatore De Matteis (1893-1969), die de lezer van haar dagboeken zullen herkennen als een van de interessantste figuren onder haar familie en vrienden. Salvatore De Matteis moest op twaalfjarige leeftijd, in 1905, wijnbouwer worden om voor het gezin de kost te verdienen. Samen met ervaren familieleden leerde hij de wijngaard in San Severo (Zuid-Italië) die hem was nagelaten te bewerken. In zijn spaarzame vrije tijd begon hij te Manzoni, Tolstoj, grote socialistische denkers als Marx, Engels, Kautsky en Luxemburg, die hem blijvend beïnvloedden. Hij bleef wijnboer, trouwde en kreeg in 1930 een Artenio, door zijn moeder Ennio genoemd. Ennio blijkt een intelligente jongen die zo briljant eindexamen deed dat het hem een studiebeurs en een gratis plaats in een Milanees studentenhuis opleverde, waar hij Frida Vogels ontmoette. Tussen Frida en Ennio's vader ontstaat een speciale band. Hij zei zonder omhaal van woorden wat hij dacht en zij deed hetzelfde, en zo kreeg ze verhalen te horen die zelfs zijn vrouw nog nooit had gehoord.

62 pages, Kindle Edition

Published July 15, 2020

About the author

Frida Vogels is a Dutch writer, known especially for her partly autobiographical trilogy De harde kern ("The hard core"), the second part of which was awarded the inaugural Libris Prize in 1994.

Vogels is noted for the close connection between her work and her life, as well as for her low profile: she did not appear at the presentation of the Libris Prize, and there are no photographs published of her. She lives in Bologna, Italy.

Reviews

[Kim · Rating 4 out of 5]

Vogels' beschrijft de interactie met haar schoonfamilie in het zuiden van Italië en de zomers die zij en Ennio daar doorbrengen. In nuchtere en op het eerste gezicht soms afstandelijke stijl schetst ze het leven van haar schoonvader, naar het einde toe meer fragmentarisch (dagboeknotities).

Geïnspireerd door dit artikel ben ik het boek gaan lezen: https://www.groene.nl/artikel/zelfpor...

[Ineke · Rating 4 out of 5]

Een verhaal gewijd aan Frida Vogels schoonvader, een boerenzoon die niet kon doorleren omdat zijn vader stierf en hij het gezin moest onderhouden als oudste, veertien jaar was hij. Vogels schetst zijn leven en geeft daarbij een beeld van het arme Zuid Italiaanse platteland, van knellende familieverhoudingen, van knellende opvattingen. Van de gedrevenheid die hij voelde, ondanks dat, om zich te ontwikkelen, te lezen, zich politieke overtuigingen eigen te maken en zich daarvoor in te zetten, zolang het ging. En hoe hij, eenmaal gepensioneerd, zich aan zijn tafel zette en zijn memoires schreef. En dat nog heel goed deed ook, naar het oordeel van zijn schoondochter. Indrukwekkend monumentje.

[Bib Ieper]

Verslag leesgroepbijeenkomst 7 juli 2021
De vader van Artenio (2020) / Frida Vogels


Het voelde wat vreemd om na meer dan negen maanden weer een leesgroepavond te houden. Zou het lukken met de coronavoorschriften en, inderdaad, hoe horen die nu eigenlijk te zijn? Zou het meevallen voor de nieuwe gezichten? Wordt het wat ze hopen? En, vooral, wat met de evaluatie van het gelezen boek dat voor het eerst in wellicht 20 jaar leesgroep, niet door de groep werd gekozen?
De vader van Artenio van Frida Vogels was inderdaad niet meteen een bonafide optie. Autobiografische literatuur, een standaard voor deze in Bologna wonende Nederlandse, ligt bij heel wat lezers niet meteen in de bovenste schuif. Lekker hip lezend is dit eerbetoon aan haar Italiaanse schoonvader Salvatore de Matteis ook al niet. Eerder stoffig en oubollig, zo lijkt het wel. En Frida Vogels, bouwjaar 1930, doet ook niet de minste moeite om het in de pers voor haar boeken op te nemen. Meer zelfs, deze mevrouw Vogels staat bekend om haar onbenaderbaarheid en zou meer dan wereldvreemd zijn. Was bij het begin van de leesgroepbijeenkomst een ruiterlijke verontschuldiging voor een foute boekkeuze op haar plaats geweest? Ja en neen.

