Mensen zijn ingewikkeld

by Floortje Scheepers

Een psychiater roept op tot een nieuwe visie op psychische kwetsbaarheid, uit zorg voor haar patiënten

We zijn steeds meer gaan denken dat mensen met psychische problemen een hersenstoornis hebben of op zijn minst een afwijking, en dus ziek zijn. En dat we die ziektes wetenschappelijk zullen doorgronden. Maar is afwijkend menselijk gedrag niet veel te ingewikkeld om zo begrepen te worden? Floortje Scheepers beschrijft waarom logica en modellen of kaders als de DSM tekortschieten en waarom we bescheiden moeten zijn over wat we weten en begrijpen van gedrag. Mensen zijn adaptieve, complexe wezens die, als zij ontregelen, in verbinding met de ander tot herstel kunnen komen – ook als we de oorzaak van die ontregeling nooit helemaal kunnen doorgronden. Als we de complexiteit van het leven beter leren accepteren en de dialoog aangaan om elkaar beter te begrijpen, kunnen we elkaar ook beter helpen.

Met medewerking van wetenschappers, schrijvers en deskundigen als Christien Brinkgreve, Trudy Dehue, Gaston Franssen, Arnon Grunberg, Martijn Kole en Jim van Os.

Met persoonlijke verhalen uit de spreekkamer, recht uit het hart

Genres: Nonfiction, Psychology

240 pages, Paperback

First published January 27, 2021

Reviews

[Moira Macfarlane · Rating 4 out of 5]

Wat een enorm verrijkend, helder en interessant boek om te lezen. Juist in deze tijd waarin het soms lijkt of het hoogste doel is om niet de dingen te duiden vanuit een hulpvraag, als mens gezien te worden in al zijn/haar complexiteit, maar het felbegeerde label uit de DSM binnen te slepen tot doel geworden is. Je gaat dan uit van de ordening van een homogene groep die in de praktijk niet uit een homogene groep bestaat, want ieder mens is ook weer uniek en leeft in zijn eigen omgeving die ook weer van invloed is etc. Daarnaast kraakt het boek ook een zeer kritische noot over het motief achter veel onderzoek dat gedaan wordt waarbij het doel publicatie is, baanbrekende uitspraken en ontdekkingen te doen boven het doel waarheid, volledigheid en de juiste vragen te stellen.

Dit staat er even heel zwart/wit, er zijn gelukkig vele grijstinten daartussen te vinden. Ik zou graag veel dingen die ik gelezen heb even aanhalen, in gesprek gaan, reageren en aanvullen met een persoonlijke ervaring en visie, andere visies/ervaringen horen, maar daar is Goodreads als medium gewoon niet toereikend genoeg voor. Voor mij is Floortje Scheepers daar in elk geval in geslaagd... ruimte scheppen, openheid creëren om eigen vragen en gedachten te formuleren, na te denken en in dialoog te gaan.

'De illusie dat alles goed komt of dat verdere ellende voorkomen zal worden als maar de 'juiste' stoornis wordt vastgesteld en de 'juiste' behandeling gegeven wordt moeten we loslaten. Als iemand ernstig ontregelt of veel schade heeft opgelopen in zijn leven zal er veel tijd en aandacht nodig zijn om de balans te helpen herstellen. Niet door die persoon te isoleren, niet met een wonderpil, maar door een gelijkwaardige relatie aan te gaan waarin ruimte ontstaat voor invalshoeken die het vastgelopen denken, voelen of doen weer in beweging brengen. Dat kost tijd en vraagt meer dan alleen de inzet van professionals. We zullen de kracht van variatie moeten omarmen, al roepen de uiterste varianten soms angst of weerstand op. Een inclusieve samenleving verdraagt dit, vangt dit op en ziet de schoonheid van het collectief, dat een onlosmakelijk onderdeel is van ons mens-zijn en sterker dan welk individu ook. Zonder de ander bestaan wij niet.'

