What do you think?
Rate this book
Красный крест
A heart-wrenching novel exploring both personal and collective memory spanning Russian history from Stalin's terror to the present day.
Tatiana Alexeyevna is 90 years old and she’s losing her memory. To find her way in her Soviet-era apartment block, she resorts to painting red crosses on the doors leading back to her apartment. But she still remembers the past in vivid detail.
Alexander, a young man whose life has been brutally torn in two, would like nothing better than to forget the tragic events that have brought him to Minsk. When he moves into the flat next door to Tatiana’s, he’s cornered by the loquacious old lady. Reluctant at first, he’s soon drawn into Tatiana’s life story – one told urgently, before her memories of the Russian 20th century and its horrors are wiped out.
The two forge an unlikely friendship, a pact against forgetting giving rise to a new sense of hope in the future. Deeply moving, with flashes of humour, Red Crosses is a shining narrative in the tradition of the great Russian novel.
Tatiana Alexeyevna is 90 years old and she’s losing her memory. To find her way in her Soviet-era apartment block, she resorts to painting red crosses on the doors leading back to her apartment. But she still remembers the past in vivid detail.
Alexander, a young man whose life has been brutally torn in two, would like nothing better than to forget the tragic events that have brought him to Minsk. When he moves into the flat next door to Tatiana’s, he’s cornered by the loquacious old lady. Reluctant at first, he’s soon drawn into Tatiana’s life story – one told urgently, before her memories of the Russian 20th century and its horrors are wiped out.
The two forge an unlikely friendship, a pact against forgetting giving rise to a new sense of hope in the future. Deeply moving, with flashes of humour, Red Crosses is a shining narrative in the tradition of the great Russian novel.
Audiobook
First published January 1, 2017
49 people are currently reading
2234 people want to read
About the author
Sasha Filipenko
13 books115 followersSasha Filipenko, geboren 1984 in Minsk, ist ein belarussischer Schriftsteller, der auf Russisch schreibt. Nach einer abgebrochenen klassischen Musikausbildung studierte er Literatur in St. Petersburg und arbeitete als Journalist, Drehbuchautor, Gag-Schreiber für eine Satire-Show und Fernsehmoderator. ›Der ehemalige Sohn‹ über das Leben unter dem Lukaschenko-Regime ist im Frühjahr 2021 bei Diogenes erschienen. Sasha Filipenko ist leidenschaftlicher Fußballfan und lebt in St. Petersburg und in der Schweiz.
—————-
Sacha Filipenko (en russe : Саша Филипенко ; né le 12 juillet 1984 à Minsk en Biélorussie) est un écrivain biélorusse, lauréat du Prix russe (Rouskaïa Premia). Il est l'auteur des romans Croix rouges, La Traque, Le Fils d'avant, Zamysly, Retour à Ostrog,. Les romans de Sacha Filipenko ont été traduits en français, en tchèque, en hongrois, en polonais, en italien, en anglais, en croate, en allemand.
—————-
Sacha Filipenko (en russe : Саша Филипенко ; né le 12 juillet 1984 à Minsk en Biélorussie) est un écrivain biélorusse, lauréat du Prix russe (Rouskaïa Premia). Il est l'auteur des romans Croix rouges, La Traque, Le Fils d'avant, Zamysly, Retour à Ostrog,. Les romans de Sacha Filipenko ont été traduits en français, en tchèque, en hongrois, en polonais, en italien, en anglais, en croate, en allemand.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 210 reviews
July 9, 2025
BIOGRAFIA DELLA PAURA
La storia, che è Storia, è nota: 1917 la grande rivoluzione bolscevica, non è solo Lenin che torna in Russia in treno, lo fanno in molti, carichi di speranze.
Anticipando quell’altro strano fenomeno della “rivoluzione” khmer, e là come qui, chi rientrava, e nutriva speranza in un mondo nuovo e più giusto, finiva spesso male: campi di rieducazione, alias campi di concentramento, lager gulag.
Anche il padre di Tat’jana torna in patria, portandosi dietro la sua piccola bambina con le tate. A lui le cose non vanno male: impegnato in attività diplomatica e poliglotta, continua a svolgere missioni all’estero.
Intanto la bambina cresce, diventa adolescente, diventa giovane donna, si sposa.
Il marito è un ufficiale dell’Armata Rossa: durante la guerra contro i nazisti – scoppiata nonostante il patto di non belligeranza passato alla storia col nome di Molotov-von Ribbentrop dal nome dei due firmatari, all’epoca entrambi ministri degli esteri per i rispettivi paesi – viene catturato.
I soldati russi che finivano prigionieri venivano considerati dal loro governo traditori e potenziali spie: perché un vero soldato russo combatte sempre fino alla morte, non si arrende mai.
La Croce Rossa Internazionale si occupava dei prigionieri di guerra e inviava frequenti dispacci al governo russo con lunghi elenchi, centinaia e migliaia di nomi, invitando a scambi. I russi nicchiavano, evitavano di rispondere: ma studiavano le liste, leggevano i nomi. E arrestavano mogli, figli e parenti dei prigionieri di guerra: se questi erano potenziali spie, di certo anche i familiari erano dei pericolosi controrivoluzionari.
La storia di Tat’jana segue la Storia del suo paese. Anche lei è poliglotta, essendo vissuta molto all’estero, viaggiando in varie parti d’Europa.
Tat’jana è ormai novantenne, ha l’Alzheimer, e per ritrovare la porta di casa traccia croci rosse su quelle dei vicini di pianerottolo.
È così che conosce il narratore, Saša, quando lui acquista l’appartamento accanto. Saša è ben più giovane, ha una stranissima e dolorosa storia alle spalle: a un certo punto, suo malgrado, finisce col raccontarla a Tat’jana. Forse perché ormai è diventato appassionato e curioso di quella di lei, che lei racconta con generosità ma con i buchi di memoria indotti dalla malattia.
Saša è un arbitro di calcio, uno dei vari aspetti originali del romanzo, e vive a Minsk, in Bielorussia, oggi indipendente, ma fino al 1989 parte dell’Unione Sovietica (Russia Bianca è il suo nome).
Sono due biografie, anzi autobiografie, della paura: quella di Tat’jana dura decenni, quella di Saša è per forza di cose più breve.
Il racconto si dipana indietro e progressivamente viene a ricongiungersi all’oggi, che è un qualche anno dell’inizio del terzo millennio.
Due storie che grondano sangue, morte, dolore.
Che Filipenko, arrivato tra le mie mani con la sponsorizzazione di Svetlana Aleksievič, scrittrice che amo, racconta senza risparmiare ironia, mantenendosi asciutto, rifuggendo dall’enfasi, dalle sottolineature. Bravo, chapeau!
La storia, che è Storia, è nota: 1917 la grande rivoluzione bolscevica, non è solo Lenin che torna in Russia in treno, lo fanno in molti, carichi di speranze.
Anticipando quell’altro strano fenomeno della “rivoluzione” khmer, e là come qui, chi rientrava, e nutriva speranza in un mondo nuovo e più giusto, finiva spesso male: campi di rieducazione, alias campi di concentramento, lager gulag.
Anche il padre di Tat’jana torna in patria, portandosi dietro la sua piccola bambina con le tate. A lui le cose non vanno male: impegnato in attività diplomatica e poliglotta, continua a svolgere missioni all’estero.
Intanto la bambina cresce, diventa adolescente, diventa giovane donna, si sposa.
Il marito è un ufficiale dell’Armata Rossa: durante la guerra contro i nazisti – scoppiata nonostante il patto di non belligeranza passato alla storia col nome di Molotov-von Ribbentrop dal nome dei due firmatari, all’epoca entrambi ministri degli esteri per i rispettivi paesi – viene catturato.
I soldati russi che finivano prigionieri venivano considerati dal loro governo traditori e potenziali spie: perché un vero soldato russo combatte sempre fino alla morte, non si arrende mai.
La Croce Rossa Internazionale si occupava dei prigionieri di guerra e inviava frequenti dispacci al governo russo con lunghi elenchi, centinaia e migliaia di nomi, invitando a scambi. I russi nicchiavano, evitavano di rispondere: ma studiavano le liste, leggevano i nomi. E arrestavano mogli, figli e parenti dei prigionieri di guerra: se questi erano potenziali spie, di certo anche i familiari erano dei pericolosi controrivoluzionari.
La storia di Tat’jana segue la Storia del suo paese. Anche lei è poliglotta, essendo vissuta molto all’estero, viaggiando in varie parti d’Europa.
Tat’jana è ormai novantenne, ha l’Alzheimer, e per ritrovare la porta di casa traccia croci rosse su quelle dei vicini di pianerottolo.
È così che conosce il narratore, Saša, quando lui acquista l’appartamento accanto. Saša è ben più giovane, ha una stranissima e dolorosa storia alle spalle: a un certo punto, suo malgrado, finisce col raccontarla a Tat’jana. Forse perché ormai è diventato appassionato e curioso di quella di lei, che lei racconta con generosità ma con i buchi di memoria indotti dalla malattia.
Saša è un arbitro di calcio, uno dei vari aspetti originali del romanzo, e vive a Minsk, in Bielorussia, oggi indipendente, ma fino al 1989 parte dell’Unione Sovietica (Russia Bianca è il suo nome).
Sono due biografie, anzi autobiografie, della paura: quella di Tat’jana dura decenni, quella di Saša è per forza di cose più breve.
Il racconto si dipana indietro e progressivamente viene a ricongiungersi all’oggi, che è un qualche anno dell’inizio del terzo millennio.
Due storie che grondano sangue, morte, dolore.
Che Filipenko, arrivato tra le mie mani con la sponsorizzazione di Svetlana Aleksievič, scrittrice che amo, racconta senza risparmiare ironia, mantenendosi asciutto, rifuggendo dall’enfasi, dalle sottolineature. Bravo, chapeau!
October 19, 2021
This novel starts out with a man moving home to Minsk (Belarus) and meets his elderly neighbor, who slowly tells him her story of living through the 1930s through the Soviet era in Russia. The author is Belarusian who writes in Russian.
I was initially worried by the translator note because they had to juggle and translate many formats and fonts but I felt the reading experience was smooth, and I liked how the pieces broke up the narrative.
I had a copy from the publisher through Edelweiss. It came out August 24, 2021.
I was initially worried by the translator note because they had to juggle and translate many formats and fonts but I felt the reading experience was smooth, and I liked how the pieces broke up the narrative.
I had a copy from the publisher through Edelweiss. It came out August 24, 2021.
February 3, 2024
Ziemlich dick aufgetragene Erinnerungsliteratur. Es geht um die Gräueltaten des Stalinismus, erzählt durch die von Alzheimer getrübte Erinnerung einer 91jährigen Weißrussin in Minsk. Das Buch krankt nach meinem Empfinden an der generellen Schwäche historischer Romane, auch wenn die Rahmenhandlung zu Beginn dieses Jahrhunderts spielt. Die Geschichte ist nämlich gut recherchiert und mit Zeitdokumenten belegt, aber sie liest sich wie eine chronologische Abhandlung des Schreckens. Dadurch wird man mit Informationen umfangreich versorgt, aber was es tatsächlich bedeutet, in einem System voller Angst zu leben, kann der Autor nicht vermitteln.
Der junge Protagonist Alexander trifft nach seinem Umzug nach Minsk in seinem Mehrfamilienhaus auf die senile Nachbarin Tatjana, die ihn quasi auf dem Hausflur mit ihrer Lebensgeschichte unter Stalin überrumpelt. Die Figuren sind an dieser Stelle schon sehr überzeichnet, Alexander überaus arrogant, Tatjana überaus aufdringlich. Und wenn doch die tragische Geschichte von Tatjana nicht schon ausreichend genug wäre, so packt der Autor seinem Alexander auch nach eine durch Tod und Verzweiflung geprägte Liebesgeschichte oben drauf. Völlig unnötig. Derlei bekümmert fliegt man über die Schicksalsschläge der Beiden hinweg, die sich wie eine Einkaufsliste aus dem Betroffenheitsmarkt lesen. Mir blieben die Figuren daher zu sehr auf Distanz. Das Buch löste keinen Widerhall in mir aus und wird bald in Vergessenheit geraten. Filipenko hat diese Tendenzen schon in „Der ehemalige Sohn“ gezeigt. Wahrscheinlich ist es einfach nicht die Literatur, die mich anspricht.
Der junge Protagonist Alexander trifft nach seinem Umzug nach Minsk in seinem Mehrfamilienhaus auf die senile Nachbarin Tatjana, die ihn quasi auf dem Hausflur mit ihrer Lebensgeschichte unter Stalin überrumpelt. Die Figuren sind an dieser Stelle schon sehr überzeichnet, Alexander überaus arrogant, Tatjana überaus aufdringlich. Und wenn doch die tragische Geschichte von Tatjana nicht schon ausreichend genug wäre, so packt der Autor seinem Alexander auch nach eine durch Tod und Verzweiflung geprägte Liebesgeschichte oben drauf. Völlig unnötig. Derlei bekümmert fliegt man über die Schicksalsschläge der Beiden hinweg, die sich wie eine Einkaufsliste aus dem Betroffenheitsmarkt lesen. Mir blieben die Figuren daher zu sehr auf Distanz. Das Buch löste keinen Widerhall in mir aus und wird bald in Vergessenheit geraten. Filipenko hat diese Tendenzen schon in „Der ehemalige Sohn“ gezeigt. Wahrscheinlich ist es einfach nicht die Literatur, die mich anspricht.
June 22, 2021
This is a book that may well be better received by readers unfamiliar with Soviet history, especially around the gulag. For me, it tries to cram around a hundred years of Russian history, pretty much the whole of the twentieth century, into a scant 200 or so pages and the result is a sad superficiality.
In addition, most of that history is very 'told' with little being dramatised. The inserted use of authentic documents is a nice touch but the complicated strands of narrative do little to augment the story, and horrific things happen in a sentence then are over and done with, never to be mentioned again.
This kind of panoramic storytelling just isn't to my taste, I'm afraid, and there are other books which tell similar stories about the gulag, the soviet war against her own citizens with greater power, depth and personal characterisation.
Thanks all the same to Europa Editions for the chance to read an ARC
In addition, most of that history is very 'told' with little being dramatised. The inserted use of authentic documents is a nice touch but the complicated strands of narrative do little to augment the story, and horrific things happen in a sentence then are over and done with, never to be mentioned again.
This kind of panoramic storytelling just isn't to my taste, I'm afraid, and there are other books which tell similar stories about the gulag, the soviet war against her own citizens with greater power, depth and personal characterisation.
Thanks all the same to Europa Editions for the chance to read an ARC
January 24, 2020
Adott egy fiatalember, aki egy borzasztó tragédia elől Oroszországból Minszkbe menekül. De ott se könnyű neki, többek között azért, mert új szomszédját, a kilencven pluszos Tatjánát is megrágta és kiköpte az élet, és ezt nem fél megosztani új ismerősével. A két szereplő laza szenvedésszkanderbe kezd, amiben mindazonáltal győztest nem hirdetnék, mert a szenvedésszakderekben soha nincsenek győztesek.
Jó közepes iparosmunka ez a könyv – mindenképpen lendületes, de talán túl lendületes is. Mintha Filipenko át akarna szaladni az egész történeten: Tatjána esetében még csak-csak elidőzik bizonyos részleteken (a beékelt korabeli dokumentumok legalábbis érdekesek), de a fiatalember sztorija nélkülöz minden elmélyülést. Gyakran támadt az az érzésem, hogy csak azért lett odakenve, mert Tatjána lágertörténete önmagában nem tűnne elég eredetinek. Bezzeg ha mellékelünk hozzá egy kerettörténetet a focibíróval, aki az imént veszítette el feleségét! Akkor máris olyan, mintha először hallanánk a mesét.
