Het geheim van de Gucci-koffer. Hoe de adel uit Midden-Europa verdween

by Pauline Terreehorst

Bij Sotheby’s biedt Pauline Terreehorst in 2004 op een vintage Gucci-koffer. Er blijken jurken, bontkragen en kanten voiles in te zitten. Maar ook albums met ansichtkaarten, van een moeder en een dochter die tussen 1900 en 1940 in een kasteel onder Salzburg woonden. Die moeder was een bijzondere vrouw. Margarethe Szapáry, geboren Henckel von Donnersmarck, leefde tijdens de gruwelijkste jaren van de twintigste eeuw. Ze gebruikte haar Silezische familiefortuin om in de Lungau, het Oostenrijkse landsdeel waar ze woonde, het leven te verbeteren van de arme mensen om haar heen, voor wie ze een school bouwt, de aanleg van telefoonleidingen betaalt en de teruggekeerde soldaten uit de Eerste Wereldoorlog aan een boerderij helpt. En ze bouwt er een mooi kasteel dat ze inricht alsof het een museum is. Door de Eerste Wereldoorlog raakt ook zij het grootste deel van haar fortuin kwijt. Erger is dat ze een jaloerse buurjongen heeft. Zijn naam is Hermann Göring. Het geheim van de Gucci-koffer opent een poort naar een wereld die verdwenen is, naar steden die nu in andere landen liggen en hun naam verloren. Naar adellijke families die in Midden-Europa op grote landgoederen woonden, waar de vondst van kolen en ijzer tot fortuinen leidde. En naar mensen die van monarchist moesten veranderen in Duitser óf Europeaan.

Genres: History, Nonfiction

293 pages, Paperback

First published November 17, 2020

Reviews

[Hans Luiten · Rating 2 out of 5]

Mijn hemel, wat een slecht geschreven boek. Het idee is leuk, maar de vele uitwijdingen, tegenstrijdigheden, vreemde historische interpretaties en soms gewoon gebabbel maken dat ik het bijna niet uitkreeg

[Willemien · Rating 5 out of 5]

Dit is een onwaarschijnlijk interessant boek wat ik niet kon wegleggen. De auteur heeft duidelijk heel veel onderzoek gedaan in bibliotheken en de bibliografie aan het eind laat ook zien dat ze de laatste publicaties over Habsburg geschiedenis ook nog heeft gelezen. Een vlotte pen, geschreven met gevoel een vlijmscherpe analyses. De uiterst heldere uitleg en toon van het boek maken het boek gemakkelijk leesbaar en daarbij ook bijzonder leerzaam. Wat ook opvalt, omdat er zoveel slecht Nederlands wordt geschreven, is Mvr Terreehorst de Nederlandse taal eer aan doet. De persoon waarom het zich afspeelt, Magrit, wordt ook heel sterk neergezet - als katholieke vrouw, met in het begin een enorm vermogen achter zich was langzamerhand verdwijnt. Ik hoop dat Mvr Terreehorst heel snel weer aan een nieuw boek zal beginnen!

[Chris · Rating 3 out of 5]

Mooie introductie van een onderwerp waar ik nog niet zo veel van weet. Interessant is onder andere de beschrijving van de verhouding van de adel tot de (geo) politieke ontwikkelingen in het begin en midden van de 20ste eeuw. Dit wordt vooral beschreven vanuit de “hoofdpersoon” in het het boek, Margarethe Szapáry. Jammer is dat het nergens echt dichtbij de hoofdpersoon komt.

[Marloes D · Rating 4 out of 5]

Dit boek was moeilijk om in te komen en vaak saai. Het is dan ook geen roman maar een goed onderbouwd levensverhaal. Als Goring verschijnt, wordt het pas interessant. Bovendien krijg je een idee wat hem ertoe heeft gebracht om de grootste kunstrover ooit te worden. Verder valt te zeggen dat Terreehorst zich goed heeft ingelezen.

[Maria Bottelier · Rating 3 out of 5]

Het onderwerp leek me heel interessant echter omdat het boek zeer traag en rommelig begint viel het me toch tegen. Pas na ongeveer 100 bladzijden krijgt het verhaal vorm . Teleurstellend dus.

[Machteld Van Weede · Rating 3 out of 5]

Prachtig epos over een Habsburgse familie in Oostenrijk 1890-2000 - bezien vanuit het perspectief van een - zeer zeer invloedrijke en dappere - vrouw.

