Τρεις μέρες στα μοναστήρια της Καππαδοκίας

by George Seferis, Γιώργος Σεφέρης, Ζήσιμος Λορεντζάτος (Contributor)

...Περισσότερα για το περιέχομενο του οδοιπορικού θα μάθει ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο. Σημειώνω μοναχά μια σεφερική παρατήρηση: «Ούτε είναι γνωστό πότε άρχισαν να λαξεύουν τα μοναστήρια. Ίσως στα χρόνια του Άι-Βασίλη, και συνέχισαν ώς τους καιρούς των αραβικών επιδρομών και πέρα». Σχεδόν παντού στους τοίχους των πετροκομμένων μοναστηριών, η επίκληση «Κύριε, βοήθει!». Τα χρόνια του Άι-Βασίλη πέφτουν στον 4ο αιώνα μ.Χ. και οι επιδρομές συνεχίζονται πολλούς αιώνες αργότερα.

Πώς μπορεί να υπάρχει αντιστοιχία ή σύγκριση ανάμεσα στους πληθυσμούς μιας σημερινής καταναλωτικής κοινωνίας και τους πληθυσμούς της φοβέρας και της σκλαβιάς των πρώτων χριστιανικών αιώνων, τους αφημένους στο έλεος των διαδοχικών επιδρομέων τους. Κάτω από ένα στερέωμα αδιάφορο μέσα σε ένα αινιγματικό και μαθηματικά απροσμέτρητο σύμπαν. Αν σκεφτόμαστε λίγο περισσότερο, θα βλέπαμε πως και οι δύο πληθυσμοί -και ο καλοζωισμένος και ο άλλος- βρίσκονται στην ίδια, τελικά, θέση.

Καλωσόρισμα: Πασχάλης Μ. Κιτρομηλίδης
Πρόλογος: Ζήσιμος Λορεντζάτος
Τρεις μέρες στα μοναστήρια της Καππαδοκίας
ΕΠΙΜΕΤΡΟ: Ιωάννα Πετροπούλου, Το εφόδιο του ποιητή
Επιστολή του Γιώργου Σεφέρη προς τη Μέλπω και τον Οκτάβιο Μερλιέ
Φωτογραφίες

Genres: Travel, Nonfiction

150 pages, Paperback

First published January 1, 1953

About the author

George Seferis, pen name of Georgios Seferiadis,
Greek: Γιώργος Σεφέρης

Awarded the 1963 Nobel Prize in Literature "for his eminent lyrical writing, inspired by a deep feeling for the Hellenic world of culture."
First Greek to win the Nobel Prize in Literature.

https://en.wikipedia.org/wiki/Giorgos...

Reviews

[Metin Yılmaz · Rating 4 out of 5]

Çok eski zamanlardan kalma, resimlerle süslü bir anıtın olduğu arsanız var ve siz bu tarihi yapıyı istediğiniz gibi yıkıp, yok edebiliyorsunuz. 1958 de bu ülkede bu yapıldı. Selçukluların istilasında ya da arapların barbar yağmalarından bile kurtulmayı başardı bu yapı. Ama söz konusu bizler olunca hiç şansı yok! Şimdi ne değişti peki? Bu kadar yıl sonra hala bu tip tahribatlar, tarihe yapılan eziyet son buldu mu? Elbette hayır. Türkiye bu konuda hala çok iyi durumda.
Evet, kitapta bu ve bunun gibi bir kaç kısım beni çok sinirlendirdi ve üzdü. Tarihin beşiği bir kara parçasında olup, bu kadar saygısız bu kadar sorumsuz bu kadar cahil nasıl olabiliyoruz anlayamıyorum.