A fülszöveg Alekszijevicset hozza fel párhuzamnak – hát kikérem magamnak az ő nevében is. Ahhoz, hogy ilyesmiről Filipenko akár csak álmodozzon is, jobban el kéne merülnie témájában, a társadalmi-történelmi kontextusban éppúgy, mint a szereplők jellemében. Így legjobb esetben is csak a traumairodalom átlagát tudja hozni. Inkább kevés ez a könyv, mint elég.
Jó közepes iparosmunka ez a könyv – mindenképpen lendületes, de talán túl lendületes is. Mintha Filipenko át akarna szaladni az egész történeten: Tatjána esetében még csak-csak elidőzik bizonyos részleteken (a beékelt korabeli dokumentumok legalábbis érdekesek), de a fiatalember sztorija nélkülöz minden elmélyülést. Gyakran támadt az az érzésem, hogy csak azért lett odakenve, mert Tatjána lágertörténete önmagában nem tűnne elég eredetinek. Bezzeg ha mellékelünk hozzá egy kerettörténetet a focibíróval, aki az imént veszítette el feleségét! Akkor máris olyan, mintha először hallanánk a mesét.
A fülszöveg Alekszijevicset hozza fel párhuzamnak – hát kikérem magamnak az ő nevében is. Ahhoz, hogy ilyesmiről Filipenko akár csak álmodozzon is, jobban el kéne merülnie témájában, a társadalmi-történelmi kontextusban éppúgy, mint a szereplők jellemében. Így legjobb esetben is csak a traumairodalom átlagát tudja hozni. Inkább kevés ez a könyv, mint elég.
April 17, 2022
Shortlisted for the EBRD Literature Prize 2022
In the middle of a field stood a cross. It was narrow and of human height. Simple but proud. Made from two old pipes, peeling and rust-covered, the cross appeared red. Leaning slightly, but lethally piercing the ground, this cross would vibrate with the first gust of wind and be transformed into a musical instrument. The cross sang about the past and the future, about death and desperation, about memory and humility. Not just wet but soaked in blood from below, from this very land, the cross was its history and metaphor, a warning and a landmark. Rains watered the cross, snow covered it, the sun burned it, and the shadow it cast was not black but a deep red. And now this shadow spread out so far across the horizon that, from time to time, people thought it was the sunset and stopped to admire it.
Red Crosses has been translated by Brian James Baer and Ellen Vayner from the 2017 Russian original by Belarusian author Sasha Filipenko.
The novel opens with Sasha moving into a flat, to start a new life with his young daughter, when he finds a red cross painted on his door. Trying to remove it he is waylaid by his elderly neighbour Tatyana Alexeyevna.
“What are you doing?”
“Cleaning my door,” I answer without turning around.
“Why?”
“Some idiot drew a cross on it.”
“Nice to meet you! The idiot you’re referring to is me. I was recently diagnosed with Alzheimer’s. So far, it’s only affected my short-term memory— sometimes I don’t even remember what happened a few minutes ago, but my doctor promises that very soon my speech will be affected too. I’ll begin forgetting words and then I’ll lose the ability to move. Not much to look forward to, huh? The crosses are here to help me find my way back home. But pretty soon I’ll probably forget what they mean too.”
Sasha and Tatyana gradually, although initially rather reluctantly on Sasha’s behalf, form a bond and tell each other of their respective lives. Tatyana’s starts in the UK in the early part of the 20th century, and continues via a period in WW2 transcribing various official documents for the Soviet intelligence services. A key plot point revolves around her discovering her missing-in-action husband’s name on a list of Soviet PoWs sent by the Romanian government via the Red Cross, something that both gives her hope but puts her life at risk, and she eventually spends almost a decade in a gulag.
The novel’s focus on the fate of Soviet PoWs, and the Soviet government unwillingness to engage with their foes in a mutual exchange of information is fascinating, particularly the reproduction in the text of historical documents -“Internal Soviet government memos, official Soviet decrees and rulings, as well as telegrams and letters from the archives of the International Committee of the Red Cross” as the translator’s explain in an illuminating foreword, one that focuses on their choice of formatting as well as their choices of words to emphasise two of the novel’s key motifs, bridges and red crosses.
I applaud brevity in novels, but for a 200 page book, arguably the author tries to pack too much in. Tatyana’s deterioration with Alzheimer’s seemed to be largely incidental, Sasha’s own family story (how his young daughter was born 3 months after his wife died) felt one that deserved a novel of its own rather than just a few pages, and even Tatyana’s traumatic decade in the camps, although vividly portrayed, couldn’t really be done justice.
3.5 stars
Thanks to the publisher via Netgalley for the ARC.
In the middle of a field stood a cross. It was narrow and of human height. Simple but proud. Made from two old pipes, peeling and rust-covered, the cross appeared red. Leaning slightly, but lethally piercing the ground, this cross would vibrate with the first gust of wind and be transformed into a musical instrument. The cross sang about the past and the future, about death and desperation, about memory and humility. Not just wet but soaked in blood from below, from this very land, the cross was its history and metaphor, a warning and a landmark. Rains watered the cross, snow covered it, the sun burned it, and the shadow it cast was not black but a deep red. And now this shadow spread out so far across the horizon that, from time to time, people thought it was the sunset and stopped to admire it.
Red Crosses has been translated by Brian James Baer and Ellen Vayner from the 2017 Russian original by Belarusian author Sasha Filipenko.
The novel opens with Sasha moving into a flat, to start a new life with his young daughter, when he finds a red cross painted on his door. Trying to remove it he is waylaid by his elderly neighbour Tatyana Alexeyevna.
“What are you doing?”
“Cleaning my door,” I answer without turning around.
“Why?”
“Some idiot drew a cross on it.”
“Nice to meet you! The idiot you’re referring to is me. I was recently diagnosed with Alzheimer’s. So far, it’s only affected my short-term memory— sometimes I don’t even remember what happened a few minutes ago, but my doctor promises that very soon my speech will be affected too. I’ll begin forgetting words and then I’ll lose the ability to move. Not much to look forward to, huh? The crosses are here to help me find my way back home. But pretty soon I’ll probably forget what they mean too.”
Sasha and Tatyana gradually, although initially rather reluctantly on Sasha’s behalf, form a bond and tell each other of their respective lives. Tatyana’s starts in the UK in the early part of the 20th century, and continues via a period in WW2 transcribing various official documents for the Soviet intelligence services. A key plot point revolves around her discovering her missing-in-action husband’s name on a list of Soviet PoWs sent by the Romanian government via the Red Cross, something that both gives her hope but puts her life at risk, and she eventually spends almost a decade in a gulag.
The novel’s focus on the fate of Soviet PoWs, and the Soviet government unwillingness to engage with their foes in a mutual exchange of information is fascinating, particularly the reproduction in the text of historical documents -“Internal Soviet government memos, official Soviet decrees and rulings, as well as telegrams and letters from the archives of the International Committee of the Red Cross” as the translator’s explain in an illuminating foreword, one that focuses on their choice of formatting as well as their choices of words to emphasise two of the novel’s key motifs, bridges and red crosses.
I applaud brevity in novels, but for a 200 page book, arguably the author tries to pack too much in. Tatyana’s deterioration with Alzheimer’s seemed to be largely incidental, Sasha’s own family story (how his young daughter was born 3 months after his wife died) felt one that deserved a novel of its own rather than just a few pages, and even Tatyana’s traumatic decade in the camps, although vividly portrayed, couldn’t really be done justice.
3.5 stars
Thanks to the publisher via Netgalley for the ARC.
October 12, 2022
Alexander zieht 2001 nach Minsk. Er findet ein rotes Kreuz an der Tür seiner neuen Wohnung. Es stammt von seiner Nachbarin. Die alte Dame malt rote Kreuze, um den Weg nach Hause wieder zu finden, trotz Alzheimer.
Die beiden erzählen sich ihre Lebensgeschichten. Bei Tatjana Alexejewna spielen die Aktivitäten des Roten Kreuzes während des Zweiten Weltkrieges eine wichtige Rolle. Ihre Erzählungen handeln von Krieg und Stalinismus. In der schwächeren Erzählung von Alexander geht es um den Tod seiner Frau.
Glücklicherweise steht aber die Unterdrückung von Menschen in der Zeit des Stalinismus im Zentrum des Buches. Es ist ein Plädoyer gegen das Vergessen. Dieses wird in einer klaren und schnörkellosen Sprache temporeich geschildert.
Sasha Filipenko hat ein gutes Buch über ein wichtiges Thema geschrieben.
Die beiden erzählen sich ihre Lebensgeschichten. Bei Tatjana Alexejewna spielen die Aktivitäten des Roten Kreuzes während des Zweiten Weltkrieges eine wichtige Rolle. Ihre Erzählungen handeln von Krieg und Stalinismus. In der schwächeren Erzählung von Alexander geht es um den Tod seiner Frau.
Glücklicherweise steht aber die Unterdrückung von Menschen in der Zeit des Stalinismus im Zentrum des Buches. Es ist ein Plädoyer gegen das Vergessen. Dieses wird in einer klaren und schnörkellosen Sprache temporeich geschildert.
Sasha Filipenko hat ein gutes Buch über ein wichtiges Thema geschrieben.
September 22, 2021
“God’s afraid of me. I have too many inconvenient questions for him.”
Right from the start, you know you’re in the hands of a master storyteller. Although the main narrator is Sasha—a young man with a three-month-old daughter who is suffering from a major trauma—the story most definitely belongs to his neighbor, Tatyana Alexeyevna, a 90-year-old with early Alzheimer’s disease. Her own life is a study in tragedy and her story captivates the heartbroken young man.
As it does the reader. Tatyana brings us back to Josef Stalin’s Great Terror. Arriving in Moscow, “the epicenter of history”, Tatyana lands a plum job in the NKID—the People’s Commissariat of Foreign Affairs—where she is charged with translating official letters. Her husband, an architect, is in the war, while she works and cares for their young daughter.
It is while she is performing her duties that the absurdity of the Russian position becomes clear to her. Any soldier who becomes a POW becomes an automatic traitor (brave Russians, in the eyes of the proletariat, fight to the last bullet and to be caught is akin to treason). Not only are they considered traitors, but their wife and children are as well. Sasha Fliipenko, the author uses actual historical documents—internal Soviet memos, telegrams and letters from the archives of the International Committee of the Red Cross—and you can almost feel his righteous rage in sharing documents from a country that was so scornful of its own POWs and so abhorrent in the treatment of their families.
The book takes its title from the little red crosses that Tatyana leaves on doors, “a history and metaphor, a warning and a landmark.” As Tatyana enters the land of forgetfulness, the red crosses are eternal symbols of remembrances. This is a chapter of Soviet history that must not be forgotten.
I am torn between a 4- and a 5-star rating for one reason: the character of the young man, Sasha, is steeped in melodrama and not nearly as compelling as his elderly neighbor’s. Both have been touched by tragedy and God’s unfairness and both have daughters, but I think the author could have done more with this unlikely friendship.
Still, because of the sheer lyricism of the writer, the expert translation by Brian James Baer and Ellen Vayner, the eye-opening look into a chapter of Soviet tyranny that I knew little about, the propulsive story, the moral dilemma at the core of the novel, and so much more, I am rating this 5 stars with the hope it will reach a wide audience. My thanks to Europa Editions for enabling me to be an early reader of this fascinating novel in exchange for a most decidedly honest review.
Right from the start, you know you’re in the hands of a master storyteller. Although the main narrator is Sasha—a young man with a three-month-old daughter who is suffering from a major trauma—the story most definitely belongs to his neighbor, Tatyana Alexeyevna, a 90-year-old with early Alzheimer’s disease. Her own life is a study in tragedy and her story captivates the heartbroken young man.
As it does the reader. Tatyana brings us back to Josef Stalin’s Great Terror. Arriving in Moscow, “the epicenter of history”, Tatyana lands a plum job in the NKID—the People’s Commissariat of Foreign Affairs—where she is charged with translating official letters. Her husband, an architect, is in the war, while she works and cares for their young daughter.
It is while she is performing her duties that the absurdity of the Russian position becomes clear to her. Any soldier who becomes a POW becomes an automatic traitor (brave Russians, in the eyes of the proletariat, fight to the last bullet and to be caught is akin to treason). Not only are they considered traitors, but their wife and children are as well. Sasha Fliipenko, the author uses actual historical documents—internal Soviet memos, telegrams and letters from the archives of the International Committee of the Red Cross—and you can almost feel his righteous rage in sharing documents from a country that was so scornful of its own POWs and so abhorrent in the treatment of their families.
The book takes its title from the little red crosses that Tatyana leaves on doors, “a history and metaphor, a warning and a landmark.” As Tatyana enters the land of forgetfulness, the red crosses are eternal symbols of remembrances. This is a chapter of Soviet history that must not be forgotten.
I am torn between a 4- and a 5-star rating for one reason: the character of the young man, Sasha, is steeped in melodrama and not nearly as compelling as his elderly neighbor’s. Both have been touched by tragedy and God’s unfairness and both have daughters, but I think the author could have done more with this unlikely friendship.
Still, because of the sheer lyricism of the writer, the expert translation by Brian James Baer and Ellen Vayner, the eye-opening look into a chapter of Soviet tyranny that I knew little about, the propulsive story, the moral dilemma at the core of the novel, and so much more, I am rating this 5 stars with the hope it will reach a wide audience. My thanks to Europa Editions for enabling me to be an early reader of this fascinating novel in exchange for a most decidedly honest review.
June 9, 2021
Ein neues Leben in Minsk beginnen - das möchte Alexander mit seiner Tochter. Die roten Kreuze im Treppenhaus fallen ihm sofort auf und kurz darauf trifft er auf seine 91-jährige Nachbarin Tatjana und beide erzählen ihre jeweilige Lebensgeschichte.
Am Anfang hat Alexander wenig Geduld und den Kopf voll eigener Sorgen, aber nach und nach möchte er immer mehr erfahren von Tatjana, die während der Stalindiktatur beim Roten Kreuz arbeitete und selbst 10 Jahre im Lager verbrachte. Zwei schmerzvolle Leben, geteiltes Leid und der Umgang mit Verlust von geliebten Menschen erwarten einen. Meinetwegen hätte das Ganze noch 200 Seiten mehr vertragen können. Ansonsten wirken viele Informationen nur leicht anteasernd und kommen nicht Recht zu Tiefe.
Empfand "Der ehemalige Sohn" um einiges stärker, der Belarus-Anteil ist in "Rote Kreuze" denkbar gering. Trotz allem ein spannender Autor, von dem hoffentlich noch einiges übersetzt wird.
In beiden Büchern gibt's immer wieder kleinere Fußballpassagen. Gibt glaube ich kaum einen Sport, der mich weniger interessiert. Sasha Filipenko wird auch in seiner Autorenvita als "leidenschaftlicher Fußballfan" bezeichnet.
Am Anfang hat Alexander wenig Geduld und den Kopf voll eigener Sorgen, aber nach und nach möchte er immer mehr erfahren von Tatjana, die während der Stalindiktatur beim Roten Kreuz arbeitete und selbst 10 Jahre im Lager verbrachte. Zwei schmerzvolle Leben, geteiltes Leid und der Umgang mit Verlust von geliebten Menschen erwarten einen. Meinetwegen hätte das Ganze noch 200 Seiten mehr vertragen können. Ansonsten wirken viele Informationen nur leicht anteasernd und kommen nicht Recht zu Tiefe.
Empfand "Der ehemalige Sohn" um einiges stärker, der Belarus-Anteil ist in "Rote Kreuze" denkbar gering. Trotz allem ein spannender Autor, von dem hoffentlich noch einiges übersetzt wird.
In beiden Büchern gibt's immer wieder kleinere Fußballpassagen. Gibt glaube ich kaum einen Sport, der mich weniger interessiert. Sasha Filipenko wird auch in seiner Autorenvita als "leidenschaftlicher Fußballfan" bezeichnet.
May 10, 2023
Áno. Tento príbeh nemá zľutovania.
