Τα κλειδιά του Τιτάνα είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας Του χρονικού της Λανιακέα. Πέρασαν είκοσι χρόνια ηρεμίας, αλλά ο πόλεμος χτυπά ξανά την πόρτα του Ζέλκεμαρ. Ο βασιλιάς Ντέσμοντ αντιμετωπίζει μια αδικαιολόγητη εισβολή, που δε σκοπεύει να αφήσει ατιμώρητη. Οι Κυβερνήτες της Ένωσης των Συντεχνιών δε συμφωνούν για το αν θα πρέπει να βοηθήσουν τον Βασιλιά. Καθένας τους έχει τους δικούς του λόγους για να εμπλακεί στον πόλεμο, αλλά οι φωνές που αρνούνται είναι ηχηρές. Όλα αυτά συμβαίνουν όσο η Αλάρυα, μια νεαρή κοπέλα προικισμένη με τη δύναμη του Νερού, αναζητά τα Κλειδιά του Τιτάνα, μιας πανάρχαιας φυλακής που δεν πρέπει να ανοίξει. Σύντομα, θα ανακαλύψει πως έχει φίλους, φίλους που δε γνώριζε, φίλους που είναι δεμένοι μαζί της στην ίδια μοίρα: να προστατέψουν τον κόσμο της Λανιακέα από τη φρίκη που αναδύεται στο αρχαίο βουνό.
Πρόκειται για ένα πολύ καλό εγχώριο δείγμα βιβλίου φαντασιας. Στα πολύ θετικά βάζω τον τρόπο γραφής, είναι ακριβώς όπως μου αρέσει: άμεσος αλλά όχι απλοϊκός. Δεν υπάρχουν ατέλειωτες περιγραφές, όμως, δεν ένιωσα να στερούμαι τίποτε από εικόνες. Η ιστορία είναι πλούσια, με πολλές σκηνές δράσης, με αρκετούς χαρακτήρες. Μου έλειψε ένας χάρτης. Περιμένω τη συνέχεια!
Το πρώτο μέρος μιας τριλογίας φαντασίας. Ας ξεκινήσουμε με τα καλά: πολύ ωραία ονόματα! Χαρακτήρες που (δε θα υπαινιχθώ πως τους αγάπησα όλους) είναι φανερό πως ο ίδιος ο συγγραφέας τους έφτιαξε με αγάπη. Ένα επιτηδευμένο στυλ με διαλόγους πολύ θεατρινίστικους και προβλέψιμους, αλληλεπιδράσεις χαρακτήρων επίτηδες βγαλμένες από anime/manga culture και ενδιαφέρον σύστημα μαγείας. Περιμένω στη συνέχεια περισσότερα μαγικά πλάσματα, περισσότερη λεπτομέρεια στα είδη και τα επίπεδα μαγείας και λεπτομέρεια στον πολιτισμό των διαφόρων φυλών. Δυστυχώς η επιμέλεια δεν ήταν καλή, μείωνε τη δυναμική του έργου και δόθηκαν πιστεύω πολλά στοιχεία για τον κόσμο και τα όρια του από πολύ νωρίς. Μακάρι ο συγγραφέας να μπορεί να υποστηρίξει την πλοκή στη συνέχεια και να καταφέρει να κρατήσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών ψηλά, κάτι το οποίο θα αποτελέσει πρόκληση.
Η κλασική ηρωική φαντασία έχει τους δικούς της κανόνες και ο συγγραφέας καταφέρνει να μας παρουσιάσει ένα βιβλίο που τους πληροί στο έπακρο.
Καταρχάς, ένα πολύ θετικό σημείο είναι ότι ο πλούσιος κόσμος της Λανιακέα μάς παρουσιάζεται αποκλειστικώς μέσα από τη δράση που εκτυλίσσεται από την πρώτη κιόλας σελίδα. Οι βασικοί χαρακτήρες είναι αρκετοί, ενδιαφέροντες και ευδιάκριτοι, ενώ σχεδόν όλοι τους έχουν δυνάμεις που υπερβαίνουν κατά πολύ το συνηθισμένο.
