What do you think?
Rate this book
Het land moet bestuurd worden
In een versplinterd politiek landschap werden de afgelopen tien jaar de grootste systeemveranderingen van na de Tweede Wereldoorlog doorgevoerd. De arbeidsmarkt, de woningmarkt, de energiemarkt, het bankenstelsel, het pensioenstelsel, het zorgstelsel, om er maar een paar te noemen, gingen allemaal op de schop. Hoe kon dat met kabinetten die opereerden zonder een vaste meerderheid in het parlement? Was het de poldercultuur, die ons op papier onbestuurbare land bij elkaar en gaande houdt? Of was het de leiderskwaliteit van premier Rutte? Waren het de omstandigheden of misschien de nieuwe polderregenten?
In Het land moet bestuurd worden gaat Wim Voermans op zoek naar mogelijke verklaringen. Politieke en bestuurlijke, maar ook historische: zitten die fragmentatie en dat polderen in onze aard? Herhaalde de geschiedenis zich de afgelopen tien jaar gewoonweg, of verlegden de accenten zich wellicht permanent? Besturen werd in elk geval in korte tijd belangrijker en technischer dan ooit, en bestuurders werden professioneler. Ze overvleugelen inmiddels onze volksvertegenwoordigingen, en onttrekken zich steeds meer aan de greep van regels en van de instanties die hen moeten controleren, die tegenwicht en tegenmacht moeten bieden, zoals gebeurde in de toeslagenaffaire. Een tendens die nog verder werd versterkt door het coronavirus. Ontstaat er een nieuwe regentencultuur? Wat betekent dat voor onze democratie? Is die in gevaar en moeten we die weer opeisen?
In Het land moet bestuurd worden gaat Wim Voermans op zoek naar mogelijke verklaringen. Politieke en bestuurlijke, maar ook historische: zitten die fragmentatie en dat polderen in onze aard? Herhaalde de geschiedenis zich de afgelopen tien jaar gewoonweg, of verlegden de accenten zich wellicht permanent? Besturen werd in elk geval in korte tijd belangrijker en technischer dan ooit, en bestuurders werden professioneler. Ze overvleugelen inmiddels onze volksvertegenwoordigingen, en onttrekken zich steeds meer aan de greep van regels en van de instanties die hen moeten controleren, die tegenwicht en tegenmacht moeten bieden, zoals gebeurde in de toeslagenaffaire. Een tendens die nog verder werd versterkt door het coronavirus. Ontstaat er een nieuwe regentencultuur? Wat betekent dat voor onze democratie? Is die in gevaar en moeten we die weer opeisen?
- GenresNonfictionPoliticsLaw
280 pages, Paperback
Published February 1, 2021
9 people are currently reading
116 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 10 of 10 reviews
June 2, 2021
Inhoudelijk is dit een sterk verhaal met mooie observaties, goede punten en ook punten waar ik het mee oneens ben. Haakt in op de actualiteit, biedt context en perspectief.
Het is alleen zeker niet een boek dat je moet lezen als je van (makkelijk) leesbare boeken houdt. Als je geen achtergrond hebt in de wereld van Den Haag, als bestuurskundige of als politicoloog dan zijn dit (muv hoofdstuk 3) tweehonderd pittige pagina’s. Als je wel die achtergrond hebt... Tweehonderd pagina’s tekst en vijftig pagina’s noten en literatuur. Just saying. Het is niet slecht geschreven, maar van een auteur die in zijn boek de ruimte neemt om ambtelijk taalgebruik de maat te nemen had ik een toegankelijker boek verwacht.
Het is alleen zeker niet een boek dat je moet lezen als je van (makkelijk) leesbare boeken houdt. Als je geen achtergrond hebt in de wereld van Den Haag, als bestuurskundige of als politicoloog dan zijn dit (muv hoofdstuk 3) tweehonderd pittige pagina’s. Als je wel die achtergrond hebt... Tweehonderd pagina’s tekst en vijftig pagina’s noten en literatuur. Just saying. Het is niet slecht geschreven, maar van een auteur die in zijn boek de ruimte neemt om ambtelijk taalgebruik de maat te nemen had ik een toegankelijker boek verwacht.
