En altijd maar verlangen: De liefdesoorlog van mijn ouders

by Frénk van der Linden

In En altijd maar verlangen blikt meesterinterviewer Frénk van der Linden door middel van brieven aan zijn ouders terug op zijn eigen kinderjaren en de onderlinge relaties binnen het gezin. Het resultaat is een open, eerlijk en herkenbaar portret van een ouder-kindrelatie.

En altijd maar verlangen is een verzameling scènes uit een onmogelijk huwelijk, even innig als indringend beschreven in brieven van een zoon aan zijn overleden vader en moeder. Na een bittere scheiding wisselden zij veertig jaar lang geen woord meer met elkaar. Onderhuids leefde het verlangen voort, tot de dood aan toe.

Frénk van der Linden schetst hoe een bewogen verleden blijft bewegen, en hoe we tot onze laatste zucht in gesprek blijven met onze ouders – of we het willen of niet. Journalist Frénk van der Linden verloor in de afgelopen jaren zowel zijn moeder als zijn vader. Zijn ouders wisselden veertig jaar lang geen woord met elkaar, maar konden zich kort voor het overlijden van Frénks moeder toch met elkaar verzoenen.

'Pijnlijk mooi; de ontleding van twee karakters, in een scherp en liefdevol familieportret.’ Tommy Wieringa

Genres: Ebooks, Nonfiction

211 pages, Hardcover

First published January 21, 2021

Reviews

[Els · Rating 5 out of 5]

Van Frénk van der Linden had ik tot twee weken geleden nog nooit gehoord, wat als Vlaamse allicht niet zo uitzonderlijk, maar wel jammer is. In De Standaard der Letteren las ik een recensie met citaten en foto’s uit zijn meest recente boek en geheel overstag bestelde ik diezelfde avond nog bij onze gepunte hofleverancier deze ‘En altijd maar verlangen’.

Een boek met als ondertitel ‘De liefdesoorlog van mijn ouders’ geschreven door iemand die een generatiegenoot zou kunnen zijn, daar dacht ik wel wat in te vinden: niks fictie, maar ervaringen en verhalen met uiteindelijk maar één rode draad: zwart-wit bestaat niet.

Dit is een prachtboek met zoveel respect, eerbied én integriteit geschreven door een vakman van het woord. De taal is functioneel helder maar tussen de regels druipt liefde en begrip van een zoon die zijn ouders én hun leven - en dus ook zijn leven - probeert te begrijpen. Ik maak kennis met Nederlandse uitdrukkingen die evenwel op geen enkel moment irritatie opwekken, van der Linden is een professional met een gouden pen.

Dit boek voelt erg nabij, gaat over gewone mensen, over dappere mensen die ook kleingeestig kunnen zijn en aan het uiteinde van het spectrum vergevensgezind groots kunnen zijn. Ik lees op elke bladzijde een warme oproep voor nuance.

“Zo lopen de dingen soms” zegt een filosofische schoenlapper ergens in dit boek, “daar kan ik mee leven”. Ook Frènks vader had een talent voor sterven, met een aan boeddhisme grenzende acceptatie dat het leven dat hij geleefd had voorbij was.

Frénk - die door zijn taalkundig onhandige ouders naar Frank Sinatra genaamd werd - brengt het verhaal van zijn ouders en schuwt de introspectie niet. Hij maakt zichzelf niet mooier of wijzer … maar wat een wereldwijze man is deze van der Linden toch. Ergens op het einde van dit boek lees ik “Alles wat ik opsteek, verschaft me vreugde en ervaar ik als een shot of life. Het houdt me geestelijk uit de kist.” Als dat geen mooie opsteker is - want ja dit boek verschaft ook mij inzicht én vreugde. Ik ben dankbaar voor dit mooie boek.

