Een wonderbaarlijk politicus: Hans van Mierlo 1931-2010

by Hubert Smeets

Hans van Mierlo – de onzekere jongen uit een Brabantse patriciërsfamilie – kwam laat tot bloei. Pas toen hij na een moeizame rechtenstudie in het katholieke Nijmegen op 29-jarige leeftijd in Amsterdam ging wonen, vond hij, meevarend op de golf van veranderingen in de jaren zestig, zijn plek: eerst als journalist en vanaf 1966 als partijleider van D66. Van Mierlo stond aan de wieg van twee van de bijzonderste regeringen van de twintigste eeuw: het progressieve kabinet-Den Uyl (1973-1977) en de paarse kabinetten-Kok (1994-2002). De belofte van een nieuw bestel wist hij nooit in te lossen. Staatkundige hervormingen kwamen niet van de grond. Het ideaal van één progressieve volkspartij werd een desillusie. Maar al die jaren bleef de ongedisciplineerde libertijn met zijn intellectuele uitstraling de politieke tolk van Nederlanders die streefden naar individuele vrijheid in een sociale rechtsstaat. Journalist en historicus Hubert Smeets, die als eerste Van Mierlo’s privéarchieven mocht inzien, laat zien hoe politiek voor de twijfelaar Van Mierlo een intellectuele levenshouding was, geen kille machtsstrijd – al was hij niet vies van de macht. Een wonderbaarlijk politicus is het portret van een zoeker en een tobber, van een politicus die geen politicus was, maar Nederland wel vormgaf.

Genres: Politics, Biography, History

584 pages, Hardcover

Published January 15, 2021

Reviews

[Fons Meijer · Rating 3 out of 5]

Heel lezenswaardige biografie die ik soms lastig weg kon leggen; drie sterren ipv vier vanwege de karikatuur die de auteur in de epiloog van ‘diversiteitsideologen’ schetst.

[Bas Evers · Rating 3 out of 5]

Wat zou de oprichter van D66 hebben gevonden van de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen vorige week?
Deze biografie geeft verschillende stukken van de puzzel weg als antwoord op die vraag. Wat zijn bijvoorbeeld de kansen voor progressieve samenwerking zoals met Paars I? Deze cliffhanger is aan de lezer zelf.

Los van het meeslepende verhaal over een fascinerend Nederlands politicus is dit boek ook een vogelvlucht door de politieke geschiedenis vanaf de jaren 60’ tot aan de opkomst van Fortuyn en Wilders. Soms is Van Mierlo de oorzaak/gevolg van historische omslagpunten, soms een toevallige passant die met zijn neus in de boter is gevallen.

Hubert Smeets heeft een oeuvre geschreven met magnus opus-achtige trekjes en dat is wat mij betreft ook gelijk de Achilleshiel van dit boek. De prozaïsche manier van vertellen, met veel grandeur, abstract taalgebruik en grote verwijzingen gaat ten koste van de inhoud en leesbaarheid. Misschien waren mijn verwachtingen ook te hoog gespannen maar ergens ligt de stijl van de auteur mij niet.

Dit boek biedt ondanks veel en voor ieder wat. List, intrige en bedrog, bijvoorbeeld tussen Bolkenstein en Van Mierlo. De persoonlijke drama’s als rode draad en als soap, mooie reflecties op goede/domme beslissingen bij de beruchte Herenclub. De niet aflatende bemoeienis met de eigen partijdiscipline en de buitenlandse avonturen met scherpe, obscure randjes. Verplichte kost voor de politieke junkie, aanrader voor de rest.

[Jort Fokkens · Rating 4 out of 5]

Een uitstekende biografie over een innemend en belangrijk politicus. Smeets steekt niet onder stoelen of banken dat hij bewondering heeft voor Van Mierlo, en dat is prima, maar hij slaagt erin een evenwichtig verhaal te schetsen.

