What do you think?
Rate this book
Klifi
De aasgieren zweven boven de republiek Nederland. Na een verpletterend warme zomer wordt het land voor het eerst in zijn geschiedenis getroffen door een orkaan. De gepensioneerde bibliothecaris Jákob Hemmelbahn is getuige van een lokale ramp waarbij tientallen mensen omkomen. Jákob wil de verhalen van de overlevenden optekenen, maar wordt daarbij gehinderd door een dreigende censor. Wegkijken en ontkennen is onder de nieuwe politieke orde tot kunst verheven. Jákob sjoemelt, komt in opstand en droomt van grootse daden.
KLIFI is een lyrische vertelling die zich afspeelt in een uitgesteld heden waar nuance ondergronds is gegaan en redelijkheid geschift tot haat. Maar bovenal is het een pleidooi voor naar elkaar luisteren, de kracht van verhalen, lastige vriendschappen en liefde.
KLIFI is een lyrische vertelling die zich afspeelt in een uitgesteld heden waar nuance ondergronds is gegaan en redelijkheid geschift tot haat. Maar bovenal is het een pleidooi voor naar elkaar luisteren, de kracht van verhalen, lastige vriendschappen en liefde.
208 pages, Paperback
First published February 16, 2021
45 people are currently reading
540 people want to read
About the author
Adriaan van Dis
93 books188 followersAdriaan van Dis is a Dutch writer, journalist and TV presenter, who debuted as writer in 1983 with the novel Nathan Sid. That same year he debuted as a TV presenter as host for the book talkshow Hier is... Adriaan van Dis. The show lasted until 1992 and was repeated once in 2013 in honor of the Dutch book week and every year since, once a year during the Dutch book week. In 2017 he said that it was the last show unless he would be able to get a very special writer in the programme. He succeeded and interviewed Stephen Fry in March 2018 in what will probably be the last Hier is... Adriaan van Dis
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 232 reviews
May 1, 2021
Als je de lezersrecensies van Klifi op Goodreads leest, valt het op dat ze niet erg positief zijn. Vooral de stijl wordt niet gewaardeerd, en de inhoud vindt men oppervlakkig en te laconiek voor de serieuze thematiek.
Waarbij het dan niet tot de lezers schijnt door te dringen dat dat een voorproefje is van wat we in ons huidige tijdsgewricht al zien ontstaan: houd je op de vlakte, houd het luchtig en begrijpelijk, dan trap je niemand op de tenen en blijf je tenminste veilig.
Het boek toont hoe de maatschappij eruit gaat zien als De Nar (zelf noem ik hem de Ezelman) president zou worden, hoe het kan dat de meeste mensen dat wel prima vinden, en hoe er van een laatste restje tegenstanders (denk aan dat ene dorpje in Gallië) uiteindelijk vrijwel niks overblijft.
Vaak erger ik me aan "meta-boeken' – van die intellectuele kunstjes waarbij de schrijver (meestal mannelijk) al borstkloppend laat zien wat voor prachtige puzzel hij gewrocht heeft
(zoals bijvoorbeeld Maxwell's Demon), maar bij Van Dis zien we hoe het zou werken als de overheid werkelijk censuur pleegde. Hoe de geïnternaliseerde poema (de censor in het hoofd van de hoofdpersoon) op alle onveilige slakken zout legt, dingen doorstreept, zwart lakt, wegknipt. "Censuur als huid."
Hoofdpersoon Jàkob Hemmelbahn vluchtte als jongen met zijn ouders uit Hongarije. Hij herinnert zich die onveiligheid nog van toen. Hij probeert kracht te ontlenen aan het voorbeeld van zijn vader, die zich tegen het regime verzette, maar hij is te oud om nog een held te spelen. Het is al heel wat dat hij het heeft opgetekend, dat hij getuigenis heeft afgelegd van de verwording van het land waar zij zich ooit zo veilig voelden.
Een orkaan, een overstroming – het zijn niet alleen gevolgen van klimaatverandering, maar ook symbolische (droom)beelden die staan voor dingen waar een mens niet tegen opgewassen is. Waar Jàkob en zijn vrouw zich ooit laafden aan boeken die hen bevestigden in hun wereldbeeld, en zich keurig hielden aan geboden die een goed mens betaamden ("zonnepanelen, soja, biologische knollen en nauwelijks vlees eten") ziet hij nu dat dat niet genoeg is geweest.
Ik heb heel wat zinnen onderstreept.
