اگر میخواهید مسائل تخصصی را با زبانی ساده درمورد تحولات خاورمیانه و بخصوص سوریه در این چندسال بخوانید، کتاب «صبحشام» بهترین گزینه برای شماست. همچنین اگر میخواهید درمورد اتفاقات منطقه در راستای بیداری اسلامی و مسائل تحلیلی سوریه و آنچه دلیل این اتفاقات بودهست بیشتر بدانید، کتاب صبحشام قدم به قدم با کنار هم قرار دادن تحلیلهای مهم در کنار خاطرات جناب امیرعبداللهیان، اینها را در اختیار شما قرار میدهد. البته باید بگویم این کتاب با دیگر کتابهای خاطره نگاری در موضوعات مختلفی که خواندهاید تفاوت دارد. چون به دلیل مباحث جدی و تحلیلی کتاب و کنار هم قرار دادن حقایق مختلف، دقت قابل توجهی میطلبد.
البته اگر پیگیر ثابت مسائل سیاسی منطقه بودهاید یا در این زمینه کتابهای مختلفی خواندهاید، شاید مسائل مطرح شده در کتاب، مباحثی تکراری به حساب بیاید، اما اگر درمورد اتفاقات گذشته در منطقه خاورمیانه اطلاعات خاصی ندارید و تازه حالا میخواهید به طور مختصر در این زمینه اطلاعات جامع و در عین حال تحلیلی دریافت کنید، «صبح شام» انتخاب بسیار خوبیست.
«آنها فکر میکردند، اگر مدل بدون خشونت که بر اساس آن سران مستبد کشورها پشت سر هم سقوط میکنند و کسانی از طریق انتخابات دموکراتیک یا شعار اسلامخواهی قدرت را به دست میگیرند، تغییر نکند، دیگر ملتهای منطقه هم تحت تأثیر قرار خواهند گرفت. این امر از نگاه آنها خطر بزرگی بود. پس باید هزینه تغییر رژیمهای متحد آمریکا را برای مردم منطقه بالا میبردند و به آنها میفهماندند که هر گونه تغییر در رژیمهای سیاسی کشورشان هزینه زیادی دارد و برابر با ناامنی طولانیست. بر این اساس تحریکاتی انجام دادند تا انقلابها به خشونت لجامگسیخته منجر شود؛ طوری که وقتی مردم مصر محاسبه میکنند، پیش خود بگویند در زمان حسنی مبارک (متحد آمریکا و اسرائیل) اگر هیچ نداشتیم، دستکم امنیت داشتیم. مردم کشورهای دیگر هم به همین نتیجه برسند و دچار تردید شوند. البته این الگو در مورد سوریه متفاوت بود و اینگونه تبلیغ میکردند که اگر بشار اسد برود، برای سوریه رفاه و امنیت میآورند!» . . البته نوع تدوین کتاب کمی داری ایراد است، اگر عادت به متنهای خوشخوان داشتهاید، این کتاب کمی صبر بیشتری برای پیشروی میطلبد. با اینحال کتاب پر ایرادی نیست ولی با توجه به اسم راوی و همینطور ناشر کتاب، سطح توقع بیشتری از کتاب ایجاد شده و توقع میرفت که تدوینگر بتواند نظر جمع زیادی از سلایق را در این زمینه را جلب کند. با تمام نقدهای وارد به کتاب، در جایگاه خود اثر ارزشمند و قابل توجهیست که خواندن آن برای کسانی که مطالعات گستردهای در زمینهی مسائل سوریه داشتهاند هم خالی از لطف نیست.
البته من به عنوان خواننده دوست داشتم فارغ از مباحث تحلیلی، نظر شخصی و عواطف شخص دکتر امیر عبداللهیان را نیز درمورد اتفاقات و موقعیتهای حساس گوناگون میدانستم که متاسفانه ذکر نشده بود.
خواندن خاطرات مربوط به سردار شهید، سپهبد سلیمانی، داغ نبودن ایشان را دوباره برای خواننده زنده میکند. بیشتر از همه برای اینکه چه شخص مهم، دلسوز و اثرگذاری از میان ما پرکشیدند..
