What do you think?
Rate this book
Με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους #3
Ορατή σαν αόρατη
«Δεν μπορείς να πεθάνεις αν δεν γράψεις αυτήν την ιστορία».
«Για να την γράψω πρέπει κάποιος να πεθάνει πρώτα».
Ένα καταστοιχειωμένο σπίτι όπου αλληλοφαρμακώθηκαν τρεις αδελφές και η παρακόρη τους. Μια κουκουβάγια που φυλά τα ερείπια και οι πλείστες όσες μεταμορφώσεις της. Δημιουργήματα του ονείρου και του μη ονείρου ενός παιδιού που έχει αφήσει τον τόπο του μα όχι ο τόπος το παιδί.
Έρχονταν κι έφευγαν οι εποχές, οι μέρες καταπίνανε τις μέρες, κι η Λεύκα παράδερνε μες στην σιωπή και στους δισταγμούς της. Όλο ένοιωθε να την φυσάει το αεράκι της ευφορίας, να παρακινείται συθέμελα να γράψει επιτέλους την «ιστορία φάντασμα», όλο μαζεύονταν τα σύννεφα πάνω από το κεφάλι της, κι έλεγες τώρα θ’ ανοίξουν οι κρουνοί και να πώς ξεκινούν οι καταιγίδες. Πέφτανε τότε μερικές ωραίες στάλες, το ρίγος την συνέπαιρνε, κι ύστερα πάλι όλα χάνονταν, κρύβονταν κατά πού δεν ξέρουμε. Και πόσο ακόμα να περιμένει ν’ αποδημήσει ένας άνθρωπος για να λάβει το λάκτισμα, την ευλογία!... Πώς αντέχω και δεν απελπίζομαι; αναρωτιόταν, την ώρα που μέσα της βαθειά εφτά φορές είχε αλλάξει δέρμα απ’ την απελπισία. Κι εκεί ήταν το ζήτημα: οι φοβερότερες στιγμές και σκέψεις, οι πιο ανείπωτες, δύνανται άραγε να γραφούν σ’ ένα χαρτί ή μήτε στον αιώνα τον άπαντα; Δύναται να «κρυφτεί» η ίδια μέσα σ’ αυτά που έγραφε ή μόνο να κρυφτεί απ’ αυτά; Κι αν δεν υπήρχε διαφορά;
Μόνη παρηγοριά μέσα της –πικρή βεβαίως, οξύμωρη– πως τα καλύτερα είναι αυτά που δεν γράφονται και το πιο σημαντικό ποτέ δεν το λέμε.
Ένα βιβλίο για τα άρρητα της γραφής μέσα από τα μυστικότερα μονοπάτια της μυθοπλασίας.
«Για να την γράψω πρέπει κάποιος να πεθάνει πρώτα».
Ένα καταστοιχειωμένο σπίτι όπου αλληλοφαρμακώθηκαν τρεις αδελφές και η παρακόρη τους. Μια κουκουβάγια που φυλά τα ερείπια και οι πλείστες όσες μεταμορφώσεις της. Δημιουργήματα του ονείρου και του μη ονείρου ενός παιδιού που έχει αφήσει τον τόπο του μα όχι ο τόπος το παιδί.
Έρχονταν κι έφευγαν οι εποχές, οι μέρες καταπίνανε τις μέρες, κι η Λεύκα παράδερνε μες στην σιωπή και στους δισταγμούς της. Όλο ένοιωθε να την φυσάει το αεράκι της ευφορίας, να παρακινείται συθέμελα να γράψει επιτέλους την «ιστορία φάντασμα», όλο μαζεύονταν τα σύννεφα πάνω από το κεφάλι της, κι έλεγες τώρα θ’ ανοίξουν οι κρουνοί και να πώς ξεκινούν οι καταιγίδες. Πέφτανε τότε μερικές ωραίες στάλες, το ρίγος την συνέπαιρνε, κι ύστερα πάλι όλα χάνονταν, κρύβονταν κατά πού δεν ξέρουμε. Και πόσο ακόμα να περιμένει ν’ αποδημήσει ένας άνθρωπος για να λάβει το λάκτισμα, την ευλογία!... Πώς αντέχω και δεν απελπίζομαι; αναρωτιόταν, την ώρα που μέσα της βαθειά εφτά φορές είχε αλλάξει δέρμα απ’ την απελπισία. Κι εκεί ήταν το ζήτημα: οι φοβερότερες στιγμές και σκέψεις, οι πιο ανείπωτες, δύνανται άραγε να γραφούν σ’ ένα χαρτί ή μήτε στον αιώνα τον άπαντα; Δύναται να «κρυφτεί» η ίδια μέσα σ’ αυτά που έγραφε ή μόνο να κρυφτεί απ’ αυτά; Κι αν δεν υπήρχε διαφορά;
Μόνη παρηγοριά μέσα της –πικρή βεβαίως, οξύμωρη– πως τα καλύτερα είναι αυτά που δεν γράφονται και το πιο σημαντικό ποτέ δεν το λέμε.
Ένα βιβλίο για τα άρρητα της γραφής μέσα από τα μυστικότερα μονοπάτια της μυθοπλασίας.
368 pages, Hardcover
First published November 29, 2021
14 people are currently reading
195 people want to read
About the author
Ζυράννα Ζατέλη
14 books127 followersSee also Zyranna Zateli (English) / Siranna Sateli (Deutsch).
Η Ζυράννα Ζατέλη γεννήθηκε το 1951 στον Σοχό Θεσσαλονίκης. Σπούδασε θέατρο και εργάστηκε ως ηθοποιός, καθώς και στο ραδιόφωνο, μα τα εγκατέλειψε αρκετά γρήγορα -η πραγματική της κλίση ήταν και είναι το γράψιμο και ασχολείται πλέον αποκλειστικά μ' αυτό.
Η Ζυράννα Ζατέλη γεννήθηκε το 1951 στον Σοχό Θεσσαλονίκης. Σπούδασε θέατρο και εργάστηκε ως ηθοποιός, καθώς και στο ραδιόφωνο, μα τα εγκατέλειψε αρκετά γρήγορα -η πραγματική της κλίση ήταν και είναι το γράψιμο και ασχολείται πλέον αποκλειστικά μ' αυτό.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 26 of 26 reviews
December 23, 2021
Ήταν θαρρώ,2001 όταν ξεκίνησε η ιδέα αυτής της τριλογίας ,που όπως ύπουλα μας περιγράφει στην εισαγωγή του πρώτου μέρους, πώς όλα θα φωτιστούν και θα διευκρινιστούν στο 3 μέρος.Και κάπως έτσι έγινε,η μπορεί και να μην έγινε, κι όλα να τα φαντάστηκαμε.
20 χρόνια αργότερα η ιστορία δείχνει φανερά τα δόντια της: είμαστε πάλι εδώ, δυνατοί,κι αφοπλιστικα νεραιδοκρουσμενοι
Μπορούμε πια να ησυχάσουμε,το τέλος ήρθε, μαζί με μια μικρή μελαγχολία πώς οι αξέχαστες 7ετιες η 8ετίες είναι ίσως πια ένα ωραίο παρελθόν
Δεν μπορούμε πια να γράφουμε όπως γράφαμε,τα άλογα δεν τραβάνε πια πολύ, αλλά τι πειράζει
Θα κοιμόμαστε πλέον πια πιο ήσυχοι, ξέροντας ότι η επόμενη φορά ίσως τα πράγματα να είναι πιο απαλά, ενδεχομένως πιο συμπυκνωμένα, γράφοντας απλώς Χάι κου.
Και; Ότι δεν μπορέσαμε κάναμε,και ghost whiter γίναμε, και τους έρωτες μας ζήσαμε, αλλά πάνω από όλα ζούσαμε για την γραφή
Μια για μας και μια για τα γραπτά μας, και κάπου εκεί ο μεταμφιεσμένος Παπαγιώργης,να την εκλιπαρεί πως δεν πρέπει να πεθάνει αν δεν διηγηθεί την ιστορία που του αφηγείται, μα δεν γίνονται έτσι αυτά τα πράγματα
Κάποιος πρέπει να πεθάνει για να πάρει μπρος το πλοίο
Κι αυτός ο κάποιος αργεί πολύ να πεθάνει,κι ως που να πεθάνει ,θα πηγαίνουμε καλειδοσκόπικα, πατώντας άκρη άκρη στο γκρεμό για να μπορέσουμε να πιστέψουμε
στα αλήθεια όσα θα θέλαμε να πούμε.
Ως τότε θα περιγράφουμε όλη μας τη ζωή,όλα μας τα όνειρα, μέσα σε τετράδια, απορώντας πώς γίνεται να αλλάζει χρόνο με το χρόνο,ο γραφικός ο χαρακτήρας και να γίνεται ένα δυνατό ατσάλι ικανό να λυγίσει κάθε απιθανοτητα.
Ίσως εκεί να βρίσκεται το μυστικό, άλλωστε ο Σερκας της το υπογραμμίζει:θα ζήσεις 100 η καί 150 χρόνια για να μπορείς να περιγράφεις,κι αυτό είναι το φως σου,και το ελιξίριο σου
Γιατί δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς βρε αδερφέ
Και τι μπορεί κανείς να κάνει μπροστά σ αυτήν την συγγραφική ωρολογιακη βόμβα;
Τίποτα.Απλα να υποκλιθεί και να διαβάσει. Ο Παπαγιώργης πάντως που διαβάζει το συγκεκριμένο βιβλίο από την απέναντι όχθη, τον βλέπουμε να χειροκροτά μανιασμένος.
20 χρόνια αργότερα η ιστορία δείχνει φανερά τα δόντια της: είμαστε πάλι εδώ, δυνατοί,κι αφοπλιστικα νεραιδοκρουσμενοι
Μπορούμε πια να ησυχάσουμε,το τέλος ήρθε, μαζί με μια μικρή μελαγχολία πώς οι αξέχαστες 7ετιες η 8ετίες είναι ίσως πια ένα ωραίο παρελθόν
Δεν μπορούμε πια να γράφουμε όπως γράφαμε,τα άλογα δεν τραβάνε πια πολύ, αλλά τι πειράζει
Θα κοιμόμαστε πλέον πια πιο ήσυχοι, ξέροντας ότι η επόμενη φορά ίσως τα πράγματα να είναι πιο απαλά, ενδεχομένως πιο συμπυκνωμένα, γράφοντας απλώς Χάι κου.
Και; Ότι δεν μπορέσαμε κάναμε,και ghost whiter γίναμε, και τους έρωτες μας ζήσαμε, αλλά πάνω από όλα ζούσαμε για την γραφή
Μια για μας και μια για τα γραπτά μας, και κάπου εκεί ο μεταμφιεσμένος Παπαγιώργης,να την εκλιπαρεί πως δεν πρέπει να πεθάνει αν δεν διηγηθεί την ιστορία που του αφηγείται, μα δεν γίνονται έτσι αυτά τα πράγματα
Κάποιος πρέπει να πεθάνει για να πάρει μπρος το πλοίο
Κι αυτός ο κάποιος αργεί πολύ να πεθάνει,κι ως που να πεθάνει ,θα πηγαίνουμε καλειδοσκόπικα, πατώντας άκρη άκρη στο γκρεμό για να μπορέσουμε να πιστέψουμε
στα αλήθεια όσα θα θέλαμε να πούμε.