- "Hoe handhaaft een schrijver zich in deze tijd? Door ondergronds te gaan." Dat was precies wat ik in mijn dagboek schreef, toen ik ontdekte hoe narcisme werkt en hoe ik toch mezelf was gebleven. En nu me de schellen van de ogen zijn gevallen mbt Rutte en De Jonge, snap ik steeds beter hoe dat in een maatschappij werkt. Je hoeft geen clown te zijn als Trump, Glorixpipo of Ezelman, ook fatsoenlijke mijnheren helpen mee het volk rijp te maken voor blindelingse volgzaamheid.
- "Lezen is uitgestelde zelfmoord."
- "Laten we dansen en van ons uitsterven een festival maken, zei een paardenstaartman die zich catastroof noemde."
- "De president heeft het vergeten tot kunst verheven." En dat schreef Van Dis vóór Ruttegate ontplofte.
Tijdens de ramp wordt Jàkobs huis op zijn terp een soort veldhospitaaltje annex jeugdherberg voor de inwoners van De Kuil, een dorp van gemarginaliseerden in caravans en krotten. Dat soort mensen wordt afgevoerd, evenals iedereen met een buitenlands accent of een "kleurtje".
Jàkob neemt het – als bibliothecaris – op zich om hen op kaartjes te registreren. Maar doet hij daar goed aan? "Was zijn helpen dan heulen?" En later: "Wat een waardeloze held was ie, een verraderlijke lijstjesman. Een heuler. Hij moest en zou dat boek schrijven! Om het goed te maken. Een vuist in woorden."
Ik hoor Van Dis daar zelf in. En dan kun je twee dingen doen: of een vet aangezette dystopie schrijven (een genre dat kennelijk erg veel gelezen wordt), of het licht houden. Zoekend. In vredesnaam niet bet- of zekerweterig. Want ik denk dat al die lezers die hem lichtvoetigheid verwijten niets liever willen dan die zekerheid. En dat is juist waar je zo voor moet oppassen.
Wie lichtvoetigheid verwart met oppervlakkigheid moet beter lezen.
Waarbij het dan niet tot de lezers schijnt door te dringen dat dat een voorproefje is van wat we in ons huidige tijdsgewricht al zien ontstaan: houd je op de vlakte, houd het luchtig en begrijpelijk, dan trap je niemand op de tenen en blijf je tenminste veilig.
Het boek toont hoe de maatschappij eruit gaat zien als De Nar (zelf noem ik hem de Ezelman) president zou worden, hoe het kan dat de meeste mensen dat wel prima vinden, en hoe er van een laatste restje tegenstanders (denk aan dat ene dorpje in Gallië) uiteindelijk vrijwel niks overblijft.
Vaak erger ik me aan "meta-boeken' – van die intellectuele kunstjes waarbij de schrijver (meestal mannelijk) al borstkloppend laat zien wat voor prachtige puzzel hij gewrocht heeft
(zoals bijvoorbeeld Maxwell's Demon), maar bij Van Dis zien we hoe het zou werken als de overheid werkelijk censuur pleegde. Hoe de geïnternaliseerde poema (de censor in het hoofd van de hoofdpersoon) op alle onveilige slakken zout legt, dingen doorstreept, zwart lakt, wegknipt. "Censuur als huid."
Hoofdpersoon Jàkob Hemmelbahn vluchtte als jongen met zijn ouders uit Hongarije. Hij herinnert zich die onveiligheid nog van toen. Hij probeert kracht te ontlenen aan het voorbeeld van zijn vader, die zich tegen het regime verzette, maar hij is te oud om nog een held te spelen. Het is al heel wat dat hij het heeft opgetekend, dat hij getuigenis heeft afgelegd van de verwording van het land waar zij zich ooit zo veilig voelden.
Een orkaan, een overstroming – het zijn niet alleen gevolgen van klimaatverandering, maar ook symbolische (droom)beelden die staan voor dingen waar een mens niet tegen opgewassen is. Waar Jàkob en zijn vrouw zich ooit laafden aan boeken die hen bevestigden in hun wereldbeeld, en zich keurig hielden aan geboden die een goed mens betaamden ("zonnepanelen, soja, biologische knollen en nauwelijks vlees eten") ziet hij nu dat dat niet genoeg is geweest.
Ik heb heel wat zinnen onderstreept.