October 23, 2021
Dit is een rijk boek met veel informatie, dat helpt bij het schetsen van een beeld van het Nederlandse bestuur. Er valt dus ook veel van op te steken. Het zou, echter, een nog beter boek zijn als er iets meer structuur in zat d.m.v., bijvoorbeeld, introducties en conclusies. Want de conclusies en 'bottom lines' waren soms moeilijker te achterhalen.
June 23, 2021
De Tweede Kamerverkiezingen van afgelopen maand tonen de versplintering van ons politieke landschap aan. Toch zijn er de laatste jaren allerlei hervormingen geweest, van het pensioen tot de woningmarkt. Wim Voermans onderzoekt in Het land moet bestuurd worden, met de nodige omwegen, hoe dit gelukt is.
Dat we in Nederland in een parlementaire democratie leven is iets wat ons allen geleerd wordt. De vertegenwoordigers van het volk in het parlement (de Eerste en Tweede Kamer) controleren de werkzaamheden van het kabinet, ofwel het landsbestuur. Maar klopt dit beeld nog wel? Amper, schrijft hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans. Steeds vaker wordt het parlement, en daarmee het volk, op een zijspoor gezet door kabinetten die zichzelf om het landsbelang te dienen verre van het politieke debat willen houden.
Het is logisch dat ons landsbestuur het liefst depolitiseert, schrijft Voermans. Wie in een versplinterd politiek landschap besluiten wil nemen, moet tot overeenstemming komen met andersdenkenden en kan dus maar beter wegblijven van politieke tegenstellingen. Het is de alom geroemde poldermentaliteit: we zoeken naar een oplossing waarin de ruime meerderheid zich vinden kan. Daarom vraagt het kabinet het laatste decennium zo’n beetje bij ieder vraagstuk een advies van een commissie, roept het experts in (zie het OMT) en maakt het bijvoorbeeld bij het pensioenoverleg afspraken met de direct betrokken partijen. Hierdoor zijn de afgelopen tien jaar de grootste stelselhervormingen sinds de Tweede Wereldoorlog doorgevoerd, ondanks de versplintering. Een knap staaltje bestuurskunde, zou je zeggen. Maar Voermans laakt deze ontwikkeling juist, want alle bovengenoemde akkoorden en overleggen spelen zich achter gesloten deuren af en buiten het parlement om. Hierdoor heeft het parlement te weinig informatie om kritisch te kunnen zijn en kan het moeilijk anders doen dan de besluiten goedkeuren, omdat ze mede op basis van adviezen van experts en met goedkeuring van belangenorganisaties gevormd zijn.
Bestuur en parlement raken op deze manier steeds verder van elkaar verwijderd. Dat is zorgelijk, vindt Voermans, want uiteindelijk ‘kunnen overheidsbesluiten nooit niet-politiek zijn’. Burgers hebben het recht te weten hoe deze besluiten genomen worden en hun zegje erover te doen, al dan niet via vertegenwoordiging in het parlement. ‘Het is zaak dat we dat in Nederland niet op een gevaarlijke glijdende schaal raken, waarbij door onnavolgbaar optreden van de overheid, het vertrouwen van de burgers langzaam wegebt.’
Op deze momenten is Voermans op z’n best: serieus, inhoudelijk, geëngageerd. Op andere momenten dwaalt hij af van zijn betoog, stelt hij antwoorden tientallen pagina’s uit of vervalt hij in hinderlijke spreektaal (‘Huh??’, ‘Tja, euh, nou ja, wat zal ik ervan zeggen?’). In zijn nawoord schrijft hij: ‘Een boek schrijven is toch vooral een gesprek met jezelf’. Dit sijpelt soms te veel door in zijn schrijfstijl. Maar toch, wie hier doorheen leest ontwaart een zeer belangrijk pleidooi voor debat en transparantie. Een aanrader voor iedere burger van Nederland, en een must-read voor politici.