Ως τότε θα περιγράφουμε όλη μας τη ζωή,όλα μας τα όνειρα, μέσα σε τετράδια, απορώντας πώς γίνεται να αλλάζει χρόνο με το χρόνο,ο γραφικός ο χαρακτήρας και να γίνεται ένα δυνατό ατσάλι ικανό να λυγίσει κάθε απιθανοτητα.
Ίσως εκεί να βρίσκεται το μυστικό, άλλωστε ο Σερκας της το υπογραμμίζει:θα ζήσεις 100 η καί 150 χρόνια για να μπορείς να περιγράφεις,κι αυτό είναι το φως σου,και το ελιξίριο σου
Γιατί δεν μπορείς να κάνεις αλλιώς βρε αδερφέ
Και τι μπορεί κανείς να κάνει μπροστά σ αυτήν την συγγραφική ωρολογιακη βόμβα;
Τίποτα.Απλα να υποκλιθεί και να διαβάσει. Ο Παπαγιώργης πάντως που διαβάζει το συγκεκριμένο βιβλίο από την απέναντι όχθη, τον βλέπουμε να χειροκροτά μανιασμένος.
May 7, 2022
“Ζούμε πάντα δυο φορές, μια για εμάς και μια γι’αυτά που γράφουμε."
Albert Camus
Ραμάνθις Ερέβους.
Η μεγαλειώδης λάμψη του φωτός στο σκοτάδι
«Μυστήριο πράγμα ο ύπνος. Ο,τι δεν βλέπουμε με ανοιχτά μάτια, το βλέπουμε με κλειστά» έλεγε η μάνα μου. Μια άλλη φορά, σαν να μονολογούσε, την άκουσα να λέει: «Τουλάχιστον βλέπουμε τους πεθαμένους μας στα όνειρα, πώς αλλιώς θα τους βλέπαμε; Κάτι είναι κι αυτό». Δεν θα πρωτοτυπήσω επομένως αν πω ότι η τέχνη οφείλει πολλά στην ύπαρξη, στο δεδομένο, στην αλήθεια και στο πλήγμα του θανάτου».
Η Ζυράννα Ζατέλη είναι η Φάτα Μοργκάνα της λογοτεχνίας, είναι ο αντικατοπτρισμός των λέξεων και των σκέψεων μέσα από καθρέφτες πραγματικότητας ή μέσα σε ολοκάθαρα νερά από μαγεμένες λίμνες και μαγικές πόρτες προς το εξωκοσμικό.
Όταν διαβάζεις την
Γραφή αυτής της νεράιδας των ονείρων ξεχνάς το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον καθώς σου παρουσιάζεται ένας άλλος χωροχρόνος, μια
μυστική ιεροτελεστία, μια φανταστική αλήθεια που ξεπερνάει σε ρεαλισμό την πραγματική ώρα, και αν υπάρχουν οιωνοί καλοί ή κακοί είναι οι βαπτιστές της κακιάς ώρας διότι η καλή δεν βαπτίζεται ποτέ. Είναι άθεη. Ελεύθερη. Άγρια. Και σοφή. Αφόρητη και απίστευτη.
Σαν πράσινα σκοτάδια μες τις υγρές νύχτες τόσο όμορφες οι εποχές των παιδικών ονείρων, των νεκρών που σε επισκέπτονται, των ζωντανών που έχουν πεθάνει και των αλησμόνητων πόθων στη λήθη της λαγνείας που ματαιοπονεί.
•Ο θάνατος ήρθε τελευταίος.
•Το πάθος χιλιάδες φορές
•Ορατή σαν αόρατη. ( Σε περίμενα χρόνια, δε μετάνιωσα στιγμή ).
Ζατελκή παραλυτική κατάπληξη!….
Καλή ανάγνωση.
Πολλοίς και σεμνούς ασπασμούς.
Albert Camus
Ραμάνθις Ερέβους.
Η μεγαλειώδης λάμψη του φωτός στο σκοτάδι
«Μυστήριο πράγμα ο ύπνος. Ο,τι δεν βλέπουμε με ανοιχτά μάτια, το βλέπουμε με κλειστά» έλεγε η μάνα μου. Μια άλλη φορά, σαν να μονολογούσε, την άκουσα να λέει: «Τουλάχιστον βλέπουμε τους πεθαμένους μας στα όνειρα, πώς αλλιώς θα τους βλέπαμε; Κάτι είναι κι αυτό». Δεν θα πρωτοτυπήσω επομένως αν πω ότι η τέχνη οφείλει πολλά στην ύπαρξη, στο δεδομένο, στην αλήθεια και στο πλήγμα του θανάτου».
Η Ζυράννα Ζατέλη είναι η Φάτα Μοργκάνα της λογοτεχνίας, είναι ο αντικατοπτρισμός των λέξεων και των σκέψεων μέσα από καθρέφτες πραγματικότητας ή μέσα σε ολοκάθαρα νερά από μαγεμένες λίμνες και μαγικές πόρτες προς το εξωκοσμικό.
Όταν διαβάζεις την
Γραφή αυτής της νεράιδας των ονείρων ξεχνάς το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον καθώς σου παρουσιάζεται ένας άλλος χωροχρόνος, μια
μυστική ιεροτελεστία, μια φανταστική αλήθεια που ξεπερνάει σε ρεαλισμό την πραγματική ώρα, και αν υπάρχουν οιωνοί καλοί ή κακοί είναι οι βαπτιστές της κακιάς ώρας διότι η καλή δεν βαπτίζεται ποτέ. Είναι άθεη. Ελεύθερη. Άγρια. Και σοφή. Αφόρητη και απίστευτη.
Σαν πράσινα σκοτάδια μες τις υγρές νύχτες τόσο όμορφες οι εποχές των παιδικών ονείρων, των νεκρών που σε επισκέπτονται, των ζωντανών που έχουν πεθάνει και των αλησμόνητων πόθων στη λήθη της λαγνείας που ματαιοπονεί.
•Ο θάνατος ήρθε τελευταίος.
•Το πάθος χιλιάδες φορές
•Ορατή σαν αόρατη. ( Σε περίμενα χρόνια, δε μετάνιωσα στιγμή ).
Ζατελκή παραλυτική κατάπληξη!….
Καλή ανάγνωση.
Πολλοίς και σεμνούς ασπασμούς.
January 6, 2022
Το πολυαναμενόμενο βιβλίο που κλείνει την τριλογία της Ζυράννας Ζατέλη, μας αποκαλύπτει την Λεύκα ως alter ego της συγγραφέα, που παίρνει τον ρόλο της ρίχνοντας φως στο πραγματικό ζατελικό σύμπαν και αποκαλύπτοντας μυθιστορηματικά τον τρόπο που σκέφτεται, ενεργεί και εμπνέεται ως συγγραφέας. Όλα αυτά μπλεγμένα στην αφήγηση, που ολοκληρώνει τις εκκρεμότητες αυτής της μεγαλεπήβολης τριλογίας.
Έγραφε για να διαβάσει τι είχε ζήσει; Διηγόταν τον εαυτό της να διηγείται ιστορίες; Μήπως γνώριζε από την κοιλιά της μάνας της πώς, όπως χρειάζεται να έχεις «υπάρξει» καιρό πολύ πριν γεννηθείς, έτσι χρειάζεται να γράψει κανείς πολύ μέχρι να ξεκινήσει να γράφει;... Η Λεύκα, οιονεί ταγμένη (ο φίλος την έλεγε και «κέκρουσμένη»), έγραφε από πολύ παλιά και συνέχιζε να το κάνει, ίσως κιόλας για να μπορέσει να καταλάβει μία μέρα –πράγμα αμφίβολο– όχι τόσο «τι ήθελε να πει» με αυτά που έγραφε, αλλά ποια ανεξήγητη μοίρα, ποιο άρρητο και άδηλο της ζωής γινάτι τήν ήθελε με μολύβι και χαρτί ή καρφωμένη μπροστά στη γραφομηχανή επί δεκαετίες.
Έγραφε για να διαβάσει τι είχε ζήσει; Διηγόταν τον εαυτό της να διηγείται ιστορίες; Μήπως γνώριζε από την κοιλιά της μάνας της πώς, όπως χρειάζεται να έχεις «υπάρξει» καιρό πολύ πριν γεννηθείς, έτσι χρειάζεται να γράψει κανείς πολύ μέχρι να ξεκινήσει να γράφει;... Η Λεύκα, οιονεί ταγμένη (ο φίλος την έλεγε και «κέκρουσμένη»), έγραφε από πολύ παλιά και συνέχιζε να το κάνει, ίσως κιόλας για να μπορέσει να καταλάβει μία μέρα –πράγμα αμφίβολο– όχι τόσο «τι ήθελε να πει» με αυτά που έγραφε, αλλά ποια ανεξήγητη μοίρα, ποιο άρρητο και άδηλο της ζωής γινάτι τήν ήθελε με μολύβι και χαρτί ή καρφωμένη μπροστά στη γραφομηχανή επί δεκαετίες.
January 4, 2022
Το τελευταίο μυθιστόρημα της Ζυράννας Ζατέλη έχει σαν εξώφυλλο τη Ζυράννα Ζατέλη, οπισθόφυλλο τη Ζυράννα Ζατέλη και περιεχόμενο το πόσο ξεχωριστή είναι και με πόσο διαφορετικά μάτια βλέπει τον κόσμο η Ζυράννα Ζατέλη.
September 22, 2025
Το στοιχείο του μαγικού κατεβαίνει στο συνηθισμένο, το καθημερινό.
Καθημερινές, οικείες φράσεις αποκρυσταλλώνονται και παίρνουν ένα χαρακτήρα μυστηριακό και νομοτελειακό, παροιμίες που έχεις ακούσει εκατοντάδες φορές γίνονται στα χέρια της συγγραφέα κάτι σαν μάντρα ή σαν ξόρκι.
Μέσα από αυτή τη γραφή ξεχωρίζει αφενός μια αγάπη για τον φυσικό κόσμο, είτε αυτό είναι ένα δέντρο, ένα γατί ή ακόμα και ένα μισοπατημένο φίδι στην άκρη του δρόμου, όσο και μια τρυφερότητα για τους παράξενους ανθρώπους.
Καθημερινές, οικείες φράσεις αποκρυσταλλώνονται και παίρνουν ένα χαρακτήρα μυστηριακό και νομοτελειακό, παροιμίες που έχεις ακούσει εκατοντάδες φορές γίνονται στα χέρια της συγγραφέα κάτι σαν μάντρα ή σαν ξόρκι.
Μέσα από αυτή τη γραφή ξεχωρίζει αφενός μια αγάπη για τον φυσικό κόσμο, είτε αυτό είναι ένα δέντρο, ένα γατί ή ακόμα και ένα μισοπατημένο φίδι στην άκρη του δρόμου, όσο και μια τρυφερότητα για τους παράξενους ανθρώπους.
July 28, 2023
Όσο με ξένισε και με μπέρδεψε η αρχή του, τόσο με συγκίνησε και με καθησύχασε το τέλος του. Ζωές ολόκληρες έζησαν και έσβησαν για να ολοκληρωθεί αυτή η τριλογία, και δεκαετίες πέρασαν στο ράφι μέχρι να πιάσω το πρώτο βιβλίο στα χέρια μου, αλλά δεν θα το ξαναφήσω ποτέ...!
