خاطرات عشق از دست رفته

by Éric-Emmanuel Schmitt, شهلا حائری (Translator)

آخرین کتاب اریک امانوئل اشمیت، روایتی است شاعرانه و صمیمانه از سوگ مادر، خاطرات، کودکی، حسرت‌ها و خوشی ها. روایت دست و پا زدن در اندوهی تسکین ناپذیر، که خیانت است به مادری که طعم شیرین زندگی، شادی، هنر و عشق را به او آموخت و تلاشی است نفسگیر، برای به جا آوردن وظیفه‌‌ای که خواستِ مادر بود: وظیفهٔ خوشبخت بودن.

Genres: Fiction, French Literature, France, Biography Memoir, Novels, Collections

200 pages, Paperback

First published September 1, 2019

About the author

Eric-Emmanuel Schmitt is a Franco-Belgian playwright, short story writer and novelist, as well as a film director. His plays have been staged in over fifty countries all over the world.

Reviews

[Mahsa Kazemi · Rating 5 out of 5]

با خوندن این کتاب قلبم پر از رنج و غم شد ، سنگین شدم، گریه کردم ، ترسیدم ، وحشت کردم و با خودم گفتم این درد چه دردِ مشترکیه تو همه جایِ دنیا. بین تمامِ آدم‌ها به یه شکل مساوی تقسیم شده انگار ... ترس از دست دادنِ مامان 🥺 🥺🥺
واقعا نمی‌تونم بیشتر از این راجع به کتاب حرفی بزنم ....
خیلی زیاد دوستش داشتم 🥺

[Maria Roxana · Rating 3 out of 5]

O radiografie a doliului, un Eric-Emmanuel Schmitt atât de... vulnerabil. Mi-am subliniat foarte multe citate, dar m-am oprit asupra acestora:

”Fericirea nu este un copil, ci o văduvă. Fiindcă a trăit, dorit, iubit, s-a bucurat, a plâns, a câștigat, a eșuat, a regretat, a sperat, a disperat, fericirea știe prețul oamenilor, fragilitatea vieții, privilegiul luxos de a exista, beția de a fi aici, de a resimți emoții, de a se face una cu lumea și de a-i percepe frumusețea. Adevărata fericire își arată maturitatea; chipul îi poartă mii de riduri și cicatrice. Nu există fericit ca un fost nefericit.”

”Tinerețea ți-o ocupi cu pregătirea pentru viață, iar bătrânețea cu amintirea a ceea ce ai trăit. Fâcând acestea, ratezi prezentul, singurul care există, câzând în două capcane, cea a viitorului care nu există și cea a trecutului care nu mai există. Cât timp pierdut! Sau mai degreabă: cât prezent pierdut!
Ar trebui să nu trăim decât clipa, sub unicul ei soare. Amintirea nu luminează, stinge. Cât despre planuri, acestea nu distilează decât raze înguste de lumină, selective și sărace asupra realității imediate.”

[Platon Cristina · Rating 5 out of 5]

5/5

Când am văzut o nouă carte de Schmitt „în pregătire” și, în special, când am văzut coperta, brusc m-au năvălit toate acele stări pe care le asociez cu numele său: dragoste, căldură, bunătate, fericire. Și despre asta ar vorbi coperta. Însă, e doar o mască de voioșie.
Vedeți femeia de pe copertă a cărui chip e-n ceață? Despre ea e vorba. De ce e-n ceață? Deoarece și-a terminat șederea pe pământ.

Dacă ați trecut prin experiența lui Schmitt, care e și experiența mea, să fiți anunțați de trecerea în neființă a unui om drag prin telefon, acest mesager al morții și durerii, atunci vă asigur că veți retrăi stări pe care atât de mult le vreți inhibate, uitate, de nerepetat.

Cum să trăiești când sprijinul ți-a fost furat? Cum să îndrăznești să-ți vezi de viață, să înveți să trăiești fără El sau EA?

Moartea transmite un mesaj pe care vrem să-l ignorăm și la care nu vrem să ne gândim: există viață și după EL/EA, poți să te bucuri de trai, poți să respiri fără ca să te simți vinovat că nu ți-ai însoțit răpușii.

Dar...
A învăța aceste lucruri nu schimbă cu nimic pustietatea, deșertul care ai devenit. Și zilnic mimezi bucuria unei noi zile, mimezi fapte lăsate în trecut, mimezi că te descurci.
Schmitt a înmuiat paginile în dor și durere și și-a luat audio de la mama sa cu care împărtășea orice bucurie, orice reușită, orice suspin.