Stevige opmerkingen waren er meteen voor foute spelling en kreupele zinnen doorheen de novelle. Alsof de corrector vakantie had genomen. “Dit is wel realiteit’” werd gesteld. “Vele uitgeverijen vertikken het om nog centen in tekstcorrectie te stoppen.” Sommigen zegden doorheen de onjuistheden te lezen en zich eerder op de inhoud te fixeren. Anderen vonden redenen om foute zinsconstructies alsnog correct te kwalificeren.
Vogels vertelt over Salvatores leven in een heldere, noterende stijl, zonder stilistische opsmuk of franje en veelal zonder oordeel te vellen over de gebeurtenissen. Sommigen vielen dan ook over kale zinnen waarmee geen enkele emotie wordt beschreven. Anderen poneerden dan weer dat de lezer de emoties voor zichzelf dient op te roepen.
Ook had je diegenen die het fijne boekje van deze Nederlandse een sterk ontroerend portret van vader Salvatore vonden, wilswaar zonder opsmuk en zonder oordeel over zijn leven te vellen.
En dan waren er de hoofdfiguren die bij verschillende aanwezigen een scala aan gemengde gevoelens opriepen, waarbij bewondering, irritatie en compassie om voorrang streden. Anderen vonden dan weer dat de karakters niet genoeg waren uitgediept. Nog meer tongen kwamen los toen de vaak kribbige conversaties tussen de universitair geschoolde Ennio en zijn vader aan bod kwamen. Deze zowel laconieke als tragikomische stukjes bleken niet alleen heerlijke leesstof, tevens een aanzet tot persoonlijke verhalen.
De meningen waren verdeeld of de noemer ‘heerlijke leesstof’ welbeschouwd geldt voor de hele novelle. Anderzijds was de ruime meerderheid het eens dat Rita Vogels een sober en bijwijlen aangrijpende tekst heeft neergeschreven voor een uitzonderlijke man die zich niet liet afremmen door zijn bescheiden boerenafkomst.

Eddy Dewilde

[Braekeveldt · Rating 1 out of 5]

I had high expectations for this book having read the short introduction, convinced I was going to meet an exceptional father in law....instead I came to see a simple, normal man living a life away from everybody. A convinced socialist who fled back to his grounds with the first barkings of the Musso-dogs.... one star.

[Elsbeth Kwant]

Een fijn boekje, met herinneringen aan de vader van Artenio, Vogels' partner. Een slimme jongen, die wijnboer werd toen zijn vader jong overleed. Maar die bleef leren, lezen en later ook schrijven. Een mooi vignet.

[Anita · Rating 5 out of 5]

Een pareltje. Bij ‘De reis’ kwam het beeld van Marcello Mastroianni in een treincoupé uit de film ‘Stanno tutti bene’ bovendrijven. Van hetzelfde gehalte. Heel roerend en mooi.

[Peter · Rating 3 out of 5]

Aardige loot aan de Voskuil-Vogels boom. Wel erg fragmentarisch en wat voorspelbaar dat juist de buitenstaander van de familie zo sympathiek getekend wordt.

[Jean · Rating 4 out of 5]

Aardige aanvulling op het werk van Frida Vogels. Een liefdevol portret van de markante vader van haar Italiaanse echtgenoot Artenio/Ennio of Stefano zoals hij in “De Harde Kern” genoemd wordt.
Net als in deze romancyclus wordt ook hier duidelijk dat met de verschrikkelijke Ennio de appel wel erg ver van de boom gevallen is.
En een mooie foto op het omslag van de vader met zijn onafscheidelijke hoed.