December 12, 2021
Δεν μπορώ να βάλω λιγότερο από πέντε αστεράκια στη μαγική γραφή της Ζατελη..
November 21, 2022
«Το να μιλάς για τον εαυτό σου έχει έναν άσεμνο, θα έλεγα, χαρακτήρα, κι αυτόν τον άσεμνο χαρακτήρα μόνο μυθοποιώντας την πραγματικότητα μπορείς να τον υπερβείς. Δηλαδή ψευδόμενος». — Θανάσης Βαλτινός, Κρασί και Νύμφες, Μικρά Κείμενα επί Παντός, σελ. 273, Εστία 2009.
Στις «[...] εικοσιμία Ιουνίου του δισχιλιοστού και πέμπτου έτους, από τις δύο ως τις τρεις» (σ. 13) το μεσημέρι, ξεκινάει η Λεύκα, το alter ego της συγγραφέως, να πάει «[...] στο 319 της οδού Λυκόφρωνος [...]» (σ. 86) να παραλάβει μια γάτα που της προξενεύουν. Η γάτα αυτή είναι η Σέρκα, γάτα στην οποία, μεταξύ άλλων (δίποδων και τετράποδων), η Ζατέλη αφιερώνει το παρόν βιβλίο. Το μυθιστόρημα δηλαδή συνίσταται, κατά κάποιο τρόπο, κατά κάθε τρόπο, στις σκέψεις και στους συλλογισμούς που η συγγραφέας επιδίδεται καθώς περπατάει προς τη Σέρκα (τουλάχιστον μέχρι τη σελίδα 301 από τις 349 του μυθιστορήματος). Δεν είμαστε καθόλου σίγουροι ότι το υπολειπόμενο του μυθιστορήματος δεν το έχει γράψει η γάτα.
Η Ζατέλη, ως Λεύκα, ως Ραμάνθις Ερέβους, θα μας πληροφορήσει στη δεύτερη σελίδα (14) «[...] πως όταν σκέφτεσαι με ζήλο κάτι, όλο αυτί και μάτι, σου διαφεύγει πριν απ’ όλα ότι σκέφτεσαι, ακόμα και το τι μπορεί να σκέφτεσαι, καταγίνεσαι εκεί πέρα με ό,τι είναι δίχως σχεδόν να ευθύνεσαι· περίπου όπως στον ύπνο με τα όνειρα». Μα�� προσφέρει δηλαδή εδώ η συγγραφέας μια περίτεχνη δήλωση αποποίησης ευθυνών (disclaimer) καθώς μας λέει ότι η σκέψη, ως σκέψη, ενέχει κάτι ονειρικό: δεν καθορίζεις ακριβώς αυτά που σκέφτεσαι, δεν είσαι πάντοτε κύριος των σκέψεών σου. Η παρατήρηση αυτή θα επανέλθει σε κομβικά σημεία στο κείμενο (σ. 86, 97, 301): θα αναρωτηθεί η ηρωίδα τι είναι αυτό που σπρώχνει τον ειρμό της απ’ εδώ κι απ’ εκεί καθώς εκείνη προσπαθεί να πλοηγηθεί προς αυτόν τον μεγάλο ποταμό, τη βασική ιστορία που προτίθεται να πει, που όμως της διαφεύγει καθώς εκείνη παρεκτρέπεται και εκδράμει σε πλείστους παραποτάμους. Η Ζατέλη, αναπόφευκτα, δραπετεύει στα ενδότερα καθώς αποπειράται να σκιαγραφήσει τον μηχανισμό της ίδιας της σκέψης (της).
Για να φέρει εις πέρας το υποχθόνιο αυτό έργο κατασκευάζει προσωπεία και κάτοπτρα: η Ζατέλη γράφει για τη Λεύκα, που στον ζατελικό μύθο είναι επίσης συγγραφέας με το όνομα Ραμάνθις Ερέβους, αλλά που λειτουργεί, η Λεύκα, και ως ghost writer που γράφει τα βιβλία για λογαριασμό μιας κυρίας ονόματι Εζμίρα Σιουντεβά που επιδίδεται συστηματικά σε αυτοεκδόσεις. Το μυθιστόρημα που διαβάζουμε εμείς, καθώς η Λεύκα βαδίζει προς τη γάτα της είναι λοιπόν η αποτυχημένη απόπειρα της Ερέβους να διαπλεύσει τον μεγάλο ποταμό, να συγγράψει τη θεμελιακή ιστορία. Η Ζατέλη τώρα, θέλει να αναγάγει αυτή την απόπειρα σε μυθιστόρημα. «Τελικά ήταν ικανή η Λεύκα να γράψει ένα ολόκληρο βιβλίο –το υλικό αφθονούσε, το τάλαντο δεν υστερούσε– για το πώς δεν γινόταν να γράψει αυτή την ιστορία» (σ. 88).
Η γραφή της Ζατέλη, για να το πω χωρίς περιστροφές, βρίσκεται σε άλλη κατηγορία σε σχέση με τη γραφή των συναδέλφων της. Είναι γραφή που ανθίσταται στα στερεότυπα· γραφή γενναία που αναδεικνύει εντάσεις που ελλοχεύουν στην ομογενοποίηση του καθημερινού (προφορικού) αλλά και γραπτού λόγου που συναντά κανείς σήμερα. Γιατί η γραφή, μπορεί να είναι μια ιδιότυπη ερωμένη που ζητά τυφλή υποταγή, αλλά, από την άλλη, η φύση της είναι τέτοια που αποζητά και σιωπηρές ανυποταγές· αρκεί βέβαια να μπορεί κάποιος να επινοήσει τους τρόπους. Η Ζατέλη στήνει δόκανα στις υποδόριες ειδογενέσεις εννοιών και λέξεων με πυγμή μεταφυσικού που έχει από χρόνια καθυποτάξει τους δισταγμούς της θητεύοντας στο αμόνι της. Εξάλλου, όταν κάποια ασκείται στα της γραφής εξ απαλών ονύχων, σμιλεύει κριτήριο. Και εδώ αποκτά και βαρύνουσα σημασία η αναφορά (αυτοαναφορική άραγε;) στην πρακτική του ghostwriting που έχει επιδοθεί για μια δεκαετία η Λεύκα. Ghostwriting που (εκ)παιδεύει τη συγγραφέα, «[...] πάνω σε ευπαθή ζυγό [...]» (117), στη συγγραφή κειμένων δύο ταχυτήτων και ποιοτήτων. Μια υποδεέστερη για την πελάτισσά της, και μια ανώτερη, για λογαριασμό της, που περιέχει στοιχεία όπως ο «[...] κάτωθεν βασανισμός, η «σερπετιά» του νου, η μέθεξη» (117). Η Ζατέλη κάνει πράξη στη γραφή τα λόγια του θείου της του Σέρκα όταν λέει: «Αν συναντήσεις σταυροδρόμι, ακολούθησέ το!» (σ. 199), αλλά κάνει πράξη και το γνωμικό του τόπου της: «[...] “καιρός λαγός, καιρός λαγουδίνα”, επί των άλλοτε ούτως και άλλοτε άλλως εμφανιζόμενων, αναλόγως των περιστάσεων». Έτσι, συναντάμε διαρκώς φράσεις, λέξεις, και διατυπώσεις που ξεβολεύουν τον αδαή, σχεδόν κεκοιμημένο αναγνώστη, που περιμένει να τον πάρουν από το χέρι και να του διηγηθούν ένα παραμύθι με αίσιο τέλος. Ο «λάρυγγας» μεταμορφώνεται σε «ράλυγγας» (91)· το «αξεδιάλυτο» γίνεται «αξεδίλιατο» (σ. 206)· η κουκουβάγια ονοματίζεται, στο φτερό, σε «Βάκου-Γιάκου» με μια απλή αναδιάταξη των συλλαβών· ένας ευτραφής που έχουν σφηνώσει τα κωλομέρια του στο παράθυρο και κινδυνεύει η ζωή του, χαρακτηρίζεται ως «[...] ένας “κωλόφραδος” με όλη τη σημασία της λέξης εκτός από κείνην της τύχης (157)· οι μαίανδροι συνταιριάζονται με το «έτσι θέλω» με τους «σαίανδρους» (96). Αλλά και πιο τετριμμένες παρατηρήσεις ενέχουν πρωτοτυπία και δημιουργικότητα που τις κάνουν να αντιστέκονται σε μια λογική αυτόματης γραφής, ή, αντιστρόφως, να αφήνονται σε μια γραφή που πιστεύει περήφανα στην περίτεχνη ιδιωτικότητά της: «Δεν θα θυμόταν η Λεύκα τι εποχή ήταν, ίσως φθινόπωρο, χειμώνας… ίσως μια πέμπτη εποχή που δεν την υπολόγιζε ως τότε» (σ. 17) αλλά και «[...] αν δεν βούιζαν αδύναμα οι μυίγες, θα πονούσαν τ’ αυτιά τους απ’ την τόση ηρεμία, την απέραντη νέκρα». Αυτές οι «μυίγες» που κάνουν την παρουσία τους αισθητή στο μυθιστόρημα και φέρνουν με τον πιο υπαινικτικό και γλαφυρό τρόπο στην επιφάνεια τη συνάφεια της δημιουργού με την επικράτεια του θανάτου. Γιατί η Ζατέλη είναι δεινή θανατολάγνα, και αυτό είναι κάτι που πασιφανώς το απολαμβάνει με τον ίδιο τρόπο που η γλώσσα απολαμβάνει να αγγίζει το σάπιο δόντι για να αναδεικνύει τις αρετές του πόνου. «Το μυστικό σου, Λεύκα, είναι σαν τριζόνι· τ’ ακούμε, μας τρυπάει τ’ αυτιά, μα δεν το βλέπουμε. Τι είναι πια, θάνατος;» (σ.126), θα τη ρωτήσει η γιαγιά της η Ελένη που εκτελεί χρέη μητέρας. Η Ζατέλη είναι θανατολάγνα, όπως εξάλλου και κάθε άνθρωπος που είναι σαγηνευμένος από τη ζωή, γιατί μόνον έτσι εργαλειοποιεί τη δημιουργική δύναμη του οριστικού τέλους. Η ηρωίδα της στέκεται ενεή απέναντι στη ζωογόνο δύναμη της κακουχίας και της θλίψης· δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτά τα: «Χμ, τι πενήντα και τι εξήντα, κι εκατόν εξήντα χρόνια μπορούσε να ζήσει αυτή εδώ η Βάκου-Γιάκου, ανέπαφη στο διάβα των δεκαετιών, αν είχε τέτοια θλίψη να την τρέφει» (σ. 32). Ή «Λες και τη συντηρούσαν οι ίδιες οι κακουχίες» (σ. 338). Προσέξτε όμως πόσο βαθιά τρέχει αυτή η φλέβα:
—πλήρες κείμενο: https://www.istos.gr/literature/revie...