- "Hoe handhaaft een schrijver zich in deze tijd? Door ondergronds te gaan." Dat was precies wat ik in mijn dagboek schreef, toen ik ontdekte hoe narcisme werkt en hoe ik toch mezelf was gebleven. En nu me de schellen van de ogen zijn gevallen mbt Rutte en De Jonge, snap ik steeds beter hoe dat in een maatschappij werkt. Je hoeft geen clown te zijn als Trump, Glorixpipo of Ezelman, ook fatsoenlijke mijnheren helpen mee het volk rijp te maken voor blindelingse volgzaamheid.
- "Lezen is uitgestelde zelfmoord."
- "Laten we dansen en van ons uitsterven een festival maken, zei een paardenstaartman die zich catastroof noemde."
- "De president heeft het vergeten tot kunst verheven." En dat schreef Van Dis vóór Ruttegate ontplofte.
Tijdens de ramp wordt Jàkobs huis op zijn terp een soort veldhospitaaltje annex jeugdherberg voor de inwoners van De Kuil, een dorp van gemarginaliseerden in caravans en krotten. Dat soort mensen wordt afgevoerd, evenals iedereen met een buitenlands accent of een "kleurtje".
Jàkob neemt het – als bibliothecaris – op zich om hen op kaartjes te registreren. Maar doet hij daar goed aan? "Was zijn helpen dan heulen?" En later: "Wat een waardeloze held was ie, een verraderlijke lijstjesman. Een heuler. Hij moest en zou dat boek schrijven! Om het goed te maken. Een vuist in woorden."
Ik hoor Van Dis daar zelf in. En dan kun je twee dingen doen: of een vet aangezette dystopie schrijven (een genre dat kennelijk erg veel gelezen wordt), of het licht houden. Zoekend. In vredesnaam niet bet- of zekerweterig. Want ik denk dat al die lezers die hem lichtvoetigheid verwijten niets liever willen dan die zekerheid. En dat is juist waar je zo voor moet oppassen.
Wie lichtvoetigheid verwart met oppervlakkigheid moet beter lezen.
April 27, 2021
Zeker interessant en ook dapper van Adriaan van Dis om een dystopisch boek te willen schrijven. De beschreven situatie in het boek is ook verrassend actueel en dat was echt prijzenswaardig. Ik had het boek graag meer sterren willen geven, maar het verhaal kon me niet boeien en dat spijt me best wel, want ik lees zijn boeken meestal met veel plezier.
February 18, 2021
Een vrolijk-bittere parabel, zo noemt Adriaan van Dis zijn pas verschenen roman KliFi. Woede in de Republiek Nederland in Trouw. Het verhaal speelt zich af in 2030. Het koningshuis is afgezet en Nederland wordt geregeerd door een populistische president die De Nar heet (en Arnon Grunberg heeft de Nobelprijs voor Literatuur gewonnen).
Het hyperactuele KliFi is in verschillende opzichten een interessant boek. Laten we beginnen met de titel, die bestaat uit een afkorting voor klimaatfictie en de ondertitel Woede in de Republiek Nederland. In het Engelse taalgebied wordt al langer gesproken van cli-fi, climate fiction, maar in Nederland is Van Dis de eerste die klifi gebruikt om het genre van klimaatfictie aan te duiden. (...) Lees verder: https://www.neerlandistiek.nl/2021/02...
Het hyperactuele KliFi is in verschillende opzichten een interessant boek. Laten we beginnen met de titel, die bestaat uit een afkorting voor klimaatfictie en de ondertitel Woede in de Republiek Nederland. In het Engelse taalgebied wordt al langer gesproken van cli-fi, climate fiction, maar in Nederland is Van Dis de eerste die klifi gebruikt om het genre van klimaatfictie aan te duiden. (...) Lees verder: https://www.neerlandistiek.nl/2021/02...
March 7, 2021
Ik luisterde naar het door Van Dis zelf voorgelezen luisterboek.
Daardoor zijn de afwijkende keuzes in typografie in de papieren versie aan mij voorbij gegaan, ik denk dat deze echter wel bijdragen aan begrijpelijkheid, aan versteviging van wat Van Dis ons wil vertellen.
Voorgelezen worden door de auteur is fijn want dan komt het boek tot je zoals het door hem/haar/hun bedoeld is. Adriaan van Dis maakte er werk van en voegde o.a. hier en daar zelfs muziek toe. Echter kon hij het niet laten de sprekers met het Nederlands als tweede taal een dik aangezet accent mee te geven en dat is echt tenenkrommend en ook niet meer van deze tijd. Zoals de lezer zelf de verbeelding moet gebruiken wanneer het personage op papier spreekt, zo had Van Dis de typetjes achterwege moeten laten bij het voorlezen.