کتاب صبح شام، روایتهای آقای حسین امیرعبداللهیان (معاون امور عربی آفریقایی وزارت امور خارجه در آن سالها و دستیار ویژه رئیس مجلس و مدیرکل امور بینالملل مجلس شورای اسلامی فعلی) از بحران سوریه، از ابتدا، تا شهادت سردار سلیمانی گرانقدر است. شامل سه بخش می شود که بخش اول، بحران سوریه را از ابتدا بررسی می کند، دلایل و مواضع کشورهای درگیر و ... را مطرح می کند، اهمیت قضیه از مناظر مختلف (سیاسی، امنیتی و ...) را بیان کرده و نقش ایران در این جریانات را شفاف میکند. برای فردی مثل من، که اطلاعات حداقلی از بحران سوریه و مسائل پیرامون آن داشتم، گزینه مناسبی بود که فارغ از درگیر شدن در جزئیات وحشیگری های داعش و امثالهم، اطلاع جامع و کاملی، حول این محور کسب کنم. روایت با بیانی روان، غیرشخصی و (به نظر من به همین دلیل) جذاب بود. بخش اول چندان به خاطره شباهت نداشت که خودش باعث جذب بیشتر من می شد. در نثر کاملا روحیه دیپلماتیک حفظ شده بود که توجهام را جلب کرد و برای من این ادبیات بسیار جالب بود (خوب من تا به حال کتاب خاطرات هیچ سیاستمداری را نخوانده بودم و برایم تازگی داشت). ادبیات کاملا تداعی دیپلمات کت و شلوار پوشیده بود. بخش اول کتاب، برای من بیشترین آورده از نظر اطلاعات را داشت. هرچند که روایت بود و شاید برای یک کار تحقیقی، مستندات و ارجاعات لازم را نداشته باشد، مطمئن نیستم. بخش دوم کتاب، مستندتر اما برای من بخش نسبتا حوصلهبر تر کتاب بود که به بیان گزارش ها و روزنویسهای جناب عبداللهیان پرداخته بود. پر از اسم اشخاص و مکان ها و عبارات بیش از حد گزارشی که اگرچه متناسب با دلیل نگارش متون مذکور بود ولی برای من به لحاظ سلیقه شخصی، جذابیت چندانی نداشت. بخش سوم اما به بیان چند خاطره ای از سردار عزیز، سردار سلیمانی پرداخته شده که در نوع خودش بسیار جذاب و جالب بود، هرچند این جدا سازیاش از دو بخش دیگر، کمی از برجسته سازی دلیل بیان این خاطرات کم کرده بود. در واقع بیشتر جذب شخصیت سردار و ماجرا میشدم تا اهمیت حضور شخص سردار، در بحران سوریه. با این همه، فارغ از کلیت، برای من بخش شیرین و تلخی بود. اگر این کتاب به دست من سپرده میشد، ترجیح میدادم سه بخش را ترکیب کنم همه خاطرات، گزارشات و روایتها را به ترتیب و به شکلی که از نظر زمانی همه چیز در کنار هم قرار بگیرد و یک تصویر جامع و ترکیبی به خواننده ارائه بدهد. اما خوب، این نظر شخصی من هست و (با توجه به این که کمتر چنین کتبی را خواندم و مطلع نیستم) ممکن هست با اصول نگارش چنین کتبی، منافات داشته باشد. اگر دنبال کتابی برای کسب اطلاعات کلی و جامع در مورد بحران سوریه و نقش ایران در این دوران، با کمترین درگیری با خشونت و وحشیگری های داعش و همراهانشون هستید، این کتاب،انتخاب خوبی هست. اما اگر میخواهید در مورد وحشیگریها و جنایات داعش بخونید اصلا سراغ این کتاب نرید! چون یکی از نقطه قوتهای این کتاب به نظر من، کمترین پوشش اون وقایع شوم و وحشیانه است و برای مخاطبی مثل من که توان روحی مطالعه اون فجایع رو ندارد، فرصتی فراهم میکند که اطلاعات لازم و بدون جزئیات استنادهای علمی در مورد موضوع اصلی یعنی بحران سوریه را کسب کند.
