Reistijd, bedtijd, ijstijd

by Marjolijn van Heemstra

In een poging de tijd te grijpen, geven we hem namen. Maar de tijd luistert niet. Of luisteren wij niet? Marjolijn van Heemstra gaat in deze bundel op zoek naar wat ons steeds ontglipt.

Het is moeilijk te bevatten dat dit bestaan,
de volledige weg van schreeuw tot zucht,
zal worden samengevat in een kleine
streep van geboorte- naar sterftejaar.
Een godgans leven uitgedrukt in de smalste
horizon van is naar is geweest, eenzame
kras tussen bron en zee.

Genres: Poetry

49 pages, Paperback

First published September 15, 2020

About the author

Marjolijn van Heemstra studeerde godsdienstwetenschappen en is schrijver, dichter, journalist en glimworm-expert. Ze is correspondent Ruimtevaart bij De Correspondent en zet zich sinds 2020 in voor het behoud van de nachtelijke duisternis. De afgelopen jaren maakte ze meer dan vijfhonderd nachtwandelingen met uiteenlopende groepen mensen.

Reviews

[Jip · Rating 4 out of 5]

Mooi !! Werd naarmate het einde naderde ook alsmaar beter. Een paar favoriete fragmenten:

Ik lig er wakker van, de lucht en leegte in en om ons heen. Het weinige dat we zijn: te dicht bij de hemel, te ver van het vuur, de verkeerde kant op biddend, naar wolken, naar afwezigheid, in plaats van met gestrekte tenen te woelen naar wortels en zaden.

-

Soms word ik wakker met de handen
van mijn moeder, beweeg ik op de tast
naar de warmte van een lichaam, naar
een hoge, zachte adem, houd ik wie mij lief is
veel te stevig vast.

-

ik spijker me vast in deze seconden, zet mijn tanden in dit uur, maar het stroomt zo, alles stroomt en het stroomt maar door en door.

[Rosanna · Rating 3 out of 5]

Meestal te nuchter voor gedichtenbundels, maar deze twee parels vond ik prachtig:

“Het is moeilijk te bevatten dat dit bestaan,
de volledige weg van schreeuw tot zucht,
zal worden samengevat in een kleine
streep van geboorte- naar sterftejaar.
Een godgans leven uitgedrukt in de smalste
horizon van is naar is geweest,
eenzame kras tussen bron en zee.”

“Soms word ik wakker met de handen
van mijn moeder, beweeg ik op de tast
naar de warmte van een lichaam, naar
een hoge, zachte adem, houd ik wie mij lief is
veel te stevig vast.”

[Leesdame · Rating 4 out of 5]

Rustig, niet gehaast. Ik proef de zinnen en bedenk wat de auteur ermee wil vertellen. Ik pluis het uit en geef er ook mijn eigen interpretatie aan. Want poëzie leeft. De gedichten laten mij nadenken. Mijmeren over de tijd, over hoe de jaren voorbijvliegen, over de geschiedenis, maar ook over wat er nog komt. Deze bundel ‘Reistijd, bedtijd, ijstijd’ is een mooie bundel om te beginnen als je nog niet zo bekend met poëzie.

Lees verder op mijn blog :)

[Ron Roelandt · Rating 4 out of 5]

Eén van de gedichten uit Marjolijn van Heemstra’s “Reistijd, bedtijd, ijstijd” luistert naar de titel “en wat als”. De bundel lezend, en herlezend, geloof ik dat dit de kern is van alle tijden. Wat als? De tegenstelling zit al in de vraag, of in ieder geval de twijfel over de juistheid, over de gerechtigheid. Bidden we wel de goeie kant op? Is Moeder Aarde niet een te zoete benaming voor een kloterots? Het onbenoembare samengaan van het geluk en de pijn van een kind waarvoor enkel een vrouw echt het “voorrecht” voor zich mag (en moet) opeisen.
Dat laatste, het “voorrecht” van de vrouw. Ik heb het niet voor niets tussen aanhalingstekens gezet. Het zijn de gedeeltes van de bundel die het meeste indruk op me maken en die me aan het denken zetten. Ergens tipt Marjolijn van Heemstra aan dat de achternaam van de moeder van de moeder van de moeder dikwijls vergeten is. Alsof het er niet toe doet dat zij toch degene is die aan onze wieg heeft gestaan. Waarschijnlijk niet in levende lijve, maar echt in vlees en bloed. Veel dichterbij kun je niet komen en toch, vergetelheid is haar deel.
Wat als?
Wat als Jezus een vrouw was geweest?