Nu mai puțin interesantă este relația tată-fiu. E. E. Schmitt și-a pierdut tatăl mult înaintea mamei, dar, să zicem așa, a fost o pierdere a unui „străin”, a unui om vulnerabil cu chip de fier. Sincer? Pe lângă faptul că-mi pare rău pentru Schmitt că și-a pierdut ambii părinți, mă bucur că tatăl său nu a ajuns să citească ce scrie-n carte. Cuvintele pe care le alege și evenimentele descrise de Schmitt-fiul ar putea fi prea dureroase pentru un tată care a dus o luptă nedeclarată cu propriul fiu. Prea franc, prea tăios, dar așa e această escapadă de-o viață de umbra căminului părintesc unde tatăl e cel cu mari așteptări.

Am văzut postări în care cititorii cereau recomandări pentru perioade de disperare, tristețe, melancolie, și recomandări vedeam diverse, de la cărți de dezvoltare personală cu titluri mult prea grăitoare (Tu poți, Crede și universul îți va da, 5 reguli pentru o viață mai bună, titluri mult prea frumoase pentru a fi adevărate, știți voi unde bat, până la romane drăguțele cu final fericit). Însă, deși nu cred că o carte anume te poate scăpa de gândacii depresivi care mișună prin tărtăcuță, și aș da problema pe mâna unui psiholog sau a unei „săpuneli mintale, emoționale”, totuși, cărți ca „Jurnalul...” ar putea fi o alegere mai bună, care să arate abătutului că nu e singur care suferă și că poți face armistițiu cu durerea. Și, hai că se poate băga niște insecticid în creierașul ăla infect, că riscă să devină o epavă împovărătoare de trebuință nimănui.

[Ewa (humanizmowo) · Rating 3 out of 5]

Piękny początek, przy którym płakałam nie raz. Ale im dalej, tym bardziej się męczyłam. Mam wrażenie, że momentami autor wciskał za dużo patosu, przez co było trochę sztucznie.

[Daniela Rusu · Rating 5 out of 5]

O carte care mi-a răscolit amintiri ce le țin doar pentru mine, amintiri de acum aproape doi ani, de când mi-am pierdut părinții. Mai cu seamă, asemănările dintre ce am trăit eu, față de ceea ce a trăit autorul, au fost cu atât mai răvășitoare. Pentru că și mama mea, la fel ca mama autorului, m-a părăsit într-o primăvară, într-o dimineață de marți! Declar cartea a fi un must read și îi ofer un loc aparte în biblioteca mea.

[H.A. Leuschel · Rating 4 out of 5]

Un récit touchant, honnête et sensible sur le deuil.

'Quand un enfant vient au monde, une mère aussi vient au monde.
Chaque naissance est une double naissance.'

[Ali.Deris · Rating 3 out of 5]

✔️ اوایل کتاب رو خیلی بیشتر پسندیدم . (نمره ای بهش دادم برای نیمه اول کتابه) . چقدر خوب اون دردِ مشترک و ترسِ از دست دادن مادر رو به تصویر کشیده ..‌ 😔

✔️ ساده ترین و ابتدایی ترین اتفاقات مرگ مادر رو بیان میکنه و به تصویر میکشه . این میتونه برای برخی جذاب و برای برخی خسته کننده باشه .

📖 بریده هایی از کتاب :
در روزی که شبیه روزهای دیگر است ناگهان همه چیز دگرگون میشود. از یک مرگ یا یک تولد باخبر میشویم و از آن به بعد دیگر هیچ چیز
شبیه قبل نیست.

در کودکی، با ترس از دست دادن مامان زندگی می‌کردم: کوچک‌ترین تأخیرش مرا مشوش می‌کرد، چون بدون هیچ تردیدی، آن را به حادثه‌ای وخیم تعبیر می‌کردم.

🗯 پ.ن : برای من جذاب و گیرا نبود و حتی میتونم بگم سخت تمامش کردم ! اینکه جملاتی از نوشته هاش رو در متن کتاب آورده خوبه اما منسجم نبود به نظرم و چیز خیلی خاصی نداشت .

🗓 01/10/09

[Tannaz · Rating 5 out of 5]

I felt my mother in each world. Thank you Sir, thank you so much. hope my happiness come back too.

[Andrei Cioată · Rating 5 out of 5]

Cred c-am pierdut bucăți din inimă prin parcul în care am terminat cartea,
fiindcă mă doare și-acum!