Στις «[...] εικοσιμία Ιουνίου του δισχιλιοστού και πέμπτου έτους, από τις δύο ως τις τρεις» (σ. 13) το μεσημέρι, ξεκινάει η Λεύκα, το alter ego της συγγραφέως, να πάει «[...] στο 319 της οδού Λυκόφρωνος [...]» (σ. 86) να παραλάβει μια γάτα που της προξενεύουν. Η γάτα αυτή είναι η Σέρκα, γάτα στην οποία, μεταξύ άλλων (δίποδων και τετράποδων), η Ζατέλη αφιερώνει το παρόν βιβλίο. Το μυθιστόρημα δηλαδή συνίσταται, κατά κάποιο τρόπο, κατά κάθε τρόπο, στις σκέψεις και στους συλλογισμούς που η συγγραφέας επιδίδεται καθώς περπατάει προς τη Σέρκα (τουλάχιστον μέχρι τη σελίδα 301 από τις 349 του μυθιστορήματος). Δεν είμαστε καθόλου σίγουροι ότι το υπολειπόμενο του μυθιστορήματος δεν το έχει γράψει η γάτα.
Η Ζατέλη, ως Λεύκα, ως Ραμάνθις Ερέβους, θα μας πληροφορήσει στη δεύτερη σελίδα (14) «[...] πως όταν σκέφτεσαι με ζήλο κάτι, όλο αυτί και μάτι, σου διαφεύγει πριν απ’ όλα ότι σκέφτεσαι, ακόμα και το τι μπορεί να σκέφτεσαι, καταγίνεσαι εκεί πέρα με ό,τι είναι δίχως σχεδόν να ευθύνεσαι· περίπου όπως στον ύπνο με τα όνειρα». Μα�� προσφέρει δηλαδή εδώ η συγγραφέας μια περίτεχνη δήλωση αποποίησης ευθυνών (disclaimer) καθώς μας λέει ότι η σκέψη, ως σκέψη, ενέχει κάτι ονειρικό: δεν καθορίζεις ακριβώς αυτά που σκέφτεσαι, δεν είσαι πάντοτε κύριος των σκέψεών σου. Η παρατήρηση αυτή θα επανέλθει σε κομβικά σημεία στο κείμενο (σ. 86, 97, 301): θα αναρωτηθεί η ηρωίδα τι είναι αυτό που σπρώχνει τον ειρμό της απ’ εδώ κι απ’ εκεί καθώς εκείνη προσπαθεί να πλοηγηθεί προς αυτόν τον μεγάλο ποταμό, τη βασική ιστορία που προτίθεται να πει, που όμως της διαφεύγει καθώς εκείνη παρεκτρέπεται και εκδράμει σε πλείστους παραποτάμους. Η Ζατέλη, αναπόφευκτα, δραπετεύει στα ενδότερα καθώς αποπειράται να σκιαγραφήσει τον μηχανισμό της ίδιας της σκέψης (της).
Για να φέρει εις πέρας το υποχθόνιο αυτό έργο κατασκευάζει προσωπεία και κάτοπτρα: η Ζατέλη γράφει για τη Λεύκα, που στον ζατελικό μύθο είναι επίσης συγγραφέας με το όνομα Ραμάνθις Ερέβους, αλλά που λειτουργεί, η Λεύκα, και ως ghost writer που γράφει τα βιβλία για λογαριασμό μιας κυρίας ονόματι Εζμίρα Σιουντεβά που επιδίδεται συστηματικά σε αυτοεκδόσεις. Το μυθιστόρημα που διαβάζουμε εμείς, καθώς η Λεύκα βαδίζει προς τη γάτα της είναι λοιπόν η αποτυχημένη απόπειρα της Ερέβους να διαπλεύσει τον μεγάλο ποταμό, να συγγράψει τη θεμελιακή ιστορία. Η Ζατέλη τώρα, θέλει να αναγάγει αυτή την απόπειρα σε μυθιστόρημα. «Τελικά ήταν ικανή η Λεύκα να γράψει ένα ολόκληρο βιβλίο –το υλικό αφθονούσε, το τάλαντο δεν υστερούσε– για το πώς δεν γινόταν να γράψει αυτή την ιστορία» (σ. 88).
Η γραφή της Ζατέλη, για να το πω χωρίς περιστροφές, βρίσκεται σε άλλη κατηγορία σε σχέση με τη γραφή των συναδέλφων της. Είναι γραφή που ανθίσταται στα στερεότυπα· γραφή γενναία που αναδεικνύει εντάσεις που ελλοχεύουν στην ομογενοποίηση του καθημερινού (προφορικού) αλλά και γραπτού λόγου που συναντά κανείς σήμερα. Γιατί η γραφή, μπορεί να είναι μια ιδιότυπη ερωμένη που ζητά τυφλή υποταγή, αλλά, από την άλλη, η φύση της είναι τέτοια που αποζητά και σιωπηρές ανυποταγές· αρκεί βέβαια να μπορεί κάποιος να επινοήσει τους τρόπους. Η Ζατέλη στήνει δόκανα στις υποδόριες ειδογενέσεις εννοιών και λέξεων με πυγμή μεταφυσικού που έχει από χρόνια καθυποτάξει τους δισταγμούς της θητεύοντας στο αμόνι της. Εξάλλου, όταν κάποια ασκείται στα της γραφής εξ απαλών ονύχων, σμιλεύει κριτήριο. Και εδώ αποκτά και βαρύνουσα σημασία η αναφορά (αυτοαναφορική άραγε;) στην πρακτική του ghostwriting που έχει επιδοθεί για μια δεκαετία η Λεύκα. Ghostwriting που (εκ)παιδεύει τη συγγραφέα, «[...] πάνω σε ευπαθή ζυγό [...]» (117), στη συγγραφή κειμένων δύο ταχυτήτων και ποιοτήτων. Μια υποδεέστερη για την πελάτισσά της, και μια ανώτερη, για λογαριασμό της, που περιέχει στοιχεία όπως ο «[...] κάτωθεν βασανισμός, η «σερπετιά» του νου, η μέθεξη» (117). Η Ζατέλη κάνει πράξη στη γραφή τα λόγια του θείου της του Σέρκα όταν λέει: «Αν συναντήσεις σταυροδρόμι, ακολούθησέ το!» (σ. 199), αλλά κάνει πράξη και το γνωμικό του τόπου της: «[...] “καιρός λαγός, καιρός λαγουδίνα”, επί των άλλοτε ούτως και άλλοτε άλλως εμφανιζόμενων, αναλόγως των περιστάσεων». Έτσι, συναντάμε διαρκώς φράσεις, λέξεις, και διατυπώσεις που ξεβολεύουν τον αδαή, σχεδόν κεκοιμημένο αναγνώστη, που περιμένει να τον πάρουν από το χέρι και να του διηγηθούν ένα παραμύθι με αίσιο τέλος. Ο «λάρυγγας» μεταμορφώνεται σε «ράλυγγας» (91)· το «αξεδιάλυτο» γίνεται «αξεδίλιατο» (σ. 206)· η κουκουβάγια ονοματίζεται, στο φτερό, σε «Βάκου-Γιάκου» με μια απλή αναδιάταξη των συλλαβών· ένας ευτραφής που έχουν σφηνώσει τα κωλομέρια του στο παράθυρο και κινδυνεύει η ζωή του, χαρακτηρίζεται ως «[...] ένας “κωλόφραδος” με όλη τη σημασία της λέξης εκτός από κείνην της τύχης (157)· οι μαίανδροι συνταιριάζονται με το «έτσι θέλω» με τους «σαίανδρους» (96). Αλλά και πιο τετριμμένες παρατηρήσεις ενέχουν πρωτοτυπία και δημιουργικότητα που τις κάνουν να αντιστέκονται σε μια λογική αυτόματης γραφής, ή, αντιστρόφως, να αφήνονται σε μια γραφή που πιστεύει περήφανα στην περίτεχνη ιδιωτικότητά της: «Δεν θα θυμόταν η Λεύκα τι εποχή ήταν, ίσως φθινόπωρο, χειμώνας… ίσως μια πέμπτη εποχή που δεν την υπολόγιζε ως τότε» (σ. 17) αλλά και «[...] αν δεν βούιζαν αδύναμα οι μυίγες, θα πονούσαν τ’ αυτιά τους απ’ την τόση ηρεμία, την απέραντη νέκρα». Αυτές οι «μυίγες» που κάνουν την παρουσία τους αισθητή στο μυθιστόρημα και φέρνουν με τον πιο υπαινικτικό και γλαφυρό τρόπο στην επιφάνεια τη συνάφεια της δημιουργού με την επικράτεια του θανάτου. Γιατί η Ζατέλη είναι δεινή θανατολάγνα, και αυτό είναι κάτι που πασιφανώς το απολαμβάνει με τον ίδιο τρόπο που η γλώσσα απολαμβάνει να αγγίζει το σάπιο δόντι για να αναδεικνύει τις αρετές του πόνου. «Το μυστικό σου, Λεύκα, είναι σαν τριζόνι· τ’ ακούμε, μας τρυπάει τ’ αυτιά, μα δεν το βλέπουμε. Τι είναι πια, θάνατος;» (σ.126), θα τη ρωτήσει η γιαγιά της η Ελένη που εκτελεί χρέη μητέρας. Η Ζατέλη είναι θανατολάγνα, όπως εξάλλου και κάθε άνθρωπος που είναι σαγηνευμένος από τη ζωή, γιατί μόνον έτσι εργαλειοποιεί τη δημιουργική δύναμη του οριστικού τέλους. Η ηρωίδα της στέκεται ενεή απέναντι στη ζωογόνο δύναμη της κακουχίας και της θλίψης· δεν είναι τυχαίο εξάλλου ότι ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτά τα: «Χμ, τι πενήντα και τι εξήντα, κι εκατόν εξήντα χρόνια μπορούσε να ζήσει αυτή εδώ η Βάκου-Γιάκου, ανέπαφη στο διάβα των δεκαετιών, αν είχε τέτοια θλίψη να την τρέφει» (σ. 32). Ή «Λες και τη συντηρούσαν οι ίδιες οι κακουχίες» (σ. 338). Προσέξτε όμως πόσο βαθιά τρέχει αυτή η φλέβα:
—πλήρες κείμενο: https://www.istos.gr/literature/revie...
March 28, 2022
Το αφηνω στη σελιδα 180.
Προσπαθησα πολυ να μπω στο νοημα αλλα δε μπορω. Κατι το πολυτονικο συστημα (ποιος χρειαζεται τοσους τονους τον 21ο αιωνα?), κατι το χειμαρρωδες κειμενο, κουραστηκα και εγκαταλειπω.
Προσπαθησα πολυ να μπω στο νοημα αλλα δε μπορω. Κατι το πολυτονικο συστημα (ποιος χρειαζεται τοσους τονους τον 21ο αιωνα?), κατι το χειμαρρωδες κειμενο, κουραστηκα και εγκαταλειπω.
January 8, 2022
Απογοήτευση
Μου έδωσε την αίσθηση ότι όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι διηγήματα ξεχωριστα
Σίγουρα όχι ένα ολοκληρωμένο έργο.
Διάφορες ιστορίες "ατάκτως ερριμμενες" χωρίς σχεδιασμό.
Μου έδωσε την αίσθηση ότι όλα αυτά θα μπορούσαν να είναι διηγήματα ξεχωριστα
Σίγουρα όχι ένα ολοκληρωμένο έργο.