Φυλακές εναντίον μάγων λοιπόν και η εσωτερική αναζήτηση, τα μυστικά του παρελθόντος, τα μαγικά πλάσματα, τα ξόρκια, οι πολιτικές ίντριγκες, οι μεγαλειώδεις μάχες, οι ευφάνταστες περιγραφές, οι επικοί - πομπώδεις - διάλογοι, η απαιτούμενη ταύτιση με τους ήρωες, η συγκίνηση, η νίκη και η επιτυχία, η ήττα, η απώλεια και ο θάνατος είναι όλα εκεί, στις σωστές δόσεις και σε ιδανικές αναλογίες.
Η γραφή του κου Κιορσάββα είναι πολύ καλή και πριν περάσουν πολλές σελίδες έχεις ήδη βυθιστεί σε έναν παράλληλο φανταστικό κόσμο, που - κι αυτό είναι το πλέον σημαντικό - σε καλεί επίμονα να τον επισκεφθείς, ακόμη κι όταν έχεις σταματήσει προσωρινά την ανάγνωση.
Η κλίμακα είναι επίσης σωστή από επική-ηρωική άποψη. Τα γεγονότα, ακόμη και αν φαίνονται απλά και συνηθισμένα, στην πραγματικότητα αφορούν κι επηρεάζουν το μέλλον ολόκληρου του κόσμου, λαμβάνοντας έτσι το απαιτούμενο ειδικό βάρος.
Η παράλληλη περιγραφή λειτουργεί πολύ καλά και θα έλεγα πως οι δύο ιστορίες αλληλοσυμπληρώνονται, αφού ό,τι φαίνεται να λείπει από τη μία, βρίσκεται στην άλλη. Λ.χ. η μεταφορά από το πολύβουο παλάτι της Πάλμε, στα σιωπηλά εξωτερικά τοπία είναι καλοδεχούμενη και ώσπου να αναζητήσουμε νέες συγκινησεις μεταφερόμαστε και πάλι πίσω.
Η κλιμάκωση είναι εξίσου καλή και κορυφώνεται στην τελική μάχη, στην οποία συμμετέχουν όλοι οι χαρακτήρες που έχουμε συναντήσει έως τότε.
Συμπερασματικά πρόκειται για ένα εξαιρετικό ανάγνωσμα και ανυπομονώ να διαβάσω το δεύτερο μέρος! Ώσπου να επιστρέψει ο φύλακας...
Όντας νέος στον χώρο της συγγραφής, τα κύρια ερεθίσματά μου προέρχονται κατά βάση από ξένους συγγραφείς. Από μικρή ηλικία, όπως οι περισσότεροι, είχα διαβάσει κάποια έργα των κλασικών, ενώ σε λίγες περιπτώσεις είχε πέσει στα χέρια μου έργο Έλληνα συγγραφέα. Όταν μπήκα κι εγώ στον εκδοτικό χώρο, αποφάσισα πως αυτό θα έπρεπε να αλλάξει. Η αρχή έγινε με το πρώτο μέρος του Χρονικού της Λανιακέα: Τα κλειδιά του Τιτάνα, του συγγραφέα Σπύρου Κιορσάββα. Πλέον, μπορώ να πω με σιγουριά πως οι ελπίδες και οι προσδοκίες μου για το ελληνικό φανταστικό έχουν αυξηθεί δραματικά.
Μέσα από τις σελίδες του πρώτου μέρους, μεταφερόμαστε στον μαγικό κόσμο της Ζέλκεμαρ, ο οποίος βγαίνει από μια εικοσαετία γεμάτη ειρήνη και ηρεμία. Στην αρχή του βιβλίου υπάρχει μια εισαγωγή η οποία εδραιώνει κάποια από τα σημαντικότερα πολιτικά πρόσωπα του κόσμου, που είναι αναγκαία προκειμένου να καταλάβουμε το ιστορικό, τι έχει προηγηθεί αυτών που επρόκειτο να δούμε στη συνέχεια. Ο Σπύρος Κιορσάββας δεν διστάζει από το ξεκίνημα να μας φέρει σε επαφή με τα πολιτικά του κόσμου του, καθώς βλέπουμε πως ο χρόνος είναι ζωτικής σημασίας και ότι οι πολιτικοί ηγέτες θα πρέπει να κινηθούν γρήγορα προκειμένου να προλάβουν μια επικείμενη καταστροφή. Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα να με γοητεύσει αμέσως η πλοκή και να θέλω να δω πως θα ξετυλιχτεί το κουβάρι ενός τέτοιου πολιτικού ζητήματος.