[Ioana · Rating 5 out of 5]

„Scriu aceste cuvinte pentru a mă convinge că enunț o realitate, încercând de ceasuri întregi să-mi pun durerea pe seama unui coșmar.
O femeie m-a purtat în pântec, m-a adus pe lume, mi-a permis să cresc, să mă maturizez, m-a transformat într-un om fericit, apoi, sigură de autonomia mea, m-a însoțit de la distanță; dar îmi dau seama că în adâncul adultului supraviețuia un băiețel care credea că mama lui era atât de frumoasă, de tămăduitoare, de puternică, încât avea să triumfe și asupra Doamnei cu coasa. Mama? O să omoare ea moarte!„

[Martyna Antonina · Rating 3 out of 5]

3,5☆

Intymna, autoterapeutyczna powieść o oswajaniu swojego życia po stracie czyjegoś. Momentami myślą przekraczała granicę patosu, skutkiem czego nabierała aforystycznego fasonu - jednak wydaje się, że zamierzenie. Łączy w sobie bardzo miły paradoks; napełnia nas własnokształtnym poczuciem braku. I pomimo bardzo wyraźnego początku nie ma swojego jednoznacznego końca. I nie będzie go miała nigdy. Chyba książki o żałobie zawsze muszą kończyć się bez końców - żałobą po żałobie.

[Simona · Rating 3 out of 5]

3,5*

Dincolo de pierderile expuse în acest jurnal de doliu, cartea este o celebrare a vieții! Mi-a plăcut!

[Niyousha · Rating 3 out of 5]

کتاب یه جور یادداشت نویسی از خاطرات پراکنده نویسنده بعد از مرگ مادرش بود. اینکه هرروز چه فکرهایی توی سرش میگذشته و خاطراتی که از گذشته براش مرور میشه و نهایت به شفای رابطه اش با پدری که هرگز دوسش نداشته میرسه. کتاب روونی بود. ارزش یه بار خوندن داشت.
یه قسمتش بود که برام جالب بود در مورد ترس از دست دادن مادرش بود که میگفت این ترس بعد مرگ مادرم از بین رفت. اینو من در مورد پدربزرگم خیلی حس میکردم.

[Alireza · Rating 5 out of 5]

یک شاهکار دیگه از نویسنده محبوبم ، نمیدونم چندمین کتابی هست از اشمیت که بعد از خواندنش همین حس خوب رو دارم ولی این کتاب یه تجربه نگاری شخصی بود که هر کسی که پدر یا مادر از دست داده میتونه باهاش همزاد پنداری کنه و دو چندان لذت بخش باشه براش ...

کلی جمله فوق العاده حین کتاب وجود داره که باید صبر کنی دوباره بخونی سه باره بخونی و ازش لذت ببری ، ترجمه شهلا حائری هم طبق معمول عالی و بی نظیر بود ، همیشه برای اولین نفری که من رو با اشمیت آشنا کرد دعا میکنم ...

اشمیت درباره مادرش میگوید :
او چنان عش��ی نثار من و خواهرم کرد که تا پایان عمر با ماست ، اگر توانستیم روی پای خود بایستیم مدیون او هستیم . همانطور که روزی دور ، در جایی بسیار نزدیک به اینجا ، دست ما را رها کرد ، چون میتوانستیم راه برویم ، اکنون ��یز دست ما را برای بار دوم رها کرد تا خودمان مسیر را ادامه دهیم ...

مرگ مامان او را از زندگی من خارج نکرد بلکه بنای یادبود او شدم ...

هنگامی که یک بچه به دنیا می آید یک مادر نیز متولد میشود ، هر تولد دو تولد است ...

[BukowyCzytajnik · Rating 4 out of 5]

4,25/5✨

Sama ta historia to nic innego jak dziennikowe zapiski autora z niezwykle trudnego czasu w jego życiu, czyli momentu w którym zmarła jego mama.

To wspomnienia o matce ubrane w piękne słowa. Niezwykle opisana bezsilność, smutek, czasami złość i obezwładniająca pustka. To jest niezwykle przejmująca historia. Sam fakt, że jest autobiograficzna działa mocniej, niemniej smutek wylewa się ze stron i czuć go na każdym kroku.