Διάφορες ιστορίες "ατάκτως ερριμμενες" χωρίς σχεδιασμό.
This entire review has been hidden because of spoilers.
January 20, 2022
Να ήταν λίγο ακόμα!
April 14, 2023
Να το γράψω, να μη το γράψω; Να το γράψω; Να μην το γράψω; Θα το γράψω. Στενάχωρο ποστ, πρώτα για μένα. Να πω ότι την σκυλίτσα μου την λένε Σέρκα. Σέρκα. Διάβασα λοιπόν και τέλειωσα πριν δυοτρεις μέρες το Ορατή σαν αόρατη, το τρίτο και τελευταίο μέρος της τριλογίας με το παράξενο όνομα Ραμάνθις Ερέβους. Ναι, παρότι ένθερμη αναγνώστρια της Ζατέλη, έκανα πολύ καιρό αφότου εκδόθηκε να το πιάσω στα χέρια μου, ήθελα να κάτσει λίγο στον χρόνο, να “παλιώσει”. Παραξενιές δικές μου, μην δίνεται και πολύ σημασία. Εμφανώς πιο ολιγοσέλιδο απ τ άλλα. Θα μου πεις, είναι αυτό ένδειξη; Έχουν γραφτεί αριστουργήματα σε ούτε 50 σελίδες πχ το βάρος της πεταλούδας. Ναι, αλλά εδώ έχουμε μια συγγραφέα που δεν προλαβαίνεις να παρακολουθείς τις περιπλέκουσες ιστορίες της, έχεις πάντα την αίσθηση πέραν του καταιγισμού του ιδιόμορφου πολλές φορές λεξιλογίου ότι είναι ένας άνθρωπος που διηγείται ιστορίες σαν εκείνα τα παραδοσιακά παραμύθια που απ αλλού ξεκινάν, αλλού προχωράνε, αυτονομούνται και φτάνουν να γίνονται υπερθετικά έως παράλογα. Αισθάνεσαι ένα ελαφρύ λαχάνιασμα στην ροή τους γιατί υπάρχουν και από δίπλα άλλες διηγήσεις που ή χάνονται, ή ενσωματώνονται ή απλώς στέκονται μάρτυρες της κεντρικής αφήγησης. Σε τούτο εδώ, στην Ορατή ακόμα κι όταν υπήρξαν εγκιβωτισμένες ιστορίες ήταν λίγο ασύνδετες όπως μια παράγραφος για ένα αγόρι που πέθανε, άλλη μία για άλλο παιδί που φυσικά πάλι πέθανε, είναι γνωστή η Ζατέλη για τα θανατικά της όπως στο Ο θάνατος ήρθε τελευταίος (ντάξει, στο λέει από το εξώφυλλο) οπού στις τελευταίες σελίδες του έφτανε να θανατώνει έναν ανά σελίδα, πολλές φορές και δύο για να τους προλάβει, αλλά εκεί είχε το νόημα του να ξέρουμε τις ιστορίες όλων αυτών, να χουμε πάει μαζί τους ταξίδια, ε και φυσικά έπρεπε να πεθάνουν κάποια στιγμή. Εδώ, απλώς αναφέρεται ο θάνατος. Στην ιστορία φερ' ειπείν της πεθαμένης Σισίνας και σ όλο εκείνο το λάθος τηλεφώνημα, προσπαθούσα να βρω το νόημα όλης αυτής της πολυλογίας και του θρήνου (που δεν με συγκίνησε ούτε στο ελάχιστο) της μητέρας της το οποίο έφαγε σχεδόν το μισό μικρό βιβλίο. Και κατόπιν ερχόμαστε στον Σέρκα και στην ιστορία του Ντάφκου και της Ζήνας, της Ελένης και των γνωστών ηρώων από τ�� δύο προηγούμενα βιβλία. Ανάσταση! Αναστάσης! Σέρκα! Ναι, αλλά για κάποιον που δεν έχει ξαναδιαβάσει Ζατέλη, γιατί ναι μεν η όλη ιστορία είναι γοητευτικότατη ακόμα και σε μένα που την ήξερα αλλά πως να γίνει; Την ξέρω. Την έχω διαβάσει. Δεν έχει καν κάποια διαφοροποίηση από τις προηγούμενες φορές, πέραν του να είναι μια σύνοψη για να προχωρήσουμε στην κυρία Σιουντεβά και στον δικό της νεκρό και πως θα τον τιμήσει μέσω της Λεύκας και οι ύφαλοι της Λεύκας ως συγγραφέα κι ως γκοστ ράιτερ. Αυτό θα μπορούσε να είναι από μόνο του ένα βιβλίο. Εδώ βγήκε -ή τουλάχιστον έτσι το εξέλαβα εγώ- αποσπασματικό. Όλο το βιβλίο το οποίο όμως έχει το παιχνίδι των λέξεων, σε πολλά χαμογέλασα, μου έδωσε την αίσθηση του ζορισμένου να εκδοθεί. Αν ήταν το πρώτο ή το μοναδικό βιβλίο της Ζατέλη, θα ήταν ένα πολύ καλό βιβλίο. Αλλά δεν είναι. Κι έχοντας κυριολεκτικά μαγευτεί από τα προηγούμενά της, εδώ το βρήκα “λίγο “. Σαν κάπως να με ξεγέλασαν. Κι είναι η ίδια αίσθηση που είχα και με τα τετράδια ονείρων που κι εκεί αισθάνθηκα ότι έπρεπε να βγει αυτό το βιβλίο επειδή αργούσε η Ορατή. Δεν υπάρχει τέτοια ανάγκη για συγγραφείς σαν την Ζατέλη. Δεν είναι υποχρεωμένη κάθε 7 χρόνια να βγάζει βιβλίο. Ας κάνει όσο μα όσο θέλει. Κι εδώ θα είμαστε για οτιδήποτε και οπουδήποτε αποφασίσει να περιπλανηθεί.
January 27, 2022
Υπάρχουν ορισμένοι λογοτέχνες των οποίων την πορεία ακολουθούμε ανελλιπώς όσα χρόνια κι αν περάσουν, όσα βιβλία κι αν μας χαρίσουν. Μία τέτοια “κλασική” πλέον συγγραφέας στη χώρας μας είναι η Ζυράννα Ζατέλη.
Το νέο της βιβλίο “Ορατή σαν αόρατη“, που χωρίζεται σε πέντε μεγάλα κεφάλαια- ιστορίες, ολοκληρώνει την τριλογία “Με το παράξενο όνομα Ραδαμάνθις Ερέβους“, διαβάζεται όμως ανεξάρτητα από τα άλλα δύο. Εδώ ξανασυναντάμε τη γνωστή πρωταγωνίστρια Λεύκα. Η Λεύκα εδώ συνυπάρχει σε αγαστή συνύπαρξη με τη… γλαύκα του εξωφύλλου, την κουκουβάγια της Νυφόπετρας και των παιδικών της χρόνων, που είναι πάντοτε “ορατή σαν αόρατη και αόρατη όπως ορατή”.
Κουκουβάγιες, γάτες, σκύλοι, πουλιά, άλογα και γενικότερα τα ζώα παίζουν σπουδαίο ρόλο στο βιβλίο. Φαίνεται πως η Λεύκα, αλλά και η ίδια η συγγραφέας έχει μία ιδιαίτερη σχέση με τα ζωντανά, αλλά και τον χώρο που την -και τα -περιβάλλει, με όλα τα έμψυχα και, ενίοτε, και τα άψυχα όντα. Εξάλλου η γάτα είναι η καλύτερη παρέα ενός συγγραφέα-ένα αυτονόητο συμπέρασμα στο οποίο έχουν καταλήξει όλοι οι συγγραφείς που έχουν την ευτυχία να συγκατοικούν με ένα τέτοιο συμπαθητικό τετράποδο.
Η κουκουβάγια είναι, όμως, εκείνη που θα σημαδέψει τα παιδικά χρόνια της Λεύκας, καθώς και τις σελίδες της πρώτης ιστορίας του βιβλίου-η γάτα της τελευταίας:
“Η τόσο ακριβοθώρητη, η οιονεί αόρατη, είχε το βλέμμα της σοφίας όσο να ‘ναι, της μυστικής ζωής, όμως τι θλίψη ήταν αυτή. Μέλανα χολή την πότιζαν τα όσα κοίταζε, τα όσα ίσως συλλογιζόταν;…”
Διότι η Λεύκα είναι συγγραφέας, δεν το αναφέραμε, όπως και η Ζυράννα και μάλιστα όταν τελικά θα εκδώσει κάτι αυτό θα έχει τον τίτλο “Με το παράξενο όνομα Ραδαμάνθις Ερέβους“, όπως ακριβώς δηλαδή και το όνομα της τριλογίας που κρατάμε αυτή τη στιγμή στα χέρια μας.
Το “Ορατή σαν αόρατη” είναι ένα βιβλίο για τη γραφή, τα βιβλία, τους συγγραφείς, αλλά και την ίδια αυτή καθεαυτή τη διαδικασία της συγγραφής και της αναπόφευκτης “αυτοενδοσκόπησης” του συγγραφέα. Εύλογα, επομένως, ο αναγνώστης θα αναρωτηθεί κατά πόσον και σε ποιον βαθμό το βιβλίο είναι αυτοβιογραφικό και πόσες ομοιότητες έχει άραγε η συγγραφέας Λεύκα με τη συγγραφέα Ζυράννα. Το ερώτημα μένει, φυσικά, αναπάντητο και το γεγονός αυτό αποτελεί μέρος και της γοητεία του βιβλίου.
Εκτός από μυθιστόρημα για τα βιβλία, το “Ορατή σαν αόρατη” είναι καθαρά ένα μυθιστόρημα ανθρώπινων χαρακτήρων, επικεντρωμένο στον άνθρωπο, τις σκέψεις, τις πράξεις του και τα συναισθήματά του. Τον πρώτο ρόλο έχει φυσικά η πρωταγωνίστρια Λεύκα, αλλά δίνεται χώρος και στον παππού Ντάφκο, τη Σισίνα, τον Αναστάση, την Εζμίρα με τις άριές της, την Αρμένισσα, τη Φρίκα, την Οφία, τον στραβό γείτονα Σάββα και τους τόσους άλλους ιδιαίτερους χαρακτήρες που υφαίνει με μαεστρία η πένα της συγγραφέως. Κάπου κάπου οι χαρακτήρες δύναται να μας θυμίσουν ελληνική ταινία, τόσο γοητευτικά δίνει η συγγραφέας την καρικατούρα τους.
Ο χώρος, ο χρόνος και η Ιστορία απουσιάζουν επιδεικτικά σε αυτό το ανθρωποκεντρικό μυθιστόρημα και δίνουν το παρόν μόνο όπου είναι απολύτως απαραίτητο.
Ζυράννα Ζατέλη
Η τριτοπρόσωπη αφήγηση είναι ευθύγραμμη και εκείνη του εξωτερικού παρατηρητή. Τίποτε δεν διαφεύγει από το άγρυπνο μάτι της συγγραφέως. Η γλώσσα είναι αυθόρμητη, έντονα περιγραφική και ο λόγος μακροπερίοδος με πολλά κόμματα και επίθετα. Αυτός ο πηγαίος και αυθόρμητος χαρακτήρας της γραφής της Ζατέλη όμως, είναι αναντίρρητα εκείνος που της χαρίζει όλη τη δροσιά και τη φρεσκάδα της.