[Ekmef · Rating 5 out of 5]

Prof dr Scheepers heeft een prachtig boek geschreven dat enorm aansluit bij het gevoel dat we de dingen in de zorg toch anders moeten doen. Reductionisme en genetisch essentialisme zijn duidelijk niet het antwoord - maar relativisme is ook niet de oplossing. We moeten toe naar een model waarin zowel de koude data als de warme data naast elkaar mogen bestaan. Het is zo heerlijk hoe zij allerlei recent werk van uiteenlopende filosofen synthetiseert tot een praktisch perspectief waarmee je terug kan naar de patiënt. En het leest enorm vlot weg, het is ook heel toegankelijk voor degenen die nooit iets filosofisch lezen. Maar wow, ik ben enorm onder de indruk hoe Scheepers de dingen waar je het als collega's onderling wel eens over hebt gewoon benoemt, haarfijn ontleedt, en laat zien hoe het anders kan.

Ik durf er zelfs wel een lans voor te breken dat de psychiatrie helemaal niet zo erg verschilt van de somatiek als het gaat om symptomen, samenhang en betekenis. Hoewel je een hoge bloeddruk kan meten, betekent het niets voor de patiënt die voor je zit, wiens leven en milieu interieur ook gekleurd zijn door diens ervaringen (en dus diens inflammatoire staat, etc etc). Moeten we dan een hypertensie behandelen of gewoon de mens die voor ons zit, met diens unieke verhaal?

Dit is vooral een boek waarover je met elkaar moet praten!

[Kim · Rating 3 out of 5]

3+

Hoe kunnen we in de GGZ (en vanuit mijn perspectief: de jeugdhulp) meer kijken naar krachten, context en hanteerbaar maken ipv het clusteren van symptomen tot een geclassificeerde stoornis.

"De samenleving heeft torenhoge en niet-realistische verwachtingen van de GGZ. (...) Media-aandacht, wetenschappelijke publicaties, boeken en spotlights op experts die trots vertellen wat er ontdekt is over het brein hebben een schijnwerkelijkheid gecreëerd waarin wij veel meer begrijpen en waarin mentale ontregeling veel beter te 'genezen' valt dan daadwerkelijk het geval is."

4 sterren voor de inhoud
2 sterren voor vorm, het boek had pakkender gekund, bij vlagen was het erg abstract en soms herhalend
+ Voor de open en verkennende vorm; de reflectie aan het eind van elk hoofdstuk

[Emma]

Inhoudelijk mooi en belangrijk. Onder andere over de mens als relationeel gesitueerd wezen en het belang van de onderkenning daarvan in behandeling bleef me bij. Qua vorm was voor mij de opbouw van het boek niet altijd even helder en vond ik (mede daardoor) sommige stukken vrij abstract.

[Hannah Vollebergh · Rating 3 out of 5]

Leuk om de inzichten die ik zelf tijdens mijn filosofie studie heb opgedaan terug te lezen. Ik vind het een sterk pleidooi, maar miste hier en daar wat onderbouwing vooral over de invloed van maatschappelijke tendensen. Reflecties waren interessant en nuttig om te lezen en droegen naar mijn idee erg bij aan de boodschap; mensen zijn ingewikkeld en om de geestelijke gezondheidszorg daarop af te stemmen dus ook. Een andere aanpak is nodig.

[Linda Verh · Rating 4 out of 5]

Waarom psychische ontregeling te complex is om in een systeem als de DSM te vatten. Verfrissend binnen de psychiatrie.