Nie wiem czy fakt, że mieszkając zawsze bez ojca i zawsze z mamą którą kocham ponad wszystko sprawił, że odczułam tę powieść jeszcze bardziej. Choć myślę, że każdy poczuje smutek czytając tę historię. Bo na śmierć, chociażby rodzica nie da się psychicznie przygotować, czy dojrzeć a każdy będzie sobie z nią mniej lub bardziej radził.
I o tym jest "Dziennik o utraconej miłości".

[Haleh · Rating 5 out of 5]

4.2⭐️
بسیااااار زیبا و تاثیرگذار🥺📚 کتاب زندگی #اریک_امانوئل_اشمیت از زمان مرگ مادرش رو‌ روایت می کنه. این کتاب رو‌ خیلی بیشتر از سایر کتابهاش دوست داشتم چون یک تجربه ملموس و واقعی بود. از دست دادن‌ کسی که دوسش داریم و احساساتی که بعدش سراغمون میاد. بیان این احساسات و روابطه که بین اریک‌ و‌ مادرش وجود داشت به زیبایی روایت شده.در طول کتاب با زندگی‌ واقعی اشمیت آشنا میشید، از کتابهایی که نوشته و نمایش هایی که اجرا کرده میگه و گاها بخش هایی از اونها رو روایت میکنه. کتاب با یک‌جمله بسیاااار ناراحت کننده شروع میشه ولی در پایان کتاب شمارو غمگین رها نمیکنه😻📚حتما بخونید و لذت ببرید❤️

[Lamiya Goycayeva · Rating 3 out of 5]

Yazıçı Erik-Emmanuel Şmitt sevimli anasını itirdikdən sonra iki illik yas dövrünü sözlərə köçürür. Ölüm təcrübəsindən həyat dərsi çıxarır, səyahətin başında yerində saydığını düşünsə də, sonda uzun və çətin yol qət etdiyini görür.

Bu yol onu keçmişindən və xatirələrindən güc alan gələcəyinə götürür. Və o əmindir ki, həmin gələcəkdə anasına söz verdiyi xoşbəxtlik öhdəliyini qismən də olsa yerinə yetirə biləcək.

[czytanienaszapasja · Rating 4 out of 5]

4/5⭐
Muszę poznać twórczość tego autora.

[Nolly · Rating 3 out of 5]

3.5
Lecture rapide, j'ai ressenti beaucoup d'émotions au début, particulièrement la première phrase qui m'a bousculé "Maman est morte ce matin et c'est la première fois qu'elle me fait de la peine." Avec cette phrase, je me suis dis que je n'arriverai pas à lire ce livre, que j'aurai trop de peine. Raconter la perte de sa mère, c'est profond, triste mais aussi plein d'amour. Je trouve que le ton est juste, mais parfois je n'arrivais pas à rester dans le livre et je me perdais dans mes propres pensées. Cependant, le format journal m'a plu.

[Iarina · Rating 3 out of 5]

O carte a cărui titlul te trimite cu gândul la o poveste de dragoste, doar ca să descoperi povestea unui om care a fost impregnat de moartea mamei si modul în care incearca sa se vindece si sa se împace cu acest lucru. De o profunzime aparte, "Jurnalul unei iubiri pierdute" ne dezvăluie modul in care un adult este redus la stadiul de copil in ceea ce privește durerea provocata de moartea unui părinte. Totuși, exista vreun moment potrivit in care sa spui ca poti accepta cu ușurință moartea unui persoane dragi? Nu cred.

[Zahra · Rating 5 out of 5]

با سی صفحه ی اول فقط اشک ریختم و در ادامه اریک امانوئل اشمیت یه بار دیگه بهم نشون داد که چقدر برای من بی نظیره.
موقع خوندن کتاباش چشمامو می بندم و قلبو باز می کنم. چون من نوشته هاش رو نمی بینم بلکه احساس می کنم.

[Wael Koubeissy · Rating 4 out of 5]

Vivante ou décédée, vous allez pleurer votre maman en lisant ce livre.

[Natalia Sypuła · Rating 4 out of 5]

"Jej prawdziwym schronieniem będzie moja pamięć".

