قصه دلیله محتاله: متن مصحح قصه دله و مختار همراه با پژوهشی درباره بن‌مایه‌ها و نوع ادبی آن

by مهران افشاری (Editor)

قصه‌ی دلیله‌ی محتاله از قصه‌های عامیانه کهن در شرح طراری‌های زنی به نام دلیله یا دله در شهر بغداد است. این زن در ادب کهن فارسی مظهر حیله‌گری است و شرحی دیگر از مکر وی در هزارو‌یک‌ شب هم آمده است. در این کتاب به پیوست قصه دلیله محتاله، که به نثری ساده و روان ظاهرا در سده دهم نوشته شده، ماجراهای وی در هزارو‌یک‌ شب نیز نقل شده است. آنچه بر ارزش کتاب افزوده مقدمه مفصل و تحقیقی مصحح درباره نوع ادبی قصه دلیله محتاله است

238 pages, Hardcover

First published January 1, 2020

Reviews

[Amin · Rating 4 out of 5]

چقدر به چنین پژوهش‌هایی نیاز داریم. پژوهشهایی که بخش خاصی از فرهنگ کهن ما را برای‌مان از ابعاد مختلف باز کنند. داستان دلیله محتاله در هزار‌ویک‌شب، داستان مکر زنان است. به‌عنوان تمی غالب در نگاه به زنان در بخشی از ادبیات کهن. نگاهی که نقش‌های خاصی برای زن قائل است، نقشی نزدیک به رام‌کنندگی مردان که روایت انکیدو در گیل‌گمش را هم به‌خاطر می‌آورد.

اما پژوهشگر در اینجا مقدمه‌ای هم در توضیحات تاریخی می‌افزاید و واژگان و مفاهیمی را شرح می‌دهد و سپس داستانهای دیگری را که منبعث از روایت اصلی در هزار‌و‌یکشب هستند و در منابع دیگر ذکر شده‌اند می‌آورد تا به هزار‌یک‌شب برسد.

خود داستان در هزار‌و‌یک‌شب یک بخش اصلی دارد که درون‌مایه را شرح می‌دهد. بخش دوم بخاطر ساختار تودر‌توی روایت در هزار و یکشب که راویان بی‌شمار دارد به‌نظرم انسجام و قوت داستان اول را ندارد و شبیه به داستان‌های کهن کودکان است که از ابتدا همه چیز مشخص است و بسیار سریع اتفاق می‌افتد. اما بخش اول دلیله با ترفندهای خودش دلایل بهتری برای بیدار نگه‌داشتن پادشاه ارائه می‌دهد.