“Ζούμε πάντα δύο φορές, μία για μας και μία γι’ αυτά που γράφουμε“, μας παραδίδει ο Αλμπέρ Καμύ σε μία διάσημη ρήση του, προκαλώντας μας να αναρωτηθούμε: γιατί γράφουμε, και κυρίως, για ποια πράγματα τελικά γράφουμε; Η συγγραφέας μας λέει ότι “τα καλύτερα είναι αυτά που δεν γράφονται και το πιο σημαντικό ποτέ δεν το λέμε“.
Γιατί γράφει, λοιπόν, η Λεύκα-Ζυράννα;”Έγραφε για να διαβάσει τι έχει ζήσει; Διηγόταν τον εαυτό της να διηγείται ιστορίες; Μήπως γνώριζε απ’ την κοιλιά της μάνας της πως, όπως χρειάζεται να έχεις “υπάρξει” καιρό πολύ πριν γεννηθείς, έτσι χρειάζεται να γράψει κανείς πολύ μέχρι να ξεκινήσει να γράφει;…”
Επιστροφή λοιπόν στις ρίζες μας, στον εαυτό μας και στη γραφή, τόσο για τη Λεύκα και τη Ζυράννα, όσο και για τους αναγνώστες, με άφθονη φαντασία και λογοτεχνική απόλαυση από μία μεγάλη πένα της ελληνικής λογοτεχνίας. Αυτό είναι το “Ορατή σαν αόρατη“.
Αναδημοσίευση από το φράκταλ
Το νέο της βιβλίο “Ορατή σαν αόρατη“, που χωρίζεται σε πέντε μεγάλα κεφάλαια- ιστορίες, ολοκληρώνει την τριλογία “Με το παράξενο όνομα Ραδαμάνθις Ερέβους“, διαβάζεται όμως ανεξάρτητα από τα άλλα δύο. Εδώ ξανασυναντάμε τη γνωστή πρωταγωνίστρια Λεύκα. Η Λεύκα εδώ συνυπάρχει σε αγαστή συνύπαρξη με τη… γλαύκα του εξωφύλλου, την κουκουβάγια της Νυφόπετρας και των παιδικών της χρόνων, που είναι πάντοτε “ορατή σαν αόρατη και αόρατη όπως ορατή”.
Κουκουβάγιες, γάτες, σκύλοι, πουλιά, άλογα και γενικότερα τα ζώα παίζουν σπουδαίο ρόλο στο βιβλίο. Φαίνεται πως η Λεύκα, αλλά και η ίδια η συγγραφέας έχει μία ιδιαίτερη σχέση με τα ζωντανά, αλλά και τον χώρο που την -και τα -περιβάλλει, με όλα τα έμψυχα και, ενίοτε, και τα άψυχα όντα. Εξάλλου η γάτα είναι η καλύτερη παρέα ενός συγγραφέα-ένα αυτονόητο συμπέρασμα στο οποίο έχουν καταλήξει όλοι οι συγγραφείς που έχουν την ευτυχία να συγκατοικούν με ένα τέτοιο συμπαθητικό τετράποδο.
Η κουκουβάγια είναι, όμως, εκείνη που θα σημαδέψει τα παιδικά χρόνια της Λεύκας, καθώς και τις σελίδες της πρώτης ιστορίας του βιβλίου-η γάτα της τελευταίας:
“Η τόσο ακριβοθώρητη, η οιονεί αόρατη, είχε το βλέμμα της σοφίας όσο να ‘ναι, της μυστικής ζωής, όμως τι θλίψη ήταν αυτή. Μέλανα χολή την πότιζαν τα όσα κοίταζε, τα όσα ίσως συλλογιζόταν;…”
Διότι η Λεύκα είναι συγγραφέας, δεν το αναφέραμε, όπως και η Ζυράννα και μάλιστα όταν τελικά θα εκδώσει κάτι αυτό θα έχει τον τίτλο “Με το παράξενο όνομα Ραδαμάνθις Ερέβους“, όπως ακριβώς δηλαδή και το όνομα της τριλογίας που κρατάμε αυτή τη στιγμή στα χέρια μας.
Το “Ορατή σαν αόρατη” είναι ένα βιβλίο για τη γραφή, τα βιβλία, τους συγγραφείς, αλλά και την ίδια αυτή καθεαυτή τη διαδικασία της συγγραφής και της αναπόφευκτης “αυτοενδοσκόπησης” του συγγραφέα. Εύλογα, επομένως, ο αναγνώστης θα αναρωτηθεί κατά πόσον και σε ποιον βαθμό το βιβλίο είναι αυτοβιογραφικό και πόσες ομοιότητες έχει άραγε η συγγραφέας Λεύκα με τη συγγραφέα Ζυράννα. Το ερώτημα μένει, φυσικά, αναπάντητο και το γεγονός αυτό αποτελεί μέρος και της γοητεία του βιβλίου.
Εκτός από μυθιστόρημα για τα βιβλία, το “Ορατή σαν αόρατη” είναι καθαρά ένα μυθιστόρημα ανθρώπινων χαρακτήρων, επικεντρωμένο στον άνθρωπο, τις σκέψεις, τις πράξεις του και τα συναισθήματά του. Τον πρώτο ρόλο έχει φυσικά η πρωταγωνίστρια Λεύκα, αλλά δίνεται χώρος και στον παππού Ντάφκο, τη Σισίνα, τον Αναστάση, την Εζμίρα με τις άριές της, την Αρμένισσα, τη Φρίκα, την Οφία, τον στραβό γείτονα Σάββα και τους τόσους άλλους ιδιαίτερους χαρακτήρες που υφαίνει με μαεστρία η πένα της συγγραφέως. Κάπου κάπου οι χαρακτήρες δύναται να μας θυμίσουν ελληνική ταινία, τόσο γοητευτικά δίνει η συγγραφέας την καρικατούρα τους.
Ο χώρος, ο χρόνος και η Ιστορία απουσιάζουν επιδεικτικά σε αυτό το ανθρωποκεντρικό μυθιστόρημα και δίνουν το παρόν μόνο όπου είναι απολύτως απαραίτητο.
Ζυράννα Ζατέλη
Η τριτοπρόσωπη αφήγηση είναι ευθύγραμμη και εκείνη του εξωτερικού παρατηρητή. Τίποτε δεν διαφεύγει από το άγρυπνο μάτι της συγγραφέως. Η γλώσσα είναι αυθόρμητη, έντονα περιγραφική και ο λόγος μακροπερίοδος με πολλά κόμματα και επίθετα. Αυτός ο πηγαίος και αυθόρμητος χαρακτήρας της γραφής της Ζατέλη όμως, είναι αναντίρρητα εκείνος που της χαρίζει όλη τη δροσιά και τη φρεσκάδα της.
“Ζούμε πάντα δύο φορές, μία για μας και μία γι’ αυτά που γράφουμε“, μας παραδίδει ο Αλμπέρ Καμύ σε μία διάσημη ρήση του, προκαλώντας μας να αναρωτηθούμε: γιατί γράφουμε, και κυρίως, για ποια πράγματα τελικά γράφουμε; Η συγγραφέας μας λέει ότι “τα καλύτερα είναι αυτά που δεν γράφονται και το πιο σημαντικό ποτέ δεν το λέμε“.
Γιατί γράφει, λοιπόν, η Λεύκα-Ζυράννα;”Έγραφε για να διαβάσει τι έχει ζήσει; Διηγόταν τον εαυτό της να διηγείται ιστορίες; Μήπως γνώριζε απ’ την κοιλιά της μάνας της πως, όπως χρειάζεται να έχεις “υπάρξει” καιρό πολύ πριν γεννηθείς, έτσι χρειάζεται να γράψει κανείς πολύ μέχρι να ξεκινήσει να γράφει;…”
Επιστροφή λοιπόν στις ρίζες μας, στον εαυτό μας και στη γραφή, τόσο για τη Λεύκα και τη Ζυράννα, όσο και για τους αναγνώστες, με άφθονη φαντασία και λογοτεχνική απόλαυση από μία μεγάλη πένα της ελληνικής λογοτεχνίας. Αυτό είναι το “Ορατή σαν αόρατη“.
Αναδημοσίευση από το φράκταλ
February 3, 2022
[Κι εκεί ήταν το ζήτημα: οι φοβερότερες στιγμές και σκέψεις, οι πιο ανείπωτες, δύνανται άραγε να γραφούν σ' ένα χαρτί ή μήτε στον αιώνα τον άπαντα; Δύναται να "κρυφτεί" η ίδια μέσα σ' αυτά που έγραφε ή μόνο να κρυφτεί απ'αυτά; Κι αν δεν υπήρχε διάφορα;]
[ Εσένα η γαλήνη σου είναι η ταραχή σου' να το θυμάσαι αυτό παιδί μου, να κάνεις από τώρα τα κουμάντα σου.]
["Με εχθρεύεστε όλοι σας, κι εσύ κι αυτή και όλοι σας!"
"Σώπα, καημένε, στον καθρέφτη να κοιταχτείς φτάνει, εκεί 'ναι όλοι σου οι εχθροί - και λίγοι παραπάνω!"]
["Έγινε", της είπε. "Κι αυτά που γράφουν στα βιβλία έχουν γίνει. Ίσως όχι όπως τα γράφουν, μα έχουν γίνει. Ή θα γίνουν".]
[Αυτό που ζούσε η Λεύκα ήταν αυτό που έγραφε και δεν χρειάζεται να πούμε πόσες ζωές και πόσο σκοτάδια είχε περάσει για να φτάσει όπου έφτασε' εντός πολύ και περόν.
Στο κάτω-κάτω, περισσότερο και απ' τα βιβλία της, αυτό που θα 'μενε από κείνην ήταν το πόσο "γράφτηκε" για να τα γράψει. Κάποια και για να μην τα γράψει. Και κάποια για να ευχηθεί να μην μπορέσει να τα γράψει, γιατί έτσι ήθελε να γρίφος. Όπου και αν ήταν, ήταν με την ψυχή της. Ως την άλλη άγνωστη φορά.]
[ Εσένα η γαλήνη σου είναι η ταραχή σου' να το θυμάσαι αυτό παιδί μου, να κάνεις από τώρα τα κουμάντα σου.]
["Με εχθρεύεστε όλοι σας, κι εσύ κι αυτή και όλοι σας!"
"Σώπα, καημένε, στον καθρέφτη να κοιταχτείς φτάνει, εκεί 'ναι όλοι σου οι εχθροί - και λίγοι παραπάνω!"]
["Έγινε", της είπε. "Κι αυτά που γράφουν στα βιβλία έχουν γίνει. Ίσως όχι όπως τα γράφουν, μα έχουν γίνει. Ή θα γίνουν".]
[Αυτό που ζούσε η Λεύκα ήταν αυτό που έγραφε και δεν χρειάζεται να πούμε πόσες ζωές και πόσο σκοτάδια είχε περάσει για να φτάσει όπου έφτασε' εντός πολύ και περόν.