[Annet · Rating 4 out of 5]

Non-fictie over de tekortkomingen binnen de ggz. Modellen zijn beperkt; ingezette middelen als 'pillen, praten en doen' ontoereikend. Scheepers pleit voor collectieve intelligentie: er is bescheidenheid nodig over datgene wat we zeker weten en respect voor wat de ander te vertellen heeft. Angst en lijden horen bij het leven en het probleem heeft enkel betekenis in relatie tot de ander. Alleen in verbondenheid kunnen we elkaar verder helpen.
Ook een interessant boek voor de psychologen onder mijn talrijke Goodreads-vrienden ;)

[Jeanne]

Een mooi pleidooi voor het zien van de mens en haar psyche als complex, open systeem. Iets wat niet zo even op te lossen valt met simpel modeldenken.
Als iemand van buiten de psychiatrie die de ggz enkel van de andere kant kent, was het soms lastig om niet te denken: ja maar, dit is logisch, toch? Het heeft me heel veel inzicht gegeven in de medicalisering van ontregeling en hoe hard er wordt gewerkt om (als natuur)wetenschappelijk te zijn- zonder dat dit nou per se werkt voor de praktijk.
De reflectiestukken na de hoofdstukken vond ik vaak, voor mijzelf, niet zoveel toevoegen, tot het laatste stuk. Hier werden voor mij ook wat van mijn twijfels tijdens het lezen eindelijk duidelijk, specifiek in het bespreken van het ervaren van emoties, lijden en de oplossingsdrang. De herframing tot psychische ontregeling ipv stoornissen kwam voor mij nog steeds af en toe over als toch iets oplosbaars, snel uit te wissen en maakbaar, terwijl er juist zo'n existentiële, uiterst menselijke component schuilt in de diverse en soms moeizame ervaringen van het leven. Niet dat ik vind dat we het moeilijk moeten hebben, natuurlijk, maar dat het normaliseren waarover wordt gesproken ook daadwerkelijk iets betekent. Dat je contact kan maken met de ander, je verdriet kan uiten en delen en niet in competitie staat tot de ander. Er moet ruimte komen voor meer dan mooi weer en het wegstoppen van de mensen die anders zijn, om het contact te kunne maken dat hen helpt.

Dit is waarschijnlijk een hele warrige review voor wie het boek zowel niet als wel hebben gelezen, maar in mijn hoofd heeft het veel radertjes aan het werk gezet.

[Reimke Willemze · Rating 5 out of 5]

Een aanrader dit boek. Een heel toegankelijk geschreven pleidooi voor een fundamentele herziening van de psychiatrie. Ook voor mij als leek en buitenstaander begrijpelijk geschreven en boeiend om te lezen. Hoofdlijn van het pleidooi van Floortje Scheepers is om weer naar heel de mens te kijken, inclusief zijn of haar omgeving in tijd en ruimte. Van een label uit het handboek voor psychiatrie op een patiënt plakken om daarna bijbehorende behandelprotocollen toe te passen, naar de verbinding aangaan met de patiënt en zijn of haar leven en sociale omgeving. Om van daaruit op de patiënt toegesneden maatwerk te bieden, in een zoveel mogelijk gelijkwaardige, menselijke relatie.
De schrijfster heeft elk hoofdstuk door een aantal deskundigen in onderlinge dialoog laten becommentariëren, en die gesprekken weergegeven. Dat maakt haar pleidooi nog sterker en genuanceerder. Helaas is mij ook wel duidelijk geworden dat door de marktwerking in de zorg en de rol van verzekeraars (en door onze individualistische, neo-liberale samenleving!) de broodnodige veranderingen niet zo snel gerealiseerd zullen zijn.

[Silke · Rating 5 out of 5]

Inspirerend!

[Jorinde Meru · Rating 5 out of 5]

Heel veel ezelsoortjes en uitroeptekens!

[G M · Rating 1 out of 5]