[Symeon Andronidis · Rating 4 out of 5]

Πριν από κάποια χρόνια, η εφημερίδα 'Τα Νέα,' στο πλαίσιο ενός ιστορικού τύπου αφιερώματος στο Μικρασιατικό Ελληνισμό, προχώρησε στην έκδοση του ταξιδιού του Γιώργου Σεφέρη στην περιοχή της Καππαδοκίας και πιο συγκεκριμένα, στα μοναστήρια της Καππαδοκίας. Δίπλα στα κείμενα και τις παρατηρήσεις του διπλωμάτη και ποιητή Γιώργου Σεφέρη, η έκδοση περιλαμβάνει κείμενα των Πασχάλη Κιτρομηλίδη, Ζήσιμου Λορεντζάτου και Ιωάννας Πετροπούλου. Πρόκειται για κείμενα που ουσιωδώς συμπληρώνουν την έκδοση, προσθέτοντας σχόλια και αναλύσεις επί της ίδιας Σεφερικής περιδιάβασης σε έναν τόπο που ακόμη και σήμερα, συμβάλλει στη συγκρότηση ενός μνημονικού πλαισίου που τείνει προς ό,τι η Μαρία Βεργέτη, σε μία κατατοπιστική της ανάλυση για τους όρους διαμόρφωσης της Ποντιακής ταυτότητας στον ελλαδικό χώρο, αποκαλεί "δικαίωμα στην πολιτισμική και ιστορική ιδιαιτερότητα." Υπό αυτό το πρίσμα, ο προσδιορισμός μίας προσφυγικής, ήτοι Καππαδοκικής μνήμης εγγράφει εικόνες, αφηγήσεις, αντικείμενα, εκεί όπου εάν το διακύβευμα καθίσταται η αναπαραγωγή αυτής της μνήμης, τότε επίσης ζητούμενο παραμένει η δια-γενεακή της αναπαραγωγή με όρους ταυτοτικούς, και ως προς το τι μπορεί να σημάνει 'πρόσφυγας' και σε ένα δεύτερο επίπεδο, 'απόγονος προσφύγων' ή 'πρόσφυγας' δεύτερης και τρίτης γενιάς. Ο Γιώργος Σεφέρης λοιπόν, επιχειρεί αυτό το ταξίδι στα 1950, περίοδο κατά την οποία το Κυπριακό ζήτημα, εάν αναφερθούμε στο γενικότερο ιστορικό πλαίσιο, επηρεάζει την εξέλιξη και την πορεία των ελληνο-τουρκικών σχέσεων. Για τον διεθνολόγο Αλέξη Ηρακλείδη, η υπογραφή των Συνθηκών Ζυρίχης και Λονδίνου την ίδια χρονιά, συνθηκών που προβλέπουν την δημιουργία μίας δικοινοτικής Κύπρου, έχουν ως αποτέλεσμα την κατά τι βελτίωση των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, αποτελώντας συνάμα προπομπό για την "επάνοδο σε ομαλές σχέσεις μετά την προσωρινή επίλυση του Κυπριακού,'' για περίπου μία τετραετία 1959-1963. Ο ποιητής επιλέγει, όχι την περιδιάβαση στο καθαυτό εθνικό κέντρο, αλλά την μετάβαση στην γειτονική Τουρκία και σε περιοχές ιστορικά 'φορτισμένες' και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου. Ο στόχος του ή τουλάχιστον ο βασικός του στόχος; Η καταγραφή των μοναστηριών της περιοχής. Όσο εξελίσσεται αυτή η περιήγηση, ο Σεφερικός λόγος δεν παραλείπει να αφηγείται τις εντυπώσεις του ποιητή από τους τόπους και τις περιοχές που διασχίζει, συνδέει ή αλλιώς συναρθρώνει την δυνατότητα μίας ουσιώδους έως λεπτομερούς καταγραφής του εσωτερικού των μοναστηριών με φωτογραφικές απεικονίσεις, του ιδίου του εσωτερικού χώρου και του ευρύτερου ανάγλυφου της περιοχής, προσφέροντας αυτό που θα ορίσουμε ως 'τεκμηριωτικό υλικό.' Ένα 'τεκμηριωτικό υλικό' σχετικό με την εν γένει ανθρώπινη και δη πολύχρονη ανθρώπινη παρουσία στα Καππαδοκικά μοναστήρια, την δημιουργία αγιογραφιών που αναδεικνύονται με μία ιδιαίτερη ευαισθησία, όντας, αφενός μεν τρόπος απεικόνισης μορφών που 'ενσαρκώνουν' την έννοια της 'αγιότητας,' και δη