Deze biografie presenteert veel feiten en achtergronden en de persoon Van Mierlo komt dichtbij. Bovendien is het prettig geschreven. Een aanrader.

[Joren Van Veen · Rating 4 out of 5]

Veel geleerd van dit boek over van Mierlo, ook over D66 en de politiek van de jaren 60/70/80. Eerder ook de biografie van Terlouw gelezen, maar dit boek heeft me meer inzicht gegeven in wat D66 precies was en nu ook is.

En wat een fascinerende man was van Mierlo, eigenlijk te filosofisch voor de politiek, maar daardoor wellicht ook zo goed en mede aan hem hebben we Paars te danken, die weer veel goeds voor NL gedaan hebben.

Wel bepaalde hoofdstukken overgeslagen, vooral over zijn jeugd & studie, dat boeit me dan toch te weinig.

[Roos · Rating 3 out of 5]

Erg saai in vergelijking met de biografie over Wiegel.

[Sandra · Rating 5 out of 5]

Goed beeld van Van Mierlo, maar zeker ook van de politiek door de jaren heen. Aanrader.

[Elma Voogdt · Rating 4 out of 5]

Hans van Mierlo, de wat middelbare jongeren onder ons zullen nog wel weten wie dat is. Voor wie dat niet weten : Hans van Mierlo was een Nederlands politicus en mede-oprichter van de Democraten 66 (D66) en journalist. Van Mierlo was partijleider van D66 van 1966 tot 1973 en van 1986 tot 1998 en was lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1967, 1971, 1972, 1986, 1989 en 1994. Hij was lid van de Tweede Kamer 1967 tot 1977 en fractievoorzitter van D66 in de Tweede Kamer van 1967 tot 1973 en minister van Defensie in de kabinetten-Van Agt II en III van 1981 tot 1982 en lid van Eerste Kamer van 1983 tot 1986. Van Mierlo was wederom fractievoorzitter in de Tweede Kamer van 1986 tot 1994 en minister van Buitenlandse Zaken en vicepremier in kabinet-Kok I van 1994 tot 1998. Hij was jarenlang het gezicht van D66.

In het boek Een wonderbaarlijk politicus geeft de auteur ons kijkje achter de schermen. Wie was nu echt Hans van Mierlo? Zo krijgen we een goed beeld hoe zijn jeugd was, zijn studententijd en natuurlijk de totstandkoming van zijn politieke partij D66 en zijn politieke jaren. Het schetst toch een bepaald beeld van de man die je als lezer zelf maar moet ontdekken. Hans van Mierlo was in ieder geval een markante man. Zowel politiek als privé.

Het boek vertelt niet alleen het verhaal van Van Mierlo maar vertelt ook het verhaal van de Nederlandse politiek door de jaren heen. Het is dus niet alleen een biografie maar ook een geschiedenisboek geworden. Het boek leest redelijk makkelijk weg, maar toch lees je het boek niet aan een stuk uit. De auteur geeft in het boek aan Van Mierlo te kennen en niet helemaal neutraal er in te staan. Dat valt best wel mee, het is niet alleen de loftrompet die klinkt. Er vallen ook best wel kritische noten. Gelukkig maar anders zou Van Mierlo wel erg opgehemeld worden.

Samengevat : Een compleet boek over een markante man. Het boek bevat het allemaal zoals list, intrige en bedrog. Het beende politieke spelletje. Het bewogen privé leven van Mierlo, zijn band met de voormalige koningin Beatrix en zo is er nog wel meer te noemen. Het boek is zeker een aanrader die als je geïnteresseerd bent in de Nederlandse politiek zeker gelezen moet hebben. Hans van Mierlo en D66 misschien niet baanbrekend, maar zeker wel van grote invloed op het vroegere politieke tijdperk en eigenlijk ook nog wel op het huidige.

