Bilge Türk - Tonyukuk

by Ahmet Taşağıl

Türk tarihinde sayısız bilge hükümdar ve yöneticiler çıkmıştır. Her birinin derin izler bıraktığı bir gerçektir. Bunların içinde sivil idaredeki başarıları, yaptığı planlar, ürettiği stratejiler, savaş meydanlarında gösterdiği cesaret ve askerlik yeteneği bakımından ünlü Gök Türk devlet adamı Tonyukuk çok dikkat çekmiştir.
Tonyukuk, her şeyden önce bilgeliği ile Türk tarihinde çok özel bir yere sahiptir. Gerçekleştirdiği bilgece hareketlerden dolayı hem kağanların ve yöneticilerin hem de milletinin saygınlığını da kazanmıştır.
Tonyukuk Yazıtları da 1897 yılında bulunduğu günden itibaren Türk dili uzmanları tarafından defalarca çalışılmıştır. Biz de bu çalışmada Çince tarihi metinlerde Tonyukuk ile ilgili bilgileri topladıktan sonra kendi yazdıkları ile bir araya getirdik. Tonyukuk’un içinde bulunduğu Gök Türk devlet modelinin Türk tarihini bütün halinde anlamakta çok değerli olmasını dikkate alarak böyle bir bölüm ilave ettik. Ayrıca Gök Türklerin meydana getirdikleri kağanlıkları ele aldık. Bu çalışmanın kendi alanına bilimsel bir farklılık getireceğine inanıyoruz.

192 pages, Hardcover

Published January 1, 2020

About the author

14-2-1964 tarihinde Kocaeli’nin Karamürsel ilçesinde doğdu. 1975’te İlyasköy İlkokulunu, 1981’de İzmit Mimar Sinan Lisesi’ni bitirdi.

İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü’nden 1985 yılında mezun oldu. Aynı yıl Çince öğrenmek ve Orta Asya Tarihi üzerine araştırmalar yapmak üzere Tai-wan’a gitti. Adı geçen ülkede Shih-fan Üniversitesinde Çince kurslarına devam ederken, aynı zamanda Cheng-chih Üniversitesinin Etnoloji Araştırmaları Enstitüsü’nde ve Tarih Bölümünde ders ve seminerleri takip etti. Bunun yanında dökümantasyon merkezinde Çin kaynaklarından Türk tarihine ait belgeler topladı.

1986 yılının sonunda Türkiye’ye dönüp, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Yüksek Lisans öğrenimine başladı. 1988 yılında “Gök-Türk – Ülkesine Gelen Çinli Elçilerin Raporlarına Göre Gök-Türk – Çin İlişkileri” adlı teziyle master unvanını aldı. Aynı yıl bu enstitüde başladığı doktora çalışmasını 1991’de “Gök-Türkler (542-630)” adlı teziyle tamamlayarak doktor unvanını kazandı.

Bu arada 1987 yılında araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladığı Mimar Sinan Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Ortaçağ Tarihi Anabilim Dalında, 1992’de yardımcı doçentliğe yükseltildi . 1995 yılında Genel Türk Tarihi alanında doçent unvanını kazandı. 2001 yılında profesör oldu.

1997-1998 ve 1999-2000 eğitim-öğretim yıllarında Kazakistan’ın Türkistan şehrindeki Uluslararası Hoca Ahmet Yesevî Türk-Kazak Üniversitesinde misafir öğretim üyesi olarak görev yaptı. Çeşitli seminerler ve konferanslar verdiği gibi panel ve sempozyumlara katıldı. Kazakça başta olmak üzere diğer Türk lehçelerini öğrendi. Bu esnada Özbekistan’ın Semerkand, Buhara ve Hive gibi tarihi şehirlerine, yine Güney Kazakistan’da Sır Derya boyundaki tarihi kalıntıların bulunduğu alanlara geziler yaptı. Saha araştırmalarında bulundu. Aynı üniversitede 2001-2002 öğretim yılında Tarih-Felsefe Fakültesi Dekanlığı görevini yürüttü. 2002 yılının Temmuz Ağustos aylarında Türk İşbirliği Kalkınma İdaresi’nin yürüttüğü Moğolistan Türk Anıtları Projesinde yer aldı.

2004-2005 öğretim yılında Bişkek’te bulunan Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesinin Tarih Bölümünde öğretim üyeliğinde bulundu. Aynı üniversitenin Türk Uygarlığı Merkez Müdür yardımcılığını yürüttü. Sosyal Bilimler Dergisi yayın kurulu başkanlığını yaptı.