της χριστιανικής 'αγιότητας,' και, αφετέρου δε τρόπος οικείας απεύθυνσης που με έναν ιδιαίτερο τρόπο εμπερικλείει τον πυρήνα της χριστιανικής θρησκείας: 'Ω, εσύ, Άγιε μου.' Παράλληλα, ο ποιητής, προβάλλει ευδιάκριτα, εντός κειμένου και της περιήγησης του, μία γλώσσα η οποία και παραμένει ακατέργαστη και εξ αυτού του λόγου, λιτή αλλά ακριβής στις αναφορές της. "ΝΗΚΗΦΟΡΟΣ ΔΟΥΛ(ΟΣ) Χ(ΡΙΣΤ)Ο(Υ)," διαβάζουμε χαρακτηριστικά σε μία επιγραφή που διασώζει ο Γιώργος Σεφέρης, αφήνοντας την δίχως να παρέμβει ως προς το περιεχόμενο της, αποκαλύπτοντας ένα περίγραμμα ιστορίας λαξευμένης στους χώρους απόκρημνων βράχων που λειτουργούν ως μοναστήρια, ενέχοντας μία αίσθηση μεταιχμιακότητας, ευρισκόμενα όχι μεταξύ ουρανού και γης, αλλά, συμβολικά, μεταξύ απεύθυνσης στο θείο και πραγμάτωσης αυτής της ίδιας απεύθυνσης στη γλώσσα, στην ελληνική γλώσσα. Τα μοναστήρια έχουν χαρακτηριστικά τοπόσημου, με τον ποιητή να προχωρά σε μία χρονική-ημερομηνιακή καταγραφή, να 'επιχρωματίζει' με πινελιές ζωτικότητας το τοπίο και κύρια τα μοναστήρια, θέτοντας ως σημείο αναφοράς την δημιουργικότητα που υποκρύπτουν και παράλληλα αποκαλύπτουν αυτές οι ιδιαίτερες και λαξευμένες σε βράχους και σε γωνίες βράχων, αγιογραφίες. Αγιογραφίες σε παράλληλες σειρές ή κατά μόνας, διαμορφούμενες από χέρι που 'παίζει' με τον χρόνο, με το θεωρούμενο ως απάτητο σημείο, εντασσόμενες, κατά τον ποιητή εντός της λεγόμενης "λαϊκής τέχνης.'' Της τέχνης που είναι δημιουργική, 'αδέξια,' αλλά και "αυθεντική,' συμπυκνώνοντας την όλη παράδοση του χριστιανικού απεικονιστικού τρόπου διαφόρων 'αγίων' προσώπων, που δεν εκφράζεται, με κάθε επισημότητα, σε μεγαλοπρεπείς ναούς, αλλά σε ταπεινά μοναστήρια, από αγιογράφους άγνωστους αλλά εκφραστικούς, τεχνίτες, οι οποίοι λαξεύουν στην πέτρα κάτι από τον 'κόσμο' τους. Και είναι αυτοί οι τεχνίτες της πέτρας (ας θυμηθούμε εδώ τους Ηπειρώτες μαστόρους), που τροφοδοτούν το ρέων υλικό της Χριστιανικής αγιογραφίας, που συμπεριλαμβάνονται σε μία κουλτούρα που συνενώνει δραστικά και με έναν περίβλεπτο τρόπο, οικίες και μοναστήρια, ενώ ταυτόχρονα ο λόγος που αρθρώνεται και 'εντοιχίζεται' διεκδικεί την εμβάπτιση του στα νάματα, όχι της 'μοναδικής,' αλλά της πολύσημης αλήθειας. Η Σεφερική λαϊκή τέχνη εν προκειμένω μετεξελίσσεται σε λαϊκότητα που αρδεύει γόνιμα τα χωράφια της ελληνικής τέχνης, αυτή την φορά εν συνόλω, με τον ίδιο να μην δηλώνει τον θαυμασμό του, αλλά να εντυπωσιάζεται από μία διάφανη ακρίβεια, από ένα ιδιαίτερο μέτρο το οποίο και αναζήτησε στην ποιητική του δημιουργία. Δόκιμα και μη, συμβολικά και αξιακά, καλλιτεχνικά και δημιουργικά, ο Γιώργος Σεφέρης επανεπινοεί την παράδοση διαμέσου της αναφοράς σε ένα μοναστηριακό γίγνεσθαι, κινούμενος μεταξύ πόλεων και χωριών, σε εγκαταλελειμμένα μοναστήρια που εμπεριέχουν 'αστερισμούς' που εκ νέου 'εκρήγνυνται.' Η Καππαδοκία, τόπος οικειότητας που ορίζεται και ως ιστορία κοινοποιήσιμη, Σεφερικά ιδωμένη. Και ο τρόπος του ποιητή, εναντιώνεται σε περιττά στολίδια, σχηματοποιώντας την μνήμη της πέτρας.