Ik zal zeker het papieren boek nog gaan lezen om te kijken wat de typografie met me doet.
Nog niet eerder las ik een boek van Adriaan van Dis. Ik vond het allemaal nogal veel, mogelijk door al die stemmetjes ook. Vooralsnog blijf ik steken bij 3 sterren, terwijl ik ook eerlijk zeg dat ik het mijn vrienden niet cadeau zou doen omdat ik het boek zelf nog niet helemaal vat. De recensies waren niet bijzonder lovend.
Wel vind ik het boek gedurfd en kan ik een schrijver van zijn leeftijd alleen maar bewonderen om zijn engagement en diens getrooste moeite om actueel te blijven en vooruit te kijken (i.p.v. te wentelen in nostalgie, zoals hij zelf in een interview aangaf).
Ik denk dat het boek intelligenter is dan ik vanaf de luisterzijde heb kunnen bevatten.
Op naar papier!
Daardoor zijn de afwijkende keuzes in typografie in de papieren versie aan mij voorbij gegaan, ik denk dat deze echter wel bijdragen aan begrijpelijkheid, aan versteviging van wat Van Dis ons wil vertellen.
Voorgelezen worden door de auteur is fijn want dan komt het boek tot je zoals het door hem/haar/hun bedoeld is. Adriaan van Dis maakte er werk van en voegde o.a. hier en daar zelfs muziek toe. Echter kon hij het niet laten de sprekers met het Nederlands als tweede taal een dik aangezet accent mee te geven en dat is echt tenenkrommend en ook niet meer van deze tijd. Zoals de lezer zelf de verbeelding moet gebruiken wanneer het personage op papier spreekt, zo had Van Dis de typetjes achterwege moeten laten bij het voorlezen.
Ik zal zeker het papieren boek nog gaan lezen om te kijken wat de typografie met me doet.
Nog niet eerder las ik een boek van Adriaan van Dis. Ik vond het allemaal nogal veel, mogelijk door al die stemmetjes ook. Vooralsnog blijf ik steken bij 3 sterren, terwijl ik ook eerlijk zeg dat ik het mijn vrienden niet cadeau zou doen omdat ik het boek zelf nog niet helemaal vat. De recensies waren niet bijzonder lovend.
Wel vind ik het boek gedurfd en kan ik een schrijver van zijn leeftijd alleen maar bewonderen om zijn engagement en diens getrooste moeite om actueel te blijven en vooruit te kijken (i.p.v. te wentelen in nostalgie, zoals hij zelf in een interview aangaf).
Ik denk dat het boek intelligenter is dan ik vanaf de luisterzijde heb kunnen bevatten.
Op naar papier!
March 27, 2021
What the f*ck did I just read? Snapte vrij weinig van dit stukje tekst. Zowel illustratief als typografisch een vreemd staaltje schrijfwerk. Hoopte op een iet wat serieuzere toon gezien het onderwerp. Het feit dat Grunberg in dit verhaal een literatuurprijs wint, zegt al genoeg. Deze lollige en experimentele woordenkunst is niet aan Van Dis besteed. Volgende keer beter.
March 13, 2021
Deze stijl. Van de hak op de tak. Korte zinnen. Was het niet voor mij.
April 10, 2021
Een beetje een vreemd boek, maar ik vond het wel goed. Alle verwijzingen naar de huidige politiek, status van het klimaat, de bijbel en andere literaire boeken zetten je aan het denken. Zoals meneer van Dis met opgeheven vinger tegen me zei bij Paagman "Als het je maar wakker houdt".
Read
August 20, 2023In de eerste plaats natuurlijk alleen maar respect dat Adriaan van Discotheek op 75-jarige leeftijd opeens een experimentele roman schrijft die zich openlijk engageert met zoveel eigentijdse problemen. Er is een passage waar een gepensioneerd echtpaar hun progressieve lijsblad steeds minder gaat lezen en hun zorgen om klimaatverandering een beetje laten varen (‘Ze vonden het allemaal heel erg, maar het zou hun tijd wel duren’), die duidelijk bedoeld is als aanklacht tegen zijn eigen generatie.