(Eerder verschenen in Boekenkrant april 2021)
Dat we in Nederland in een parlementaire democratie leven is iets wat ons allen geleerd wordt. De vertegenwoordigers van het volk in het parlement (de Eerste en Tweede Kamer) controleren de werkzaamheden van het kabinet, ofwel het landsbestuur. Maar klopt dit beeld nog wel? Amper, schrijft hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans. Steeds vaker wordt het parlement, en daarmee het volk, op een zijspoor gezet door kabinetten die zichzelf om het landsbelang te dienen verre van het politieke debat willen houden.
Het is logisch dat ons landsbestuur het liefst depolitiseert, schrijft Voermans. Wie in een versplinterd politiek landschap besluiten wil nemen, moet tot overeenstemming komen met andersdenkenden en kan dus maar beter wegblijven van politieke tegenstellingen. Het is de alom geroemde poldermentaliteit: we zoeken naar een oplossing waarin de ruime meerderheid zich vinden kan. Daarom vraagt het kabinet het laatste decennium zo’n beetje bij ieder vraagstuk een advies van een commissie, roept het experts in (zie het OMT) en maakt het bijvoorbeeld bij het pensioenoverleg afspraken met de direct betrokken partijen. Hierdoor zijn de afgelopen tien jaar de grootste stelselhervormingen sinds de Tweede Wereldoorlog doorgevoerd, ondanks de versplintering. Een knap staaltje bestuurskunde, zou je zeggen. Maar Voermans laakt deze ontwikkeling juist, want alle bovengenoemde akkoorden en overleggen spelen zich achter gesloten deuren af en buiten het parlement om. Hierdoor heeft het parlement te weinig informatie om kritisch te kunnen zijn en kan het moeilijk anders doen dan de besluiten goedkeuren, omdat ze mede op basis van adviezen van experts en met goedkeuring van belangenorganisaties gevormd zijn.
Bestuur en parlement raken op deze manier steeds verder van elkaar verwijderd. Dat is zorgelijk, vindt Voermans, want uiteindelijk ‘kunnen overheidsbesluiten nooit niet-politiek zijn’. Burgers hebben het recht te weten hoe deze besluiten genomen worden en hun zegje erover te doen, al dan niet via vertegenwoordiging in het parlement. ‘Het is zaak dat we dat in Nederland niet op een gevaarlijke glijdende schaal raken, waarbij door onnavolgbaar optreden van de overheid, het vertrouwen van de burgers langzaam wegebt.’
Op deze momenten is Voermans op z’n best: serieus, inhoudelijk, geëngageerd. Op andere momenten dwaalt hij af van zijn betoog, stelt hij antwoorden tientallen pagina’s uit of vervalt hij in hinderlijke spreektaal (‘Huh??’, ‘Tja, euh, nou ja, wat zal ik ervan zeggen?’). In zijn nawoord schrijft hij: ‘Een boek schrijven is toch vooral een gesprek met jezelf’. Dit sijpelt soms te veel door in zijn schrijfstijl. Maar toch, wie hier doorheen leest ontwaart een zeer belangrijk pleidooi voor debat en transparantie. Een aanrader voor iedere burger van Nederland, en een must-read voor politici.
(Eerder verschenen in Boekenkrant april 2021)
March 27, 2022
Well documented reading about the Dutch government's democracy. It's a warning against the way the political arena has changed over the last decades. No longer the representatives chosen by the people during elections, are able to fulfill their job properly, because more and more, important decisions are made without the members of parliament are informed at an early stage, so a debate about the consequences is possible.
October 13, 2024
Alhoewel de boodschap van het boek volgens mij de kern raakt en haast verplicht leesvoer zou moeten zijn voor iedereen die in de publieke sector werkzaam is, is het echt een heftige 200 pagina’s om door te komen (zelfs als betrokken (technisch) bestuurskundige). Ironisch dat Voermans benoemt dat een rapport opgesteld door topambtenaren “uit de bocht vliegt” door te veel bestuurlijk jargon. Hij kan er zelf ook wat van ;) Mijn aanrader: lees alleen hoofdstuk 4 en 5, dan heb je kern wel.
