Belaagd paradijs. Een geschiedenis van Georgië

by Marc Jansen

Georgië is wel vergeleken met de hof van Eden. Maar het vanouds christelijke Kaukasusland bevindt zich op een breukvlak van invloedssferen. Eeuwenlang moest het van meerdere kanten de klappen opvangen en vreemde invasies ondergaan. Romeinen, Perzen, Byzantijnen, Turken en Mongolen richtten er verwoestingen aan. De Georgische ‘gouden eeuw’, het culturele en politieke hoogtepunt, ligt bijna een millennium terug. Begin negentiende eeuw kwam Georgië onder de Russische keizer. Na de revolutie van 1917 was een aantal jaar onafhankelijk, tot de Sovjet-Unie het inlijfde. Een Georgiër, Jozef Stalin, was daar tot 1953 de baas. Sinds 1991 is Georgië opnieuw onafhankelijk. Maar Rusland heeft grote moeite met de Westerse oriëntatie van het land en steunt twee etnische minderheden binnen Georgië, de Abchaziërs en Osseten, in hun separatistische koers, ook met militaire middelen. Belaagd paradijs is een rijk geïllustreerde geschiedenis van Georgië in kort bestek. Het vertelt het verhaal van een fascinerend land, dat altijd een snijpunt van werelden is geweest - en nog steeds is.

Genres: Nonfiction, History

197 pages, Paperback

First published February 2, 2021

About the author

Marc Jansen was als historicus lange tijd verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Hij woonde enkele jaren in Moskou en doorkruiste de voormalige Sovjetunie. In 1980 verscheen zijn proefschrift Een showproces onder Lenin, gevolgd door diverse boeken en artikelen over de Russische en Sovjetgeschiedenis. In 2008 maakte hij een aanvulling op J.W. Bezemers standaardwerk Een geschiedenis van Rusland.

Reviews

[Benny · Rating 3 out of 5]

Lekker eten, kunst bewonderen en over geschiedenis leren, dat is reizen voor mij en dat lukte allemaal aardig tijdens onze reis in Georgië (en Armenië) eerder dit jaar.

Voor wat de geschiedenis betreft, bleef ik echter met een hongertje zitten, wat zeker niet over de heerlijke lokale keuken kan gezegd worden.

De geschiedenis van deze regio is lang, boeiend en erg gecompliceerd. De achtergrondinfo in mijn Lonely Planet, enkele filmpjes op YouTube, wat informatieve websites en gesprekken met mensen ter plekke…het was allemaal duidelijk maar niet genoeg. Dan komt zo’n boekje als Belaagd Paradijs als een godsgeschenk.

Helaas blijf ik ook na het lezen van dit boek nog op mijn honger zitten. De gouden eeuw van Georgië (met David de Bouwer en de befaamde “koning” Tamar) wordt op een tiental kantjes afgehaspeld. Wel gaat er veel aandacht naar Stalin en de periode na de onafhankelijkheid. Daarbij komen ook de problemen met Abchazië en Zuid-Ossetië ruim aan bod.

Jansen is geen bevlogen schrijver. De opeenstapeling van namen, feiten en plaatsen maakt het soms moeilijk om volgen. Dit wordt enigszins gecompenseerd door achteraan een uitgebreide tijdtafel, een verklarende woordenlijst, extra duiding bij de geografische namen én een personenregister te voorzien. (Maar toen ik even wilde checken wie of wat ook weer precies die mensjewieken waren, vond ik dat daar niet in terug.)

Ook stoorde ik me aan enkele onhandige formuleringen. Het oorspronkelijke (pre-christelijke) geloof van Georgië wordt ‘primitief’ genoemd (nogal denigrerend), oude Georgische kronieken worden “niet altijd even betrouwbaar” genoemd (welke zijn dat wel?) en over de seriële verkrachter, de totaal geschifte Beria staat er dat hij de naam zijn handen niet van mooie vrouwen af te kunnen houden.

Belaagd Paradijs biedt inzicht in de actualiteit en verheldering bij de conflicten in Abchazië en Zuid-Ossetië, maar de (boeiende) oude geschiedenis wordt te snel afgehaspeld.

[Marieke Dwarswaard · Rating 3 out of 5]

Een vrij feitelijke opsomming van namen en gebeurtenissen, weinig analyse. Op zich een aardig naslagwerkje, maar het bevat geen voetnoten dus niet echt geschikt als wetenschappelijke bron. Wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van Georgië én een mooi boek wil lezen kan beter voor Het Achtste Leven (voor Brilka) van Nino Haratischwili kiezen.

[Jacques Thielen · Rating 2 out of 5]

Marc Jansen overgiet de lezer met veel namen en feiten. Ongetwijfeld horen die gegevens bij de geschiednis van Georgië, maar de manier waarop ze worden aangeboden, maar dat dit boek niet fijn leest. Het is een uitgebreide opsomming die soms de grote lijn uit het oog verliest en qua schrijfstijl regelmatig te wensen overlaat.

[Bianca Oortwijn · Rating 3 out of 5]

Interessant, maar zoals meerdere lezers aangeven, wordt er vooral aandacht besteed aan de laatste twee eeuwen, al wat daarvoor kwam (i.e. de heilige David uit de 6e eeuw, David IV 'de Bouwer', Giorgi III en zijn dochter Koningin Tamar, of de dichter Roestaveli) wordt zo kort aangestipt dat het hoofdzakelijk lijkt te gaan om de klungelkoningen uit de 19e eeuw die Georgië praktisch weggaven aan de Russen, de Sovjetunie die later volgde en de meest recente geschiedenis t/m 2021. Een aardig boek als introductie, maar lang niet compleet. Het onderwerp smaakt naar meer.

[Ruben Fuchs · Rating 3 out of 5]

Pocket-sized history work, spanning the story of Georgia (and the Caucasus) from ancient times to the spread of the COVID pandemic in some 150 pages. Clearly written but overwhelmingly full of factual information, this book is most welcome to increase knowledge of a country that most of us (myself included) don't know that much about. RF

[Bert · Rating 3 out of 5]

Eigenlijk is dit meer een inleiding óp dan een korte geschiedenis ván. Dat is - enigszins helaas - een andere insteek dan Jansens geschiedenis van Oekraïne. Een rijke, soms vermakelijke, soms toch ook wat droge tekst is het gevolg.