کتاب روایتهای شهید امیرعبداللهیان از دوران جنگ سوریه با گروههای تروریستی داعش، النصره و ... است. در این روایت نقش خود ایشان و دیپلماسی ایران و همچنین حضور نظامی ایران با هدایت حاج قاسم، بخش اصلی کتاب است. از نظر فرم شاید کتاب خیلی کامل و جذابی نباشد. مطالب بخش بخش بیان شده اند و داستان وار نیستند اما به واسطه اینکه شهید امیرعبداللهیان در متن ماجراها حضور داشتهاند، اطلاعات و گزارههای خیلی مهم و جالبی از آن دوران و تلاش ایران و مدافعان حرم برای حفظ سوریه و شکست داعش و سردمدارانش در منطقه در کتاب بیان شده است. همچنین به خوبی به نقش پررنگ سردار سلیمانی در حفظ منطقه و ایران از شر تروریستها نیز پرداخته شده است. روح هر دو شهید بزرگوار شاد
صبح شام کتاب بدی نیست. یه مرور خیلی سریعه از تحولات منطقه و بالأخص بحران سوریه. ولی بیشتر از اونکه «خاطره» و اطلاعات جدید و ناگفته باشه، خبر و تحلیلهاییه که آقای امیرعبداللهیان بارها و بارها در مصاحبهها و گفتگوهای مختلف بیان کرده بودند و میشه گفت الان فقط مکتوب شده. دقیقاً مثل بخش سوم کتاب که پیادهشدهی مصاحبهی تلویزیونی ایشونه! خلاصه؛ اگه دنبال خاطرات یک دیپلمات ارشد یا مطلب بکری میگردین، بجز چندتا خاطرهی جزئی و دو سه خطی، چیز دیگهای پیدا نمیکنین.
وقتی اسم کتاب رو میبینی، فکر میکنی قراره ماجراهای نبرد با داعش در سوریه رو بخونی، ولی اینطور نیست! در واقع محتوای کتاب به روندهای دیپلماتیک و اقدامات سیاسی ایران در حل بحران سوریه پرداخته که از زبان دکتر حسین امیرعبداللهیان نقل شده. راوی سعی کرده وقایع منطقه از زمان شروع بیداری اسلامی، مصادره شدن انقلاب های مردمی توسط ایادی امریکا، تغییر مسیر دادن تحرکات مردمی به ایجاد بحران در منطقه و ایجاد جنگ در سوریه رو به صورت یکپارچه و با روند معقول و قابل درکی بیان کنه. در بخش آخر کتاب شخصیت سردار سلیمانی و نقش ایشون در تامین امنیت منطقه آورده شده که چیزی بیشتر از آنچه در روایت های صدا و سیما دیدیم نداره. خوندنش رو به دوستانی که تمایل دارن بدونن نقش ایران در حفظ امنیت منطقه و حفظ تمامیت سوریه چه بوده و چه ابعادی داشته توصیه میکنم. امروز که کتاب رو تموم کردم (۹/۹/۹۹)، دو روز از شهادت شهید هسته ای و دفاعی، شهید فخری زاده میگذره. بخشی از سطور انتهایی کتاب رو که میخوندم (👇)، جای خالی حاج قاسم رو با تمام وجود درک کردم. سردار سلیمانی برای تحقق امنیت کشور کاری کرد که شما دیگر نمی شنوید دانشمند هسته ای ما، نخبه ما، شخصیت ملی ما به دست عناصر موساد در ایران ترور بشود...
اگر مخاطب کتابهای خاطرهطور باشید ، ادبیات شق و رق این کتاب شاید توی ذوقتان بزند. به هر حال این کتاب را یک فرد عادی یا یک خبرنگار که به قصد ثبت رویدادها راهی سفری میشود ، ننوشته است؛ پشت این کتاب یک دیپلمات نشسته ( دقیقا معاون امورعربی آفریقایی وزارت خارجه در آن زمان) با مختصات خاص یک مرد سیاست. اگر بخواهیم برای معرفی بهتر ، صبح شام را به چیزی تشبیه کنیم، انتخاب من«فست فود» است!مروری سریع بر بحران سوریه به اضافه اخبار تحولات منطقه و تحلیلهای نویسنده (که البته با توجه به منصبی که در اختیار داشته، تحلیلهای نزدیک به واقعیتی هستند.)که اگرچه جایگزین کافی برای مخاطبی که تشنه دانستن درباره مشروح رخدادهای سوریه است، نیست؛ اما برای رفع گرسنگیاو در کوتاهترین زمان و شکل دادن به ذهنیو تفکرات او کاملا مناسب است . بیشتر روایاتی که از سوریه میشنویم، درباره جنایات داعش بوده و کمتر به خود بحران سوریه و چیستی و چراییاش پرداخته شده، اتفاقی که در قسمت ابتدایی کتاب «صبح شام»به شکل متفاوتی رقم می خورد و دقیقا با پاسخ سوالات احتمالی مان درباره خود بحران سوریه، موضع سایرکشورها در قبال آن، علت مهم بودن این مساله از چند دیدگاه مختلف (سیاسی، نظامی،امنیتی، اطلاعاتی و ...) و در نهایت نقش ایران در این میان مواجه میشویم. بخش سوم و انتهایی کتاب هم که دربرگیرنده خاطرات حضور سردار سلیمانی عزیز در سوریه است، بیشتر از اینکه حرف جدیدی برای گفتن داشته باشد، از بعد احساسی و زنده کردن یاد داغ حاج قاسم مخاطب را با خود همراه میکند و حتما بودنش از نبودنش بهتر است .
