Demiurg. Biografia Adama Michnika

by Roman Graczyk

Biografia Adama Michnika – jednego z najbardziej znanych architektów przemian polskiej rzeczywistości. Roman Graczyk nie pisze z pozycji ani „przeciw Michnikowi”, ani „za Michnikiem”, lecz z pozycji „o Michniku”.

Nie wyklucza to jego pozytywnych ani negatywnych ocen, ale omija wszystkie założenia a priori w stosunku do opisywanej postaci. Jedni Adama Michnika kochają, inni – szczerze nie cierpią. Nie da się powiedzieć ani jednego, ani drugiego o autorze tej książki. Rzetelnie opisuje nieproste koleje życia swojego bohatera. Przedstawia wyraziste poglądy Adama Michnika i mechanizmy tworzenia ideowych biegunów sceny politycznej.

Książka ukazuje potężną i wpływową osobowość, kogoś, kto ma ambicje budowania nie tylko sceny politycznej, ale i meblowania głów polskiej inteligencji. I to mu się w poważnym stopniu udało.

680 pages, Hardcover

First published March 15, 2021

Reviews

[Krzysztof Kłobucki · Rating 4 out of 5]

Adam Michnik was either in center or at least partially involved in most of the major events, which preceded fall of communism in Poland. So this book being Michnik's biography is also to some extent history of Poland between 1950s and 1990s (it goes further, but rarely discusses the events past the year 2000).
For me personally this is a big advantage of the book. Having history classes in both elementary and high school, in neither of those we could get past 1945. Beyond few major events I did not know history of Poland after 1945, and its main actors, very well.
Currently, Michnik arouses mainly extreme feelings. This book provides background of such feelings. It contains multitude of judgements of Adam Michnik, positive and negative, mostly nuanced. Except the last paragraph the author himself abstains from judgment of his "subject". When invoking judgments of others (especially extreme ones) he tries to provide counterarguments. In general in my opinion the author does good job of staying neutral.
This biography focuses mainly on the opposition, ideological and literary activities of Adam Michnik. Less on social and private topics. All in all it was a good read.

[Joanna · Rating 4 out of 5]

Adam Michnik to osoba budzącą wśród znacznej części społeczeństwa skrajne emocje - albo się go uwielbia i podziwia albo nie trawi i uznaje za oszołoma i prowokatora. Bez wątpienia jest on jedną z ważniejszych postaci w historii współczesnej Polski, osobą mająca realny i istotny wpływ na kształt dzisiejszej kultury i polityki. Osobiście mam do Michnika stosunek neutralny z lekkim nachyleniem w stronę pozytywnego, ale ja też jestem rocznikiem, który kojarzy go głównie z “Gazetą Wyborczą”, ewentualnie jakis pojedynczych artykułów i wiadomości czy wywiadów (bardziej o nim niż z nim) - bo okres jego największej aktywności przypada na lata przed moim urodzeniem i wczesne dzieciństwo. W związku z tym do biografii również zasiadłam z bezstronnym podejściem, bez uprzedzeń, kierując się ciekawością, a nie osobistymi sympatiami czy antypatiami. Dużo bardziej w „Demiurgu” od warstwy biograficznej interesowała mnie historyczno-polityczna. Liczyłam na książkę szeroko i wyczerpująco opisującą ostatnie kilkadziesiąt lat historii Polski, która dostarczy mi sporej dawki wiedzy o okresie, którego z autopsji nie znam, a na lekcjach historii nigdy nie był omawiany (bo przy przeciążeniu materiału historia na każdym etapie edukacji kończy się na II wojnie światowej) - i właśnie z tego powodu głównie wypożyczyłam. I dostałam dokładnie to czego oczekiwałam. „Demiurg” to  dynamiczna i fascynująca podróż przez ostatnie kilka dekad, momentami szaleńcza, ani na chwilę nie zwalniająca tempa i nie dająca czasu na nudę.

Naszpikowana wydarzeniami, nazwiskami, miejscami, datami, stowarzyszeniami i klubami - a mimo to czyta się niespodziewanie lekko i płynnie. Na kartach książki - poza Michnikiem - osobą zaiste nieszablonową i wybitnie skomplikowaną, potwornie inteligentną i ambitną - ukazany jest cały świat ówczesnej elity kulturalnej i politycznej kraju. A są to indywidua równie, co najmniej, równie intrygujące i pasjonujące co główny bohater.

Roman Graczyk, pomimo, że zna Michnika osobiście i zerwał z nim kontakty towarzyskie i zawodowe w dość nieprzyjemnych okolicznościach, napisał biografię bardzo rzetelną. Nie faworyzuje i nie idealizuje, ani nie tępi i nie krytykuje bezpodstawnie Michnika, bez przegięcia w żadną stronę. Graczyk potrafi wyeksponować pozytywne cechy Michnika, jego zasługi kultury i polityki, ale gdy trzeba nie ucieka się i od opisów mroczniejsze strony życia i charakteru redaktora naczelnego „Gazety Wyborczej”. Dystansuje się od swojego „bohatera” i nie wygłasza kategorycznych sądów, wstrzymuje się od subiektywnych ocen, a głównie oddaje głos innym, którzy Michnika znali osobiście.
„Demiurg” to świetnie napisana, niezwykle ciekawa biografia, po w najwyższym stopniu zadowoli nie tylko zaciekawionych życiem i osobą Michnika, ale i czytelników pasjonujących się historią i kulturą Polski.

instagram