Wel naar mijn smaak iets teveel gedetailleerde informatie over meubels en inrichting van gebouwen/kunst. Voor kunstgeschiedenis liefhebbers een must read.

[Guido Bergmans · Rating 4 out of 5]

Ik vreesde even dat het enkel over mode zou gaan, gezien de schrijfster een modejournaliste was, maar niets is minder waar, en dat werd ook al duidelijk in de ondertitel, Hoe de Adel uit Midden-Europa verdween. Het gaat in wezen om de biografie van Gravin Margaretha Szapáry (1871 – 1943), geboren Henckel von Donnersmarck. Zij maakt in persoon de langzame ondergang van de adel in Midden-Europa mee, van de ongecontesteerde superioriteit en rijkdom in de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie van de 19de eeuw naar de eerste Wereldoorlog, die een einde maakte aan de monarchie, het interbellum dat voor bijna iedereen in Europa verarming betekende, tot de opkomst van de nazi’s en WO II.
Prachtige research vanuit de brieven en de boekhouding van de gravin, die minutieus bijgehouden werden en in de genoemde Guccikoffer aanwezig bleken, aangevuld met talloze andere documenten, plaatsbezoeken en interviews. Mevr. Terreehorst heeft grondig werk geleverd en het resultaat mag er zijn. Het persoonlijke leven van de gravin wordt vermengd met Europese politieke gebeurtenissen, die o.a. in de persoon van Hermann Goering het dagelijks leven van de gravin binnendringen.
Toch merk je de achtergrond van mevr. Terreehorst nog aan de uitgebreide aandacht die wordt besteed aan bouwkunst, interieurinrichting, meubelen, kunst en kledij.
Heel mooi is ook het laatste deel van het boek, dat na de dood van de gravin nog uitgebreid ingaat op de verdere lotgevallen van niet alleen haar kinderen en kleinkinderen, maar evenzeer haar kastelen en bezittingen.

[Spolings · Rating 4 out of 5]

Indrukwekkend hoe de geschiedenis van enkele adellijke families zijn gereconstrueerd met als startpunt de Gucci-koffer. Er worden wel veel uitstapjes en zijsporen gemaakt, maar in mijn optiek geven die het verhaal meer kleur. De keuze om dit boek te lezen kwam doordat ik net Piketty’s werk heb gelezen, en ik benieuwd was naar de nivellering van de hoogste inkomens/vermogens tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlogen

[Joke Kolthoff · Rating 3 out of 5]

De schrijfster geeft aan de hand van het leven van Margarethe Szapary een gedetailleerd beeld van de roerige gebeurtenissen in Midden-Europa met het accent op Oostenrijk vanaf eind 19e eeuw.
Margaret behoorde tot de adellijke kringen, was voor haar tijd behoorlijk vooruitstrevend. Ik moest er even inkomen maar gaandeweg werd het steeds (sociaal en politiek) interessanter.

[Linda · Rating 5 out of 5]

Zorgvuldig onderzochte en uitgewerkte geschiedenis van Margit Szapary en haar adellijke omgeving. Een verademing om te lezen omdat niets is verzonnen of ingevuld. Wat dat betreft deed het me denken aan Hhhh.

[Lysbeth Van Valkenburg-Lely · Rating 4 out of 5]

Dit is een heel interessant boek met zoveel geschiedenis vermengd met vele andere zaken.
Het moet een enorme klus geweest zijn om dit allemaal uit te zoeken en goed op een rijtje te zetten want het is best ingewikkeld zo alles bij elkaar.
De moeite waard om te lezen.

[Christel · Rating 2 out of 5]

Mijn hemel, wat een slecht geschreven boek! Zoveel informatie in een grote brij. Alles en iedereen wordt erbij gehaald. Het is zeker een interessant onderwerp waar ik nog niet zoveel van wist maar wat meer structuur had het zeker een stuk leesbaarder gemaakt.

[Susan · Rating 3 out of 5]

Interessant verhaal en boordevol boeiende feitjes, gebaseerd op gedegen onderzoek (uitgebreide noten en bronvermeldingen voor wie nog dieper wil), maar wel iets te veel een geschiedenisboek, vol namen, plaatsen, jaartallen en gebeurtenissen, om echt lekker te lezen. Iets meer tijd voor nemen waarschijnlijk.