Από την άλλη μεριά, βλέπουμε τη διαμάχη ανάμεσα στους Μάγους και τους Φύλακες να αναζωπυρώνεται, εφόσον έχει έρθει ξανά ο καιρός να πολεμήσουν για τη μοίρα του κόσμου. Πρόκειται για μια μάχη της χαοτικής μαγείας που ελέγχουν οι Μάγοι απέναντι στην αρμονία των στοιχείων της φύσης, που χειρίζονται οι Φύλακες. Στην περίπτωση που οι Μάγοι πετύχουν τον σκοπό τους, το κόστος θα είναι μεγάλο και θα διαταράξει ξανά την ισορροπία της φύσης που οι Φύλακες με κόπο προσπαθούν να διαφυλάξουν.
Ας ξεκινήσουμε κάνοντας λόγο για μερικά από τα πολλά θετικά στοιχεία του βιβλίου. Αυτό που μου άρεσε όσον αφορά τους Φύλακες, είναι πως ο συγγραφέας δεν χρησιμοποιεί αποκλειστικά τα τέσσερα συνηθισμένα φυσικά στοιχεία της φωτιάς, του νερού, της γης και του αέρα, αλλά προσθέτει κι εκείνα του φωτός και της σκιάς (που παρά το γεγονός πως τα δύο τελευταία είναι αντικρουόμενα, παρουσιάζουν μια πολύ καλή χημεία, μπορώ να πω!) Οι μάγοι, αντίθετα, ανάλογα με τον βαθμό εμπειρίας τους, έχουν διαφορετικές ικανότητες και δυνατότητες. Για παράδειγμα, κάποιες φορές βλέπουμε πως οι Φύλακες τους αντιμετωπίζουν χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, ενώ κάποιες άλλες ζορίζονται προκειμένου να αντιμετωπίσουν έναν όλοι μαζί. Μια τέτοιου είδους ποικιλομορφία είναι θεμιτή σε έναν φανταστικό κόσμο, αν μη τι άλλο.
Έπειτα, ένα άλλο στοιχείο που μου άρεσε πολύ, είναι το πως ο συγγραφέας, στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου που συμβαίνει αυτό, καταφέρνει να εναλλάσσει αρμονικά το ταξίδι των Φυλάκων με εκείνο της ομάδας που προσπαθεί να αποτρέψει την πολιτική καταστροφή. Οι μεταβάσεις γίνονται αβίαστα, με το κάθε κομμάτι να κόβεται σε σημείο που σε κάνει να διψάς για τη συνέχεια.
Όσον αφορά τους πρωταγωνιστές, μπορώ να πω πως μου άρεσε πολύ ο Σύριον. Πρόκειται για έναν νεαρό ο οποίος αφήνει τη ζεστασιά του σπιτιού του για να βρει τη θέση του στον περίεργο εκείνον κόσμο. Βλέπουμε πως σταδιακά το ταξίδι του τον αλλάζει, ταυτιζόμαστε μαζί του και στο τέλος του βιβλίου συνειδητοποιούμε πως δεν είναι πλέον εκείνο το αθώο παιδί που έφυγε από το πατρικό του. Συμπαθής μου ήταν και ο Φιν Κλιφ, ένας ζωηρός νέος που κρύβει μέσα του ένα παιχνιδιάρικο παιδί, αλλά πράττει αυτό που πρέπει.
Ένα ακόμα δυνατό στοιχείο του βιβλίου είναι τα πρόσωπα που συναντάμε κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Πρόκειται για ξεχωριστές, δυνατές προσωπικότητες που έχουν τη δική τους ατζέντα και συμπεριφέρονται διαφορετικά. Κάτι τέτοιο σε πείθει πως ο κόσμος είναι ζωντανός και δεν περιστρέφεται μονάχα γύρω από τους πρωταγωνιστές.
Κάπου εδώ, αξίζει να αναφέρω πως είναι αξιέπαινος ο τρόπος με τον οποίον ο συγγραφέας χειρίζεται τις μάχες μεγάλης κλίμακας, με σωστές αλλαγές στις οπτικές των πρωταγωνιστών που δεν κουράζουν και κλιμακώνουν τη μάχη μέχρι να φτάσει στην κορύφωση.