Στο κάτω-κάτω, περισσότερο και απ' τα βιβλία της, αυτό που θα 'μενε από κείνην ήταν το πόσο "γράφτηκε" για να τα γράψει. Κάποια και για να μην τα γράψει. Και κάποια για να ευχηθεί να μην μπορέσει να τα γράψει, γιατί έτσι ήθελε να γρίφος. Όπου και αν ήταν, ήταν με την ψυχή της. Ως την άλλη άγνωστη φορά.]
January 25, 2024
Ο τυπικός ονειρικός ρεαλισμός της Ζατέλη. Κατά την γνώμη μου δεν χρειαζόταν η τριλογία, αρκούσε ο πρώτος τόμος που μου άρεσε πολύ
"Και δεν πρέπει να διαφωνούν πολλοί πως όταν σκέφτεσαι με ζήλο κάτι, όλο αυτί και μάτι, σου διαφεύγει πριν απ' όλα ότι σκέφτεσαι, ακόμα και το τι μπορεί να σκέφτεσαι, καταγίνεσαι εκεί πέρα με ότι είναι δίχως σχεδόν να ευθύνεσαι, περίπου όπως στον ύπνο με τα όνειρα."
"Εσένα η γαλήνη σου είναι ταραχή σου, να το θυμάσαι αυτό, παιδί μου, να κάνεις από τώρα τα κουμάντα σου.
Το θυμόταν, είναι από αυτά που τα θυμάσαι κόμμα και όταν τα ξεχνάς, που σε χαράζουν, που σε ταράζουν, αλλά και σε γαληνεύουν με ένα παράδοξο τρόπο, το παίρνεις απόφαση."
"Πήγαν και εδώ για τρία χρόνια σε ένα σχολείο μαζί με άλλα προσφυγάκια, μάθανε να γράφουν το άλφα, το βήτα, το ωμέγα... τα υπόλοιπα τ' ανέλαβαν οι 'μεγάλες δασκάλες', οι ανάγκες, η ζωή."
"Και δεν πρέπει να διαφωνούν πολλοί πως όταν σκέφτεσαι με ζήλο κάτι, όλο αυτί και μάτι, σου διαφεύγει πριν απ' όλα ότι σκέφτεσαι, ακόμα και το τι μπορεί να σκέφτεσαι, καταγίνεσαι εκεί πέρα με ότι είναι δίχως σχεδόν να ευθύνεσαι, περίπου όπως στον ύπνο με τα όνειρα."
"Εσένα η γαλήνη σου είναι ταραχή σου, να το θυμάσαι αυτό, παιδί μου, να κάνεις από τώρα τα κουμάντα σου.
Το θυμόταν, είναι από αυτά που τα θυμάσαι κόμμα και όταν τα ξεχνάς, που σε χαράζουν, που σε ταράζουν, αλλά και σε γαληνεύουν με ένα παράδοξο τρόπο, το παίρνεις απόφαση."
"Πήγαν και εδώ για τρία χρόνια σε ένα σχολείο μαζί με άλλα προσφυγάκια, μάθανε να γράφουν το άλφα, το βήτα, το ωμέγα... τα υπόλοιπα τ' ανέλαβαν οι 'μεγάλες δασκάλες', οι ανάγκες, η ζωή."
May 16, 2023
"Οι κουστωδίες των ανθρώπων γύρω της, οι κουστωδίες των μυθιστορηματικών της προσώπων και μεταμορφώσεων... Αυτό που ζούσε η Λεύκα ήταν αυτό που έγραφε". Κι αυτά που γράφει η Ζυράννα Ζατέλη δείχνει να είναι αυτά που ζει, κι αυτά που ονειρεύεται πως ζει, με τον δικό της, σαν παραμύθι, παράξενο και παράδοξο, παγανιστικό λες τρόπο.
Πάντως, "όπου κι αν ήταν, ήταν με την ψυχή της. Ως την άλλη άγνωστη φορά".
Πάντως, "όπου κι αν ήταν, ήταν με την ψυχή της. Ως την άλλη άγνωστη φορά".
Read
December 27, 2021Μοιάζει παράξενο, ενώ η Λεύκα έδινε την αίσθηση ότι είναι πέρα και πάνω από τον σταυρό της ύλης, στο βιβλίο αυτό κατεβαίνει από την άχρονη νεφέλη της και βρίσκεται στην Αθήνα, ανάμεσά μας, κι ας παραμένει πάντα αλαφροπάτητη και αλαφροΐσκιωτη.
περισσότερα εδώ: https://www.literature.gr/orati-san-a...
περισσότερα εδώ: https://www.literature.gr/orati-san-a...
March 7, 2022
Αν αγαπάς την Ζυράννα Ζατέλη θα λατρέψεις αυτό το βιβλίο. Αν δεν την ξέρεις θα την αγαπήσεις. Έχουν μια μοναδική αύρα τα βιβλία, οι ιστορίες, οι κινήσεις της. Όλα σε αγκαλιάζουν και σε πάνε αλλού.
March 16, 2022
Ίσως δε θα έπρεπε να το έχω διαβάσει αυτό. Ίσως.
May 16, 2022
Not very interesting. Too confusing at some points and too vague at some others. I expected it better!
August 26, 2022
Κάποιοι γνώριμοι ήρωες από τα παλιά και κάποιοι εντελώς καινούργιοι. Μαγική γραφή όπως πάντα!
December 28, 2022
Ζατελη είναι αυτή. Δεν παίρνει ούτε κρητική, ούτε επεξηγήσεις. Δεν περίμενα τίποτα λιγότερο...
March 16, 2023
Αν σου αρέσει η Ζυράννα Ζατέλη, πολύ ωραίο βιβλίο, πρωταγωνιστεί η ίδια και περιγράφει το πεδίο με την ίδια και την γραφή της σε πρώτο πλάνο. Γοητευτικότατο
September 12, 2024
4-4.5* 💔
[Ως την άλλη άγνωστη φορά.]
[Ως την άλλη άγνωστη φορά.]
May 31, 2025
Τι να πει κανείς για το τελευταίο βιβλίο της Ζατέλη; Τι να πει για την ίδια τη συγγραφέα; Πώς να ταξινομήσει και να οριοθετήσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά που του γεννά η ανάγνωσή του και η ιδιαίτερη γραφή της; Διαβάζοντάς το για δεύτερη φορά διαπίστωσα τη δυσκολία του εγχειρήματος.
Ορατή σαν αόρατη λοιπόν η βασική υπόθεση του βιβλίου, που διαφαίνεται στην πορεία, ορατοί σαν αόρατοι οι πάμπολλοι «παραπόταμοί» της. Ορατή σαν αόρατη η κουκουβάγια Βάκου-Γιάκου, κρυμμένη μέσα στον αναγραμματισμό των συλλαβών της και στις παιδικές αναμνήσεις της ηρωίδας, στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου. Ορατό σαν αόρατο το κύριο πρόσωπο της ιστορίας, η Λεύκα, που για δέκα χρόνια παίζει το ρόλο του ghost writer για λογαριασμό της Εσμίρας Σιουντεβά, μιας παλιάς αριστοκράτισσας που απαλύνει τον πόνο της για τον άδικο χαμό του άντρα της, αφιερώνοντάς του ποιητικές συλλογές που δεν γράφει η ίδια, αλλά παρουσιάζει ως δικές της. Ορατή σαν αόρατη είναι και η Ζυράννα Ζατέλη πίσω από το προσωπείο της Λεύκας, όταν την βάζει να αφηγείται τη δική της προσωπική ιστορία.
Η γραφή της, γραφή ξωθιάς, συνειρμική και αλαφροϊσκιωτη, διανθισμένη από τη λαϊκή θυμοσοφία, με συνεχείς αναδρομές στο παρελθόν που θρυμματίζουν τον χρόνο και το χώρο, έννοιες που δε αφορούν τον αναγνώστη κατά την ανάγνωση. Νομίζει ότι έχει μεταφερθεί σε έναν άλλο κόσμο, όπου η στιγμή αποκτά διάρκεια, όπου η χρονική και τοπική ακολουθία δεν έχουν καμία σημασία, όπου ένας απλός περίπατος της ηρωίδας μέχρι την οδό Λυκόφρωνος, για να παραλάβει ένα «έμψυχο κάτι», μέσα από τις αναπολήσεις της μπορεί να διαρκέσει όσο ένα ολόκληρο κεφάλαιο.
Οι ήρωες ανοίκειοι και ασυνήθιστοι, από ζώα μέχρι άνθρωποι. Από κουκουβάγιες, γάτες, βουβάλια, πουλιά, φίδια, σαύρες, μέχρι τη νάνα Οφία, τον παππού Ντάφκο, τον θείο Σέρκα, τον γείτονα Σάββα που σφήνωσε στο παράθυρο ως «άλλος κωλόφαρδος», την αρμένισσα Μαρέμ και την κόρη της, Σισίνα, που στοιχειώνει τα όνειρα της Λεύκας, τον εκδότη Ιλαρίων ή Λαρίων, την ανάπηρη Ζήνα.
Αφήνοντας όμως στην άκρη τους «παραπόταμους», όπως η ίδια αποκαλεί τις παράπλευρες ιστορίες της, το βασικό θέμα (ποτάμι) του βιβλίου της είναι η περιπέτεια της γραφής. Η αγωνία, η αμφιταλάντευση, η αναρώτηση, η αμφιβολία για το αν πρέπει να αποκαλύψει την αλήθεια για την Εζμίρα Σιουντεβά μετά τον θάνατό της ή όχι, και για τον τρόπο που θα συντελεστεί αυτό μέσα από τη διαδικασία επιλογής των κατάλληλων φράσεων και ιστοριών από τα πολυπληθή τετράδια σημειώσεων που διαθέτει η ηρωίδα –συγγραφέας.
«Δεν μπορείς να πεθάνεις αν δεν γράψεις αυτήν την ιστορία», της υποδεικνύει ο έμπιστος φίλος της ηρωίδας.
«Για να την γράψω πρέπει κάποιος να πεθάνει πρώτα», αποκρίνεται η ίδια.
«Τελικά ήταν ικανή η Λεύκα να γράψει ένα ολόκληρο βιβλίο – το υλικό αφθονούσε, το τάλαντο δεν υστερούσε – για το πώς δεν γινόταν να γράψει αυτήν την ιστορία. Όχι ακόμα έως ουδέποτε, με μόνη παρηγοριά μέσα της – πικρή βεβαίως, οξύμωρη - πώς τα καλύτερα είναι αυτά που δεν γράφονται και το πιο σημαντικό ποτέ δεν το λέμε».
Όπως και να ‘χει, το αποτέλεσμα είναι ένας συνδυασμός φαντασίας και πραγματικότητας, ονείρου και ρεαλισμού, μια διασταύρωση ιστοριών, ένα σταυροδρόμι. Εξάλλου, η ηρωίδα (το alter ego της Ζατέλη) ακολουθεί τη συμβουλή του θείου της Σέρκα, όταν συναντάει σταυροδρόμι, να το ακολουθεί.
Αγαπημένα αποσπάσματα του βιβλίου:
«Ο παππούς της ο Ντάφκος, μισοξαπλωμένος σ’ ένα ντιβάνι, άπλωσε το χέρι του καλώντας την να πλησιάσει πιο κοντά και να του δώσει το δικό της.