[Adriaan Jansen · Rating 5 out of 5]

''En altijd maar verlangen'' is intens droef, intens schrijnend, en paradoxaal genoeg ook heel mooi. Op elke pagina zit emotie. De mooiheid zit hem niet alleen in hoe het beschreven is, maar ook in dat het beschreven is. In hoeveel families blijft wat echt wringt onbenoemd? Wat mooi dat Frénk van der Linden zijn gezinsgeschiedenis zo onder woorden kan brengen, en wat mooi dat hij het met ons deelt. Hoe hij met open vizier zijn familieverleden beschouwt, en zowel niemand spaart als niemand liefde onthoudt, is knap.

Ondanks zoveel droefheid en tragiek, is het toch een boek vol hoop: Onvermogen om te echt te communiceren en dierbaren uitsluiten uit je leven kunnen overwonnen worden. Relaties kunnen hersteld worden en echte gesprekken kunnen nog mogelijk zijn, ook na vele jaren.

Naast een boek over de ellende van scheiden en de hoop van verzoening, ontkom ik er niet aan ''En altijd maar verlangen'' ook te zien als een boek vol inzichten en lessen. Een voorbeeld: Wat je anderen aandoet, doe je eigenlijk jezelf aan. Dit overkomt zowel Frénks vader Jan als zijn moeder Erica. Maar het overkomt ook Frénk zelf: ''Achteromkijkend zie ik een gekwetste zoon die een muur optrok, een wal waarmee hij zijn ontrouwe moeder wilde isoleren. Maar wie plaats je in de praktijk buitenspel? Wie straf je, wie snijd je af van de belangrijkste liefdesbron in je leven? Wie schaad je? Vooral jezelf. En de muur die het moeilijkst valt af te breken, is de muur die je eigenhandig hebt gebouwd. Kom daar maar eens overheen'' (pag 194).

Ik kreeg dit boek van een goede vriend. Het was een schot in de roos. Veel dank.

[Chantal · Rating 3 out of 5]

Started out as a great story about how complicated humans and relationships are. On the way the book lost his magic, at times it didn't go deep enough. The connection, but also the coherency disappeared.

[Julie Mestdagh · Rating 4 out of 5]

Een aangename kennismaking met deze mij tot nu toe onbekende Nederlandse journalist Frénk van der Linden. In een reeks brieven gericht aan zijn inmiddels overleden ouders blikt van der Linden terug op een turbulente jeugd door hun echtscheiding en de daarop volgende oorlogsverklaringen. Ondanks de impact die dit op de jonge jongen destijds moet hebben gehad, blijkt uit de briefwisseling niets anders dan respect, reflectie en een hoop begrip. Aangrijpend en mooi. En bloedeerlijk.

[Esmée · Rating 4 out of 5]

Ik was als kind van gescheiden ouders in dit boek vooral opzoek naar herkenning, ik vond het vanaf P.175: “Ja, ik deed het op dat cruciale moment in mijn leven allemaal zelf. Maar was het werkelijk uit eigen beweging? Hoe zelfstandig ben je op je dertiende, veertiende? Was is van jezelf, wat prent je omgeving je in, was is de loyaliteit die van je wordt geëist? Het is confronterend om die vragen zoveel jaar na dato onder ogen te zien. Ik wil me niet met terugwerkende kracht verschuilen achter iemand anders.”

[Eugenie · Rating 4 out of 5]

En altijd maar verlangen is het verhaal van de ouders van auteur Frénk van der Linden. Het vertelt over hun huwelijk en de bittere scheiding die gevold wordt door een periode van 40 jaar waarin ze elkaar niet spreken. Maar hoewel ze niet gelukkig konden zijn mét elkaar lukte dat ook niet apart.

Ouders die sterk aan elkaar hangen en wel bij elkaar blijven, garanderen ook niet altijd een fijne jeugd voor hun kinderen. Met die ogen heb ik het boek gelezen. 