[Następcy Książeki · Rating 4 out of 5]

"Pewnego dnia takiego jak inne wszystko się zmieniło. Dowiadujemy się o czyjejś śmierci [...] i odtąd nic już nie będzie takie same"
.
#DziennikUtraconejMiłości #ErickEmmanuelSchmitt
Za tą piękną okładka czycha wyciskająca zły historia straty. Jest to dziennik autora, w którym opisuje to jak przeżywa stratę oraz to jak świat wydaje mu się obcy bez mamy, która była jego wieloletnią przyjaciółką i powierniczką.
.
"Gdzie ona jest? Pod ziemią? W niebie? Jej prawdziwą schronieniem będzie moja pamięć".
.
Jak sam pisze jest to "Spis faktów. Opowieść o jej śmierci", lecz jest w tym też wiele wątpliwości oraz co najważniejsze, emocji. Schmitt podchodzi do każdej kwestii w sposób filozoficzny (zadaję pytania, docieka prawdy, szuka sensu). Przypomina to stwarzanie świata na nowo. Za pomocą słów maluje rzeczywistość taką jaką widzi w tym momencie życia.
.
"Milczenie utrwala traumę. Człowiek przełamuje traumę dopiero wtedy, gdy ją z werbalizuje"
.
Według mnie ta książka była niejako terapią dla autora, dzięki której próbował poradzić sobie z emocjami po starcie.
Dla mnie jest to zbiór wielu pięknych myśli i cytatów na temat życia oraz przemijania.
Ogromnie polecam tą książkę i zalecam od razu zakupić do niej paczkę chusteczek. (8/10⭐)
.
Dziękuję @wydawnictwoznakpl za tą książkę

[realistyczne.spojrzeniee · Rating 4 out of 5]

3.5
Na pewno jest to książka z ogromną ilością uczuć. Sporo też w niej smutku, poczucia straty, refleksji.
Ale naprawdę dobrze się to czytało i wiele można z tej powieści wynieść. Książka wprowadziła mnie w spore zamyślenie.

[Daria · Rating 5 out of 5]

Un jurnal sensibil, filosofic, randuri care merita citite la orice varsta. O poveste despre viata, dar mai ales despre regasirea fericirii.

[Mohade3 Es · Rating 3 out of 5]

اشمیت در آخرین اثر خود، به سوگ مادرش نشسته است و با از دست دادن او، خاطرات کودکی، خاطراتش با مادرش و خاطراتش با پدرش را به یاد می‌آورد و به کشف و ترمیم رابطه از دست رفته‌اش با پدرش می‌پردازد.

کتاب برای منی که سرعت خوانشم بالاست، کند پیش می‌رود، نه به این دلیل که نثر روانی ندارد، بلکه به این علت که پر از تمثیل‌های لطیف و بدیع است و دوست دارم چند بار هر جمله و عبارت را بخوانم تا بر جانم نشیند و لذت وافر نصیبم شود.

کتاب دیگری در زمینه سوگ و مرگ، کتاب «مواجهه با مرگ» براین مگی است. خواندن این کتاب را نیز به شدت پیشنهاد می‌کنم.

برش‌هایی از کتاب:

«مراسم مذهبی از صعود یاد می‌کند، مراسم تدفین از سقوط. اگر کشیشان رفتن به بام آسمان را توصیف می‌کنند، نعش‌کشان در خاک می‌نهند. دسته اول نور را تداعی می‌کنند و دسته دوم خاموشی را. حتی اگر خیال، تعالی را تصویر کند، چشم چیزی جز تباهی نمی‌بیند.» صفحه ۲۵

«قبر چیست؟ دریچه‌ای که به هیچ‌جا منتهی نمی‌شود. دری که به هیچ‌جا باز نمی‌شود. سطحی که می‌خواهد ما را متقاعد کند، عمق دارد. یک فریب. قبرها برچسب‌هایی هستند که مردگان روی زمین رها می‌کنند. برای این‌که مانع ور آمدن این برچسب‌ها شوند، آن‌ها را از سنگ می‌سازند و قبرها مزرعه برچسب‌ها هستند.» صفحه ۲۷

«هنگامی‌که یک بچه به دنیا می‌آید، یک مادر نیز به دنیا می‌آید. هر تولد، دو تولد است.» صفحه ۱۴۰

[Roya · Rating 3 out of 5]

اشمیت در آخرین کتاب خود از سوگ می‌نویسد. از اتفاقی که زندگی‌اش را به دو نیمِ قبل و بعد از آن تقسیم می‌کند و "از آن به بعد دیگر هیچ چیز شبیه قبل نیست."
اشمیت این کتاب را نوشت تا "خود را مجاب کند که این یک واقعیت است."
این کلمات، تلاشی‌ست برای بازگشت به خود و یافتن زندگیِ یگانه‌اش علارغم اینکه تمام طول زندگی‌اش، یک زندگیِ دونفره بود!