Silná téma tyranského Stalinizmu v bývalom ZSSR, ľudské utrpenie a hlavne príbeh o gumovaní dejín i ľudských životov. Veľmi dobre a pútavo spracovaná téma. Hlavným spojivom vdovcu Alexandra a jeho susedky Tatiany Alexejevny je práve utrpenie. Je nám podané z dvoch perspektív. Dva príbehy, dva rôzne osudy. Či sa jedná o tridsiate roky 20.storočia, alebo milénium, udalosti, ktoré sa nám dejú niekedy nepoznajú zľutovanie. Dynamika počas čítania z môjho pohľadu neustále napredovala. Koľko toho dokáže jeden človek zniesť? Existuje boh? Ak by aj nie, v najhoršom si ho vymyslíme, možno to pomôže.
Verte či nie, Červené kríže s vami zamávajú. Je to ďalší dôkaz o tom, že ak existuje diabol, je ním sám človek a jeho bezhraničné zlo a chuť po moci.
Veľmi silná kniha, ešte dlho ju budem rozdýchavať. Boli tam síce isté detaily, ktoré na mňa už boli aj celkom "too much", ale keď si tento príbeh napríklad pretavím do filmovej podoby, nemal by chybu. Bieloruský autor Saša Filipenko je spisovateľ v exile, píše však po rusky. Je tu silno cítiť chuť sprostredkovať ľuďom pravdu, ktorú nájdete ako inak najmä medzi riadkami 😉.
A super preklad pani Katarína Strelková
Silná téma tyranského Stalinizmu v bývalom ZSSR, ľudské utrpenie a hlavne príbeh o gumovaní dejín i ľudských životov. Veľmi dobre a pútavo spracovaná téma. Hlavným spojivom vdovcu Alexandra a jeho susedky Tatiany Alexejevny je práve utrpenie. Je nám podané z dvoch perspektív. Dva príbehy, dva rôzne osudy. Či sa jedná o tridsiate roky 20.storočia, alebo milénium, udalosti, ktoré sa nám dejú niekedy nepoznajú zľutovanie. Dynamika počas čítania z môjho pohľadu neustále napredovala. Koľko toho dokáže jeden človek zniesť? Existuje boh? Ak by aj nie, v najhoršom si ho vymyslíme, možno to pomôže.
Verte či nie, Červené kríže s vami zamávajú. Je to ďalší dôkaz o tom, že ak existuje diabol, je ním sám človek a jeho bezhraničné zlo a chuť po moci.
Veľmi silná kniha, ešte dlho ju budem rozdýchavať. Boli tam síce isté detaily, ktoré na mňa už boli aj celkom "too much", ale keď si tento príbeh napríklad pretavím do filmovej podoby, nemal by chybu. Bieloruský autor Saša Filipenko je spisovateľ v exile, píše však po rusky. Je tu silno cítiť chuť sprostredkovať ľuďom pravdu, ktorú nájdete ako inak najmä medzi riadkami 😉.
A super preklad pani Katarína Strelková
June 13, 2023
★★★★☆ 4.5 ดาว ดีมากๆ อ่านรวดเดียวจบ
อยากจะวิ่งไปที่ทะเลและนั่งทอดอารมณ์แบบมีมรูปวัวเหม่อ หดหู่ชิบหาย ชีวิตคนแม่งโคตรขม เข้าใจละทำไมคนรัสเซียเขาไม่ชอบยิ้มพร่ำเพรื่อ เพราะชีวิตมันตรากตรำมาก อ่านแล้วทำให้อยากลองตามวรรณกรรมรัสเซียสะท้อนสังคมเล่มอื่นอีกเยอะๆเลย อยากทำความเข้าใจเรื่องค่ายแรงงาน (gulag) ให้ดีกว่านี้
คิดว่าควรอ่านเลยโดยไม่รู้อะไรเยอะเพื่อเสริมอรรถรส ซาชา ย้ายมาอยู่ที่อพาร์ทเมนต์แห่งใหม่ในมินสค์ กับลูกสาววัยสามเดือน เขาเห็นกากบาทสีชาดขีดอยู่บนประตู แต่ระหว่างที่กำลังจะขัดออก เขาพบกับทาเทียนา เพื่อนบ้านวัย 90 ที่บอกว่ากาประตูไว้ เพราะเป็นอัลไซเมอร์ กลัวจำบ้านไม่ได้ ทั้งสองคนเลยได้คุยกัน
ทาเทียนาเป็นลูกไฮโซ เกิดในอังกฤษ เคยทำงานในส่วนราชการในมอสโก แต่เพราะสงครามและการเมืองภายในรัสเซีย ทำให้ชีวิตพลิกผันแบบคูนล้าน อ่านแล้วเหมือนจุกอยู่ในอก สิ่งที่หลอมรวมเป็นรัสเซียอาจเรียกได้ว่า เป็นขั้นแอดวานซ์ของรัฐเผด็จการ ระบบเหี้ยเมืองห่าคนห่วย ไม่มีประชาชนคนไหนเป็นอิสระจากความกลัว ส่วนคนที่อยู่สุขสบายไม่กลัว บูชาผู้นำ มันคือพวกลาโง่ที่หลอกตัวเอง กดทับคนอื่น ... อ่านแล้วเหมือนเห็นประเทศตัวเอง วลีที่ว่า "ก็อยู่กันไปแบบนี้แหละ" คือไม่เกินจริง เพราะคนมันก็เลือกที่จะมองในมุมที่เป็นความจริงของตัวเอง คนที่ได้ประโยชน์จากรัฐก็สรรเสริญรัฐ กดทับคนอื่นหลังหักก็โนแคร์ เพราะมองไม่ออกว่าปัญหาในเชิงโครงสร้างคืออะไร มันกระทบคนอื่นได้ขนาดไหน ประเทศมันก็เน่าในอยู่แบบนั้นแหละ
ความรุนแรงต่อเด็กและผู้หญิงคือโหดสัสมาก วิธีการเล่าแยบคาย ไม่ต้องพูดเยอะ ร้อยเรียงมาเป็นเรื่องราวหรือฉากแบบง่ายๆ จะอยู่หรือตายในสื่อภาษามันก็สัมผัสได้ถึงความปลงอนิจจังไปนานแล้ว ประวัติศาสตร์ที่สูญหาย พูดไปก็มีคนหาว่าโกหก แต่อ่านแล้วซึมไปสามปี
เป็นหนังสืออิงประวัติศาสตร์ที่อ่านได้ไม่ยากไม่ง่าย จุดที่ทำให้ยากอาจจะเป็นเพราะเรื่องเสี้ยวหนึ่งมันเกี่ยวกับการส่งเอกสารราชการไปมาระหว่างประเทศช่วงสงครามโลก ว่าด้วยข้อพึงปฏิบัติต่อเชลยศึก และข้อเสนอการแลกเปลี่ยนเชลยสงคราม ฯลฯ เพราะกาชาดที่นิ่งดูดาย มึงก็เป็นส่วนหนึ่งของปัญหาเหมือนกันค่ะ (แต่ก็สะท้อนว่าระบบองค์การระหว่างประเทศมันทำอะไรแบบไม่ได้เลย ถ้าประเทศปลายทางมันไม่แคร์)
ในส่วนที่ง่ายเพราะภาษาลื่นไหล ไม่ฟูมฟาย เล่าแบบเอาชีวิตทาเทียนาไปสวมปัญญาชนหญิงชาวรัสเซียยุคสงครามคนไหนก็ได้ ชะตากรรมของฉันคือชะตากรรมของเธอ และมันคือชะตากรรมของพวกเรา 😔 เหมาะกับคนที่ไม่คุ้นกับ ปวศ.รัสเซียเลย เพราะการเปลี่ยนผันทางการเมืองช่วงสงครามมากเกินกว่าที่หนังสือ 200 หน้าจะยัดลงหมด ในเล่มนี้เลยได้แต่แตะประเด็นต่างๆอย่างผิวเผิน
สรุปคือ แนะนำอย่างมาก ภาษาไทยสวย แปลดี ส่วนภาษาอังกฤษก็สำนวนแปลอ่านไม่ยากมากค่ะ
อยากจะวิ่งไปที่ทะเลและนั่งทอดอารมณ์แบบมีมรูปวัวเหม่อ หดหู่ชิบหาย ชีวิตคนแม่งโคตรขม เข้าใจละทำไมคนรัสเซียเขาไม่ชอบยิ้มพร่ำเพรื่อ เพราะชีวิตมันตรากตรำมาก อ่านแล้วทำให้อยากลองตามวรรณกรรมรัสเซียสะท้อนสังคมเล่มอื่นอีกเยอะๆเลย อยากทำความเข้าใจเรื่องค่ายแรงงาน (gulag) ให้ดีกว่านี้
คิดว่าควรอ่านเลยโดยไม่รู้อะไรเยอะเพื่อเสริมอรรถรส ซาชา ย้ายมาอยู่ที่อพาร์ทเมนต์แห่งใหม่ในมินสค์ กับลูกสาววัยสามเดือน เขาเห็นกากบาทสีชาดขีดอยู่บนประตู แต่ระหว่างที่กำลังจะขัดออก เขาพบกับทาเทียนา เพื่อนบ้านวัย 90 ที่บอกว่ากาประตูไว้ เพราะเป็นอัลไซเมอร์ กลัวจำบ้านไม่ได้ ทั้งสองคนเลยได้คุยกัน
ทาเทียนาเป็นลูกไฮโซ เกิดในอังกฤษ เคยทำงานในส่วนราชการในมอสโก แต่เพราะสงครามและการเมืองภายในรัสเซีย ทำให้ชีวิตพลิกผันแบบคูนล้าน อ่านแล้วเหมือนจุกอยู่ในอก สิ่งที่หลอมรวมเป็นรัสเซียอาจเรียกได้ว่า เป็นขั้นแอดวานซ์ของรัฐเผด็จการ ระบบเหี้ยเมืองห่าคนห่วย ไม่มีประชาชนคนไหนเป็นอิสระจากความกลัว ส่วนคนที่อยู่สุขสบายไม่กลัว บูชาผู้นำ มันคือพวกลาโง่ที่หลอกตัวเอง กดทับคนอื่น ... อ่านแล้วเหมือนเห็นประเทศตัวเอง วลีที่ว่า "ก็อยู่กันไปแบบนี้แหละ" คือไม่เกินจริง เพราะคนมันก็เลือกที่จะมองในมุมที่เป็นความจริงของตัวเอง คนที่ได้ประโยชน์จากรัฐก็สรรเสริญรัฐ กดทับคนอื่นหลังหักก็โนแคร์ เพราะมองไม่ออกว่าปัญหาในเชิงโครงสร้างคืออะไร มันกระทบคนอื่นได้ขนาดไหน ประเทศมันก็เน่าในอยู่แบบนั้นแหละ
ความรุนแรงต่อเด็กและผู้หญิงคือโหดสัสมาก วิธีการเล่าแยบคาย ไม่ต้องพูดเยอะ ร้อยเรียงมาเป็นเรื่องราวหรือฉากแบบง่ายๆ จะอยู่หรือตายในสื่อภาษามันก็สัมผัสได้ถึงความปลงอนิจจังไปนานแล้ว ประวัติศาสตร์ที่สูญหาย พูดไปก็มีคนหาว่าโกหก แต่อ่านแล้วซึมไปสามปี
เป็นหนังสืออิงประวัติศาสตร์ที่อ่านได้ไม่ยากไม่ง่าย จุดที่ทำให้ยากอาจจะเป็นเพราะเรื่องเสี้ยวหนึ่งมันเกี่ยวกับการส่งเอกสารราชการไปมาระหว่างประเทศช่วงสงครามโลก ว่าด้วยข้อพึงปฏิบัติต่อเชลยศึก และข้อเสนอการแลกเปลี่ยนเชลยสงคราม ฯลฯ เพราะกาชาดที่นิ่งดูดาย มึงก็เป็นส่วนหนึ่งของปัญหาเหมือนกันค่ะ (แต่ก็สะท้อนว่าระบบองค์การระหว่างประเทศมันทำอะไรแบบไม่ได้เลย ถ้าประเทศปลายทางมันไม่แคร์)
ในส่วนที่ง่ายเพราะภาษาลื่นไหล ไม่ฟูมฟาย เล่าแบบเอาชีวิตทาเทียนาไปสวมปัญญาชนหญิงชาวรัสเซียยุคสงครามคนไหนก็ได้ ชะตากรรมของฉันคือชะตากรรมของเธอ และมันคือชะตากรรมของพวกเรา 😔 เหมาะกับคนที่ไม่คุ้นกับ ปวศ.รัสเซียเลย เพราะการเปลี่ยนผันทางการเมืองช่วงสงครามมากเกินกว่าที่หนังสือ 200 หน้าจะยัดลงหมด ในเล่มนี้เลยได้แต่แตะประเด็นต่างๆอย่างผิวเผิน
สรุปคือ แนะนำอย่างมาก ภาษาไทยสวย แปลดี ส่วนภาษาอังกฤษก็สำนวนแปลอ่านไม่ยากมากค่ะ
December 16, 2020
ROTE KREUZE (Original KRASNY KREST; erschienen 2017) malt Tatjana Alexejewa auf Türen und Möbel, um sich zu erinnern. Sie weiß, daß sie an Demenz leidet und will auf diese Art vor allem ihre gegenwärtige Umgebung in Erinnerung behalten, damit sie sich zurechtfindet. Das Rote Kreuz spielt aber auch in ihrem Langzeitgedächtnis eine wichtige Rolle, denn deren Listen mit Kriegsgefangenen liefen über ihren Schreibtisch im Außenministerium der Sowjetunion während des Krieges. Nun trifft sie im Hausflur in Minsk, wo sie mittlerweile lebt, den jungen Alexander, der neu hier gezogen ist. Sie beginnt, ihm ihre Geschichte zu erzählen – jeden Tag aufs Neue. Und nach und nach gibt Alexander seine inneren Widerstände auf, hört zu und erzählt seinerseits vom Verlust seiner Frau und den Schwierigkeiten, nun ein kleines Kind allein erziehen zu müssen.
Sasha Filipenko erzählt in seinem Debutroman eine anrührende Geschichte, in der ein junger Mann und eine alte Frau aneinander den Schmerz entdecken. Mitmenschlichkeit und Hilfsbereitschaft in schwierigen Zeiten, das scheint hier das Thema. Und es ist interessant, daß sich in Russland, bzw. Belarus, nun eine junge Generation aufmacht, die Geschichte des eigenen Landes aufzuarbeiten und dabei die zu Tage tretenden Schrecken klar zu benennen.
Denn Tatjana Alexejewa, die den Krieg hindurch ihre Arbeit im Ministerium verrichtet hat, dabei u.a. einige Listen so manipulierte, daß ihr Mann, der in rumänische Kriegsgefangenschaft geriet, nicht mehr auf ihnen auftaucht, da sie weiß, daß unter Stalin den Gefangenen kein gutes Schicksal zuteilwerden sollte, diese Tatjana Alexejewa sollte nach dem Krieg die Härten des Stalinismus am eigenen Leibe erfahren. Zehn Jahre Lagerhaft soll sie antreten. Getrennt vom eigenen Kind, im Ungewissen, ob ihr Mann noch lebt, fristet sie die Jahre im Arbeitslager und hofft auf ein späteres Wiedersehen mit ihrer Familie.
Was leider ebenso auffällt, ist, daß diese junge Generation russischer Autoren offenbar ähnliche Schwierigkeiten hat, das Grauen zu erfassen, wie dies in Deutschland in Bezug auf die Shoah der Fall ist. Filipenko, 1984 in Minsk geboren, denkt sich eine Geschichte aus, in der jemand, der dabei gewesen ist, erzählt. An sich das beste und gängigste Mittel, um von den Säuberungen des Stalinismus, den Härten im Krieg und der Unmenschlichkeit des Gulags zu berichten. Nur: Wie dies eben auch allzu oft im Fall der Beschreibung der Konzentrationslager der Nazis zutrifft, spürt man auch hier, daß das, was Filipenko erzählt, angelesen, bestenfalls aus berufenem Munde gehört wurde. Hier fehlt nicht nur das eigene Erleben, sondern auch eine wirkliche Vorstellung dessen, was die Lager bedeutet haben. Wie sollte ein heute nicht mal Vierzigjähriger dies auch wissen? Nur bleiben diese Schrecken dann in seinem Schreiben blass, fast nebensächlich.