[Cees Oomens · Rating 3 out of 5]

Een biografie van Hans van Mierlo en tegelijkertijd beschrijving van politiek Nederland in de laatste 70 jaar. Van Mierlo komt uit een welgestelde familie uit de omgeving Breda en was voorbestemd om een vooraanstaande figuur te worden in Nederland. Zijn familie dacht aan het bankwezen, maar het is uiteindelijk de politiek geworden. Hij heeft nogal gezwalkt in zijn jeugd (deels door de tweede wereldoorlog), maar heeft uiteindelijk met veel moeite een rechtenstudie afgerond in Nijmegen. Hij is min of meer toevallig journalist geworden en in Amsterdam terecht gekomen. Daar kwam hij in contact met mensen waarmee hij uiteindelijk D66 zou oprichten (hoofddoel het Nederlandse politieke bestel hervormen naar een meer Angelsaksisch model) en als ik het goed begrijp werd hij ook toevallig partijleider. De eerste 5 jaren van 66 tot 72 lijkt hij alleen bezig geweest met inderdaad te proberen het snel veranderende politiek landschap naar zijn hand te zetten en een progressieve volkspartij op te richten (PVP). Dat is jammerlijk mislukt. De parallel met de huidige tijd vind ik dat politici ook vooral bezig leken te zijn met het proces en niet met oplossen van de problemen die mensen voelen. Links Nederland bleek ook in die tijd niet in staat om de neuzen één kant op te krijgen. Het verschil is dat nu de toon harder is en de conflicten meteen op straat liggen. Belangrijk wapenfeit van Van Mierlo is zijn rol bij de totstandkoming van 2 paarse kabinetten, waarin hij in het eerste kabinet de rol van minister van buitenlandse zaken had. Na 1998 werd zijn rol in de landelijke politiek geleidelijk steeds kleiner. Naast het feit dat Hans van Mierlo een bijzondere, markante, intrigerende persoonlijkheid in de Nederlandse politiek is geweest, is het boek interessant omdat het uitvoerig de manier beschrijft, waarop politiek werkte (en wellicht nog steeds werkt) in de periode 1960 tot 2010. Door het taalgebruik is het boek af en toe lastig te lezen en een beetje langdradig, maar ik vind het toch wel de moeite waard.

[Jorg · Rating 1 out of 5]

Het is een leesbare en informatieve biografie van een interessante politicus. Na het lezen heb ik wel het idee meer een geschiedenis van de jaren 60 t/m 90 (en een beetje '00) te hebben gelezen dan een biografie van een politicus die ook die jaren actief was. Hierdoor komt de biografie rommelig op me over. De passage waarin de verklaring voor Van Mierlo's dedain voor gestructureerdheid wordt gevonden in zijn sociale achtergrond (en afgezet tegen de achtergrond van Kok) raakt kant noch wal. Ook worden, blijkbaar belangrijke, begrippen als homme politique totaal niet gedefinieerd.
Het is interessant en informatief, maar niet echt verdiepend. Ik vind het jammer dat bijvoorbeeld het stuk over de campagne niet veel meer de diepte in gaat dan dat het nieuw was dat er een filmpje was en dat de persoon een rol speelde.
En die epiloog past naar mijn smaak, hoewel zeker interessante kost, niet in een biografie.

[Chris · Rating 4 out of 5]

Wat valt er over te zeggen? Ik heb boek als een audioboek geluisterd de afgelopen maanden, terwijl ik in de tuin stond.


Het boek is meer dan Hans van Mierlo, wat ook maar goed is. Veel van de veranderingen in de samenleving lijken met hem te maken te hebben; iets wat de auteur zelf ook schrijft. Het boek is dus interessant voor degene die meer willen weten over de tijden van het kabinet Den-Uyl, de progressieve volkspartij en de paarse kabinetten. De paarse kabinetten die in Nederland links naar rechts heeft gebracht, op de slechte manier. Hubert Smeets weet op een goede manier ons door de geschiedenis te lijden, met genoeg tijd voor duiding. Dank ook aan de heerlijke verteller van het audio boek; prachtig gedaan.