Προχωρώντας στα αρνητικά, νομίζω πως η επιλογή του συγγραφέα να χειρίζεται πολλές οπτικές, μας αποσπά τη δυνατότητα να γνωρίσουμε κάποια από αυτές σε βάθος. Εκτός από την περίπτωση του Σύριον, δυσκολεύτηκα να κατανοήσω την ψυχοσύνθεση κάποιου άλλου «πρωταγωνιστή», ούτε καν της Αλάρυα, η οποία είναι πολύ σημαντική για την εξέλιξη της ιστορίας. Ακόμα, τα ονόματα που χρησιμοποιούνται παραπέμπουν πολύ σε Forgotten Realms, κάτι που δεν ξενίζει σε κάποιον που έχει συναντήσει αρκετές φορές παρόμοια, αλλά για τον μη γνώστη, η κατανόηση της σημασίας τους ενδέχεται να μην είναι εύκολη. Αυτό που θα ήθελα να μας δοθεί περισσότερο, είναι τα όρια και οι δυνατότητες της μαγείας, που φαίνονται λίγο θολά μέσα στο βιβλίο. Προφανώς όμως, τα προαναφερθέντα στοιχεία ��εν στερούν από τον αναγνώστη την ευχαρίστηση που προσφέρει το πρώτο μέρος του Χρονικού της Λανιακέα στο σύνολό του.
Συνοψίζοντας, μπορώ να πω πως πρόκειται για ένα αξιοπρεπέστατο βιβλίο που α��εβάζει το επίπεδο του ελληνικού φανταστικού και αξίζει να διαβαστεί από τους λάτρεις του είδους. Ελπίζω μετά από έναν τέτοιον επίλογο η συνέχεια να είναι ακόμη καλύτερη και να με εκπλήξει ευχάριστα!
* Η πρώτη ανάρτηση έγινε στη Λέσχη Φανταστικής Λογοτεχνίας Καρδίτσας *
Κάθε βιβλίο είναι ένα ταξίδι, το βιβλίο αυτό μου προσφερε ένα απο τα πιο συναρπαστικά ταξιδια γεμάτο περιπετεια δράση και ήρωες αγαπημένους πια. Μαγοι, φύλακες, βασιλιάδες, πλάσματα φανταστικά με σκέψεις και αντιδράσεις τοσο ανθρώπινες, άλλοτε καταστροφικες και αλλοτε γεματες καλοσύνη. Σελίδες με μάχες σκληρές και άλλες γεμάτες ευαισθησία. Δεν ήμουν φανατικη αναγνώστρια φαντασίας αλλά αυτο δεν το αφησα παρά μονο όταν τελειωσε (την επόμενη μερα που το ξεκίνησα) και ανυπομονώ για τον δεύτερο τόμο.
Ένα βιβλίο γεμάτο μυστικά, ίντριγκες, διαμάχες και με τα στοιχεία της φύσης να το συνοδεύουν. Έχει γρήγορη ροή και οι σκηνές δράσεις διαδέχονται η μία την άλλη. Υπάρχει συνέχεια κάτι να περιμένεις και να ελπίζεις μέχρι τη στιγμή της τελικής μάχης. Θα ήθελα, μόνο, λίγο πιο κατατοπιστικές περιγραφές σχετικά με τη γεωγραφική τοποθέτηση, καθώς ο χάρτης στο πίσω μέρος δεν αναφέρετε σε όλες τις περιοχές που συναντάμε στο βιβλίο.
Οι χαρακτήρες είναι αρκετοί - σε σχέση με την έκταση του βιβλίου - και γίνεται προσπάθεια να πρωταγωνιστήσουν όλοι όσο το δυνατόν περισσότερο. Μου άρεσε που εκτός από τους φύλακες γνωρίζουμε και τους υπόλοιπους χαρακτήρες, οι οποίοι διαδραματίζουν και σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ιστορίας. Οι φυλακές από την άλλη είναι όλοι τους διαφορετικοί και ο καθένας διαθέτει, εκτός από τη δύναμη του, ξεχωριστή προσωπικότητα.
Στο σύνολο του το απόλαυσα και σίγουρα ανυπομονώ να δω τι θα γίνει στη συνέχεια. Θα ήθελα περισσότερο προσοχή στο κείμενο και στις περιγραφές.