[Başar Atıcı · Rating 4 out of 5]

Seferis's small scale Cappadocia travelogue is indeed a part of his journal, written while he was working in Greek Embassy in Ankara in 1950s. In his voyage, he uses Guillaume de Jerphanion's famous three-volume book on cave churches for guidance and in his frequent reference to Jerphanion as my guide, it is impossible to have the impression he's making an allusion to Dante's voyage under the guidance of Vergilius. In the final part, it is also very interesting to observe his effort to capture a cave painter's mind and dedication, and also to discover the possible influences a painter might have had at the time, moreover his search to associate himself with the Hellenic culture once reigned through these lands and whether it has touched him, Seferis himself in some ways.

[AndreasRaptis · Rating 3 out of 5]

Για όσους χασμουριουνται με τον νομπελίστα υπάρχουν κι αυτές οι πλευρές του - πολύ πιο ενδιαφέρουσες, με μια οξυδέρκεια ατόφια, με ένα σύνθετο βλέμμα βαθιάς γνώσης, με μια προσωπική εμπλοκή στην Ιστορία, με τη μνήμη να μην παρασύρεται σε κλαψομουνικη πρόζα. (Η ανάγνωση του απόγευμα μεγάλη Παρασκευή, με ψαλμούς για σάουντρακ και τραχιά βουνά στον ορίζοντα, έδωσαν το έξτρα κάτι τις στην απόλαυση).

[Dimitra · Rating 3 out of 5]

Υπέροχη γραφή αλλά όχι κάτι συγκλονιστικό από θέμα περιεχομένου αν δεν μελετάς ιστορικά την περιοχή. Βαθύτατα συγκινητικό ωστόσο, αν σκεφτούμε το παρελθόν, με όμορφες και αναλυτικές περιγραφές των "κτισμάτων" και του τοπίου. Περιέχει και φωτογραφίες που ίσως βέβαια θα ήταν πιο χρήσιμο να υπάρχουν ανάμεσα στο κείμενο, όπου αναφέρεται και η εκάστοτε περιγραφή.

[deniz · Rating 3 out of 5]

Oldukça yerli bir ses fakat yabancı bir doku. Bir eski dünya Ortodoks'u şairinin günlüklerinden adım adım bambaşka bir Kapadokya penceresi, Anadolu Mesih İsa anlayışının ve direncinin Hristiyanlık için ne kadar önemli bir mihenk taşı olduğunu pekiştiriyor. Kapadokya gezisini bir de çalışmayı okuduktan sonra tekrar etmek gerek, yol gösterici bir kılavuz.