So muß sich die russische Literatur den gleichen Fragen stellen, wie die deutsche Literatur: Wie erzählt man vom Grauen der Geschichte, wenn man es nicht erlebt hat und wenn eine Historisierung einsetzt, die das Geschehene natürlich auch vernebelt, verwässert, unklarer macht? Kann man überhaupt von diesen Erlebnissen berichten? Es gibt eine Fraktion, die dies klar verneint – wie sie auch verneint, den Holocaust bspw. im Film darstellen zu können. Eine andere Fraktion erklärt hingegen, daß es so oder so darauf hinauslaufen werde, daß sich jüngere Autoren und Künstler auch diese düstersten Kapitel der menschlichen Geschichte aneignen und von ihnen berichten werden – und wenn sie sie nur als Hintergrundkulisse für andere, persönlichere Geschichten nutzen. Dies ist ein nicht lösbares Dilemma und man wird darüber zumindest noch so lange streiten, wie es Augenzeugen gibt, die von den wirklichen Geschehnissen erzählen können.
Liest man Werke von Anna Achmatowa oder Lydia Tschukowskaja, so hat man beredte und erschütternde Berichte jener, die zurückblieben und lange nicht wussten, wie es ihren Lieben geht, liest man Waram Schalamow oder natürlich Alexander Solschenyzin, kann man direkte Berichte aus der Hölle der Gulags lesen. Es sich vorstellen kann man nicht. Und genau so scheint es Filipenko zu ergehen. Seine Beschreibungen bleiben oft im Vagen, manchmal wundert man sich, wie schnell seine erzählende alte Dame über einzelne Widrigkeiten hinweggeht. So wirkt dies wie eine Aneinanderreihung angelesener Fakten, doch eine Geschichte, etwas Packendes, entsteht nicht. Das ist oberflächlich, ohne je an den Kern der Dinge zu stoßen, Wahrheiten zu vermitteln.
Was entsteht, wenn der junge Alexander und die alte Tatjana sich aufeinander einlassen, ist dann leider allzu oft Kitsch. Das soll unser Herz erwärmen, das soll uns an die Mitmenschlichkeit, die Menschlichkeit schlechthin erinnern. Was ja ein durchaus ehrenwertes Anliegen ist. Nur entspricht es allzu oft nicht einer Wirklichkeit, in der viele in Russland den alten Zeiten nachtrauern, in der oft genug reine Gleichgültigkeit gegenüber dem Nächsten herrschte und in der die Geschichte gern so zurechtgemodelt wird, wie es gerade passt. Die Abwesenheit dieser Gegenwart aber ist so auffällig, daß sich dem Leser die Frage stellt, was dieses Buch eigentlich bezwecken will? Versöhnung – wenn ja, womit? Soll es eine Allegorie sein auf die Gnade des Vergessens, rote Kreuze hin, rote Kreuze her? Hoffnung vermitteln auf eine Zukunft, in der auch die Gesellschaften der ehemaligen Sowjetunion sich mit sich selbst aussöhnen, wenn sie sich nur ehrlich ihrer Geschichte stellen?
All das mag sein, allein – es reicht nicht. Es ist gut, die eigene Geschichte aufzuarbeiten und es ist vernünftig, sich dieser Geschichte zu stellen. Aber wie so oft bleibt die Frage: Wie? Und: Wer spricht da? Und: Aus welcher Position wird gesprochen. Vielleicht hat dieser Autor sich mit diesem Thema für ein Debut auch einfach übernommen. So kann man gespannt auf weitere Veröffentlichungen seines Werkes sein.
Sasha Filipenko erzählt in seinem Debutroman eine anrührende Geschichte, in der ein junger Mann und eine alte Frau aneinander den Schmerz entdecken. Mitmenschlichkeit und Hilfsbereitschaft in schwierigen Zeiten, das scheint hier das Thema. Und es ist interessant, daß sich in Russland, bzw. Belarus, nun eine junge Generation aufmacht, die Geschichte des eigenen Landes aufzuarbeiten und dabei die zu Tage tretenden Schrecken klar zu benennen.
Denn Tatjana Alexejewa, die den Krieg hindurch ihre Arbeit im Ministerium verrichtet hat, dabei u.a. einige Listen so manipulierte, daß ihr Mann, der in rumänische Kriegsgefangenschaft geriet, nicht mehr auf ihnen auftaucht, da sie weiß, daß unter Stalin den Gefangenen kein gutes Schicksal zuteilwerden sollte, diese Tatjana Alexejewa sollte nach dem Krieg die Härten des Stalinismus am eigenen Leibe erfahren. Zehn Jahre Lagerhaft soll sie antreten. Getrennt vom eigenen Kind, im Ungewissen, ob ihr Mann noch lebt, fristet sie die Jahre im Arbeitslager und hofft auf ein späteres Wiedersehen mit ihrer Familie.
Was leider ebenso auffällt, ist, daß diese junge Generation russischer Autoren offenbar ähnliche Schwierigkeiten hat, das Grauen zu erfassen, wie dies in Deutschland in Bezug auf die Shoah der Fall ist. Filipenko, 1984 in Minsk geboren, denkt sich eine Geschichte aus, in der jemand, der dabei gewesen ist, erzählt. An sich das beste und gängigste Mittel, um von den Säuberungen des Stalinismus, den Härten im Krieg und der Unmenschlichkeit des Gulags zu berichten. Nur: Wie dies eben auch allzu oft im Fall der Beschreibung der Konzentrationslager der Nazis zutrifft, spürt man auch hier, daß das, was Filipenko erzählt, angelesen, bestenfalls aus berufenem Munde gehört wurde. Hier fehlt nicht nur das eigene Erleben, sondern auch eine wirkliche Vorstellung dessen, was die Lager bedeutet haben. Wie sollte ein heute nicht mal Vierzigjähriger dies auch wissen? Nur bleiben diese Schrecken dann in seinem Schreiben blass, fast nebensächlich.
So muß sich die russische Literatur den gleichen Fragen stellen, wie die deutsche Literatur: Wie erzählt man vom Grauen der Geschichte, wenn man es nicht erlebt hat und wenn eine Historisierung einsetzt, die das Geschehene natürlich auch vernebelt, verwässert, unklarer macht? Kann man überhaupt von diesen Erlebnissen berichten? Es gibt eine Fraktion, die dies klar verneint – wie sie auch verneint, den Holocaust bspw. im Film darstellen zu können. Eine andere Fraktion erklärt hingegen, daß es so oder so darauf hinauslaufen werde, daß sich jüngere Autoren und Künstler auch diese düstersten Kapitel der menschlichen Geschichte aneignen und von ihnen berichten werden – und wenn sie sie nur als Hintergrundkulisse für andere, persönlichere Geschichten nutzen. Dies ist ein nicht lösbares Dilemma und man wird darüber zumindest noch so lange streiten, wie es Augenzeugen gibt, die von den wirklichen Geschehnissen erzählen können.
Liest man Werke von Anna Achmatowa oder Lydia Tschukowskaja, so hat man beredte und erschütternde Berichte jener, die zurückblieben und lange nicht wussten, wie es ihren Lieben geht, liest man Waram Schalamow oder natürlich Alexander Solschenyzin, kann man direkte Berichte aus der Hölle der Gulags lesen. Es sich vorstellen kann man nicht. Und genau so scheint es Filipenko zu ergehen. Seine Beschreibungen bleiben oft im Vagen, manchmal wundert man sich, wie schnell seine erzählende alte Dame über einzelne Widrigkeiten hinweggeht. So wirkt dies wie eine Aneinanderreihung angelesener Fakten, doch eine Geschichte, etwas Packendes, entsteht nicht. Das ist oberflächlich, ohne je an den Kern der Dinge zu stoßen, Wahrheiten zu vermitteln.
Was entsteht, wenn der junge Alexander und die alte Tatjana sich aufeinander einlassen, ist dann leider allzu oft Kitsch. Das soll unser Herz erwärmen, das soll uns an die Mitmenschlichkeit, die Menschlichkeit schlechthin erinnern. Was ja ein durchaus ehrenwertes Anliegen ist. Nur entspricht es allzu oft nicht einer Wirklichkeit, in der viele in Russland den alten Zeiten nachtrauern, in der oft genug reine Gleichgültigkeit gegenüber dem Nächsten herrschte und in der die Geschichte gern so zurechtgemodelt wird, wie es gerade passt. Die Abwesenheit dieser Gegenwart aber ist so auffällig, daß sich dem Leser die Frage stellt, was dieses Buch eigentlich bezwecken will? Versöhnung – wenn ja, womit? Soll es eine Allegorie sein auf die Gnade des Vergessens, rote Kreuze hin, rote Kreuze her? Hoffnung vermitteln auf eine Zukunft, in der auch die Gesellschaften der ehemaligen Sowjetunion sich mit sich selbst aussöhnen, wenn sie sich nur ehrlich ihrer Geschichte stellen?
All das mag sein, allein – es reicht nicht. Es ist gut, die eigene Geschichte aufzuarbeiten und es ist vernünftig, sich dieser Geschichte zu stellen. Aber wie so oft bleibt die Frage: Wie? Und: Wer spricht da? Und: Aus welcher Position wird gesprochen. Vielleicht hat dieser Autor sich mit diesem Thema für ein Debut auch einfach übernommen. So kann man gespannt auf weitere Veröffentlichungen seines Werkes sein.
May 2, 2023
อยากเอาสิ่งที่โน้ตๆ ไว้ระหว่างอ่านมาแปะรวมกันให้มันรู้แล้วรู้รอดไป ทั้งที่มีอะไรมากมายอยากบอกอยากเล่า แต่พอถึงเวลาจริงๆ ก็ไม่รู้จะขึ้นต้นด้วยอะไรก่อนอีกแล้ว ต้องบอกเรื่องย่อมั้ย หรือต้องอธิบายความรู้สึกเลย บอกหน่อยเราต้องขายยังไงให้ทุกคนไปตามอ่านเล่มนี้กันเยอะๆ ㅠㅡㅠ
ขึ้นชื่อว่าเป็น historical fiction ก็ไม่รู้ว่ามันจะฟังดูน่ากลัว น่าเบื่อ อ่านยากมั้ย เพราะ perception ที่เรามีต่อนิยายประเภทนี้ (เมื่อก่อน) มันเป็นอย่างงั้น ยิ่งประวัติศาสตร์ประเทศอื่นยิ่งไกลตัว จะเข้าใจมั้ย อ่านรู้เรื่องเหรอวะ แต่พอมาคิดๆ ดู หนังสือในดวงใจเราก็เป็นประเภทนี้เยอะเหมือนกัน และแน่นอนว่าเล่มนี้คือเล่มล่าสุด ไปเลยค่า ไปนั่งจิบไวน์กินหรูอยู่สบายรวมกับเพื่อนๆ บนหิ้ง (เพื่อนๆ = หยัดยืน (ปวศ.อิตาลี) พุทธศักราชอัสดงฯ (ปวศ.ไทย - อันนี้เค้าไม่ได้ออกตัวว่าเป็นนิยายอิงประวัติศาสตร์ แต่สำหรับเรามันอิงชัดอยู่)
เล่มนี้มี background หลักๆ อยู่ในสมัยที่สตาลินเป็นผู้นำโซเวียต เป็นหนังสือที่ว่าด้วยชีวิตของทหารและพลเรือนในช่วงสงครามโดยแท้ ดำเนินเรื่องผ่านบทสนทนาของหญิงชรากับชายหนุ่ม ส่วนใหญ่หญิงชราจะเป็นฝ่ายเล่าเรื่องราวชีวิตของตัวเอง ที่เริ่มจากการเป็นลูก elite ทำงานในกระทรวง ก่อนตกลงสู่จุดต่ำสุด ณ ค่ายกักกันของรัฐบาลในฐานะภรรยา “ศัตรูของประชาชน”
คิดว่าไม่จำเป็นต้องรู้ประวัติศาสตร์รัสเซีย-โซเวียตก็อ่านรู้เรื่อง เพราะภาพความโหดร้ายมันชัดเจนในตัวเองอยู่แล้ว แต่ถ้ารู้ก็จะได้อรรถรสและอินขึ้นมากๆ จะเข้าใจภาพรวมและดีเทลของหลายๆ อย่างขึ้นอีกระดับ (เพราะงั้นแนะนำให้รู้นิดหน่อย 5555 keywords คือ ยุคสตาลิน, ค่ายกูลัก, โซเวียต WWll)
ระหว่างอ่านร้องไห้อยู่ในอก แต่อ่านจบแล้วเหมือนโดนตีกลางแสกหน้า ยิ่งอ่านไปยิ่งเรียนรู้ว่าบางทีความโหดร้ายก็ไม่ได้เป็นเอกฉันท์ มองเหรียญจากคนละฝั่ง ภาพที่เห็นก็ไม่มีวันเหมือนกันไปได้ อดไม่ได้ที่จะเห็นภาพการเมืองไทยซ้อนทับขึ้นมาระหว่างอ่าน โซเวียตชัดเจนว่าเป็นเผด็จการ แต่ไทยที่อ้างว่าประชาธิปไตยทำไมถึงไปเหมือนเขาราวกับแกะ แถมยังย้อนหลังไปเหมือนประเทศที่ล่มสลายไปแล้ว 30 กว่าปี วาทกรรมถอยประเทศเข้าคลองคือไม่เกินจริง ที่น่าเจ็บใจคือก็ยังอุตส่าห์มีคนจำนวนมากที่ยังมองไม่เห็นความจริงนี้ มีคนที่ยังเชื่อแต่สิ่งที่อยากเชื่อ ก็ช่วยไม่ได้นะ เพราะหนังสือสอนเราแล้วไงว่าความโหดร้ายไม่ได้เป็นเอกฉันท์