اگر بتوان در ادبیات، جایی برای "ادبیات سوگ" باز کرد، بی‌شک من شیفته و دلباخته‌ی ترازِ اولِ این بخش از ادبیات خواهم بود!
سوگ، من رو به سمت خودش میکِشه و من رو در خودش حل میکنه. هر بار آرام آرام و نه یک باره. با خوندن تجربه‌های مشترک فهمیدم که قبل از مواجهه با دردِ سوگ، گیجیِ حاصل از "ادامه داشتن زندگی" به سراغ آدم میاد. تعجب و گاه ترس از اینکه همچنان زمین می‌چرخد، خورشید درخشان است، قطارها حرکت می‌کنند و جهان از هیاهو خالی نشده است. جسمت بی‌توجه به روحِ درما��ده و رنجورت، طلب غذا و تمنای اندکی خواب می‌کند. گویا قرار نیست هیچکس از اندوه بمیرد.

درد، پیش می‌آید و سوگ و فقدان را محکم به صورتت می‌کوبد. باید باور کنی. هر کجا را که بگردی، "حضور" را نخواهی یافت. تو دیگر "بچه‌ی کسی نیستی."

به خودت اجازه می‌دهی گریه کنی و درون اندوهت محو شوی. برای نخستین بار معنای "هرگز" را لمس می‌کنی و کم‌کم متوجه می‌شوی که جهان نسبت به اندوه تو بی‌اعتناست. غم تو ذره‌ای برایش اهمیت ندارد. خود باید برخیزی و با جهان همراه شوی. از تمامِ اولین رویدادهای بدون او بگذری و برای سر پا ایستادن تقلا کنی.

همه از "دورانِ" سوگ صحبت می‌کنند. یک سال، دو سال... اولین باری که فهمیدم هیچگاه این دوران به سرنخواهد آمد، آن عصرِ تابستانی بود که پدربزرگِ 80 ساله‌ام با به میان آمدنِ پای مادرش در یک خاطره، شروع به اشک ریختن کرد. "یعنی چه؟ آیا درد میوه‌ای است که می‌رسد و با افتادن پایان می‌یابد؟"
سوگ پایان ندارد اما می‌آموزی که آن را بپذیری.

اشمیت سیرِ این پذیرش را به قلم می‌آورد. در گذشته جستجو می‌کند، خود را با کار مشغول می‌کند، خود را مجاب به خوشبخت بودن می‌کند و در نهایت می‌پذیرد که "مرگِ یک مادر اتفاقی نیست، پیش‌بینی‌شده است. قاعدتا منتظرش هستیم. چه چیزی از این طبیعی‌تر؟ اما معمولی بودنِ یک مصیبت، آن را از بین نمی‌برد."

 

《"دوستت دارم"
مامان حتی به شکلِ زمزمه، حتی زیر لب هم این دو کلمه را به من نگفت. نیازی به گفتن بدیهیات نیست. گفتنِ "چه هوای خوبی" وقتی که هوا خوب است، بیهوده سختن گفتن است. من نیز همین‌طور. هرگز به او نگفتم دوستت دارم. به نظرم خنده‌دار می‌آمد. اثباتِ عشق، بیش از بیانِ عشق ارزش دارد. جملات را به دروغگوها و ترسوها بسپاریم.
نباید عشق را با کلمات از بین برد. کلمات خراش می‌دهند، فاسد می‌کنند، فریب می‌دهند، روابط را تیره و تار می‌کنند، اغراق می‌کنند، بی‌اهمیت جلوه می‌دهند و ویران می‌کنند.》

[Victoria Catonio · Rating 3 out of 5]

Le plus dur de tous les romans de cet auteur jusque là. Mais d'une grande tendresse

[Clemi 🌞 · Rating 3 out of 5]

Une très jolie histoire, pleine de poésie, qui nous montre le douloureux chemin du deuil maternel. Éric Emmanuel Schmitt sait comment rendre les choses belles et simples, c’est ce qui fait le charme de son écriture.

C’est touchant, et plein de sincérité. Il ne me marquera malheureusement pas plus que ça, peut-être car il arrive après un gros coup de cœur, mais ce n’est pas une mauvaise lecture !!

« Les tombes constituent les étiquettes que laissent sur terre les disparus.

Pour éviter que ces étiquettes ne s'envolent, on les fabrique en pierre.
Et les cimetières sont des champs d'étiquettes.

Une étiquette cesse d'assurer sa fonction si personne ne la lit.
Je me recueillerai sur ta tombe pour témoigner de ta présence. »

3,25/5 ⭐️