هزار و یک شب؛ دو جلدی

by Anonymous, محمدرضا مرعشی‌پور (Translator), فرزانه طاهری (Editor)

یکی از کتاب‌های بسیار مهم افسانه‌‌ای ما و دنیای اسلام کتاب عظیم هزار و یک شب است که در حقیقت دائرة المعارف جامعه شناسی اسلام است، و در آن مطالب گوناگون بسیار می‌توان یافت. اصل کتاب هندی و ایرانی است و نخست از زبان پهلوی به عربی ترجمه شده و سپس قصه‌های دیگر، دارای ریشه‌های عربی و مصری و یهودی و ایرانی، بدان افزوده شده و به صورت فعلی درآمده است. هزار و یک شب و یک کتاب بسیار معروف دیگر یعنی کلیله و دمنه وقتی به زبان‌های اروپایی –و نخست بار به فرانسوی– ترجمه شدند و انتشار یافتند، بحث و تحقیق پیرامون این دو کتاب بود که فنی تازه بر فنون ادب افزود. ادبیات تطبیقی پس از انتشار این دو کتاب و مقایسهٔ نسخه‌ها و تحریرهای گوناگون آن‌ها با یک دیگر و نیز میزان نفوذ و تأثیر آن‌ها در ادب غرب، در طی قرون گذشته، قدم به عرصهٔ وجود گذاشت.
دکتر محمدجعفر محجوب - برگرفته از کتاب ادبیات عامیانهٔ ایران

هزار و یک شب آینهٔ تمام نمایی است از زندگانی و اندیشهٔ مردمان رنگارنگ جامعه‌‌ای دربرگیرندهٔ اقوام و ملت‌های گوناگون –در سراسر «قرون وسطی» - و بنابراین آمیزه‌‌ای ست از افکار بلند و ارزشمند و نیز کارهایی ننگین و شرم آور. هم نمایشگر شادخواری و لذت جویی و عشرت طلبی و کامرانی صاحبان زور و زر است و هم نقش پرداز تلاش و معاش مردم رنج دیده و ستم کشیده‌‌ای که سقف خانه شان آسمان بود، و حتا، آن چنان که مشهور شده است، روی هم رفته بیشتر وصف حال کسانی ست که زندگی شان نمایشگاهی بود از انواع تجمل و تفنن در بغداد، صحنهٔ افسانه‌های معروف کتاب، و نیز در دیگر شهرهای بزرگ قلمرو پهناور اسلام. در باب هزار و یک شب بسیار گفته‌‌اند و نوشته‌‌اند و تقریباً اغلب این نوشته‌ها نیز کار غربیان است که بعضی از آنان هم شرق امروز را از دریچهٔ چشم هزار ویک شب می‌دیده‌‌اند و هنوز هم می‌بینند. اینان سیه روزی ملل شرق را که به دست دولت‌های استعمارجوی شان فراهم آمده از یاد می‌برند و فراموش می‌کنند که شرق امروز دیگر شرق الف لیله نیست.
استاد جلال ستاری - برگرفته از کتاب افسون شهرزاد

چارلز دیکنز و خواهران برونته –امیلی و شارلوت– که هزار و یک شب را در جوانی خوانده بودند، همچون بوکاچیو در اثر معروف‌‌اش دکامرون، تخیلات خود را به آن مدیون اند. گوته بارها این اثر را خوانده و از ترجمهٔ آلمانی آن که به وسیلهٔ هانریش وس انجام شده نام برده است. فلوبر، دوما، استاندال، پوشکین، تالستوی و نجیب محفوظ از جهاتی متفاوت تحت تأثیر هزار و یک شب قرار گرفته اند. جیمز جویس شاهکار خود –اولیس– را با الهام از هزار و یک شب پدید آورده و گابریل گارسیا مارکز، که همیشه از تأثیر این کتاب بر خود سخن گفته، نوشتن صد سال تنهایی را مدیون آن است؛ اثری که به نماد ادبی شیوهٔ رئالیسم جادویی بدل شد. در جستجوی زمان از دست رفته، شاهکار مارسل پروست، آکنده از اشارات به هزار و یک شب است، و خورخه لوئیس بورخس که ترجمهٔ انگلیسی آن را خوانده و تأثیر فراوان از آن گرفته است، می‌گوید: «شرق غرب را شکوهمندانه اشغال کرد.»
هزار و یک شب ادامه می‌یابد و داستان‌های آن به شکل‌های جدید و غریبی اقتباس، تکثیر و در دسترس قرار می‌گیرد. هزار و یک شب مانند یک موجود دوزیست فرهنگی در مغرب زمین جدید مانند خاورمیانهٔ سده‌های میانه به حیات خود ادامه می‌دهد، و الهامگیری از آن نه تنها در داستان نویسی به وسیلهٔ روشنفکران بلکه در فیلم نیز برای تفرج خاطر توده‌های مردم رونق می‌گیرد. انسان چنین احساس می‌کند که هزار و یک شب گم می‌شود. انسان می‌داند که چون وارد کتاب شد، سرنوشت حقارت بار انسانی خود را فراموش می‌کند.
خورخه لوئیس بورخس

در آن زمان گنجی گران بها داشتم،
کتاب کوچکی که با کتان زرد جلد شده بود
خلاصهٔ لاغری از «هزار و یک شب»،
و چون دریافتم، چنان که اکنون برای نخستین بار –
از یاران خود درین خانهٔ جدید دریافته‌‌ام،
که آن گنج گران بهای من قطعه‌‌ای بود تراشیده شده –
از معدنی سترگ، در یک کلمه، چهار مجلد بزرگ،
آکنده از مطالبی از آن جنس، حقا که برای من،
مژده‌‌ای بود که به سختی زمینی می‌نمود

رابرت ایروین شاعر انگلیسی
برگرفته از کتاب «تحلیلی از هزار و یک شب» «ورث ورث» - ترجمهٔ دکتر فریدون بدره‌ای

2194 pages, Hardcover

Published January 1, 2018

About the author

Books can be attributed to "Anonymous" for several reasons:

* They are officially published under that name
* They are traditional stories not attributed to a specific author
* They are religious texts not generally attributed to a specific author

Books whose authorship is merely uncertain should be attributed to Unknown.

See also: Anonymous