2007-2008 Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü yaptı. 2008 yılında Rektör Yardımcılığına atanmıştır. 2009 Nisan ayında ise Tarih Bölümü Başkanlığına atanmıştır.

Halen Mimar Sinan Üniversitesi Tarih Bölümü Başkanlığı ve Rektör Yardımcılığı görevini sürdürmektedir.

Çince, İngilizce, Rusça ve Fransızca ile Türk lehçelerinden Kazakça ve Kırgızca’yı bilmektedir.

Evli ve iki çocuk babasıdır.

Reviews

[Anna F. · Rating 3 out of 5]

Ahmet Taşağıl’ın “Bilge Türk Tonyukuk” adlı eseri, Türk tarihinin en önemli figürlerinden biri olan Tonyukuk’un yaşamını ve liderlik hikayesini anlatmayı amaçlıyor. Ancak kitap, Tonyukuk gibi büyük bir tarihi şahsiyeti ele almasına rağmen, birçok açıdan yüzeysel bir izlenim bırakıyor. Beklentim, Tonyukuk’un stratejik dehasını, dönemin karmaşık siyasi ilişkilerini ve kültürel yapısını çok daha derinlemesine ele almasıydı; ancak kitap bu noktada sınırlı kalıyor.

Öncelikle, Tonyukuk’un kişiliğini ve liderlik özelliklerini tam anlamıyla kavramamıza olanak sağlayacak detaylı bir analiz sunulmamış. Onun devlet adamı kimliği ve yazıtlardaki sözleri, daha çok bilinen genel bilgiler üzerinden aktarılmış gibi hissettiriyor. Özellikle, yazıtlardaki ifadeler ve dönemin olayları üzerine daha derin yorumlar yapılabilirdi. Tonyukuk’un sadece bir tarih figürü değil, aynı zamanda Türk devlet geleneğinin temellerini atan bir düşünür olduğu gerçeği yeterince işlenmemiş.

Kitapta, dönemin siyasi atmosferi ve Tonyukuk’un stratejileri anlatılsa da, olaylar arasında bağ kurmakta zorluk yaşadım. Dönem hakkında az bilgiye sahip okuyucular için detay eksikliği, konunun daha yüzeysel bir şekilde anlaşılmasına neden olabilir. Ayrıca, eser, Tonyukuk’un Türk kültür ve devlet geleneğine olan etkisini derinlemesine sorgulamak yerine, daha çok olayların kronolojik bir sıralamasını sunmayı tercih etmiş.

Bununla birlikte, Taşağıl’ın akademik birikimi eserde hissediliyor; ancak bu birikim okuyucuya tam anlamıyla yansıtılamamış gibi görünüyor. Tonyukuk’un tarihteki benzersiz yerini anlayabilmek için çok daha kapsamlı bir anlatım gerekirdi. Eser, ne tamamen akademik bir derinliğe ne de akıcı bir popüler tarih üslubuna sahip. Bu da kitabı, Tonyukuk gibi zengin bir karakteri işlemek için zayıf bir araç haline getiriyor.

Sonuç olarak, “Bilge Türk Tonyukuk”, önemli bir figürü tanıtmak için bir başlangıç kitabı olabilir; ancak derinlik ve özgünlük açısından daha fazlasını bekleyen okurlar için tatmin edici bir eser olmayabilir. Tonyukuk gibi bir şahsiyetin büyüklüğünü tam anlamıyla hissetmek isteyenler, bu kitabın ötesinde kaynaklara yönelmeli.

[PINAR BURUNCUK · Rating 2 out of 5]

Kitapta anlatilanlar guzel olsa da anlatim dili cok hosuma gitmedi. Cok daha iyi kurgulanabilirmis. Ayrica cok fazla yanlis ve eksik var basimda. 8 sayfa komple eksikti ve pek cok yerde ayni paragraf pespese sayfalarda tekrar etmisti. Sanki alelacele yazilmis ve basilmis gibi bir havasi var kitabin. Cok merak ederek alip malesef hayal kirikligina ugradim. Umarim editorleri en kisa zamanda gozden gecirirler ve tekrar duzgun bir sekilde basilir.

[Metin Yılmaz · Rating 4 out of 5]

Belli bir dönemin kaynaklara dayalı bilgisinin verildiği iyi bir kitap. Anlatım dili belki daha akıcı olabilirdi. Asıl eleştirim, yayınevine olacak. Her sayfaya yazıtı koymak, sayfaları yarım basmak güzel bir grafik tasarım anlamına gelmiyor. Aksine yorucu bir hal alıyor. Okurken sürekli olarak dikkat dağıtıcı bir öge oluyor.

[Mustafa Semih · Rating 5 out of 5]

Muhteşem