“Reistijd, bedtijd, ijstijd” is de derde gedichtenbundel van Marjolijn van Heemstra. Een bundel over het leven, het meest complexe onderwerp waarover je kunt schrijven. Hoe zij dat leven, als vrouw, beleeft en vooral voelt. Realistisch (vrouwen hebben, meer als mannen, de capaciteit om echt realistisch te zijn), zonder zielig of pessimistisch te worden. Een genot om te lezen.

Marjolijn van Heemstra – “Reistijd, bedtijd, ijstijd” (2020)
●●●●○ (4/5)

De complete recensie, met prenten en fragmenten, vind je op mijn blog "Ron de tijd": https://rondetijd.blogspot.com/2022/1...

[Irene Jurna · Rating 3 out of 5]

Net als haar podcast ‘Stadsastronaut’*, is haar dichtbundel ‘Reistijd, bedtijd, ijstijd’ talig ritmisch. Met soms mooie beeldspraak, een interessant feit, scherpe observaties, een verrassend perspectief (zoals de suggestie van een oud matras), of een scheutje troost:

“De wereld bestaat niet uit dingen maar uit gebeurtenissen, reizend naar ons brein waar ze begin en einde krijgen. Niets dan beweging, geen verjaren, alleen maar gebeuren.”

Qua inhoud had deze bundel van mij nog meer de diepte in gemogen. Verder is het een knap werk; en lijkt het me leuk om Marjolijn van Heemstra eens in het theater te zien en horen, met mooie woorden.

*Deel 1 (van 3): https://podcasts.apple.com/nl/podcast...

[Tim Seeger · Rating 5 out of 5]

Sterke beelden, scherpe observaties maar bovenal enorm doorvoeld ❤️✨

Weinig mensen die ik hem niet zou aanraden (erg toegankelijk)

[Xavier Roelens]

Veel mooie gedichten over het voortdurende voortstromen van de tijd, geschreven door een vrouw die pas moeder geworden is. De tweede cyclus is wat losser, die sprak mij minder aan. 'Monoloog van de kwade alg' is mijn favoriete gedicht, samen met de hele eerste cyclus.

[Evi · Rating 5 out of 5]

Van JA! en OH! en Nog méér van dat!

[Sofia_cc · Rating 4 out of 5]

Vooral erg genoten van de monoloog van de kwade alg.

[Hemel · Rating 3 out of 5]

"een bekkenbodemspecialist denkt aan vaginisme een gynaecoloog zet onverwachts een spuit verdoving in de zenuw, is verbaasd dat het niet helpt.
Iemand zegt: geboorte heeft soms een lange nasleep maar een kind blijft een wonder en ik hoor voor het eerst de wond in dat woord."

[Casper · Rating 4 out of 5]

Denk je eens een sterrenhemel in. Liefst helder, uitgestrekt, zonder menselijke obstakels die het blikveld belemmeren. Vanuit een zolderraampje in een drukke stad mag voor mijn part ook, als je maar omhoog kunt kijken. Kun je ze zien, de sterren? Het weidse, het diepe, het idee dat het licht dat je aan de hemel ziet schijnen er onvoorstelbaar lang over gedaan heeft om jouw netvlies te bereiken. Dat zo’n ster in de tussenliggende tijd al is uitgedoofd, dat alles heeft op mij, en vermoedelijk op velen, een louterend en relativerend effect. Die vergadering op je werk morgen waar je zo tegen opziet krijgt spontaan minder gewicht.