Resultaat: een goed boek om de afwas mee te doen, en te begrijpen waar de puinhoop van vandaag vandaan komt.

[Arjen Taselaar · Rating 5 out of 5]

Mooie biografie over één van de meest markante politici waarmee ik ben opgegroeid. Goed geschreven en uitstekend leesbaar, met een tongue-in-cheek ironie die in het huidige tijdsgewricht helaas even weinig bon ton is als Hans van Mierlo nog zou zijn. Hubert Smeets legt ook heel goed uit waarom. Politiek en privé hield Van Mierlo zo goed mogelijk gescheiden en tegelijkertijd liepen ze door elkaar heen. Ook dat is in het boek mooi verweven. De vraag of Van Mierlo nu zo succesvol was is door hem zelf met een nee beantwoord, maar Smeets laat zien hoe zonder Van Mierlo het kabinet-Den Uyl en Paars er niet zouden zijn geweest en daarmee - wat je ook van die kabinetten mag denken - hoe bepalend de D66-voorman in Nederland geweest is.

[Emily · Rating 4 out of 5]

Het einde van dit tijdperk, 6 maanden lang Chris Kijne in m’n oren vertellend over het volledige leven van Hans van Mierlo. Erg interessante (& complete) politieke biografie over een van de grondleggers van D66. Voor mij als 1995 baby ook een interessante inkijk in de na-oorlogse politieke geschiedenis, opkomst & totstandkoming van paars, en de oprichting van D66. Puntje van kritiek; hoog enerzijds/anderzijds gehalte, maar dit leent zich wel uitermate geschikt voor een drank-spelletje zeker bij het luisteren van het audioboek ;) De foto op de voorkant straalt overigens niet echt vertrouwen uit, het wekt op mij de indruk van een teleurgestelde Van Mierlo die toekijkt op de hedendaagse tering-zooi die de Nederlandse politiek heet 😂

[Frank · Rating 4 out of 5]

Een wonderbaarlijke biografie. Het is in veel opzichten geen biografie, of hooguit een politieke biografie, want aan 'die Privé en Story-dingen' wordt weinig plaats ingeruimd. Wel veel ruimte is er voor lange essayachtige stukken over de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen die Nederland sinds de oorlog hebben veranderd. Ook wordt erg veel bekend verondersteld, veel meer dan in een gemiddelde biografie die zich ook richt tot een denkbeeldig lezerspubliek van 50 of 100 jaar later: dit boek richt zich duidelijk tot een publiek van goed ingevoerde lezers die minstens de afgelopen 50 jaar bewust hebben meegemaakt en wel al weten welke partijen wanneer welke verkiezingen wonnen, enz.

Apart, maar toch boeiend, en goed geschreven.

[Yannicke · Rating 4 out of 5]

Van Mierlo was one of the leading politicians in my childhood, his charisma leaving an impression on me, even if I had no clue what he was talking about on TV. This sense of recognition and 'importance' led me to listening to this audiobook. It turned out a highly interesting account, telling the story of Dutch political history since the second world war, through the career of this influential character. The author managed to identify the key social and political developments, relating them to the directions of Dutch political parties, their electoral successes and failures, and the changes in perceptions of democracy.

[Maarten de Groot · Rating 5 out of 5]

Normaal gesproken ben ik niet zo'n fan van het genre biografie, omdat er weinig mensen zijn van wie ik zoveel wil weten dat het me waard is om er een biografie van te lezen. Dit is echter een ijzersterk en niet weg te leggen boek over een fascinerend politicus in een fascinerende tijd. Niet alleen van Mierlo zelf wordt geduid, maar eigenlijk ook de hele Nederlandse politiek sinds de jaren 60. Geniaal!

[Jaap Meindersma · Rating 4 out of 5]

Boeiend boek over een boeiende politicus. Hubert Smeets heeft een meanderende schrijfstijl gekozen die past bij Hans van Mierlo. Zoekend, tikje frivool.