แพทเทิร์นหนึ่งที่เหมือนกันของประเทศเผด็จการคือการที่มีใครคนหนึ่งตั้งตัวเป็นผู้นำ เป็นพ่อ เป็นที่พึ่ง และเป็นผู้มีพระคุณ เมื่อใดก็ตามที่คุณถูกทำให้เข้าใจว่าเราเป็นหนี้บุญคุณใครสักคนในแผ่นดินนี้ ทั้งที่คนคนนั้นไม่ได้แม้แต่รู้จักหน้าตาหรือชื่อแซ่เราด้วยซ้ำ ตอนนั้นแหละที่คุณจะรู้ว่าตกลงไปในหลุมที่ไม่มีวันขึ้นมาได้แล้ว
แม้จะเป็นหนังสือที่ว่าด้วยสงคราม ความโหดร้าย การเพิกเฉยต่อชีวิตประชาชน การกระทำอันไร้มนุษยธรรม แต่ในระหว่างที่อ่านด้วยความขมขื่นและเจ็บแค้น เราก็พบความอ่อนโยนที่กำลังแบ่งบานขึ้นด้วย พบความเห็นอกเห็นใจที่ค่อยๆ แผ่ขยายออกมา โคตรมหัศจรรย์ที่ยังอุตส่าห์รู้สึก positive ได้ท่ามกลางสถานการณ์แบบนั้น ไม่รู้สิ อาจเพราะมันโหดร้ายมั้ง เลยเข้าอกเข้าใจการกระทำบางอย่างขึ้นมาทั้งที่ในเวลาปกติอาจไม่รู้สึกอะไร
อีกจุดที่ชอบมากๆ คือการเยาะเย้ยพระเจ้าได้อย่างเจ็บแสบ ชอบทุกพารากราฟที่มีการเอ่ยถึงศาสดาผู้เป็นที่พึ่ง แต่กลับช่วยเหลืออะไรทาเทียนาไม่ได้เลย ประเด็นอัลไซเมอร์กับพระเจ้าที่ทาเทียนาพูดทิ้งท้ายก่อนจบเป็นหนึ่งใน best scene สำหรับเรา อ่านจบบรรทัดแล้วค้างเหมือนโดนหมัดน็อก เหมือนถูกชัตดาวน์สมอง
คิดว่าประเด็นการมองพระเจ้ากับมองผู้นำมันคล้ายๆ กันเลยคือ คนจะเชื่อหรือไม่เชื่อ ศรัทธาหรือไม่ศรัทธา มันขึ้นอยู่กับว่าจะมองจากเหรียญฝั่งไหน ถูกปฏิบัติมาแบบไหน ถูกป้อนข้อมูลมายังไง คนที่ถูกสอนให้เชื่อในพระเจ้า/ผู้นำ ก็อาจจะเชื่อตามไปโดยไม่คิดอะไร เพราะไม่เคยถูกสาดความ unfair ใส่ กับอีกคนที่เคยเชื่อหรือไม่เคยเชื่อ ก็อาจไร้สิ้นศรัทธาเพราะพบเจอกับตัวแล้วว่าทุกสิ่งทุกอย่างแม่งไม่แฟร์กับกูเลยนี่หว่า ไม่มีอะไรที่เชื่อถือและยึดเหนี่ยวได้จริงเลยสักอย่างเดียว เมื่อเอื้อมมือคว้าไปแล้วไม่เจอสิ่งใดให้เกาะเกี่ยวนั่นแหละ ที่จะพบว่าความศรัทธามันอาจไม่มีอยู่จริง
พูดได้เต็มปากว่าที่ชอบขนาดนี้เพราะขยี้ประเด็นเก่งมาก ไม่ละทิ้งอะไรเลย ปูอะไรไว้ตามเก็บได้หมด ขยี้ทุกอย่างแหลกละเอียด และขยี้อย่างถูกที่ถูกเวลา ขยี้จนอยากยกมือไหว้แล้วบอกว่าพอเถอะ
สุดท้ายคือเพิ่งจะเข้าใจชื่อเรื่องอย่างถ่องแท้ตอนใกล้จบ แม่งแบบจีเนียสสสสสสสสสสสสส กราบคนคิดชื่อไทย โคตรสุดๆๆ เก่งมาก ซ่อนความหมายได้ลึกซึ้งและแยบยล ครอบคลุมเรื่องราวทั้งเรื่องได้เลย **สปอยล์เรื่องความหมายชื่อ ใครไม่ซีอ่านได้ค่ะ เพราะจริงๆ มันก็เป็น fact หนึ่งที่เกิดขึ้นจริงแหละ** กา(กบาทสี)ชาด = ปฏิเสธกาชาด = ปฏิเสธการช่วยเหลือประชาชน ดิชั้นร่ำไห้ ฮืออออออออออออออ ไลบรารีเฮาส์เก่งอะ
ดีใจที่ได้มาอ่านทั้งๆ ที่ตอนแรกเอาออกจาก wishlist ไปแล้ว (ตีมือตัวเองสิบที 😔) ขอบคุณที่มีโปร 4 เล่มลด 20% ในวันนั้นเลยเดินไปหยิบเล่มนี้มาเพิ่มเพราะไม่รู้จะซื้ออะไร ขอบคุณๆๆๆ ทุกอย่างทุกกระบวนการที่ประกอบสร้างหนังสือเล่มนี้ให้มาอยู่ในมือเรา
ขึ้นชื่อว่าเป็น historical fiction ก็ไม่รู้ว่ามันจะฟังดูน่ากลัว น่าเบื่อ อ่านยากมั้ย เพราะ perception ที่เรามีต่อนิยายประเภทนี้ (เมื่อก่อน) มันเป็นอย่างงั้น ยิ่งประวัติศาสตร์ประเทศอื่นยิ่งไกลตัว จะเข้าใจมั้ย อ่านรู้เรื่องเหรอวะ แต่พอมาคิดๆ ดู หนังสือในดวงใจเราก็เป็นประเภทนี้เยอะเหมือนกัน และแน่นอนว่าเล่มนี้คือเล่มล่าสุด ไปเลยค่า ไปนั่งจิบไวน์กินหรูอยู่สบายรวมกับเพื่อนๆ บนหิ้ง (เพื่อนๆ = หยัดยืน (ปวศ.อิตาลี) พุทธศักราชอัสดงฯ (ปวศ.ไทย - อันนี้เค้าไม่ได้ออกตัวว่าเป็นนิยายอิงประวัติศาสตร์ แต่สำหรับเรามันอิงชัดอยู่)
เล่มนี้มี background หลักๆ อยู่ในสมัยที่สตาลินเป็นผู้นำโซเวียต เป็นหนังสือที่ว่าด้วยชีวิตของทหารและพลเรือนในช่วงสงครามโดยแท้ ดำเนินเรื่องผ่านบทสนทนาของหญิงชรากับชายหนุ่ม ส่วนใหญ่หญิงชราจะเป็นฝ่ายเล่าเรื่องราวชีวิตของตัวเอง ที่เริ่มจากการเป็นลูก elite ทำงานในกระทรวง ก่อนตกลงสู่จุดต่ำสุด ณ ค่ายกักกันของรัฐบาลในฐานะภรรยา “ศัตรูของประชาชน”
คิดว่าไม่จำเป็นต้องรู้ประวัติศาสตร์รัสเซีย-โซเวียตก็อ่านรู้เรื่อง เพราะภาพความโหดร้ายมันชัดเจนในตัวเองอยู่แล้ว แต่ถ้ารู้ก็จะได้อรรถรสและอินขึ้นมากๆ จะเข้าใจภาพรวมและดีเทลของหลายๆ อย่างขึ้นอีกระดับ (เพราะงั้นแนะนำให้รู้นิดหน่อย 5555 keywords คือ ยุคสตาลิน, ค่ายกูลัก, โซเวียต WWll)
ระหว่างอ่านร้องไห้อยู่ในอก แต่อ่านจบแล้วเหมือนโดนตีกลางแสกหน้า ยิ่งอ่านไปยิ่งเรียนรู้ว่าบางทีความโหดร้ายก็ไม่ได้เป็นเอกฉันท์ มองเหรียญจากคนละฝั่ง ภาพที่เห็นก็ไม่มีวันเหมือนกันไปได้ อดไม่ได้ที่จะเห็นภาพการเมืองไทยซ้อนทับขึ้นมาระหว่างอ่าน โซเวียตชัดเจนว่าเป็นเผด็จการ แต่ไทยที่อ้างว่าประชาธิปไตยทำไมถึงไปเหมือนเขาราวกับแกะ แถมยังย้อนหลังไปเหมือนประเทศที่ล่มสลายไปแล้ว 30 กว่าปี วาทกรรมถอยประเทศเข้าคลองคือไม่เกินจริง ที่น่าเจ็บใจคือก็ยังอุตส่าห์มีคนจำนวนมากที่ยังมองไม่เห็นความจริงนี้ มีคนที่ยังเชื่อแต่สิ่งที่อยากเชื่อ ก็ช่วยไม่ได้นะ เพราะหนังสือสอนเราแล้วไงว่าความโหดร้ายไม่ได้เป็นเอกฉันท์
แพทเทิร์นหนึ่งที่เหมือนกันของประเทศเผด็จการคือการที่มีใครคนหนึ่งตั้งตัวเป็นผู้นำ เป็นพ่อ เป็นที่พึ่ง และเป็นผู้มีพระคุณ เมื่อใดก็ตามที่คุณถูกทำให้เข้าใจว่าเราเป็นหนี้บุญคุณใครสักคนในแผ่นดินนี้ ทั้งที่คนคนนั้นไม่ได้แม้แต่รู้จักหน้าตาหรือชื่อแซ่เราด้วยซ้ำ ตอนนั้นแหละที่คุณจะรู้ว่าตกลงไปในหลุมที่ไม่มีวันขึ้นมาได้แล้ว
แม้จะเป็นหนังสือที่ว่าด้วยสงคราม ความโหดร้าย การเพิกเฉยต่อชีวิตประชาชน การกระทำอันไร้มนุษยธรรม แต่ในระหว่างที่อ่านด้วยความขมขื่นและเจ็บแค้น เราก็พบความอ่อนโยนที่กำลังแบ่งบานขึ้นด้วย พบความเห็นอกเห็นใจที่ค่อยๆ แผ่ขยายออกมา โคตรมหัศจรรย์ที่ยังอุตส่าห์รู้สึก positive ได้ท่ามกลางสถานการณ์แบบนั้น ไม่รู้สิ อาจเพราะมันโหดร้ายมั้ง เลยเข้าอกเข้าใจการกระทำบางอย่างขึ้นมาทั้งที่ในเวลาปกติอาจไม่รู้สึกอะไร
อีกจุดที่ชอบมากๆ คือการเยาะเย้ยพระเจ้าได้อย่างเจ็บแสบ ชอบทุกพารากราฟที่มีการเอ่ยถึงศาสดาผู้เป็นที่พึ่ง แต่กลับช่วยเหลืออะไรทาเทียนาไม่ได้เลย ประเด็นอัลไซเมอร์กับพระเจ้าที่ทาเทียนาพูดทิ้งท้ายก่อนจบเป็นหนึ่งใน best scene สำหรับเรา อ่านจบบรรทัดแล้วค้างเหมือนโดนหมัดน็อก เหมือนถูกชัตดาวน์สมอง
คิดว่าประเด็นการมองพระเจ้ากับมองผู้นำมันคล้ายๆ กันเลยคือ คนจะเชื่อหรือไม่เชื่อ ศรัทธาหรือไม่ศรัทธา มันขึ้นอยู่กับว่าจะมองจากเหรียญฝั่งไหน ถูกปฏิบัติมาแบบไหน ถูกป้อนข้อมูลมายังไง คนที่ถูกสอนให้เชื่อในพระเจ้า/ผู้นำ ก็อาจจะเชื่อตามไปโดยไม่คิดอะไร เพราะไม่เคยถูกสาดความ unfair ใส่ กับอีกคนที่เคยเชื่อหรือไม่เคยเชื่อ ก็อาจไร้สิ้นศรัทธาเพราะพบเจอกับตัวแล้วว่าทุกสิ่งทุกอย่างแม่งไม่แฟร์กับกูเลยนี่หว่า ไม่มีอะไรที่เชื่อถือและยึดเหนี่ยวได้จริงเลยสักอย่างเดียว เมื่อเอื้อมมือคว้าไปแล้วไม่เจอสิ่งใดให้เกาะเกี่ยวนั่นแหละ ที่จะพบว่าความศรัทธามันอาจไม่มีอยู่จริง
พูดได้เต็มปากว่าที่ชอบขนาดนี้เพราะขยี้ประเด็นเก่งมาก ไม่ละทิ้งอะไรเลย ปูอะไรไว้ตามเก็บได้หมด ขยี้ทุกอย่างแหลกละเอียด และขยี้อย่างถูกที่ถูกเวลา ขยี้จนอยากยกมือไหว้แล้วบอกว่าพอเถอะ
สุดท้ายคือเพิ่งจะเข้าใจชื่อเรื่องอย่างถ่องแท้ตอนใกล้จบ แม่งแบบจีเนียสสสสสสสสสสสสส กราบคนคิดชื่อไทย โคตรสุดๆๆ เก่งมาก ซ่อนความหมายได้ลึกซึ้งและแยบยล ครอบคลุมเรื่องราวทั้งเรื่องได้เลย **สปอยล์เรื่องความหมายชื่อ ใครไม่ซีอ่านได้ค่ะ เพราะจริงๆ มันก็เป็น fact หนึ่งที่เกิดขึ้นจริงแหละ** กา(กบาทสี)ชาด = ปฏิเสธกาชาด = ปฏิเสธการช่วยเหลือประชาชน ดิชั้นร่ำไห้ ฮืออออออออออออออ ไลบรารีเฮาส์เก่งอะ
ดีใจที่ได้มาอ่านทั้งๆ ที่ตอนแรกเอาออกจาก wishlist ไปแล้ว (ตีมือตัวเองสิบที 😔) ขอบคุณที่มีโปร 4 เล่มลด 20% ในวันนั้นเลยเดินไปหยิบเล่มนี้มาเพิ่มเพราะไม่รู้จะซื้ออะไร ขอบคุณๆๆๆ ทุกอย่างทุกกระบวนการที่ประกอบสร้างหนังสือเล่มนี้ให้มาอยู่ในมือเรา
August 29, 2023
เราอ่านเล่มนี้พร้อมๆ กับ หยัดยืน เลยทำให้เห็นประวัติศาสตร์ของคนต่อสู้กับเผด็จการสองมุม ในหยัดยืนคือมุมของชาวบ้านตัวเล็กๆ เป็นมุมมองแบบคนธรรมดาทั่วไป ในขณะที่กากบาทสีชาดเป็นมุมมองคนในที่ต่อสู้กับเผด็จการ เป็นการต่อสู้ของคนตัวเล็กๆ เหมือนกันแต่ความขมและกล้ำกลืนต่างกันมาก เพราะคนในระบบอย่างทาเทียน่า แม้จะบอกว่า "ใน" แต่ก็ไม่ได้เป็นนัยยะถึงใกล้ชิดกับสตาลินอะไรแต่อย่างใด (บรรบทยายถึงสตาลินว่าเคยเห็นหน้านับครั้งได้นี่ก็เป็นการบ่งบอกแล้วว่าตำแหน่งที่ทาเทียน่าได้ในกาชาดนั้นไม่มีนัยอะไรเลย) แต่ถึงอย่างนั้นการกระทำของทาเทียน่าที่พอจะสู้ได้ก็ทำให้เธอเกิดความ paradox ในใจ ว่าสิ่งที่ทำมันใช่มั้ย ถูกมั้ย แต่ ณ เวลานั้นสิ่งที่คิดคือ จะรอดมั้ยมากกว่า
เผด็จการเป็นอะไรที่บัดซบมากๆ มีความอิหยังวะมากๆ จับกุมคนไปแบบ อะไร้! และมีการขออภัยโทษ อ้อ ไม่ใช่ๆ ท่ดๆ เหมือนขอโทษทีหลังว่าที่ทำไปตอนนั้นน่ะโทษทีนะ จะปล่อยตัวให้แล้วกัน คือ มึง โอโห มันโมโห มันเหมือนประเทศ T ที่ตอนนี้ก็ยังเป็นอยู่ แต่รัสเซียเป็นมาแล้ว (ตอนนี้ยังเป็นอยู่ปะ) แต่แม่งอ่านแล้วได้แต่แค่นหัวเราะ คือมันทำอะไรไม่ได้จริงๆ มันแค้นแทนทาเทียน่าไปทุกอย่าง
เนื่องจากเล่มนี้เล่าประวัติศาสตร์รัสเซียอย่างย่นย่อ และพูดถึงช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่งและสอง แถมประวัติศาสตร์อย่างคร่าวในรัสเซียอีก ทั้งหมดที่ว่ามาไม่ทำให้คนอ่อนประวัติศาสตร์ชาติรัสเซียงงอะไรแต่อย่างใด จอยได้ตามสบาย อ่านง่าย อาจจะมีช่วงเบลอๆ มั่งเวลาเล่าจดหมาย อันนั้นเราก็อ่านแบบเบลอๆ ไป โดยวิธีการเล่าของเล่มนี้คือสลับอดีตอันขมขื่นของทาเทียน่า พูดว่าขมขื่นแต่เวลาทาเทียน่าเล่าแม่งตลกชิบหาย ยายแกนับว่าแซ่บมากในสมัยรุ่นๆ คือไม่ต้องกังวลว่ามันจะระทมขนาดนั้นด้วยภาษา เพราะเนื้อหามันตรอมจัดอยู่ละ ภาษาที่เล่าเลยไม่จำเป็นต้องฟูมฟาย
ในส่วนวิธีการเล่า ตอนแรกเราก็นั่งคิดอยู่นานมากว่า ทำไมเรื่องนี้ไม่เล่าเป็นเส้นตรง แต่ต้องตัดสลับฉากเรื่องของทาเทียน่า (คุณยายอัลไซเมอร์) กับบักหนุ่มชาซา (ผู้ย้ายมาใหม่วัยสามสิบ) ซึ่งจะเล่าเป็นเส้นตรง (คือตามไทม์ไลน์ไม่ได้เล่ากระโดดไปมา) แบบเรื่อง หยัดยืน ก็ได้ แต่ไม่ทำ พออ่านจบอะคิดไม่ออก ผ่านมาสักหลายวันถึงเพิ่งสำเหนียกได้ว่า เพราะเรื่องทาเทียน่ามันโศกเกินไป มันคือคนที่มีความหวัง ความหวัง ความหวัง หวังว่าวันนึงชีวิตจะดีขึ้น หวังว่าวันนึงจะได้เจอลูก หวังว่าวันนึงจะได้เจอผัว หวังว่าวันนึงจะได้กลับมาอยู่ด้วยกัน หวังว่าวันนึงจะได้ไถ่บาป แล้วความหวังก็มลายหายไปพร้อมกับสงครามที่จบ พอเวลาล่วงเลยผ่านไปดันเป็นอัลไซเมอร์อีก มันหมายถึงทาเทียน่าจะลืมเรื่องราวที่ผ่านมาแล้วหรือเปล่า คำตอบคือ เปล่า มีชาซาอยู่ ชาซาที่เหมือนจะสิ้นหวังแล้ว แต่ยังมีความหวังอยู่ มีลูกอยู่ และยังมีเรื่องราวของทาเทียน่าที่แบกรับเพิ่มอยู่ มันเลยเป็นเหตุผลที่ทำให้เรื่องนี้ไม่ได้เล่าแบบเส้นตรง แต่เล่าสลับฉากเพื่อย้ำถึงประวัติศาสตร์ที่หลายคนพยายามจะบิดเบือน จะลบมัน จะทำให้มันจางหายไปกับกาลเวลา แต่ไม่ มันไม่เคยหาย มันจะอยู่ต่อไปเพื่อให้คนรุ่นใหม่ไม่ทำซ้ำ เพื่อให้อนาคตมันดีกว่าเดิม เราเลยคิดว่าการเล่าเรื่อง กา(กบาทสี)ชาด ฉลาดมากๆๆๆๆๆๆๆ
เหมือนว่าการเล่าเรื่องฝั่งซาชาจะมาเบรกความทุกข์ตรอมของทาเทียน่าหรอ อ้อ เปล่า เหมือนมาซ้ำเติมชีวิตคนโศกๆ สองคนเผอิญมาเจอกันในอพาร์มเม้นต์เฉยๆ น่ะ อารมณ์คนละเจนแต่เราจอยกันได้อะไรแบบนี้ 55555
ใดๆ ก็ตาม กา(กบาทสี)ชาด เป็นอีกหนึ่งเล่มที่เราจัด top 10 ในใจ ใครที่กังวลว่าไม่คุ้นเคยประวัติศาสตร์รัสเซียเล่มนี้เป็นอีกเล่มที่อยากเชียร์ให้เริ่มอ่าน วิธีการเล่าง่าย สั้น กระชับ กระแทกใจ และตลกหน้าตาย แนะนำ
เผด็จการเป็นอะไรที่บัดซบมากๆ มีความอิหยังวะมากๆ จับกุมคนไปแบบ อะไร้! และมีการขออภัยโทษ อ้อ ไม่ใช่ๆ ท่ดๆ เหมือนขอโทษทีหลังว่าที่ทำไปตอนนั้นน่ะโทษทีนะ จะปล่อยตัวให้แล้วกัน คือ มึง โอโห มันโมโห มันเหมือนประเทศ T ที่ตอนนี้ก็ยังเป็นอยู่ แต่รัสเซียเป็นมาแล้ว (ตอนนี้ยังเป็นอยู่ปะ) แต่แม่งอ่านแล้วได้แต่แค่นหัวเราะ คือมันทำอะไรไม่ได้จริงๆ มันแค้นแทนทาเทียน่าไปทุกอย่าง