[Gijs Zandbergen · Rating 4 out of 5]

Je hoeft niet gauw jaloers te zijn op de jeugd van Frénk van der Linden, die zich ontwikkelde tot een fanatieke egocentrische journalist, die het vooral van zijn interviews moest hebben. Ik geloof wel dat hij later wat meer ontspannen is geworden. Dat maak ik tenminste op uit dit boek, waarin hij de vuile was over het mislukte huwelijk van zijn ouders buiten hangt, maar zichzelf niet spaart. Ik kreeg er een beetje een ongemakkelijk gevoel bij, maar was toch geboeid door de pijnlijke scenes beschreven in brieven aan zijn ouders, en door de eerlijkheid waarmee hij zijn eigen falen erkent.

[Jeroen Van Haute · Rating 3 out of 5]

Zeker de moeite om te lezen, als kind van gescheiden ouders of als gescheiden ouder zelf. Het fragmentarische karakter van het boek, waarbij je het verhaal zelf kunt construeren, kon ik in het begin smaken, maar soms vond ik het té fragmentarisch. Hoe dan ook: het is een moedig getuigenis van een jarenlange vechtscheiding waarbij van der Linden ook zichzelf terechtwijst, gelardeerd met rake bevindingen. ‘De muur die het moeilijkst af te breken valt, is de muur die je eigenhandig hebt opgebouwd. Kom daar maar eens overheen.’

[Frédérique Neilen · Rating 5 out of 5]

Mooi, pijnlijk, verdrietig en met momenten ook grappig. Je voelt van het begin tot het einde mee met Frénk van der Linden:

“Volwassen worden is je ouders de schuld geven van wat fout gaat in je leven; volwassen zijn lijkt me het besef dat je het vooral bij jezelf moet zoeken.”

[Mireille · Rating 4 out of 5]

Ik had de documentaire al gezien en stukjes van het boek al elders gelezen. Dat maakte het wat minder verrassend. Ik vond het knap dat hij nog zo mild kan schrijven over het gedrag van zijn vader en de gevolgen daarvan voor twee jonge kinderen. Ik werd er toch best boos van. Het is inderdaad emtionele kindermishandeling.

[Maud · Rating 5 out of 5]

“Het leven had minder wreed mogen worden georganiseerd, vinden jullie niet? Mensen kunnen het slechts achteromkijkend begrijpen, terwijl het voorwaarts moet worden geleefd.”

[Anne Graumans · Rating 5 out of 5]

Door de korte hoofdstukken denk je dat het een luchtig en snel geschreven boek is, maar de zinnen beschrijven de emoties heel integer. Echt mooi!

[Hella · Rating 2 out of 5]

best met plezier gelezen, en ik begrijp iedereen die zo'n soort boek schrijft
maar je moet een BN'er zijn om het uitgegeven te krijgen

[Cora Bastiaansen · Rating 5 out of 5]

Ik wás al fan van Frénk van der Linden, maar dit is een van de mooiste boeken die ik onlangs heb gelezen. Over liefde, pijn en ouder worden. Openhartig, ontroerend en herkenbaar, ook als je geen gescheiden ouders hebt.

[Peter Gijs van Enk · Rating 3 out of 5]

Misschien iets te veel gehyped op tv en in advertenties, na ook al een documentaire over dezelfde gezinsgeschiedenis en mèt de hoofdpersonen van een paar jaar geleden. Toch raken de korte brieven aan mam en pa (inmiddels beiden overleden) in dit boek je wel - Van der Linden is journalist genoeg om de verpestte familieverhoudingen en het verlangen die weer te normaliseren heel invoelbaar maar toch met gepaste afstand te beschrijven.

[Piet · Rating 3 out of 5]

Memoires die soms wat sentimenteel overkomen maar meestal in onopgesmukte taal een zo eerlijk mogelijk beeld schetsen van een jongen die gebutst door het leven ging/ gaat door het problematische huwelijk en de pijnlijke scheiding van zijn ouders Jan en Erica. Frenk probeert een portret te schetsen van vader en moeder door middel van brieven. Het boek lat zich gemakkelijk lezen. Door de korte hoofdstukjes had ik het in ruim 3 uur uit. Ik heb de indruk dat het belangrijker is voor de schrijver dan voor de lezer. Het verblijf van Erica in een psychiatrische inrichting krijgt slechts summier aandacht. Overheersend gevoel bij de lezer: eerlijk verhaal, poging van de schrijver zichzelf en zijn ouders in een objectief licht te tonen ondanks hun respectieve tekortkomingen en minder prettige karaktereigenschappen.