Verkoudheid bestaat niet: je vertoont symptomen die beantwoorden aan een classificatie maar je 'bent' niet 'verkouden', dat is een reïficatie. En indien je gezonder had geleefd, dan was je misschien niet verkouden geworden. Dus van zodra je je met het label "verkoudheid" identificeert, dan begin je (of begint jouw omgeving) daar onbewust naar te handelen. Je drinkt warme thee om de keelpijn te verzachten. Of, godbetert, je neemt een pijnstiller om pijn te bestrijden, terwijl het leven in het algemeen uit ongemak bestaat; het verwende Westen is dat gewoon vergeten. Wat je dus doet tegen verkoudheid is allemaal niet echt nuttig of nodig. Want de lymfeklieren van mensen maken gewoon ALTIJD AL in verschillende mate witte bloedcellen om virussen het hoofd te helpen bieden. Jouw door 'verkoudheid' fel opgezwollen lymfeklieren en jouw tranende ogen zijn gewoon een vorm van natuurlijke variatie (en geen 'verkoudheid'). Zonder het label 'verkoudheid' zou je je helemaal niet verkouden voelen. Je zou beter gezellig aan lotgenotencommunicatie doen met lotgenoten die op magische wijze mekaar zullen vinden zonder eerst het 'label' verkoudheid te 'krijgen'. Je zou beter wat meer socializen en op je netwerk terugvallen dan jezelf terug te trekken uit het sociale verkeer en je te wentelen in je slachtofferrol van 'verkouden persoon'. Weg verkoudheid ...

De hele misvatting van dit boek is dat mensen bij de pakken zullen blijven zitten nadat ze een diagnose hebben 'gekregen'. Ja, beter therapie dan medicatie, maar over de enige therapie die in het boek vermeld wordt doet Scheepers zeer neerbuigend: Haar dochter kreeg de diagnose dyslexie. Maar door de therapie daarvoor (evidence-based effectieve, maar dodelijk saaie phonics) raakte ze het plezier in het lezen kwijt. Scheepers wekt de indruk dat bestaande aandoeningen met ademhalingsoefeningen opgelost geraken. Specifiek wat neurodivergentie betreft heeft dit boek een hoog gehalte aan neurotypical fragility. (Ook Bastra, een andere anti-ADHD-wetenschapper, omschrijft zichzelf als "moeder van zes drukke en dwarse kinderen" die zeker geen ADHD hebben.) Scheepers zelf bedoelt het allemaal reuzegoed, en haar visie is af en toe echt ook wel leerrijk. Maar die visie maakt in het huidige evidence-based bestel geen schijn van een kans en maakt (bewust of onbewust) mensen extra kwetsbaar. Ouders die een dochter met anorexia naar de GGZ brengen zijn door die handeling (aankloppen bij experten) schuldig aan het feit dat de dochter anorexia heeft, want ze stralen gebrek aan vertrouwen in eigen kunnen uit. Vroeger werd autisme toegeschreven aan de "refrigerator mother". Scheepers stelt dat die bedenkelijke vorm van "parent blaming" wetenschappelijk bewezen is (ze citeert hiervoor onderzoek naar verwaarlozing van kinderen in instellingen). Mensen die medicatie echt nodig hebben (zoals lithium voor schizofrenie) hebben zich laten bedotten door big pharma en de cijfermatige objectivering van de geestelijke gezondheidszorg. Depressie? Ga eens iets leuks doen, iets met andere mensen, want psychiaters weten eigenlijk ook niet wat ze doen. Arnon Grunberg stelt in het boek zelf de (m.i. pertinente) vraag of dit wel de dingen zijn die mensen van artsen willen horen. Scheepers heeft een verrassende visie . Maar men kan niet van mensen in kwetsbare situaties verlangen dat zij de maatschappij gaan veranderen. De voorgestelde oplossing zal (in Vlaanderen, waar ggz nog compleet taboe is) eerder de oude cultuur van negeren, minimaliseren of ronduit ontkennen bestendigen. Geen label geven = iedereen een (moreel veel beladener) label geven. Het is jammer dit boek het sociale model van beperking en mentale ziekte aanwendt om alles op een hoopje te gooien. De focus is die van de GGZ die 'overspoeld' wordt. Ik snap dat men hoop schept uit de positieve boodschap van dit boek. Maar de argumentatie leest als de ingestudeerde debatfiche van iemand met een "hidden agenda". Ja, er zijn excessen van medicalisering, en ja, de aanpak is bijwijlen contraproductief, daar zullen mensen met psychiatrie-ervaring zeker mee instemmen. Maar het pleidooi zal ingepikt worden mensen met een besparingsagenda om te zeggen "dat DAT allemaal niet bestaat" en "dat iedereen wel een beetje ingewikkeld is".