เนื่องจากเล่มนี้เล่าประวัติศาสตร์รัสเซียอย่างย่นย่อ และพูดถึงช่วงสงครามโลกครั้งที่หนึ่งและสอง แถมประวัติศาสตร์อย่างคร่าวในรัสเซียอีก ทั้งหมดที่ว่ามาไม่ทำให้คนอ่อนประวัติศาสตร์ชาติรัสเซียงงอะไรแต่อย่างใด จอยได้ตามสบาย อ่านง่าย อาจจะมีช่วงเบลอๆ มั่งเวลาเล่าจดหมาย อันนั้นเราก็อ่านแบบเบลอๆ ไป โดยวิธีการเล่าของเล่มนี้คือสลับอดีตอันขมขื่นของทาเทียน่า พูดว่าขมขื่นแต่เวลาทาเทียน่าเล่าแม่งตลกชิบหาย ยายแกนับว่าแซ่บมากในสมัยรุ่นๆ คือไม่ต้องกังวลว่ามันจะระทมขนาดนั้นด้วยภาษา เพราะเนื้อหามันตรอมจัดอยู่ละ ภาษาที่เล่าเลยไม่จำเป็นต้องฟูมฟาย
ในส่วนวิธีการเล่า ตอนแรกเราก็นั่งคิดอยู่นานมากว่า ทำไมเรื่องนี้ไม่เล่าเป็นเส้นตรง แต่ต้องตัดสลับฉากเรื่องของทาเทียน่า (คุณยายอัลไซเมอร์) กับบักหนุ่มชาซา (ผู้ย้ายมาใหม่วัยสามสิบ) ซึ่งจะเล่าเป็นเส้นตรง (คือตามไทม์ไลน์ไม่ได้เล่ากระโดดไปมา) แบบเรื่อง หยัดยืน ก็ได้ แต่ไม่ทำ พออ่านจบอะคิดไม่ออก ผ่านมาสักหลายวันถึงเพิ่งสำเหนียกได้ว่า เพราะเรื่องทาเทียน่ามันโศกเกินไป มันคือคนที่มีความหวัง ความหวัง ความหวัง หวังว่าวันนึงชีวิตจะดีขึ้น หวังว่าวันนึงจะได้เจอลูก หวังว่าวันนึงจะได้เจอผัว หวังว่าวันนึงจะได้กลับมาอยู่ด้วยกัน หวังว่าวันนึงจะได้ไถ่บาป แล้วความหวังก็มลายหายไปพร้อมกับสงครามที่จบ พอเวลาล่วงเลยผ่านไปดันเป็นอัลไซเมอร์อีก มันหมายถึงทาเทียน่าจะลืมเรื่องราวที่ผ่านมาแล้วหรือเปล่า คำตอบคือ เปล่า มีชาซาอยู่ ชาซาที่เหมือนจะสิ้นหวังแล้ว แต่ยังมีความหวังอยู่ มีลูกอยู่ และยังมีเรื่องราวของทาเทียน่าที่แบกรับเพิ่มอยู่ มันเลยเป็นเหตุผลที่ทำให้เรื่องนี้ไม่ได้เล่าแบบเส้นตรง แต่เล่าสลับฉากเพื่อย้ำถึงประวัติศาสตร์ที่หลายคนพยายามจะบิดเบือน จะลบมัน จะทำให้มันจางหายไปกับกาลเวลา แต่ไม่ มันไม่เคยหาย มันจะอยู่ต่อไปเพื่อให้คนรุ่นใหม่ไม่ทำซ้ำ เพื่อให้อนาคตมันดีกว่าเดิม เราเลยคิดว่าการเล่าเรื่อง กา(กบาทสี)ชาด ฉลาดมากๆๆๆๆๆๆๆ
เหมือนว่าการเล่าเรื่องฝั่งซาชาจะมาเบรกความทุกข์ตรอมของทาเทียน่าหรอ อ้อ เปล่า เหมือนมาซ้ำเติมชีวิตคนโศกๆ สองคนเผอิญมาเจอกันในอพาร์มเม้นต์เฉยๆ น่ะ อารมณ์คนละเจนแต่เราจอยกันได้อะไรแบบนี้ 55555
ใดๆ ก็ตาม กา(กบาทสี)ชาด เป็นอีกหนึ่งเล่มที่เราจัด top 10 ในใจ ใครที่กังวลว่าไม่คุ้นเคยประวัติศาสตร์รัสเซียเล่มนี้เป็นอีกเล่มที่อยากเชียร์ให้เริ่มอ่าน วิธีการเล่าง่าย สั้น กระชับ กระแทกใจ และตลกหน้าตาย แนะนำ
February 23, 2020
Ein tolles Debüt! Hat mir sehr gut gefallen! Die perfekte Mischung aus russischer Geschichte und ganz tiefen menschlichen Einblicken! Mein Lieblingszitat:
S. 133:
„Stell dich doch nicht so an! Wein doch einfach! Wenn man euch Jungs nicht von Anfang an verbieten würde zu weinen, dann ginge es auf dieser Welt viel harmonischer und freundlicher zu.“
S. 133:
„Stell dich doch nicht so an! Wein doch einfach! Wenn man euch Jungs nicht von Anfang an verbieten würde zu weinen, dann ginge es auf dieser Welt viel harmonischer und freundlicher zu.“
March 29, 2022
Den mest gripande bok jag läst på länge. Riktigt vacker, inte ett öga torrt.
February 26, 2024
Sasha busca un nuevo comienzo mudándose a un nuevo departamento en Minsk. Y allí se topará desde el comienzo con su vecina, la anciana Tatiana Alexseievna, quien para comenzar la conversación le anuncia que ha comenzado a perder la memoria, por padecer Alzheimer. Esto inicia una serie de diálogos en los que cada uno comparte su historia, en especial Tatiana, antes de entrar al olvido.
El relato de Tatiana es la historia del siglo XX de Rusia (y la URSS), en el que transmite el clima de permanente incertidumbre visto desde una secretaria que trabaja en los Servicios de Información. La segunda Guerra Mundial, las purgas stalinistas, los gulag, las sospechas y delaciones. Y la frustración frente a la negativa de los reiterados de la Cruz Roja Internacional para mejorar la situación de los prisioneros de guerra (entre los cuales se encuentra el marido de Tatiana).
"En mitad del campo se erguía una cruz. Hecha con dos tuberías soldadas, desconchadas y carcomidas por el óxido, la cruz parecía roja. Y cuando el viento empezó a soplar, la cruz resonó y se convirtió en un instrumento de música. La cruz cantaba sobre el pasado y el futuro, sobre la muerte y el desespero, sobre el recuerdo y la reconciliación."
La novela me ha aportado un poco en torno a estos temas (las hay mejores), y ha quedado en un segundo plano la historia de Sasha, que aunque no llega a ese nivel de dramatismo, hubiera querido profundizar más; me pareció más interesante, y sobre todo vigente, y con un futuro incierto.
Una novela correcta, aunque me pareció que no logró construir una historia única en torno a las vidas de los dos personajes.
Aleksandar (Sasha) Filipenko nació en Bielorrusia en 1984; es escritor, periodista y guionista satírico.
El relato de Tatiana es la historia del siglo XX de Rusia (y la URSS), en el que transmite el clima de permanente incertidumbre visto desde una secretaria que trabaja en los Servicios de Información. La segunda Guerra Mundial, las purgas stalinistas, los gulag, las sospechas y delaciones. Y la frustración frente a la negativa de los reiterados de la Cruz Roja Internacional para mejorar la situación de los prisioneros de guerra (entre los cuales se encuentra el marido de Tatiana).
"En mitad del campo se erguía una cruz. Hecha con dos tuberías soldadas, desconchadas y carcomidas por el óxido, la cruz parecía roja. Y cuando el viento empezó a soplar, la cruz resonó y se convirtió en un instrumento de música. La cruz cantaba sobre el pasado y el futuro, sobre la muerte y el desespero, sobre el recuerdo y la reconciliación."
La novela me ha aportado un poco en torno a estos temas (las hay mejores), y ha quedado en un segundo plano la historia de Sasha, que aunque no llega a ese nivel de dramatismo, hubiera querido profundizar más; me pareció más interesante, y sobre todo vigente, y con un futuro incierto.
Una novela correcta, aunque me pareció que no logró construir una historia única en torno a las vidas de los dos personajes.
Aleksandar (Sasha) Filipenko nació en Bielorrusia en 1984; es escritor, periodista y guionista satírico.
August 31, 2024
First published in Minsk in 2018, Filipenko’s novel features two main characters, 30 year old Sasha, a soccer referee who lives with his young daughter, and 90 year old Tatiana Alexeyevna who is in the early stages of dementia. Sasha moves into the apartment next to Tatiana's and gets to meet her when she is painting red crosses in the corridor, to enable her to remember the way home. Initially Sasha has no time to chat, but that soon changes as Tatiana begins her story.
Enlisted by the Soviets as a typist she witnessed Stalin’s mass purges in the Great Terror of 1937. During the war her husband disappears, to turn up on a list of captured troops she is asked to type. In a matter of months, she herself ends up in the Gulag.
In 200 pages Filipenko covers the history of Belorus from the 1930s to the early 2000s, from Stalin to Lukashenko. The parallels are made clear, during the Second World War the Belorusians were trapped, half a million killed fighting for Stalin, while tens of thousands supported the Nazis. Today Putin tells the Belorusians that they share a common fate with the Russians, and a novelist, Filipenko, is one of the voices of dissent.
At one point Tatiana says “Dehumanization takes only a second” and that she could never denounce anyone. Sasha responds..
This is an exceptional novel, and one that deserves more prominence than it has received since its publication.
Enlisted by the Soviets as a typist she witnessed Stalin’s mass purges in the Great Terror of 1937. During the war her husband disappears, to turn up on a list of captured troops she is asked to type. In a matter of months, she herself ends up in the Gulag.
In 200 pages Filipenko covers the history of Belorus from the 1930s to the early 2000s, from Stalin to Lukashenko. The parallels are made clear, during the Second World War the Belorusians were trapped, half a million killed fighting for Stalin, while tens of thousands supported the Nazis. Today Putin tells the Belorusians that they share a common fate with the Russians, and a novelist, Filipenko, is one of the voices of dissent.
At one point Tatiana says “Dehumanization takes only a second” and that she could never denounce anyone. Sasha responds..
If humans have really accomplished anything, it’s the ability to negotiate with their own conscience.
This is an exceptional novel, and one that deserves more prominence than it has received since its publication.
July 17, 2023
‘Red Crosses’ by Sasha Filipenko is a sad sad novel. Why so sad? Because the two main characters, ninety-year-old Tatyana Alexeyevna and twenty-nine year-old Alexander, “Sasha”, suffer personal tragedies which are unendurable. Yet they decide to continue on with their lives, putting one foot forward after another. They meet when Sasha buys an apartment in a four-story building. Next door is the apartment of Tatyana.
Tatyana is suffering from Alzheimer’s. She is trying very very hard to remember her past, so she talks a lot. Sasha is trying very very hard to forget his past. He is extremely annoyed by Tatyana’s efforts to talk to him. He had reluctantly made her acquaintance after she painted a red cross on his door shortly after he moved in. She explained to him about her Alzheimer’s, and how the red crosses help her to remember how to get to her apartment on the fourth floor. Although he has little interest in her at first, he is a polite man. So he allows her to talk to him, to invite him to her apartment for tea and to tell him about her life.
Tatyana Alexeyevna was born in London in 1910 to educated parents. Her father, Alexey Alexeyevich Bely decided to return to Russia with his wife and daughter in 1919. He was convinced the communists were going to reshape the world and Russia towards a better future. After the family relocated to Moscow, Alexey made constant trips to Europe for the new Russian government to do business, get contracts, make contacts. He died of pneumonia in 1929, but before then he managed to get his daughter Tatyana enrolled into university.