Zeker kan dit louterend zijn, maar evenzogoed beangstigend. Angst heeft vaak te maken met het onbekende, dus als je je er wat meer in verdiept zou dat moeten helpen, toch? Op dit punt is Marjolijn van Heemstra de afgelopen tijd mijn gids geweest. Een paar jaar geleden las ik al met veel plezier haar roman En we noemen hem. Deze zomer, treinreizend van en naar mijn werk, las ik haar boek In lichtjaren heeft niemand haast, met de toepasselijke ondertitel Een zoektocht naar meer ruimte in ons leven. In het jachtige van haar bestaan als schrijver, dichter, theatermaker en moeder van twee jonge kinderen gaat ze op zoek naar houvast middenin de drukte van haar woonplaats Amsterdam. Ze ontwikkelt een fascinatie voor de ruimte, voor dat wat er zich buiten onze dampkring bevindt. Meer ruimte in haar leven, ontdekt ze, geeft haar niet alleen rust, het geeft haar ook een doel. Het zet haar ertoe aan om van alles over de ruimte uit te gaan zoeken. Wat weten we eigenlijk van de ruimte en wie zijn de mensen die dat allemaal ontdekt hebben? Wat drijft hen in hun zoektocht en wat kunnen we hier in ons alledaagse leven mee?

Van Heemstra houdt haar zoektocht naar dit alles persoonlijk en menselijk; heel aards in feite. Hoewel ze alles uitvoerig uitzoekt en ons de nodige feiten meegeeft, leest het boek als een autobiografie, een autobiografie met journalistieke maar net zo goed filosofische elementen. Als je ‘s ochtends tussen de haastende forenzen en vakantievierende dagjesmensen in de trein zit, waan je je op een compleet andere planeet als Van Heemstra vertelt hoe ze op een onbekende, goed weggestopte plek in Nederland ‘s lands grootste ruimtetelescoop aantreft. Het gesprek dat ze daar heeft met een enthousiaste, jonge wetenschapper werkt aanstekelijk, maar ook vervreemdend. Fantastisch wat we allemaal al weten en kunnen, en wat er de komende jaren nog te ontdekken valt, maar gaat dat onze pet niet lichtjaren te boven? Het ene moment deelt Van Heemstra dit enthousiasme, terwijl ze zich het volgende moment afvraagt waar haar obsessie in hemelsnaam toe moet leiden. Haar man en zoontjes vragen zich dit ook regelmatig af als ze weer eens op ruimte-onderzoek gaat.

Toch biedt juist deze zoektocht haar een nieuw perspectief, een nieuwe blik waardoor ze het kleine alledaagse weer opnieuw leert zien. Het geeft haar filosofische kracht en nieuwe inspiratie als schrijver. In dit licht is het fascinerend om naast In lichtjaren heeft niemand haast ook Van Heemstra’s dichtbundel Reistijd, bedtijd, ijstijd te lezen. Hoewel de dichtbundel in 2020 verscheen en Lichtjaren in 2021 was mijn eigen volgorde precies andersom en ben ik de gedichten gaan lezen met het zoekende, ruimtelijke perspectief van Lichtjaren in mijn achterhoofd. In Reistijd, bedtijd, ijstijd kom je veel van dezelfde thema’s tegen – de tijd, de ruimte, het eigen lichaam, geboorte, sterfte – maar dan, logischerwijs, in een geheel andere vorm. Dit maakt het een verrijkende leeservaring.

In haar poëzie is Van Heemstra ook vaak op zoek. Ze probeert iets van het leven te grijpen, iets van het minuscule zandkorreltje dat wij met ons leven middenin al die miljarden jaren vormen. Hiervoor zoomt ze soms in op kleine, alledaagse dingen; juist het tastbare kan betekenis geven te midden van het cosmische. Het levert toegankelijke gedichten op die direct invoelbaar zijn qua emotie – soms zoekend of angstig, dan weer uitbundig of woedend – en tegelijkertijd heel eigen voelen. Zoals in het gedicht ‘Kras’:

Het is moeilijk te bevatten dat dit bestaan,
de volledige weg van schreeuw tot zucht,
zal worden samengevat in een kleine
streep van geboorte- naar sterftejaar.
Een godgans leven uitgedrukt in de smalste
horizon van is naar is geweest, eenzame
kras tussen bron en zee.