Vanwege de goede boodschap toch 4 sterren.
Vanwege de goede boodschap toch 4 sterren.
October 10, 2021
Enorm mooi boek om te lezen. Het is niet echt een entree level boek, maar juist eentje waarvoor je misschien een tikkeltje voorkennis in den Haag of politicologie voor nodig hebt. Maar dan is het ook een echt mooi boek. Voermans haalt veel voorbeelden van bestuurders uit het verleden, veel goede literatuur (van de klassiekers van Macchiavelli t/m de mij nog onbekende Franse politicoloog Rosanvallon) erbij. Al met al veel goede analyses over het politieke systeem en over de aard van onze uitvoerende bestuurders, en over wat ons systeem eigenlijjk voor kwaliteiten vraagt van de bestuurders in de polder. De polder zien we vaak als iets goeds en moois, en dat is het soort van wel, maar juist dat perspectief dat ziet dat er nu wat uit de hand glipt van de verkozen vertegenwoordigende politiek is juist een goede beschrijving en een signaal waar we op moeten letten. Dat is iets wat Voermans goed beschrijft en ik in een lokale fractie ook wel herken, dat we afentoe met elkaar uitspreken dat het college ons ergens een optie geeft en vraagt bij het kruisje te tekenen, of de optie is al een beetje een voldongen feit afentoe. Het is daar op wat kleinere schaal, maar dat was een herkenbaar deel. Die noodzaak om de effectieve democratie naast de democratie van het stelsel zelf te herstellen en verbeteren is mooi. Er zitten daarover wat handvaten in dit boek maar nog niet even veel of even specifiek als bij Pieter Omtzigt in het Nieuwe Sociaal Contract. Dat boek heb ik ook gelezen, dus maakte voor mijzelf bewust of onbewust wat vergelijkingen. Dit is eerder probleemstellend en analyserend, dan al direct oplossend, maar afentoe komt dat wel duidelijk door. Richting het einde komt een duidelijker deel over de coronapandemie en de noodwetgevingen en de WOB en toegankelijkheid van informatie. Dat is cruciaal en daar wordt het veel actueler en toepasbaarder. Omdat het daar aan het einde met het thema aan het begin verbindt is het uiteindelijk een mooi rond boek. Aan het einde zie je met de WOB, wat noodwetgeving en verordeningen duidelijk bestuur met weinig tegenspraak of te zwakke tegenspraak omdat ze dat niet uit zichzelf willen organiseren. Dan komt het motief van "het land moet bestuurd worden" en de vanzelfsprekendheid van besturen om te besturen beter door. Al met al is het een heel mooi en goed doordacht, onderzocht en geschreven boek, en zou ik het aanraden.
October 26, 2021
#VoermansForPresident
November 11, 2025
Eerste boek voor de USBOok club. Lekker passend voor de verkiezingen. Ik vond het leuk om te lezen en een beter beeld te krijgen van de typische Nederlandse bestuurscultuur. Er zit ook een goede portie geschiedenis in en daar kan ik altijd wel van genieten. Voermans legt ook duidelijk uit hoe het bestuur in Nederland alleen maar machtiger wordt over de jaren. Dat gaat ten koste van de democratische controle die het parlement moet uitvoeren. Al met al leuk eerste boek!
March 18, 2022
Aardig inkijkje in Nederlandse bestuurscultuur. Prettig, laagdrempelig geschreven. Soms wat meanderend. De Buitenhof anecdote en Donners brief als reactie was lekker smeuig (zie ook Twitterdraadje: https://twitter.com/wilte/status/1504...)
August 2, 2023
Great book that gives nice and smart insights about how the Netherlands is governed.
Displaying 1 - 10 of 10 reviews