صبح شام در مورد اتفاقات و تحولات سیاسی منطقه و تحولات سوریه ست. از زباندکتر حسین امیرعبداللهیان که دیپلمات حوزه خاورمیانه و معاون امور خارجه ست. من منتظر بودم تمام مدت انواع اتفاقات و فجایعی که پیش اومده رو بخونم چیزهای بکری که مثلا هر آدم عادی بهش دسترسی نداشته و ما داریم از کسی که در متن موضوع و این تغییرات اثر گذار بوده بخونیم اما خب در واقع با یک کتاب تحلیلات شخصی_هرچند کارشناسانه_ مواجه شدم. البته نه اینکه اصلا روایت و خاطره ای نداشت اما خیلی کم بود و بیشتر کلیت اتفاقات بود. هرچند که قلم روان و جذاب بود و بهر حال منی که اصلا اینجور موضوعات رو دوست ندارم بصورت مکتوب دنبال کنم و ترجیح میدم با گفتگو و شنیدن دنبالشون کنم، جذب کرد. برای کسانی که خیلی توی این وادی ها نیستند و از جزییات و روابط خبر ندارند یا نمیدونن توی بحران ایران توی منطقه چه نقشی داشته و تاثیرش بر روند حل بحران چی بوده کتاب نسبتا خوبیه که با زوایایی از اون آشنا بشه. البته کاملا رویکرد شخصی و تعریف از خود هست. یک ما اینیم دیگه ی ریزی توش هست. اما خب متاسفانه آنچه که تیتر و عنوان کتاب معرفی میکرد با ماهیتش کاملا متفاوت بود. در واقع باید عنوان کتاب این میبود تحلیل ها و روند اتفاقات در باب چگونگی نقش جمهوری اسلامی در حل بحران سوریه. اما در مجموع اتفاق خوبی بود نگارشش. بیشتر از همه فصل آخر که درمورد سردار سلیمانی بود رو دوست داشتم. گفتگوش با باگدانف روس و خانم موگرینی. خیلی قاطع و زیبا حرف زده بود.
«به خانم موگرینی گفتم شما اروپاییها باید قدردان جمهوری اسلامی باشید. اگر ایران و رشادت مدافعین حرم و مردم منطقه و جانفشانی نیروهای مسلح ما و متحدین ایران در عراق و سوریه و لبنان نبود شما در اروپا امنیت نداشتید. شما اروپاییها فراموش نکنید زمانی که داعش فقط چند روستا و یکی دو شهر را در سوریه و عراق گرفته بود، ایستگاه های مترو در پاریس و بروکسل لندن امنیت نداشت. کنسرت هایی که برگزار میکردیمد توسط داعش منفجر می شد .اما با هزینه جمهوری اسلامی ایران و متحدینش داشتند امنیت برگشت بخشی از آن امنیت نصیب شما در اروپا بود و بخشی از آن نصیب همه جهان شد.» ص۲۲۴
آقای امیر عبداللهیان پنج سال و نیم در سمت معاونت وزیر امور خارجه در امور کشورهای عربی و آفریقایی مسئولیت داشتند که نیمی از این دوره در وزارت آقای دکتر صالحی بود و سه سال هم در وزارت آقای ظریف. در دوران تصدی ایشون منطقه دستخوش اتفاقات و تحولات زیادی بود که به بهار عربی یا بیداری اسلامی معروف شد. شهید امیر عبداللهیان به درخواست قاسم سلیمانی سعی کردند در این کتاب اتفاقاتی که در سوریه افتاد رو مستند کنند. در این کتاب، چگونگی شکلگیری اعتراضات در سوریه و بعد ورود داعش و تسلطش بر بخش زیادی از خاک سوریه به اختصار توضیح داده شده، اما کتاب بیشتر از اینکه روی روایت دقیق ماجرای سوریه تمرکز داشته باشه، از روند مذاکرات ایران برای حل بحران سوریه، موضع کشورهای مختلف در قبال این اتفاقات، رایزنی با مقامات کشورهای منطقه، و نقش مهم ایران در برگشتن ورق بازی صحبت میکنه. شرح این مذاکرات دیپلماتیک، و به عبارتی دیپلماسی در کنار میدان، برای من جالب و خوندنی بود. از همهٔ اینها گذشته، شخصیت آقای امیر عبداللهیان هم برام جالب بود، با همهٔ افراد تعامل خوبی داشتند، نه فقط در خارج از کشور، بلکه در داخل؛ با وجود اینکه از طرف جناب ظریف کنار گذاشته شدند، باز هم محترمانه از ایشون یاد کردند. روحشون شاد.