She completed her first year of uni, and happened to learn how to type to complete her classroom assignments. She also could speak several languages having lived in a lot of places in Europe because of her father’s activities. Because of her language skill, and primarily because she knew how to type, she was approached by the NKID (The People’s Commissariat of Foreign Affairs) and offered a job. The job involves translating and typing up all kinds of documents from European correspondents.
Tatyana marries in 1934 to Lyosha, who was an architect. They have a girl. Lyosha also helped out at the Pompolit, the Moscow Committee of the Political Red Cross. The organization collected money for the care of convicts. It lasted until 1938 when it was closed. The Stalin purges, the Red Terror which began in 1937, disappeared millions of Soviet citizens into the Gulag system of prisons and labor camps. Stalin had no interest in protecting any Soviet citizen, or any humanitarian organization connected to the International Committee of the Red Cross.
World War II began. Lyosha was conscripted, was given the assignment of blowing up bridges, but he was captured and taken prisoner. Stalin had a belief that loyal Soviet soldiers would kill themselves rather than be maintained as prisoners in a foreign camp. If Soviet soldiers allowed themselves to be taken as prisoners, they were automatically deemed to be disloyal to the Soviet Union. Stalin had all returned ex-imprisoned Soviet soldiers shot as traitors when the war ended.
During the war, the Red Cross attempted to convince the Soviet Union, along with all of the other combatant countries, to exchange information about captured soldiers who were being held in prison camps, as well as participate in treating captured soldiers humanely according to a list of accepted practices. Many countries agreed to permit the Red Cross to enter and survey prisoners’ camps.
Tatyana, as part of her job, saw many many letters from the International Red Cross entreating the Soviets for information about the prisoners the Soviet Union may have been holding. The Red Cross also sent prisoner lists. She lived in extreme fear and hope of seeing a prisoner list from another country with her husband’s name. The Soviet Union refused to participate, however. Stalin had no interest in humane treatment of anyone’s soldiers, including those who fought for the Soviet Union.
Tatyana was arrested in 1945, tortured and raped for two weeks, and then she was sentenced to a work camp for ten years. Her daughter, then five years old, was sent to an orphanage. It would be decades before Tatyana knew what happened to her husband and her daughter.
Eventually, Sasha shares his story. He has an infant daughter. She is temporarily living with his mother and stepfather while he sets up the new apartment. He considers his stepfather a moron because he is a Soviet nationalist. The stepfather doesn’t believe the Gulag existed. However, Sasha is in mourning for his wife and someone must take care of his daughter for awhile. He feels his past is too painful to discuss or think about. He wants to forget the past. But as he becomes aware of Tatyana’s past, and the horrors she survived, he speaks of his personal losses to people and his family, including Tatyana, whom he now deeply respects. If it wasn’t for his little baby, he feels he couldn’t bear up under the loss of his wife, or move on into the future. How on earth did Tatyana survive? Is remembering the past a good thing or bad?
Through the thoughts and histories of several characters, readers discover the diversity of Russian viewpoints.
‘Red Crosses’ is a heartbreaking literary novel. Although originally written in Russian, it has been translated into English by Brian James Baer and Ellen Vayner. The author has included genuine documents. It is a short read, but the story of Stalin’s Soviet Union did not need much exposition by the author for the awful story to be told. For those readers who are unaware of Russia’s very sad history, I recommend this excellent, if sad, novel. Literary reads often glitter coldly with virtuoso writing displays, but this book is not that at all. It is a quiet book of despair with a glimmer of hope for the future.
Tatyana is suffering from Alzheimer’s. She is trying very very hard to remember her past, so she talks a lot. Sasha is trying very very hard to forget his past. He is extremely annoyed by Tatyana’s efforts to talk to him. He had reluctantly made her acquaintance after she painted a red cross on his door shortly after he moved in. She explained to him about her Alzheimer’s, and how the red crosses help her to remember how to get to her apartment on the fourth floor. Although he has little interest in her at first, he is a polite man. So he allows her to talk to him, to invite him to her apartment for tea and to tell him about her life.
Tatyana Alexeyevna was born in London in 1910 to educated parents. Her father, Alexey Alexeyevich Bely decided to return to Russia with his wife and daughter in 1919. He was convinced the communists were going to reshape the world and Russia towards a better future. After the family relocated to Moscow, Alexey made constant trips to Europe for the new Russian government to do business, get contracts, make contacts. He died of pneumonia in 1929, but before then he managed to get his daughter Tatyana enrolled into university.
She completed her first year of uni, and happened to learn how to type to complete her classroom assignments. She also could speak several languages having lived in a lot of places in Europe because of her father’s activities. Because of her language skill, and primarily because she knew how to type, she was approached by the NKID (The People’s Commissariat of Foreign Affairs) and offered a job. The job involves translating and typing up all kinds of documents from European correspondents.
Tatyana marries in 1934 to Lyosha, who was an architect. They have a girl. Lyosha also helped out at the Pompolit, the Moscow Committee of the Political Red Cross. The organization collected money for the care of convicts. It lasted until 1938 when it was closed. The Stalin purges, the Red Terror which began in 1937, disappeared millions of Soviet citizens into the Gulag system of prisons and labor camps. Stalin had no interest in protecting any Soviet citizen, or any humanitarian organization connected to the International Committee of the Red Cross.
World War II began. Lyosha was conscripted, was given the assignment of blowing up bridges, but he was captured and taken prisoner. Stalin had a belief that loyal Soviet soldiers would kill themselves rather than be maintained as prisoners in a foreign camp. If Soviet soldiers allowed themselves to be taken as prisoners, they were automatically deemed to be disloyal to the Soviet Union. Stalin had all returned ex-imprisoned Soviet soldiers shot as traitors when the war ended.
During the war, the Red Cross attempted to convince the Soviet Union, along with all of the other combatant countries, to exchange information about captured soldiers who were being held in prison camps, as well as participate in treating captured soldiers humanely according to a list of accepted practices. Many countries agreed to permit the Red Cross to enter and survey prisoners’ camps.
Tatyana, as part of her job, saw many many letters from the International Red Cross entreating the Soviets for information about the prisoners the Soviet Union may have been holding. The Red Cross also sent prisoner lists. She lived in extreme fear and hope of seeing a prisoner list from another country with her husband’s name. The Soviet Union refused to participate, however. Stalin had no interest in humane treatment of anyone’s soldiers, including those who fought for the Soviet Union.
Tatyana was arrested in 1945, tortured and raped for two weeks, and then she was sentenced to a work camp for ten years. Her daughter, then five years old, was sent to an orphanage. It would be decades before Tatyana knew what happened to her husband and her daughter.
Eventually, Sasha shares his story. He has an infant daughter. She is temporarily living with his mother and stepfather while he sets up the new apartment. He considers his stepfather a moron because he is a Soviet nationalist. The stepfather doesn’t believe the Gulag existed. However, Sasha is in mourning for his wife and someone must take care of his daughter for awhile. He feels his past is too painful to discuss or think about. He wants to forget the past. But as he becomes aware of Tatyana’s past, and the horrors she survived, he speaks of his personal losses to people and his family, including Tatyana, whom he now deeply respects. If it wasn’t for his little baby, he feels he couldn’t bear up under the loss of his wife, or move on into the future. How on earth did Tatyana survive? Is remembering the past a good thing or bad?
Through the thoughts and histories of several characters, readers discover the diversity of Russian viewpoints.
‘Red Crosses’ is a heartbreaking literary novel. Although originally written in Russian, it has been translated into English by Brian James Baer and Ellen Vayner. The author has included genuine documents. It is a short read, but the story of Stalin’s Soviet Union did not need much exposition by the author for the awful story to be told. For those readers who are unaware of Russia’s very sad history, I recommend this excellent, if sad, novel. Literary reads often glitter coldly with virtuoso writing displays, but this book is not that at all. It is a quiet book of despair with a glimmer of hope for the future.
September 15, 2023
Tatyana Alexeyevna is ninety and losing her memory to Alzheimer’s. Her new next-door neighbor, Sasha, has been warned that Tatyana is lonely, but he couldn’t have anticipated how easily she will pull him into her story. It begins simply enough with Tatyana recognizing what’s on Sasha’s mind when she corners him in the hallway—
Who can argue with that? Over several visits, she describes moving to Russia in the 1920s during a famine when, she says, reasonable people were leaving the country. She followed her father on his mysterious business that seemed to keep them in warm clothes and food and gained four new languages in the process. She would later be recruited as a correspondent typist at the NKID, The People’s Commissariat of Foreign Affairs. It is through this position that she has access to government documents and, more importantly for her, letters from the International Committee of the Red Cross that provides communication with countries about their dead and wounded soldiers. One of these letters will cross her desk and how she handles it will be what she calls, “a steel-jaw leghold trap beautifully designed by fate.”
It is impossible to read this story and not fall in love with Tatyana and admire how she navigated life during the Great Terror and World War II.
“You’re thinking: ‘I was going home, minding my own business, and there she was—a crazy old lady whining about her fate?!’”
“Is that what you’re going to do?” Sasha asks.
“Aren’t you interested in the least?”
“To be completely honest, no, I’m not.”
“Well, you’re wrong. I want to tell you an unbelievable story. Not even a story but a biography of fear. I want to tell you how horror can suddenly take hold of a person and then change their entire life.”
Who can argue with that? Over several visits, she describes moving to Russia in the 1920s during a famine when, she says, reasonable people were leaving the country. She followed her father on his mysterious business that seemed to keep them in warm clothes and food and gained four new languages in the process. She would later be recruited as a correspondent typist at the NKID, The People’s Commissariat of Foreign Affairs. It is through this position that she has access to government documents and, more importantly for her, letters from the International Committee of the Red Cross that provides communication with countries about their dead and wounded soldiers. One of these letters will cross her desk and how she handles it will be what she calls, “a steel-jaw leghold trap beautifully designed by fate.”
It is impossible to read this story and not fall in love with Tatyana and admire how she navigated life during the Great Terror and World War II.
February 15, 2020
Sasha Filipenko schafft mit seinem Roman eine Erinnerung gegen das Vergessen.
Zwei Protagonisten, die nichts gemein haben, außer der Einsamkeit und der Trauer des Verlusts.
Alexander, allein-erziehend mit einem Baby, zieht in eine neue Wohnung, um von vorn zu beginnen. Dort lernt er direkt seine Nachbarin kennen. Tatjana ist alt und allein und nicht auf den Mund gefallen, sie drängt Alexander ihre Bekanntschaft quasi auf und auch wenn er am Anfang noch genervt ist, ist diese seltsame Freundschaft doch genau das was er braucht. Gemeinsam begeben sie sich ein letztes Mal in das Reich von Tatjanas Erinnerungen. Sie erzählt ihm vom Krieg, vom Lager und von der Hoffnung, die sie nie aufgegeben hat. Während der Roman viel zurückblickt und an die schrecklichen Zeiten im damaligen Russland erinnert, schafft er es doch auch gut die Kurve zur Gegenwart zu kriegen, und nicht nur den Handlungsstrang zu verbinden, sondern auch hier durchaus kritische Aspekte zur Gesellschaft aufzuzeigen.
Ein großer Roman auf weniger als 300 Seiten. Doch genau das hat mich ein wenig gestört, die Freundschaft der beiden wird nicht wirklich stark beleuchtet. Die Entwicklung zwischen ihnen geht relativ schnell. Zwar ist sie durchaus nachvollziehbar, hier fand ich aber man hätte einige Stellen, wo Dokumente zitiert wurden kürzen können, um diese besondere Beziehung emotionaler darzustellen. Ansonsten fand ich den Roman sehr gelungen, eine gute Geschichte, ein bewegendes Thema, spannende Protagonisten und wundervoll in Worte gefasst. Hier hätte es jedoch für meinen Geschmack wirklich mal etwas länger gehen können.
Zwei Protagonisten, die nichts gemein haben, außer der Einsamkeit und der Trauer des Verlusts.
Alexander, allein-erziehend mit einem Baby, zieht in eine neue Wohnung, um von vorn zu beginnen. Dort lernt er direkt seine Nachbarin kennen. Tatjana ist alt und allein und nicht auf den Mund gefallen, sie drängt Alexander ihre Bekanntschaft quasi auf und auch wenn er am Anfang noch genervt ist, ist diese seltsame Freundschaft doch genau das was er braucht. Gemeinsam begeben sie sich ein letztes Mal in das Reich von Tatjanas Erinnerungen. Sie erzählt ihm vom Krieg, vom Lager und von der Hoffnung, die sie nie aufgegeben hat. Während der Roman viel zurückblickt und an die schrecklichen Zeiten im damaligen Russland erinnert, schafft er es doch auch gut die Kurve zur Gegenwart zu kriegen, und nicht nur den Handlungsstrang zu verbinden, sondern auch hier durchaus kritische Aspekte zur Gesellschaft aufzuzeigen.
Ein großer Roman auf weniger als 300 Seiten. Doch genau das hat mich ein wenig gestört, die Freundschaft der beiden wird nicht wirklich stark beleuchtet. Die Entwicklung zwischen ihnen geht relativ schnell. Zwar ist sie durchaus nachvollziehbar, hier fand ich aber man hätte einige Stellen, wo Dokumente zitiert wurden kürzen können, um diese besondere Beziehung emotionaler darzustellen. Ansonsten fand ich den Roman sehr gelungen, eine gute Geschichte, ein bewegendes Thema, spannende Protagonisten und wundervoll in Worte gefasst. Hier hätte es jedoch für meinen Geschmack wirklich mal etwas länger gehen können.
December 23, 2022
"Ho chiesto se potevo piantare una croce; mi hanno risposto di no: le croci non erano autorizzate. E chissenefrega, pensai. [...] Torno ogni anno a controllare che ci sia ancora. C'è. Sottile, ma alta quanto me. Semplice, ma fiera. Esattamente come la volevo."
Sasa e Tat'jana abitano nello stesso palazzo alla periferia di Minsk. La donna novantenne si presenta e gli spiega che soffre di Alzheimer, per questo disegna le croci rosse sulle porte. Lo invita a casa sua e, incontro dopo incontro, gli racconta la sua vita: dattilografa agli Esteri a Mosca, conosce suo marito Alesa, da cui ha una figlia, Asja. Con lo scoppio della guerra, lui viene mandato a combattere e lei resta sola con la bambina. Quando le arriva sulla scrivania una lista di prigionieri tra cui c'è il nome del marito, fa una scelta che le cambierà la vita e a cui cercherà di rimediare per tutta la sua esistenza. Separata dai suoi affetti, ha passato dieci anni in un Lager, ma, nonostante tutto, non ha smesso di vivere, perché ha ancora un'ultima missione da compiere, ignara di quanto il destino possa essere beffardo.
Sasa è un giovane arbitro, con una figlia di tre mesi, sua moglie è morta per un tumore, mentre era incinta della bambina e sono riusciti portare avanti la gravidanza, lasciandola attaccata alle macchine.
Entrambi hanno sofferto molto: la vita li ha messi a dura prova con perdite premature e scelte difficili, entrambi hanno portato le loro croci e adesso Tat'jana le mette sulle porte per ricordarsi dove abita.
Un libro davvero struggente e sorprendente, che getta luce su quello che è successo nell'Unione Sovietica durante il governo di Stalin.
"Quando sono tornata da Perm' la signora che vende gli appartamenti in questo condominio mi ha detto che stavo perdendo la memoria perché Dio mi voleva bene. [...] Mi starebbe aiutando, secondo lei, mi ricompensa cancellando i momenti più tremendi che ho vissuto... [...] Invece no. Quel ciarlatano di Dio pensa di farmela, ma si sbaglia. [...] per quanto Lui ci provi, io non dimenticherò un bel niente. Mai."