[Martijn van Duivenboden · Rating 4 out of 5]

Mensen Zijn Ingewikkeld ben ik gaan lezen omdat iemand in mijn omgeving mentaal ontregelde. Ik wilde begrijpen hoe het is om in een psychose te zitten en hoe je als omstander tot diegene doordringt. Meteen werd ik gegrepen door de toegankelijke schrijfstijl. Al moet je wel wat belezen en thuis zijn in de psychiatrie. Echt begrijpen wat het betekent om een psychose te hebben lukt je niet met dit boek. Je leert wel om beter met de situatie om te gaan. Want wat duidelijk wordt is dat mensen niet alleen ingewikkeld zijn, maar vooral de (psychiatrische) organisaties waar je mee te maken krijgt. Je kan maar beter kanker krijgen. Wat mij ook aanspreekt is dat één van de conclusies uit het boek gaat over leren omgaan met kwetsbaarheid, emoties en menselijk lijden. Zelf vind ik dat we Levenskunst tot een vak moeten maken en daarmee al in de basisschool moeten beginnen. Dit boek is verplichte kost wanneer je direct of indirect met de psychiatrie te maken hebt.

[Hannes Couvreur · Rating 5 out of 5]

"Mensen zijn ingewikkeld" van psychiater Floortje Scheepers is wat mij betreft een absolute aanrader voor iedereen die in de geestelijke gezondheidszorg werkt.

In een heldere taal, met goedgekozen voorbeelden en interessante gesprekspartners uit diverse levens- en onderzoeksdomeinen toont Scheepers hoe we kunnen evolueren naar een menselijkere omgang met lijden en naar een humanere geestelijke gezondheidszorg.

Treffend vond ik ook hoe zorgvuldig ze termen uitlegt en haar lezers als gelijkwaardige gesprekspartners meeneemt in het boeiende, ingewikkelde verhaal van menselijke gedrag en lijden.

#geestelijkegezondheidszorg #gezondheidszorg #ggz #leestip #psychotherapie #psychologie #therapie #zorg #onderzoek #geneeskunde #welzijn #neurodivergentie #neurodiversiteit

https://www.singeluitgeverijen.nl/de-...

[Gera Geleijns · Rating 5 out of 5]

Mooi boek, het haalt het hokjesdenken onderuit...het haalt de maakbare wereld onderuit...het haalt het voetstuk van de wetenschap onderuit. Mensen zijn te ingewikkeld voor hokjes, we weten te weinig van hersenen om ze te kunnen doorgronden, de wetenschap heeft wel wat maar ook een heleboel niet in handen.
In de dagelijkse praktijk van alle dag is ons denken, doen, laten en onze emoties en keuzes zoveel meer dan dat er past in welk model dan ook.
Een van de conclusies van het boek is dat we vooral elkaar nodig hebben, om verhalen te delen, erkenning te krijgen en zo van perspectief te kunnen veranderen.

[Carmen · Rating 4 out of 5]

Floortje Scheepers zet vraagtekens bij het huidige modeldenken en diagnostisch systeem binnen de psychiatrie, waarbij ze na elk hoofdstuk discussie punten voorlegt aan mensen vanuit verschillende disciplines. Hierdoor ontstaat er een mooi dialoog, niet alleen over de psychiatrie maar de grotere samenhang van dingen in het leven.

Oprecht contact en daardoor verbinding maken met de patiënt, als ook inclusiviteit binnen de samenleving zijn volgens haar belangrijke begrippen voor een o zo gewenste nieuwe stroming binnen de psychiatrie

[Judith Ploegman · Rating 5 out of 5]

Een goed geschreven boek waarin belangrijke inzichten en morele ins en outs van de omgang met psychische ontregeling -zoals ze het consequent noemt - worden doorgesproken. Centraal staan een op ontwikkeling gerichte netwerkpsychiatrie, persoonlijke verbinding, menswaardigheid en onze omgang als samenleving met deze ontregeling. Na elk hoofdstuk laat ze vakgenoten reageren op haar inzichten, ze laat deze haar denkstappen nalopen, doorspreken en van voetnoten en commentaar voorzien. Het is warm, betrokken, reflectief en aanstekelijk en geeft prettig geordend stof tot nadenken.