Τι να πρωτοπεί κανείς γι'αυτο το βιβλίο; Η ιστορία καταφέρνει να σε αιχμαλωτίσει και να σε κρατήσει εκεί μέχρι το τέλος! Φαντασία, περιπέτεια και φυσικά υπέροχες σκηνές μάχης καθιστούν το βιβλίο ιδανικό και για μικρούς αλλά και μεγάλους (όπως εγώ) λάτρεις της λογοτεχνίας του φανταστικού!
Ξεκινώντας το βιβλίο, ο αναγνώστης μεταφέρεται στο Ζέλκεμαρ, το οποίο βγαίνει από μια εικοσαετία ειρήνης. Τα πολιτικά δρώμενα είναι ένα από τα κεντρικά θέματα, θα έλεγα, του βιβλίου που μας απασχολούν ιδιαίτερα, μαζί με τις ίντριγκες και τα πισωμαχαιρώματα. Είναι ένα θέμα το οποίο δεν αγγίζεται συχνά, γεγονός που μου κέντρισε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον παρά τον όγκο πληροφοριών και ονομάτων που έπρεπε να αφομοιώσω γρήγορα στην αρχή του βιβλίου. Το πρόβλημα σε αυτό το κομμάτι του βιβλίου είναι θα έλεγα το info-dump που συμβαίνει και μπερδεύει αρχικά τον αναγνώστη με ονόματα, μέρη και γεγονότα.
Το δεύτερο κομμάτι του βιβλίου θυμίζει πιο έντονα τα περισσότερα βιβλία του είδους, στην αρχή τουλάχιστον. Ο αναγνώστης συναντά την Αλάρυα, μια κοπέλα που μπορεί να χειρίζεται το νερό, η οποία αναζητά τα Κλειδιά του Τιτάνα, ώστε να τα προστατεύσει. Στον δρόμο συναντά περισσότερα άτομα τα οποία χειρίζονται άλλα στοιχεία και μαζί προσπαθούν να φτάσουν στα κλειδιά και να ξεκλειδώσουν μυστικά χρόνων. Η διαμάχη ανάμεσα στους προστάτες των κλειδιών (Φύλακες) και τους μάγους αναζωπυρώνεται όσο η αναζήτηση των κλειδιών κλιμακώνεται και οι μάχες είναι συνεχείς. Η ισορροπία των στοιχείων και της φύσης συγκρούεται με το χάος που προκαλούν οι μάγοι και όλα αυτά πλάθουν ένα πολύ ιδιαίτερο σύστημα μαγείας. Σε αυτό το κομμάτι είναι ξεκάθαρες οι επιρροές του συγγραφέα από anime/manga, που σημαίνει γρήγορος ρυθμός, συνεχείς μάχες, θεατρινισμοί, υπερβολή σε ορισμένους διαλόγους και προβλέψιμους (ως ένα σημείο) κακούς χαρακτήρες, που είναι κακοί απλώς για να είναι. Κάπως λείπει και η ψυχοσύνθεση και άλλων χαρακτήρων (το οποίο θα ήταν εφικτό με βάση τον αφηγητή).
Η γραφή ήταν άμεση αλλά όχι απλοϊκή. Οι περιγραφές ήταν τόσο όσο (είχα σαφή εικόνα χωρίς το κείμενο να γίνεται βαρύ και αργό).
Συνοψίζοντας, θα έλεγα ότι το βιβλίο είχε λίγο από όλα, μυστικά του παρελθόντος, μαγικά πλάσματα, ξόρκια και ένα ιδιαίτερο σύστημα μαγείας, ίντριγκες και μάχες. Παρά τις αδυναμίες που ανέφερα, ο κόσμος έχει πολλές προοπτικές!