Sasa e Tat'jana abitano nello stesso palazzo alla periferia di Minsk. La donna novantenne si presenta e gli spiega che soffre di Alzheimer, per questo disegna le croci rosse sulle porte. Lo invita a casa sua e, incontro dopo incontro, gli racconta la sua vita: dattilografa agli Esteri a Mosca, conosce suo marito Alesa, da cui ha una figlia, Asja. Con lo scoppio della guerra, lui viene mandato a combattere e lei resta sola con la bambina. Quando le arriva sulla scrivania una lista di prigionieri tra cui c'è il nome del marito, fa una scelta che le cambierà la vita e a cui cercherà di rimediare per tutta la sua esistenza. Separata dai suoi affetti, ha passato dieci anni in un Lager, ma, nonostante tutto, non ha smesso di vivere, perché ha ancora un'ultima missione da compiere, ignara di quanto il destino possa essere beffardo.
Sasa è un giovane arbitro, con una figlia di tre mesi, sua moglie è morta per un tumore, mentre era incinta della bambina e sono riusciti portare avanti la gravidanza, lasciandola attaccata alle macchine.
Entrambi hanno sofferto molto: la vita li ha messi a dura prova con perdite premature e scelte difficili, entrambi hanno portato le loro croci e adesso Tat'jana le mette sulle porte per ricordarsi dove abita.
Un libro davvero struggente e sorprendente, che getta luce su quello che è successo nell'Unione Sovietica durante il governo di Stalin.
"Quando sono tornata da Perm' la signora che vende gli appartamenti in questo condominio mi ha detto che stavo perdendo la memoria perché Dio mi voleva bene. [...] Mi starebbe aiutando, secondo lei, mi ricompensa cancellando i momenti più tremendi che ho vissuto... [...] Invece no. Quel ciarlatano di Dio pensa di farmela, ma si sbaglia. [...] per quanto Lui ci provi, io non dimenticherò un bel niente. Mai."
April 9, 2024
Eine ergreifende und berührende Geschichte, die sich in die Reihe all der vielen schrecklichen Geschichten über Schicksale aus Diktaturen und während Kriegsjahren, sowohl und vor allem während des 2. Weltkrieges. Immer wieder schrecklich davon zu lesen. Dann bin ich jedes Mal erneut tief dankbar in einer anderen Zeit und an einem anderen Ort leben zu dürfen.
September 2, 2024
4,5/ 5
October 16, 2022
сколькі яшчэ трэба напісаць кніг пра савецкі саюз, каб не засталося ніводнага чалавека, які будзе яго абагаўляць?
March 16, 2020
Minsk im Jahr 2001: Kaum ist der 30-jährige Alexander in die neue Wohnung eingezogen, da lernt er bereits seine Nachbarin kennen. Die 91-jährige Tatjana Alexejewna ist körperlich zwar ansonsten noch ganz fit, doch ihre Alzheimer-Krankheit raubt ihr mehr und mehr ihre Erinnerungen. Dabei hat sie viel zu erzählen, was nicht in Vergessenheit geraten soll. In der Vergangenheit hat die Seniorin ein Leben voller Schrecken geführt. Sie beschließt, ihre Geschichte ihrem Nachbarn anzuvertrauen, ohne zu wissen, dass der junge Fußballschiedsrichter selbst ein trauriges Schicksal zu verarbeiten hat…
„Rote Kreuze“ ist ein Roman von Sasha Filipenko.
Meine Meinung:
Der Roman ist lediglich in Abschnitte, nicht jedoch in Kapitel eingeteilt. Erzählt wird im Präsens in der Ich-Perspektive aus der Sicht von Alexander. Darüber hinaus gibt es aber immer wieder lange Monologe von Tatjana, wobei die Wechsel oft plötzlich kommen, was den Roman vor allem zu Beginn nicht so gut lesbar macht. Außerdem sind zwischendurch Gedichte, Briefe, Telegramme und sonstige Dokumente eingefügt. Diese wiederholen sich zum Teil inhaltlich und bremsen den Lesefluss, sodass ich es vorgezogen hätte, diese stärker komprimiert präsentiert zu bekommen oder sie in einem Anhang zu finden.
Der Schreibstil ist recht nüchtern und schnörkellos, aber dennoch eindringlich. Es gibt viel wörtliche Rede und wenige beschreibende Passagen. Wie Alexander selbst wird der Leser sehr direkt in die Erzählungen Tatjanas geworfen. Dennoch lässt sich die Geschichte gut nachverfolgen.
Mit Alexander und Tatjana stehen zwei gegensätzliche Protagonisten im Vordergrund, die zwar sehr reizvoll ausgestaltet sind, mir aber nicht gleich sympathisch waren. Mit der unhöflichen, abweisenden Art des jungen Mannes und dem penetrant aufdringlichen Verhalten der alten Frau hatte ich zu Beginn so meine Probleme. Später erfährt der Leser jedoch ihre Beweggründe und kann die Gedanken und Gefühle der beiden sehr gut nachvollziehen. Nur in einem Punkt erscheint mir das Denken Tatjanas ziemlich naiv und unlogisch.
Ein großes Plus des Romans ist seine wichtige Thematik. Mit der Geschichte Tatjanas lenkt der Autor die Aufmerksamkeit auf die unmenschlichen Schrecken und Grausamkeiten des Sowjetregimes zu der Zeit Stalins. Er betreibt damit Aufklärung und Aufarbeitung zugleich, indem er ein Kapitel der russischen Historie wieder in den Fokus rückt, das bei vielen seiner Landsleute bereits verdrängt worden ist. Ich selbst konnte durch die Lektüre vieles über die Vergangenheit der damaligen UdSSR lernen. Sie hat mich erschüttert und zum Nachdenken angeregt. Die sehr fundierte Recherche des Autors ist dem Roman an vielen Stellen anzumerken. Ebenfalls positiv aufgefallen ist mir, dass sich das Motiv des Kreuzes immer wieder in sprachlicher und inhaltlicher Sicht durch den Roman zieht.
Das für den Verlag typische Cover passt gut zum Roman. Den knappen Titel, der mehrdeutiger ist als zunächst gedacht, finde ich sehr gelungen.
Mein Fazit:
Mit „Rote Kreuze“ hat mich Sasha Filipenko zwar nicht in allen Aspekten gänzlich überzeugt. Dennoch wird sein Roman noch lange Zeit in mir nachhallen. Eine empfehlenswerte Lektüre.
„Rote Kreuze“ ist ein Roman von Sasha Filipenko.
Meine Meinung:
Der Roman ist lediglich in Abschnitte, nicht jedoch in Kapitel eingeteilt. Erzählt wird im Präsens in der Ich-Perspektive aus der Sicht von Alexander. Darüber hinaus gibt es aber immer wieder lange Monologe von Tatjana, wobei die Wechsel oft plötzlich kommen, was den Roman vor allem zu Beginn nicht so gut lesbar macht. Außerdem sind zwischendurch Gedichte, Briefe, Telegramme und sonstige Dokumente eingefügt. Diese wiederholen sich zum Teil inhaltlich und bremsen den Lesefluss, sodass ich es vorgezogen hätte, diese stärker komprimiert präsentiert zu bekommen oder sie in einem Anhang zu finden.
Der Schreibstil ist recht nüchtern und schnörkellos, aber dennoch eindringlich. Es gibt viel wörtliche Rede und wenige beschreibende Passagen. Wie Alexander selbst wird der Leser sehr direkt in die Erzählungen Tatjanas geworfen. Dennoch lässt sich die Geschichte gut nachverfolgen.
Mit Alexander und Tatjana stehen zwei gegensätzliche Protagonisten im Vordergrund, die zwar sehr reizvoll ausgestaltet sind, mir aber nicht gleich sympathisch waren. Mit der unhöflichen, abweisenden Art des jungen Mannes und dem penetrant aufdringlichen Verhalten der alten Frau hatte ich zu Beginn so meine Probleme. Später erfährt der Leser jedoch ihre Beweggründe und kann die Gedanken und Gefühle der beiden sehr gut nachvollziehen. Nur in einem Punkt erscheint mir das Denken Tatjanas ziemlich naiv und unlogisch.
Ein großes Plus des Romans ist seine wichtige Thematik. Mit der Geschichte Tatjanas lenkt der Autor die Aufmerksamkeit auf die unmenschlichen Schrecken und Grausamkeiten des Sowjetregimes zu der Zeit Stalins. Er betreibt damit Aufklärung und Aufarbeitung zugleich, indem er ein Kapitel der russischen Historie wieder in den Fokus rückt, das bei vielen seiner Landsleute bereits verdrängt worden ist. Ich selbst konnte durch die Lektüre vieles über die Vergangenheit der damaligen UdSSR lernen. Sie hat mich erschüttert und zum Nachdenken angeregt. Die sehr fundierte Recherche des Autors ist dem Roman an vielen Stellen anzumerken. Ebenfalls positiv aufgefallen ist mir, dass sich das Motiv des Kreuzes immer wieder in sprachlicher und inhaltlicher Sicht durch den Roman zieht.
Das für den Verlag typische Cover passt gut zum Roman. Den knappen Titel, der mehrdeutiger ist als zunächst gedacht, finde ich sehr gelungen.
Mein Fazit:
Mit „Rote Kreuze“ hat mich Sasha Filipenko zwar nicht in allen Aspekten gänzlich überzeugt. Dennoch wird sein Roman noch lange Zeit in mir nachhallen. Eine empfehlenswerte Lektüre.
March 1, 2020
Dieser Roman ist wie ein Gewitter. Eines von denen, wo man in Gedanken bis zum Donnerschlag mitzählt.
Es ist von Beginn an klar, dass beide Protagonisten in ihrem bisherigen Dasein ein schweres Päckchen zu tragen hatten. Alexander, der mit seinen jungen Jahren etwas Einschneidendes erlebt hat und das Gefühl von Verlust nur allzu gut kennt. Tatjana, die Zeitzeugin der russischen Geschichte zur Stalinzeit ist. Die Nachbarschaft und ein rotes Kreuz führt die beiden zusammen, die Vergangenheit verbindet sie und währenddessen entwickelt sich eine unvergleichliche Freundschaft.
Sasha Filipenko ist es gelungen, oftmals als heikel geltende Themen und Geschehnisse, mit dem nötigen Maß an Härte und Sensibilität zu erzählen. Manchmal hatte ich während des Lesens das Gefühl, dass Motive wie Alzheimer mit zu wenig Tiefe behandelt werden. Diese Wahrnehmung hat sich am Ende allerdings nicht bestätigt, denn all die Beschreibungen haben in sich zusammen ein stabiles Gesamtbild ergeben. Außerdem hat in der Geschichte weitaus mehr gesteckt als ich auf den ersten Blick vermutet habe.
Der Roman bietet auf seinen 280 Seiten ein nachklingendes Leseerlebnis mit dem richtigen Erzähltempo und nötigen Tiefgang. Sowie Tatjana Alexejewnas Geschichte im Roman nicht in Vergessenheit geraten wird, so bekommt auch der Leser die Möglichkeit ein dunkles Kapitel Russlands nicht zu vergessen.
Mit „Rote Kreuze“ werde ich von nun an vor allem ein Wort verbinden: Eindringlichkeit.
Es ist von Beginn an klar, dass beide Protagonisten in ihrem bisherigen Dasein ein schweres Päckchen zu tragen hatten. Alexander, der mit seinen jungen Jahren etwas Einschneidendes erlebt hat und das Gefühl von Verlust nur allzu gut kennt. Tatjana, die Zeitzeugin der russischen Geschichte zur Stalinzeit ist. Die Nachbarschaft und ein rotes Kreuz führt die beiden zusammen, die Vergangenheit verbindet sie und währenddessen entwickelt sich eine unvergleichliche Freundschaft.
Sasha Filipenko ist es gelungen, oftmals als heikel geltende Themen und Geschehnisse, mit dem nötigen Maß an Härte und Sensibilität zu erzählen. Manchmal hatte ich während des Lesens das Gefühl, dass Motive wie Alzheimer mit zu wenig Tiefe behandelt werden. Diese Wahrnehmung hat sich am Ende allerdings nicht bestätigt, denn all die Beschreibungen haben in sich zusammen ein stabiles Gesamtbild ergeben. Außerdem hat in der Geschichte weitaus mehr gesteckt als ich auf den ersten Blick vermutet habe.
Der Roman bietet auf seinen 280 Seiten ein nachklingendes Leseerlebnis mit dem richtigen Erzähltempo und nötigen Tiefgang. Sowie Tatjana Alexejewnas Geschichte im Roman nicht in Vergessenheit geraten wird, so bekommt auch der Leser die Möglichkeit ein dunkles Kapitel Russlands nicht zu vergessen.
Mit „Rote Kreuze“ werde ich von nun an vor allem ein Wort verbinden: Eindringlichkeit.
March 10, 2022
Minsk, Weißrussland. Ein junger Mann, Alexander, zieht mit Kind in eine neue Wohnung und wird auf der Treppe gleich von der hochbetagten Nachbarin Tatjana in Beschlag belegt, die "redet ohne zu Luft zu holen." Sie spricht über ihre Vergangenheit und gibt auch gleich an, an Alzheimer erkrankt zu sein.
Diese Rahmenhandlung wirkt sehr konstruiert, der überfallartige Redeschwall erscheint mir nicht glaubwürdig , aber vor allem ist die Alzheimer-Krankheit besonders im Anfangsstadium durch Wortfindungsstörungen gekennzeichnet.
Nicht so bei Sasha Filipenko, er lässt seine Protagonistin erzählen und erzählen, so flüssig, so locker - das liest sich nur so weg. Das ist auch kein Wunder, denn Filipenko beherrscht sein Handwerk aus dem Effeff, er ist Fernsehmoderator, Drehbuchautor und Gagschreiber für eine Satireshow – ist also am Massengeschmack geschult. Und sehr schnell wird klar: Richtig in die Tiefe geht hier nichts. So ist die Liebesgeschichte zwischen Alexander und Lana der reine Kitsch; orientiert an Erich Segals Welterfolg "LoveStory", wird hier nichts ausgelassen - die ewige Liebe, der unheilbare Krebs, der dramatische Tod der Geliebten und dann die wunderbare Rettung des gemeinsamen Babys.
Unerfreulich ist auch die Darstellung der Nichtaufarbeitung der jüngeren Vergangenheit. In der Hauptstadt der ehemaligen Sowjetrepublik Weißrussland, heute autokratisch regiert, wurden die Symbole aus 70 Jahren Sowjetdiktatur kaum entfernt, so ist Stalin in Namen, Bild und Denkmal noch recht gegenwärtig. Bei Filipenkos launiger Schilderung um eine Kindergartenfeier mit Stalinkuchen bleibt mir das Lachen im Halse stecken: "Den Genossen Stalin haben wir gegessen" verkünden die Kinder - das ist lustig gedacht, zeigt aber mit dem solidarischen Wort "Genosse" den unkritischen Standpunkt. Ähnliches findet sich an vielen Stellen im Buch. Beispielsweise berichtet Tatjana aus ihrer Gefangenschaft im Lager – sie wurde zum Kriegsende aufgrund ihrer subversiven Tätigkeiten im Innenministerium inhaftiert - von der Beziehung zwischen Sowjetbürgern und Stalin: "Ein strenger Vater wird trotzdem geliebt. Sogar hier im Lager…." Stalin wird gern gepriesen und nicht kritisiert". Das gilt offenbar bis heute - für mich leider zu lax-lustig beschrieben.
Und die roten Kreuze? Die Arbeit des Roten Kreuzes bei Suche, Austausch und Behandlung von Kriegsgefangenen wird durch Zitate aus dem Schriftverkehr mit der Sowjetführung dargestellt. Das ist gut gelungen und zeigt die ganze Unmenschlichkeit eines sich abschottenden totalitären Systems. Die Position des Deutschen Roten Kreuzes, das sich in SS-Leitung befand und vor und während des 2. Weltkriegs selbst Meister im Vertuschen der Schreckenstaten des eigenen diktatorischen Systems war, wird nicht erwähnt.
Der Diogenes Verlag hat weitere 4 Romane Sasha Filipenkos eingekauft. Ich warte gespannt und hoffungsvoll auf diese Veröffentlichungen. Ja. Doch.
Displaying 1 - 30 of 210 reviews