[Jonathan · Rating 3 out of 5]

Positief:
Het boek biedt een goede wake-up call voor hoe men zich vast kan houden aan bestaande structuren (binnen de psychiatrie) zonder reflectie hierop. Daarbij geeft het ook aan hoe het beter kan (bijv. via een netwerkintake).
Elk hoofdstuk sluit af met uiteenlopende reflecties over dit hoofdstuk van o.a. psychiaters, filosofen, ervaringsdeskundigen etc., wat (over het algemeen, maar niet altijd) nuttig en leuk bleek om te lezen.

Negatief:
Hoewel het boek het misschien niet zo bedoelde kom ik weg met een antimodernistische neiging waarin wetenschap en categoriseren als van weinig waarde wordt gezien in de psychiatrie. De argumenten zijn te weinig helder neergezet om de zwaktes en krachten van het medisch denken binnen de psychiatrie echt te doorgronden.

[Noah]

'Mensen zijn ingewikkeld'; eigenlijk vat de titel het hele boek samen. Het boek is vrij filosofisch, soms vroeg ik me een beetje af wat het punt was, het bleef dan erg in relativisme hangen. De auteur maakt zeker een paar goede punten, maar ook een paar punten waar ik het zeker niet mee eens ben. Mixed feelings.

[Johan Pelgrim · Rating 4 out of 5]

Interessant perspectief op de mentale hulpverlening in Nederland waarbij Floortje de nodige vraagtekens stelt en uitdaagt om anders te denken. Bij vlagen filosofisch en met het nodige vakjargon soms lastig te lezen. Ik weet daarom niet goed of ik als leek tot de doelgroep behoor, of dat het vooral een boodschap is voor hulpverlenend Nederland.

[Femke De · Rating 5 out of 5]

Wat een ‘raak’ boek! Wanneer noemen we mensen ‘ontregeld’, waar helpen modellen als in DSM en waar vooral ook niet?
Ik heb inmiddels het nodige geleerd over autisme, maar dit boek heeft mij veel nieuw inzicht gegeven. En woorden gegeven voor wat ik eerder heb waargenomen, maar nu beter kan plaatsen.

[Anne]

Als je van boeken houdt die je leren op een compleet andere manier naar een onderwerp te kijken, zet deze dan op je lijstje. Soms repetitief en vaak vrij abstract/niet vertaald naar praktische voorstellen, maar alsnog een aanrader.

[Margreeth · Rating 4 out of 5]

Verhelderend boek.

[Liset T · Rating 5 out of 5]

Inspirerend! Hopelijk gaan we nog veel meer horen en lezen van Floortje Schepers; op naar de broodnodige vernieuwing in de GGZ!

[Kay · Rating 3 out of 5]

Ik vond het een lastig boek om doorheen te komen (daarom heb ik er ook meer dan een jaar over gedaan).
De laatste 2 hoofdstukken sluiten aan bij mijn eigen visie op de verandering die er nodig is.

[Jasper · Rating 4 out of 5]

Mooie boodschap waar ik mezelf sterk in kan vinden. Sommige stukken vond ik echter wel heel vaag.

[Fabian Slaats · Rating 3 out of 5]

3,5

[Melissa Vas · Rating 4 out of 5]

aanrader, voorbeeld voor een fijnere maatschappij voor ons allen

[Gilian · Rating 3 out of 5]

Een boek dat je aanzet tot nadenken en inzicht geeft. Het maakt helaas ook veel aannames en zet de huidige wetenschap wel snel weg als iets dat niet werkt.