Alleen had ik dan wel graag een goedgeschreven geëngageerde roman gewild. Er zitten best een paar leuke ideeën in de schets van de dystopische republiek, maar op geen enkel punt geloofde ik echt dat deze personages en deze setting echt zouden kunnen bestaan. Eerder lijkt dit een lange opsomming te zijn van maatschappelijke thema’s (klimaatverandering, radicalisering, xenofobie, populisme, nepnieuws) zonder de bijtende satire en met een tekort aan fantasievolle details (bv Nobelprijswinnaar Grunberg) die zoiets conceptueels als dit nodig heeft. De persoonlijke verhalen van klimaatvluchtelingen bleven voor mij ook te afstandelijk om de nodige pathos te verdienen. Eigenlijk vond ik de roman nog het interessantst op een metatekstueel niveau – als zelfreflectie of een (ouder wordende) auteur nog verandering kan maken in de wereld. Die laag leek in het laatste hoofdstuk pas echt nadrukkelijk naar voren.
Alleen had ik dan wel graag een goedgeschreven geëngageerde roman gewild. Er zitten best een paar leuke ideeën in de schets van de dystopische republiek, maar op geen enkel punt geloofde ik echt dat deze personages en deze setting echt zouden kunnen bestaan. Eerder lijkt dit een lange opsomming te zijn van maatschappelijke thema’s (klimaatverandering, radicalisering, xenofobie, populisme, nepnieuws) zonder de bijtende satire en met een tekort aan fantasievolle details (bv Nobelprijswinnaar Grunberg) die zoiets conceptueels als dit nodig heeft. De persoonlijke verhalen van klimaatvluchtelingen bleven voor mij ook te afstandelijk om de nodige pathos te verdienen. Eigenlijk vond ik de roman nog het interessantst op een metatekstueel niveau – als zelfreflectie of een (ouder wordende) auteur nog verandering kan maken in de wereld. Die laag leek in het laatste hoofdstuk pas echt nadrukkelijk naar voren.
March 21, 2022
Zeker een actueel en observerend boek naar onze Nederlandse maatschappij. Daarbij ook veel kritische noten. Maar ik vond het net niet interessant en boeiend genoeg. Sorry 😞, meer dan 3 sterren kon ik het echt niet geven.
February 21, 2021
“Boer Kees maakte zijn vinger nat en stak hem in de lucht: geen geur, geen smaak, behalve van zweet. Hij knoopte zijn hemd los. Drijfnat. ‘Bbbbliksem... als ik stotter krijgen we bbliksem.’ Jákob stelde een pauze voor. Tijd voor thee. Hij schuifelde naar de keuken en sprak zichzelf hardop moed in: ’Regen is goed voor het land.’”
Van KlimaatFictie naar “kapotalisme”, waar de hedonist zijn “gebakken peren eet. Wij mensen sukkelen achter de ontregeling aan die de technologie ons heeft gebracht.”(p.119). Het verlangen naar sociale eenheid, ordening, aanpassing én verzet wordt in een bonte en kleurrijke verzameling (quasi-)slachtoffers van een overstroming in hartje Nederland beschreven. Hun verhalen komen aan de schrijftafel van bibliothecaris Jákob (“Hij had het leven meer gelezen dan geleefd”). De slachtoffers worden bootvluchtelingen uit eigen land.
Wat een prachtig boek, elke bladzijde lijkt een parabel, een spiegel van onze tijd, herkenbaar en veinzend zorgwekkend! Ontkenning, verhulling, mensen willen hoop, ook tegen beter weten in. Zoals de spreeuw het zegt: ”onze vleugels kunnen stormen aan, oceanen als het moet...”(p.142) Adriaan van Dis laat zien dat je de zorg en woede in het Nederland van nu het beste kunt uiten in verhalen uit het Nederland van 2030.
Van KlimaatFictie naar “kapotalisme”, waar de hedonist zijn “gebakken peren eet. Wij mensen sukkelen achter de ontregeling aan die de technologie ons heeft gebracht.”(p.119). Het verlangen naar sociale eenheid, ordening, aanpassing én verzet wordt in een bonte en kleurrijke verzameling (quasi-)slachtoffers van een overstroming in hartje Nederland beschreven. Hun verhalen komen aan de schrijftafel van bibliothecaris Jákob (“Hij had het leven meer gelezen dan geleefd”). De slachtoffers worden bootvluchtelingen uit eigen land.