Χορταστική επική περιπέτεια με εκτενής κοσμογονία και προσωπογραφία. Περιγραφική και ξεκούραστη γραφή που σε μεταφέρει στην σκηνή με μεγάλη ευκολία. Στα συν φυσικά και ο υπέροχος τίτλος. Λανιακέα που σημαίνει Ατελείωτος Ουρανός στη διάλεκτο της Χαβάη. Περιμένω τη συνέχεια! ;)
Σαν εξώφυλλο, το βιβλίο έχει ένα παντελώς αδιάφορο σχέδιο με κεραυνούς που δε τραβάει τον αναγνώστη, ούτε του δίνει μια ιδέα για το περί τίνος πρόκειται. Με τέτοιο τίτλο θα μπορούσε κάποιος να νομίσει ότι είναι επιστημονική φαντασία. Η περιγραφή στο οπισθόφυλλο προφανώς και το διορθώνει αυτό, αλλά σαν πρώτη εντύπωση οι περισσότεροι θα το προσπεράσουν δίχως δεύτερη σκέψη.
Σαν εισαγωγή, το βιβλίο κάνει το μέγα λάθος να ξεκινήσει με έναν βομβαρδισμό πληροφοριών (infodump) όπου μέσα σε μερικές σελίδες σου αραδιάζονται ντουζίνες από ονόματα και περιοχές με σχεδόν καθόλου ανάπτυξη για να τα συνηθίσεις και να τα θυμάσαι. Ως αποτέλεσμα ο αναγνώστης χάνει αμέσως την μπάλα γιατί η πρώτη του επαφή με την ιστορία είναι πρακτικά αυτό: Ο βασιλιάς ΧΟΥΡΟΥΜΠΑΡΟΥ του ΛΑΟΥΝΤΑΜΠΑΟΥ πήγε στο ΤΣΑΜΙΝΑΤΟΥ για να κάνει το ΖΑΣΟΛΙΚΕ και να αποτρέψει το ΝΑΤΕΡΑΜ από το να ΜΗΝΤΕΡΟΥΦ.
Σαν γραφή, το βιβλίο πάσχει από αγγλικούρα, δηλαδή από το να έχει γραφτεί με γνώμονα τα Αγγλικά παρά τα Ελληνικά. Πέρα από το ότι όλα τα ονόματα και οι περιοχές είναι Αγγλικά γραμμένα με Ελληνικά, πολλά πράγματα ακούγονται λάθος με απευθείας μετάφραση. Για παράδειγμα, όταν κάποιος συστήνεται δεν λέει «ονομάζομαι τάδε» ή «με λένε τάδε». Θα έλεγε το πολύ «είμαι ο τάδε». Ακούγεται εξωγήινο αν δεν έχει γίνει σωστά η προσαρμογή στη γλώσσα που διαβάζεις κάτι.
Σαν αισθητική, το βιβλίο δεν μπαίνει στον κόπο να διανθήσει τους χαρακτήρες του με όμορφο τρόπο, οπότε όλοι τους είναι ξερά αρχέτυπα με ένα άκομψο ιστορικό. Δε σου δίνεται η εντύπωση ότι ο συγγραφέας αγαπάει ή νοιάζεται για τους χαρακτήρες που δημιούργησε γιατί όλοι τους μιλάνε και φέρονται σαν κομπάρσοι σε ταινίες. Κανείς δεν έχει παρουσιαστικό ή ομιλία που να σε κάνει να νομίζεις ότι είναι αληθινός ή αρεστός.
Σαν πλοκή, το βιβλίο δεν έχει και πολλά να πει για να σου κρατήσει το ενδιαφέρον. Από περιπλοκότητα καλή είναι με τόσα βασίλεια και παρατάξεις σε πόλεμο, αλλά ουδέποτε προσπάθησε να σε κάνει να νοιαστείς αφιερώνοντας λίγο χρόνο σε κάτι. Πάντα σου πετάει χύμα και ξερά ένα κατεβατό με το τι συνέβη χωρίς να υπάρχει συναίσθημα ή λόγος για να μαγνητιστεί ο αναγνώστης. Αρκετά γρήγορα το όλο φαινομενικά ενδιαφέρον σκηνικό με διάφορες παρατάξεις σε διαμάχη χάνεται για χάρη ενός κλασικού σεναρίου όπου χρειάζεσαι κάποια μαγικά μαραφέτια για να απελευθερώσεις κάποιους δυνατούς κακούς από τη μαγική φυλακή τους που θα κατακτήσουν τον κόσμο. Ξυπνήστε με όταν τελειώσει.
Εν κατακλείδι, το βιβλίο είναι μια ξεραΐλα και μισή, χωρίς συναίσθημα ή όρεξη για να διανθίσει τον κόσμο και τους χαρακτήρες του.