Naast dit soort filosofische gedachten staan gedichten over de onvoorwaardelijke liefde van een ouder voor haar kind, afgewisseld met soms pijnlijke registraties van de verwoesting die een vrouwenlichaam doormaakt bij een bevalling en tijdens het ouder worden. Geestig is de bespiegeling van een oud, afgedankt matras dat mijmert over alles wat het in een half mensenleven heeft meegemaakt, gevoeld en gehoord.

Uiteindelijk spreekt uit beide boeken Van Heemstra’s grote verwondering, haar nieuwsgierigheid naar het leven, het grote én het kleine. Hoe een blik op het grote ons soms kan helpen het kleine weer te zien. Ze neemt je op aanstekelijke wijze mee op haar zoektocht, naar meer ruimte in ons leven en naar de taal om dat in te vertellen.

Lees meer besprekingen op mijn boekblog Jacob de Zoet

[Will · Rating 2 out of 5]

‘Ik heb een zoon die zegt: Ik ben gemaakt van duisternis.’

[Jonathan Groen · Rating 3 out of 5]

alhoewel er mooie gedichten tussen zaten, vind ik deze bundel vaak toch een beetje wisselvallig, vaak neigend naar het negatieve. Dat komt, denk ik, omdat het thema, tijd, soms iets te veel naar de zijkant wordt geschoven. Of dat het een te vaag thema is om te gebruiken zonder de aanwezigheid van een ander thema. Alhoewel tijd in elk gedicht wel aanwezig is, voelt het alsof het vaak niet de focus is en dat zorgde er voor mij voor dat de bundel soms zijn doel verloor.

Er zijn echter wel een paar mooie fragmenten aanwezig die ik hieronder graag wil delen:

“ik wil korstmos op de rotsen zijn,
als een schimmelig tapijt de aarde bedekken”

“de vinger tikt mij aan, zijn afdruk krijg ik niet meer weg, een grijs langwerpig teken, een gedenksteen voor wie in dit bed”

“wat als bomen de geweien zijn van ondergrondse herten, als wij leven op de schil van wat zich wijselijk verborgen houdt”

“toen winter nog een koning was, kaken had”

[Lisanne Karzijn · Rating 4 out of 5]

Heel mooi!
Mijn favoriete zinnen:

"Ik hou van de maan, van je wintergezicht en hoe goud je in de zomer wordt. Ik hoef niet te weten wat er binnen gebeurt, ik lees je vlaktematen, bereken daarmee draagkracht."

"Nog een troost: de wereld bestaat niet uit dingen maar uit gebeurtenissen, reizend naar ons brein waar ze begin en einde krijgen."

"Als kennis mij verwijdert van wat ik zonder woorden wist, als elke cirkel om de zon mij verwijdert van dat licht, als ik dag na dag mijn voorland uitreis, elk ding begint met wat het wordt en groeit naar wat het was."

"Het weinige dat we zijn: te dicht bij de hemel, te ver van het vuur, de verkeerde kant op biddend, naar wolken, naar afwezigheid, in plaats van met gestrekte tenen te woelen naar wortels en zaden."

[Kiki Bolwijn · Rating 2 out of 5]

Helaas ik heb hier niets in gevonden.

[Joost · Rating 2 out of 5]

Niet slecht perse, maar beklijven doet het zeker niet, jammer.

[Kimberly Catry]

prachtig

[Tim]

Erg mooi

[Aline · Rating 3 out of 5]

Mooie woorden, mooie taal, en een aantal interessante zinswendingen, maar soms ging ik gewoon niet akkoord met wat er stond. Kan dat? Niet akkoord gaan met poëzie?