Wat een prachtig boek, elke bladzijde lijkt een parabel, een spiegel van onze tijd, herkenbaar en veinzend zorgwekkend! Ontkenning, verhulling, mensen willen hoop, ook tegen beter weten in. Zoals de spreeuw het zegt: ”onze vleugels kunnen stormen aan, oceanen als het moet...”(p.142) Adriaan van Dis laat zien dat je de zorg en woede in het Nederland van nu het beste kunt uiten in verhalen uit het Nederland van 2030.
March 2, 2021
Vergeleken met twee andere Nederlandse dystopische romans die ik recent las, ‘De onvolmaakten’ van Ewoud Kieft en ‘Het boek van alle angsten’ van Emy Koopmans, vond ik KLIFI enigszins oppervlakkig. Het is bijna een soort kolderieke groteske, terwijl ik zeker denk dat Van Dis hier een serieus pamflettistisch boek heeft geschreven. Het was zeker leuk om te lezen en het is ook bijzonder opgezet en vormgegeven, maar ik vond het weinig verdiepend, wat de boeken van Kieft en Koopmans wel zijn.
March 25, 2021
Schrijfstijl is all over the place. Korte zinnen afgewisseld door lange gedachten of brieven of denkbeeldige gesprekken of vertelling van de schrijver of nieuwsberichten van de overheid enz. De personages spraken ook niet erg tot de verbeelding, allemaal vlak en simpel. De thema's die Van Dis aansnijdt - klimaatverandering, integratie, polarisatie - kunnen zeer interessant zijn, maar dit boek viel mij enigszins tegen.
May 16, 2022
Qua thematiek een belangrijk boek maar mist diepgang in personages. Geen aanrader helaas.
Tommy Wieringa gaat het ook proberen, een roman schrijven met een rol voor de klimaatcrisis. Hij is hem nu aan het schrijven vertelde hij in de podcast van de Bezige Bij.
Wil je weten wat Nederland te wachten staan in de komende 80 jaar? Lees
Onbewoonbare aarde van David Wallace.
Tommy Wieringa gaat het ook proberen, een roman schrijven met een rol voor de klimaatcrisis. Hij is hem nu aan het schrijven vertelde hij in de podcast van de Bezige Bij.
Wil je weten wat Nederland te wachten staan in de komende 80 jaar? Lees
Onbewoonbare aarde van David Wallace.
April 17, 2021
Een pamflettistische karikatuur van (de potentiële gevolgen van) de houding van het Nederlandse volk, de politiek en de media ten opzichte van de naderende klimaatramp. Wellicht opzettelijk door auteur, maar erg simplistisch en weinig diepgang, waardoor ik mij afvraag of dit boek nou daadwerkelijk een boodschap heeft, behalve het woord "klimaatfictie" introduceren in de Nederlandse taal.
December 8, 2023
Verwarrend, maar ook bijzonder?
March 4, 2021
Te lichtvoetig voor het serieuze onderwerp/te lichtvoetig om het onderwerp voldoende 'serieusheid' en lading mee te geven. Maar heb me er zeker wel mee vermaakt.
August 3, 2021
Interessante ideeën maar nauwelijks uitgewerkt. Personages en plot blijven concept. Af en toe mooie zinnen die dan weer niet van de schrijver zelf blijken te zijn.
March 21, 2021
Elk verhaal over het klimaat moet verteld worden! Van Dis schetst hier een beeld van onze toekomst, aan de hand van Jákob, ooit gevlucht uit Hongarije. Nederland heeft een president, of meer een dictator, waarin je zonder meer de populistische politici terug gaat zien. Mooi vormgegeven, met veel rood en hoofdletters voor de woorden van deze president. Met kritische woorden richting onze huidige tijd: het virus van boosheid had zich in vele hoofden genesteld (p 35), half overwonnen virussen of niet, feesten zou je (p. 37), hij mocht geen voer aan statistieken geven (p 87), schuldig aan paniekpandemie die jeugd het hardst had geraakt (p 124) en de president heeft het vergeten tot kunst verheven (p 165). In filosofische bewoordingen als ‘licht dooft lust’ en ‘een beetje denker wandelde’ herken je Van Dis en zijn schrijfstijl direct terug. Helaas kon dat niet voorkomen dat na een enthousiast begin het verhaal saai aanvoelde. Het was moeilijk om doorheen te komen, er gebeurde eigenlijk niets meer na de overstroming en als er wel actie was, dan voelde dat vertraagd. Een echte Van Dis, maar of de boodschap en urgentie van het klimaat voldoende overkomen? Daar heb ik zo mijn twijfels over.