[Catharina · Rating 5 out of 5]

Zonder twijfel vijf sterren. Het verhaal heeft me geraakt (op subtiele doch krachtige wijze) en geinspireerd. Het is op een aangename manier geschreven; reflectie zit verwerven door het verhaal. Het gezin verscheen gemakkelijk voor mijn geestesoog; de ouders als het ware typetjes uit een comedie/soapserie. Altijd boeiend om te lezen hoe een ander zich eerst heeft aangepast aan het leven, wat hij daarna als compensatiegedrag heeft ingezet en uiteindelijk tot een meer bezonnen mens tot bloei is gekomen. Terugkijkend vrede heeft verworven. Een must-read!

[Jeanette Croezen · Rating 4 out of 5]

Ook na hun dood blijf je met je ouders in gesprek. Frénk van der Linden doet dat via brieven aan ma en pa en soms aan beide tegelijk. Het geeft een liefdevolle, maar ook eerlijke kijk in een moeilijke relatie van zijn ouders en de impact die dat had op zijn jeugd en latere leven.
Gaandeweg ontvouwt zich een karakterschets van zijn ouders, waardoor hij niet alleen hen, maar ook zichzelf beter leert kennen.

Ontroerend boek, fijne taal. Het stemt tot nadenken over de gesprekken die je zelf hebt en had met je ouders en hoe ze na hun overlijden (gaan) voortleven.

[weaverannie · Rating 4 out of 5]

Frènk van der Linden heeft nog veel onverwerkt verleden, na een probleemvolle jeugd. Zijn ouders wilden elkaar na een scheiding niet meer zien, hij en zijn zusje wilden bij vader blijven.
Nu, jaren later, analyseert de schrijver wat er is gebeurd. Hoe het zover heeft kunnen komen. Of zijn gevoelens en emoties terecht waren.
Kunnen kinderen partij trekken voor een van beide ouders? Hoe eerlijk is het oordeel dat betrokkenen stellen?
Zijn ze, vooral ook, wel eerlijk tegen zichzelf?
Triest, indringend en liefdevol familie document.

[Wisperlee · Rating 4 out of 5]

"Altijd maar verlangen" speelt het klaar om zowel rauw als gevoelig te zijn. Het boek is persoonlijk een aangrijpend, maar weet toch een universeel gevoel aan te spreken. Ouders die elkaar kwijtraken. Kinderen die zich gedwongen voelen om te kiezen (en zich daarbij zelden realiseren *dat* ze kiezen). Omgaan met dementia. De eigenzinnigheid van ouderen. Het ene ogenblik voel je je bijna beschaamd dat je zo bij de familie naar binnenkijkt op hun meest kwetsbare momenten, en daarna denk je "ja, dat ken ik."

Bonus voor het audioboek voorgelezen door Van Der Linden zelf.

[Ellen van der Schoot · Rating 4 out of 5]

In dit boek schrijft Frenk vd Linden brieven aan zijn inmiddels overleden ouders, die gescheiden zijn toen hij 10 was. Het boek is heel erg eerlijk geschreven, zowel over zijn ouders als over hemzelf. Ik vond het erg goed geschreven, en zonder te veel woorden te gebruiken zet hij enorm goed de invloed neer die de scheiding op de levens van zijn ouders en hemzelf heeft gehad. Het geeft ook heel goed een tijdbeeld weer.

[Francisca den Otter · Rating 4 out of 5]

Pfoe zeer openhartige brieven die Frénk aan zijn ouders schreef na hun overlijden. Zo openhartig dat ik me soms afvroeg of ze niet te openhartig waren. Hij leest zijn eigen boek zelf voor, heeft een fijne stem, en het was dus prettig luisteren naar zijn brieven die over zijn jeugd en latere relatie en leven met zijn ouders gingen.