Alleen het laatste hoofdstuk (over de noodzaak van een brede progressieve volkspartij) vond ik minder passend in een biografie. Maar wel weer non-conformistisch...

[Sicco Van steenwijk · Rating 4 out of 5]

Goed en interessant boek over wederom een politicus uit mijn studententijd. Groot bewonderaar van deze man. Heeft privé leven goed verborgen weten te houden of wellicht was ik daar niet in geïnteresseerd. Interessant te lezen over de wording van Paars en (daarvoor) zijn pogingen om tot een progressieve beweging te komen, getorpedeerd door PvdA.

[Bob Bouw · Rating 5 out of 5]

Deze biografie is zeer de moeite waard voor iedereen met een politiek progressief hart. Het is duidelijk dat de schrijver de politicus en de man waardeert, maar dat weerhoudt hem niet van kritische distantie. Geen superlatieven over Van Mierlo, maat wel duidelijke plaatsing in de periode 1966-2002, het progressieve tijdperk dat eindigde met de opkomst van Fortuyn. Interessant is het nooit afwezige privéleven van Van Mierlo.

[Ummo Bruns · Rating 4 out of 5]

Uitstekend boek over de mens en politicus van Mierlo! Met zorg en objectiviteit geschreven....de complexiteit van de politiek helder uitgelegd! Zou van Mierlo vandaag trots op Sigrid Kaag zijn geweest!?

[Paul · Rating 3 out of 5]

Ja. Mooi boek wel. Smeets weet goed de kracht en zwaktes van HAFMO te beschrijven. Het geeft een mooi beeld van de tijd. Smeets gaat aan het eind een beetje uit de bocht door zelf een uitgebreid pleidooi voor een progressieve volkspartij te houden. Heeft zo’n biografie niet nodig. Nederland wel.

[Ruben Seijbel · Rating 5 out of 5]

Geluisterd. Duurde heel lang, soms met pauzes, maar geen probleem. Boeiend niet alleen vanwege het leven van een interessante figuur, maar ook omdat het tegelijkertijd een grote geschiedenisles 20e eeuwse Nederlandse politiek is.

[Stephan · Rating 4 out of 5]

Te veel meningen van de biograaf er door heen. Maar voor de rest prima en interessant inkijk in de politiek

[Tibbe · Rating 5 out of 5]

Boeiend verhaal van een boeiend leven. Mooi beschreven!

[Ward · Rating 4 out of 5]

Goed boek met een mooie weergave van het leven en de identiteit van Hans van Mierlo. Door de vele referentie naar politieke figuren uit het verleden niet echt een boek om makkelijk in te stappen.

[Dick Bruinsma · Rating 5 out of 5]

Boeiende biografie over een fascinerende man. Vlot geschreven met scherpe analyses van ontwikkelingen in onze recente geschiedenis en een interessante beschouwing over onze huidige tijd.

[Gerben Welling · Rating 5 out of 5]

Goed geschreven verhaal over de oprichter van D66. Van zijn toenmalige motieven bestaan er nog steeds erg veel. Benieuwd hoe van Mierlo aankijkt tegen de huidige formatie gesprekken met cda en vvd.

[Peter-Paul · Rating 4 out of 5]

Interessant inkijkje in het leven van een man die een grotere stempel op de Nederlandse politiek heeft gedrukt dan mij bekend was. Leerzaam ook om een beter beeld te krijgen van de Nederlandse politiek sinds de jaren 60 en specifiek de rol van Van Mierlo daarin.Een makkelijk en fijn leesbaar boek.

[Agnes · Rating 4 out of 5]

Intelligente en genuanceerde biografie waarin een aantal decennia politiek tot leven komen en geduid worden naast betekenisvolle verbindingen tussen de persoonlijke geschiedenis van van Mierlo en zijn politieke betekenis.

Bij herlezing sept 2024 valt zijn vooruitziende blik op.