March 21, 2021
Een eigenaardig boek, dat op inventieve wijze vormgegeven is en dat vol staat met ideeën. Desondanks lijkt het alsof de potentie hiervan onvoldoende benut wordt. Er wordt een staat beschreven met een Baudet-achtig leider met maoïstische trekjes. Klimaatverandering wordt met krachtige slogans ontkend, terwijl het weer steeds extremer wordt. Toch lijkt dat alles minder het thema van het boek dan de wil van de hoofdfiguur om met literatuur de strijd aan te gaan tegen dat heersend regime. De lezer wordt meegenomen in die poging die uiteindelijk mislukt. Daarmee is dit boek meer een commentaar op engagement in de literatuur. Dit commentaar kan men op twee manieren op te vatten: 1. literatuur kan zich niet succesvol engageren; 2. de oudere generatie schrijvers kan zich niet engageren en heeft elke zeggingskracht voor het heden verloren. Ik vraag me af inhoeverre het spook van de autonomie van literatuur doorwerkt in dit boek.
May 5, 2021
Klifi is een bijzonder gedurfde roman, met complimenten voor zowel schrijver als uitgever. Jákob Hemmelbahn ('gehecht aan het streepje op zijn naam') tekent, tegen de rechts-populistische keer in, het verhaal van de grote catastrofe op. Hij schuwt daarbij de waarheid niet, op het gevaar af dat niemand wil horen wat hij te vertellen heeft. Dat er vermoedelijk raakvlakken bestaan tussen de (schrijvers)dilemma's waar zowel Hemmelbahn als Van Dis voor staan is in het licht van het boek ronduit beangstigend. In dat opzicht is dit een geslaagd huzarenstukje.
Tegelijk: de karakters in het boek spreken tot de verbeelding, maar ze zijn zo dun, zo vluchtig. Ik had veel meer willen lezen over Jan Viool en Henkie Zegmaar. Het boek lijkt in 24 uur geschreven en dat is meer dan jammer. Klifi is een bijzondere parabel, waar misschien nog meer in had gezeten.
Tegelijk: de karakters in het boek spreken tot de verbeelding, maar ze zijn zo dun, zo vluchtig. Ik had veel meer willen lezen over Jan Viool en Henkie Zegmaar. Het boek lijkt in 24 uur geschreven en dat is meer dan jammer. Klifi is een bijzondere parabel, waar misschien nog meer in had gezeten.
March 6, 2021
Mijnheer Van Dis moest duidelijk een klimaat-ei kwijt maar ik vind het maar niks. Het is geen roman, geen essay, geen crimi. Eigenlijk is het vooral een woordenvloed van erg verward gestuiter dat haperend leest. Zelfs de prachtige taal van Van Dis lijdt. Schrijft u nu gauw weer een echt boek mijnheer Van Dis?
March 8, 2021
Uiterst actueel onderwerp, met meer humor dan woede geschreven. Helaas, het blijft allemaal wat flauw, het verhaal is te eendimensionaal en mist daarom de urgentie die het had kunnen hebben. Het boek is wel prachtig uitgeven, met een fantastisch omslag en een spannende typografie met woorden en zinnen in rood (hulde Suzan Beijervoor de typografie en Nanja Toebak voor het omslag).
August 25, 2021
Dit boek heb ik geluisterd. KliFi draagt een sterk concept met een kritische kijk op het heden en de toekomst van Nederland. Het is dan ook zeker een vermakelijk boek. De voorleesstemmetjes van Van Dis vond ik tijdens het luisteren storend (en ongepast). Wellicht lees ik het boek binnenkort nog eens.
March 16, 2021
Met Klifi schreef Adriaan van Dis niet alleen een dystopische roman, maar ook een waarschuwing. De roman speelt in Nederland in 2031, maar om spoilers te vermijden houd ik het voorbeeld even internationaal. Wat als niet Trump, maar Biden het intermezzo is? Wat als we doorsukkelen richting totale ontwrichting van het klimaat, in plaats van nu eindelijk de juiste maatregelen tegen klimaatverandering te nemen? Wat als we door blijven gaan met de cancel-cultuur op social media?