“Είμαι ευτυχής που δεν θα σε δω να γερνάς, όπως είδες εσύ εμένα", της είπε».
«Μα είχανε τη φύση γύρω τους, τι άλλη εξήγηση να δώσει κανείς, είχαν τις βουλές της φύσης αδιαμεσολάβητες, σε καθημερινή συνομιλία μαζί τους, είχαν τα ζώα, τα βότανα, τα χώματα, τα όνειρα στον ύπνο τους, τις ψυχές των νεκρών που τις ανακρατούσε ο αέρας που αναπνέανε, κι αυτό όλο πλούτιζε φαίνεται τον ψυχισμό τους κι έβγαινε και στις κουβέντες τους – πώς αλλιώς τάχα να γεννήθηκαν εκείνες οι σοφές παροιμίες, ων ουκ έστιν αριθμός;»
«Στο κάτω-κάτω, περισσότερο από τα βιβλία της, αυτό που θα ‘μενε από κείνην ήταν το πόσο «γράφτηκε» για να τα γράψει. Κάποια και για να μην τα γράψει. Και κάποια για να ευχηθεί να μη μπορέσει να τα γράψει, γιατί έτσι ήθελε ένας γρίφος».
Ως την άλλη άγνωστη φορά, Ζυράννα!
Ορατή σαν αόρατη λοιπόν η βασική υπόθεση του βιβλίου, που διαφαίνεται στην πορεία, ορατοί σαν αόρατοι οι πάμπολλοι «παραπόταμοί» της. Ορατή σαν αόρατη η κουκουβάγια Βάκου-Γιάκου, κρυμμένη μέσα στον αναγραμματισμό των συλλαβών της και στις παιδικές αναμνήσεις της ηρωίδας, στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου. Ορατό σαν αόρατο το κύριο πρόσωπο της ιστορίας, η Λεύκα, που για δέκα χρόνια παίζει το ρόλο του ghost writer για λογαριασμό της Εσμίρας Σιουντεβά, μιας παλιάς αριστοκράτισσας που απαλύνει τον πόνο της για τον άδικο χαμό του άντρα της, αφιερώνοντάς του ποιητικές συλλογές που δεν γράφει η ίδια, αλλά παρουσιάζει ως δικές της. Ορατή σαν αόρατη είναι και η Ζυράννα Ζατέλη πίσω από το προσωπείο της Λεύκας, όταν την βάζει να αφηγείται τη δική της προσωπική ιστορία.
Η γραφή της, γραφή ξωθιάς, συνειρμική και αλαφροϊσκιωτη, διανθισμένη από τη λαϊκή θυμοσοφία, με συνεχείς αναδρομές στο παρελθόν που θρυμματίζουν τον χρόνο και το χώρο, έννοιες που δε αφορούν τον αναγνώστη κατά την ανάγνωση. Νομίζει ότι έχει μεταφερθεί σε έναν άλλο κόσμο, όπου η στιγμή αποκτά διάρκεια, όπου η χρονική και τοπική ακολουθία δεν έχουν καμία σημασία, όπου ένας απλός περίπατος της ηρωίδας μέχρι την οδό Λυκόφρωνος, για να παραλάβει ένα «έμψυχο κάτι», μέσα από τις αναπολήσεις της μπορεί να διαρκέσει όσο ένα ολόκληρο κεφάλαιο.
Οι ήρωες ανοίκειοι και ασυνήθιστοι, από ζώα μέχρι άνθρωποι. Από κουκουβάγιες, γάτες, βουβάλια, πουλιά, φίδια, σαύρες, μέχρι τη νάνα Οφία, τον παππού Ντάφκο, τον θείο Σέρκα, τον γείτονα Σάββα που σφήνωσε στο παράθυρο ως «άλλος κωλόφαρδος», την αρμένισσα Μαρέμ και την κόρη της, Σισίνα, που στοιχειώνει τα όνειρα της Λεύκας, τον εκδότη Ιλαρίων ή Λαρίων, την ανάπηρη Ζήνα.
Αφήνοντας όμως στην άκρη τους «παραπόταμους», όπως η ίδια αποκαλεί τις παράπλευρες ιστορίες της, το βασικό θέμα (ποτάμι) του βιβλίου της είναι η περιπέτεια της γραφής. Η αγωνία, η αμφιταλάντευση, η αναρώτηση, η αμφιβολία για το αν πρέπει να αποκαλύψει την αλήθεια για την Εζμίρα Σιουντεβά μετά τον θάνατό της ή όχι, και για τον τρόπο που θα συντελεστεί αυτό μέσα από τη διαδικασία επιλογής των κατάλληλων φράσεων και ιστοριών από τα πολυπληθή τετράδια σημειώσεων που διαθέτει η ηρωίδα –συγγραφέας.
«Δεν μπορείς να πεθάνεις αν δεν γράψεις αυτήν την ιστορία», της υποδεικνύει ο έμπιστος φίλος της ηρωίδας.
«Για να την γράψω πρέπει κάποιος να πεθάνει πρώτα», αποκρίνεται η ίδια.
«Τελικά ήταν ικανή η Λεύκα να γράψει ένα ολόκληρο βιβλίο – το υλικό αφθονούσε, το τάλαντο δεν υστερούσε – για το πώς δεν γινόταν να γράψει αυτήν την ιστορία. Όχι ακόμα έως ουδέποτε, με μόνη παρηγοριά μέσα της – πικρή βεβαίως, οξύμωρη - πώς τα καλύτερα είναι αυτά που δεν γράφονται και το πιο σημαντικό ποτέ δεν το λέμε».
Όπως και να ‘χει, το αποτέλεσμα είναι ένας συνδυασμός φαντασίας και πραγματικότητας, ονείρου και ρεαλισμού, μια διασταύρωση ιστοριών, ένα σταυροδρόμι. Εξάλλου, η ηρωίδα (το alter ego της Ζατέλη) ακολουθεί τη συμβουλή του θείου της Σέρκα, όταν συναντάει σταυροδρόμι, να το ακολουθεί.
Αγαπημένα αποσπάσματα του βιβλίου:
«Ο παππούς της ο Ντάφκος, μισοξαπλωμένος σ’ ένα ντιβάνι, άπλωσε το χέρι του καλώντας την να πλησιάσει πιο κοντά και να του δώσει το δικό της.
“Είμαι ευτυχής που δεν θα σε δω να γερνάς, όπως είδες εσύ εμένα", της είπε».
«Μα είχανε τη φύση γύρω τους, τι άλλη εξήγηση να δώσει κανείς, είχαν τις βουλές της φύσης αδιαμεσολάβητες, σε καθημερινή συνομιλία μαζί τους, είχαν τα ζώα, τα βότανα, τα χώματα, τα όνειρα στον ύπνο τους, τις ψυχές των νεκρών που τις ανακρατούσε ο αέρας που αναπνέανε, κι αυτό όλο πλούτιζε φαίνεται τον ψυχισμό τους κι έβγαινε και στις κουβέντες τους – πώς αλλιώς τάχα να γεννήθηκαν εκείνες οι σοφές παροιμίες, ων ουκ έστιν αριθμός;»
«Στο κάτω-κάτω, περισσότερο από τα βιβλία της, αυτό που θα ‘μενε από κείνην ήταν το πόσο «γράφτηκε» για να τα γράψει. Κάποια και για να μην τα γράψει. Και κάποια για να ευχηθεί να μη μπορέσει να τα γράψει, γιατί έτσι ήθελε ένας γρίφος».
Ως την άλλη άγνωστη φορά, Ζυράννα!
October 2, 2023
Είναι λίγο σαν τη τζαζ αυτό το βιβλίο της Ζατέλη. Έχεις την αίσθηση ότι αυτή που το έγραψε το απόλαυσε περισσότερο από αυτούς που προορίζονταν να το διαβάσουν. Όχι ότι είναι ένα κακό βιβλίο, όπως η τζαζ δεν είναι κακή μουσική. Αλλά...
Αλλά, παραείναι αυτοαναφορικό. Το μεγαλύτερο μέρος του αποτελείται από ένα ασυνάρτητο σύνολο συνειρμών, χρησμών, αναμνήσεων και ονείρων ατάκτως ειρημένων. Το μαραθώνιο "λάθος" τηλεφώνημα σε μια Αρμένισσα που από χρόνια πενθούσε τον θάνατο της κόρης της δεν εξυπηρετούσε τίποτα άλλο, παρά τη γνωστή "θανατολαγνία" της Ζατέλη. Όλο το υπόλοιπο κομμάτι για το αν θα γράψει το βιβλίο που έμελλε κάποτε να γράψει και πότε θα το γράψει, ή μήπως δεν θα το γράψει και καθόλου, και πότε θα πεθάνει η Σιουντεβά για την οποία έγραφε βιβλία ως "συγγραφέας - φάντασμα", καθώς και όλες αυτές οι χειρόγραφες σημειώσεις σε παλιά τετράδια και άλλα τέτοια φετίχ, υποθέτω ότι δεν αφορούν κανέναν, παρά μόνον κάποιον που έχει ο ίδιος το μικρόβιο του γραψίματος.
Τί μένει εν τέλει; Τα λιγοστά εκείνα κομμάτια του βιβλίου, που μυρίζουν γη, που έχουν την μυστικιστική γοητεία του αλλόκοσμου, που πάνω τους πετούν κουκουβάγιες και σέρνονται οχιές και που ζωντανεύουν το γνωστό εκείνο μαγικό σύμπαν της Ζατέλη. Μα είναι τόσο λίγα, δυστυχώς...
Αλλά, παραείναι αυτοαναφορικό. Το μεγαλύτερο μέρος του αποτελείται από ένα ασυνάρτητο σύνολο συνειρμών, χρησμών, αναμνήσεων και ονείρων ατάκτως ειρημένων. Το μαραθώνιο "λάθος" τηλεφώνημα σε μια Αρμένισσα που από χρόνια πενθούσε τον θάνατο της κόρης της δεν εξυπηρετούσε τίποτα άλλο, παρά τη γνωστή "θανατολαγνία" της Ζατέλη. Όλο το υπόλοιπο κομμάτι για το αν θα γράψει το βιβλίο που έμελλε κάποτε να γράψει και πότε θα το γράψει, ή μήπως δεν θα το γράψει και καθόλου, και πότε θα πεθάνει η Σιουντεβά για την οποία έγραφε βιβλία ως "συγγραφέας - φάντασμα", καθώς και όλες αυτές οι χειρόγραφες σημειώσεις σε παλιά τετράδια και άλλα τέτοια φετίχ, υποθέτω ότι δεν αφορούν κανέναν, παρά μόνον κάποιον που έχει ο ίδιος το μικρόβιο του γραψίματος.
Τί μένει εν τέλει; Τα λιγοστά εκείνα κομμάτια του βιβλίου, που μυρίζουν γη, που έχουν την μυστικιστική γοητεία του αλλόκοσμου, που πάνω τους πετούν κουκουβάγιες και σέρνονται οχιές και που ζωντανεύουν το γνωστό εκείνο μαγικό σύμπαν της Ζατέλη. Μα είναι τόσο λίγα, δυστυχώς...
This entire review has been hidden because of spoilers.
Displaying 1 - 26 of 26 reviews