[Maud Reeskamp · Rating 4 out of 5]

Ik hoop dat ieder kind met gescheiden ouders dit boek zal lezen. En dat ze net als Frénk tot bepaalde nieuwe (liefdevolle) inzichten komen.

Maar ook mensen zonder gescheiden ouders, zoals ik, kunnen hier veel van leren en genieten van de prachtzinnen.

[Joyce · Rating 4 out of 5]

Mooie en kwetsbare brieven van een zoon aan zijn, inmiddels overleden, ouders, met als toegevoegde waarde dat van der Linden er ook nog een korte docu over gemaakt heeft toen zijn ouders allebei nog in leven waren.

[Joost Puite · Rating 5 out of 5]

Van der Linden schrijft korte brieven aan zijn overleden, gescheiden ouders. Die zijn wisselend akelig, ontroerend, wijs en verrassend, maar eigenlijk allemaal mooi. Prachtig boek, verdient een groot podium.

[Annelies Van Oost · Rating 4 out of 5]

Een ode aan veranderende inzichten over wat is geweest. Dat onthoud ik vooral van dit integer en oprecht relaas van een man die beseft dat zijn ouders ook maar mensen zijn. En dus fouten maken, twijfelen en wankelen.
Hoe eerder je dat ziet, hoe beter. Het rouwproces hoort erbij.

[Cees Onderwater · Rating 4 out of 5]

Hartverscheurende, intieme, beschrijving van de vechtscheiding van zijn ouders en van wat dat met hem heeft gedaan, hoe het zijn leven heeft bepaald. Ik heb de luisterboekversie 'gelezen', en dat maakt het allemaal nog persoonlijker, authentieker, echter. Dat is dáárom zo mooi, want het is ook een verslag, gaandeweg, van zijn zelfonderzoek; zijn eigen rol in die geschiedenis en in de manier waarop hij als kind, als jong volwassene en daarna als volwassene, op de gebeurtenissen heeft gereageerd. Daarin spaart hij zichzelf niet. Hij komt tot een aantal, inmiddels al langer bekende, levenslessen. Maar soms/vaak moet je die eerst aan den lijve ondervinden: “Je gaat het pas zien als je het door hep”.

[Janneke · Rating 3 out of 5]

Frénk van der Linden kijkt in dit boek terug op zijn kinder- en jeugdjaren. Hoe de verhouding was met zijn ouders, die altijd en eeuwig ruzie hadden. Hoe hij zelf door die jaren gevormd is en hoe hij als kind onbewust beïnvloed werd.
Boeiend boek, toch gemakkelijk leesbaar.

[Pim · Rating 3 out of 5]

Ik vond het een erg mooi boek, heel kwetsbaar. Frenk van der linden verteld over zijn jeugd en hoe moeilijk dat was. Daarna neemt hij je mee hoe zijn jeugd (en de band met zijn ouders daardoor) de rest van zijn leven beïnvloedt. Erg makkelijk te lezen boek. Koste mij 3 uur. Ik zou dit boek zeker aanbevelen.

Favo quotes:
- “Kinderen zijn niet van je, en niet voor je - ze zijn alleen maar door je.”
- Slechts één ding is erger dan horen hoe je vader en moeder de liefde bedrijven: horen hoe ze ruziën.
- Je rommelt je het leven door, of je nu puber bent of volwassene heel veel mooier wordt het niet.

Om over na te denken:
- “waarom mag een vrouw wel houden van vier kinderen, maar niet van twee mannen?"

[Gemma · Rating 3 out of 5]

Toegankelijke en eerlijke terugblik op ouderlijke scheiding is zonder twijfel voor velen ontroerend herkenbaar in het collectief banale van de scheidingen, standsverschillen en spruitjessfeer van de jaren '70 en '80.