Hoofdpersoon Jákob Hemmelbahn is gepensioneerd bibliothecaris en ooit van Hongarije naar Nederland gevlucht. Hij probeert op zijn oude dag de wereld te laten zien wat er wérkelijk aan de hand is als de president van ons land een grote overstroming gebruikt om migranten het land uit te zetten en daarbij ook nog de vele slachtoffers ontkent. Hemmelbahn zit er met zijn neus bovenop, omdat zijn terphuis door het leger wordt geconfisqueerd om drenkelingen op te vangen. In een intelligente mix van censuur door Hemmelbahn zelf, het duiveltje op zijn schouder Poema en de IN KAPITALEN weergegeven uitspraken van de president laat Van Dis de lezer beleven hoe listig een volk een totalitaire, fascistische staat ingerommeld wordt. En hoe zelfs iemand als Hemmelbahn, die eerder toch een totalitaire leider in Hongarije meemaakte, zichzelf censureert en worstelt met wat het hem kost om dapper te zijn. De bijzondere vormgeving van het boek maakt het lezen een nog groter plezier, maar wees gewaarschuwd: kies wijs, want de democratie is broos.
Hoofdpersoon Jákob Hemmelbahn is gepensioneerd bibliothecaris en ooit van Hongarije naar Nederland gevlucht. Hij probeert op zijn oude dag de wereld te laten zien wat er wérkelijk aan de hand is als de president van ons land een grote overstroming gebruikt om migranten het land uit te zetten en daarbij ook nog de vele slachtoffers ontkent. Hemmelbahn zit er met zijn neus bovenop, omdat zijn terphuis door het leger wordt geconfisqueerd om drenkelingen op te vangen. In een intelligente mix van censuur door Hemmelbahn zelf, het duiveltje op zijn schouder Poema en de IN KAPITALEN weergegeven uitspraken van de president laat Van Dis de lezer beleven hoe listig een volk een totalitaire, fascistische staat ingerommeld wordt. En hoe zelfs iemand als Hemmelbahn, die eerder toch een totalitaire leider in Hongarije meemaakte, zichzelf censureert en worstelt met wat het hem kost om dapper te zijn. De bijzondere vormgeving van het boek maakt het lezen een nog groter plezier, maar wees gewaarschuwd: kies wijs, want de democratie is broos.
April 6, 2021
Een paar weken geleden was Adriaan van Dis te gast bij de Vooravond, waar hij over dit boek vertelde. In die paar korte minuten die hij had, kon hij het redelijk verkopen, dus ik voegde het toe aan mijn leeslijst. Toen ik zag dat ik het op Storytel kon luisteren, was de keuze helemaal snel gemaakt. Het boek wordt voorgelezen door Van Dis zelf, wat ik altijd tof vind. Wel begrijp ik dat het fysieke boek verschillende lettertypes en andere designelementen heeft, en die mis je dan natuurlijk in het audioboek. Ondanks dat kon ik het redelijk volgen (ik miste af en toe een stuk doordat ik dit boek luisterde tijdens het thuiswerken, dus dat is mijn eigen schuld). Het boek is kort, maar ik vond het prima zo. Ik vond het soms een beetje verwarrend, maar er zitten ook bijzondere elementen in zoals de verschillende personages en de toekomstvisie die in dit boek zit verweven. Voor nu 3 sterren, zeker niet mijn laatste boek van deze auteur!
April 28, 2021
Absoluut een tegenvaller, helaas. Ik vond het grootste deel onduidelijk en haast laconiek geschreven wanneer er gekeken wordt naar hoe serieus en belangrijk het onderwerp van het boek is. De verhalen van de personages zijn onduidelijk en helemaal niet goed afgewerkt. Het is het eerste werk dat ik van Adriaan van Dis las, en het is me tegengevallen.
December 31, 2021
Ik vond het niet prettig lezen. Dat is niet alleen een kwestie van vorm. Een onprettige stijl maakt ook dat je als lezer niet zo benieuwd bent naar hoe het verder gaat met de personages. Ik heb het nog een paar keer geprobeerd maar kwam er niet meer doorheen. Het boeide te weinig. Jammer want ik heb erg genoten van vele andere boeken van Van Dis.
January 7, 2023
Er zaten hier en daar interessante beschrijvingen in, maar echt binnenkomen deed het niet. De apathie die een aantal van de personages leken te ervaren totdat ze zelf eens met iets direct geconfronteerd werden voelde wel heel realistisch (en deprimerend).
April 26, 2023
Zoals ik al zei; kutboek. Boomeresque schrijfstijl en totaal niet engagerend. Sorry meneer Van Dis, voor de rest waardeer ik u.
October 15, 2024
Boek was prima, in 2 avonden gelezen voor Nederlands :)
Displaying 1 - 30 of 232 reviews