کتاب مطالبی است از شهید امیرعبداللهیان درباره جنگ سوریه است. اضافات خیلی زیاد دارد. به نظر من خیلی میتوانست کوتاهتر باشد. اما در کل کتاب جالبی است. حداقل نشان میدهد خیلی در پشت پرده حرف میزنند و ما هیچ چیزی نمیدانیم. البته در این کتاب هم مسائل را باز نمیکند و کلی گویی میکنند ولی خب سرنخ خوبی است و نوک کوه یخ مشخص است.
کتاب را که میخوانی کاملا مشخص است اثر یک شخص دیپلمات است، با همین رعایت اصول و جزئیات مورد نیاز بدون اضافه گویی البته بخش هایی بسیار علاقمند بودم بیشتر بدانم مثل آزادی فوعه و کفریا اما به نظرم همین مقدار اطلاعات هم خالی از لطف نیست.
قسمت اول کتاب اگر مثل من از قائلن پرت هستید بسیار جالب و کمک کنندهاست، شاید حتی نوجوان خوان باشه قسمت دوم وارد خاطرات دستنویس میشه که جالبه و روابط انسانی میان دیپلمات ها رو یکم توضیح میده، نه خیلی البته و یکبار دیگه گوشزد میکنه که در هر جایگاهی چه یک شهروند معمولی چه یک مقام دولتی، روزانه بنویسید! قسمت اخر هم نوشته خاطرات از شهید سلیمانی، ولی برای من بیشتر چگونه از رفتارهای معمولی یک ادم یک قدیس بسازیم بود! حوصلم سررفت و نخوندمش زیاد هیچکس منکر شخصیت عجیب و بزرگ و نقش پررنگ سلیمانی نیست، ولی اینکه طرف هیچ وقت پشت میز نمینشت؟ خب طرف ادم فیزیکیای بوده! مثل اینه که از هالند بخوای هر روز پشت میز بشینه چندین ساعت، معلومه میره روی زمین که بیشتر بتونه تکون بده بدنش رو! خلاصه اطلاعات مفیدی بهم اضافه کرد و کاش ازین دست کتابها که مفصل توضیح میده و خواننده رو قدم به قدم جلو میبرن بیشتر بشه عبداللهیان رو نمیشناختم زیاد ولی قطعا معلم خوبی بوده روحش شاد
از خواندن این کتاب کاملا راضیم. دانستن بخشی از تاریخ منطقه، دید بهتری درباره مسائل برام ایجاد کرد. چیزی که برام جالب بود شکل گیری و به نتیجه رساندن گفتگو بین گروه های با عقاید متفاوته، در اطرافم بارها دیدم افراد تحصیل کرده قدرت حل کردن یه مسئله ساده رو به خاطر اختلاف نظر نداشتن. در درجه اول "تمایل" به ایجاد تغییر و درجه بعد "تلاش" برای پیدا کردن راه حل و مرتفع کردن مشکلات چیزیه که در محیط دانشگ��ه و کار دولتی و ... کمتر دیدم و برام تازگی داشت.