Tussen kunst en cash. Hoe geld de Nederlandse kunstwereld corrumpeert

by Arjen Ribbens, Pieter van Os

Alternate cover edition of isbn10: 9493168832 / isbn13: 9789493168831


De opmerkelijke waardestijging van de allerduurste kunst heeft de groeiende groep mondiaal opererende miljardairs een nieuw beleggingsvehikel verschaft, een alternatief voor goud, aandelen en bitcoins. De keerzijde is helder: hoe meer geld in de kunstwereld omgaat, hoe vaker lelijkheid de schoonheid verdringt.

Aan de hand van dertien spelers uit de kunstwereld laten de journalisten Pieter van Os en Arjen Ribbens zien hoe het patina van artistiek heldendom onder druk van het grote geld ook in Nederland een vrijbrief vormt voor schimmige deals, smoezelig gedrag en soms ronduit bedrog.

De kwesties in Tussen kunst en cash lezen als meeslepende, soms humoristische en dan weer schokkende verhalen, alle waargebeurd en met hoofdrolspelers als museumdirecteur Beatrix Ruf, kunsthandelaar Jan Six, verzamelaar Bert Kreuk, ontzamelaars in de familie Van Oranje-Nassau en kunstdetective Arthur Brand.

Pieter van Os (1971) is schrijver en journalist, onder meer voor NRC en De Groene Amsterdammer. Voor zijn vorige boek, Liever dier dan mens, ontving hij in 2020 de Brusseprijs voor journalistiek en de Libris Geschiedenis Prijs.

Arjen Ribbens (1957) is journalist en kunstredacteur bij NRC. Al jaren schrijft hij over de kunstwereld.

Genres: Nonfiction, Art, Crime

314 pages, Paperback

First published April 16, 2021

About the author

Arjen Ribbens (1957) is journalist en kunstredacteur bij NRC. Al jaren schrijft hij over de kunstwereld.

Reviews

[Nathalie · Rating 5 out of 5]

Dit uitstekend geschreven boek — vol juicy verhalen uit de Nederlandse kunstwereld — kon ik niet wegleggen. Ook al zijn veel feiten en gebeurtenissen eerder in het nieuws geweest, viel mijn mond alsnog vaak open van verbijstering.

[Yvonne · Rating 4 out of 5]

Ontluisterend als je alle verhalen achter elkaar leest. De grote kunst is ten prooi aan het grote geld. Een handjevol absurd rijken koopt de belangrijke werken om ze ergens te 'stallen' alvorens ze verder worden verkocht. Of criminelen roven de kunst als vrijkaartje voor later. In alle geledingen van de kunstmarkt vind je mensen die alle moeite doen om over de ruggen van de (al dan niet nog levende) kunstenaars geld te verwerven. Echt vrolijk word je er niet van en ik was dan ook blij dat de auteurs in hun nawoord schreven dat er ook nog gewoon kunstenaars zijn die gewoon mooie (of minder mooie) dingen maken. Het boek sterkte mij per bladzijde in de overtuiging dat ik het kleine geld dat ik in kan zetten voor kunst, vooral in moet zetten op wat ík mooi vind en niet wat de wereld mooi vindt. Kan mij wat schelen of een kunstwerk meer waard wordt, als ik er maar steeds van geniet.

[Puck · Rating 5 out of 5]

Een must-read voor mensen geïnteresseerd en/of betrokken in de hedendaagse (Nederlandse) kunstwereld. Arjen Ribbens en Pieter van Os leggen met individuele voorbeelden ontwikkelingen bloot binnen de kunst die veel schadelijker zijn dan gedacht, maar waar niemand (hardop) over klaagt 'want het hoort er nu eenmaal bij'.

Met bepaalde voorbeelden was ik al bekend (Beatrice Ruf, Jan Six), maar bij veel onthutsende casussen viel mijn mond toch open. Schone kunst heeft een prijs, en dit boek maakt je ervan bewust wie en welke factoren (steeds meer) bepalen wat deze is. Les voor de lezer: scherp blijven dus.

"De belangrijkste les die we hebben getrokken is dat de schoonheid van kunst vaak als dekmantel wordt gebruikt voor de lelijkheid die we aantroffen bij talloze lieden die er geld mee proberen te verdienen, door handel, expertise, promotie, taxatie - en zoveel meer. Hun voordeel is: omdat het over kunst gaat, wordt het bedrog, de oplichterij en zelfs roof minder serieus genomen."

[Hans · Rating 5 out of 5]

Prettig geschreven boek met interessante inkijk in de kunst&cash wereld. Een aanrader voor de liefhebber van kunst & antiek

[Hans · Rating 4 out of 5]

Verplichte kost voor museumcollega’s en studenten kunstgeschiedenis.

[Jos Hörchner · Rating 5 out of 5]

This audiobook is brilliant in every aspect. The authors offer us a glimpse into the highly intriguing art world and what goes on both behind the scenes and in the spotlight. I found its description to be exceptionally captivating and extremely well narrated (Chris Kijne). Whether or not you are an art lover, you MUST listen to/read this book. I thoroughly enjoyed it, and it is, so far, the best audiobook of 2024 for me! My compliments!

[Nancy · Rating 3 out of 5]

Good...but not great.

[Koen · Rating 4 out of 5]

Sommige verhalen grepen meer mijn aandacht en interesse dan andere, maar overall in ieder geval een heel gave inkijk in de zakelijke wereld achter de kunstwereld

[Reyer · Rating 4 out of 5]

Want mensen kunnen gek zijn van kunst, natuurlijk, maar kunst en vooral het bezit ervan kan mensen ook gek maken. Of in ieder geval een tikje redeloos.

Onverwacht was Tussen kunst en cash van journalisten Pieter van Os en Arjen Ribbens het smeuïgste boek dat ik dit jaar las. In dertien hoofdstukken vertellen zij anekdotes uit de kunstwereld die benadrukken dat kunst een prijs heeft en 'verheven' opvattingen over kunst dikwijls een dekmantel zijn voor financiële belangen.

Van Os en Ribbens beschrijven hoe het grote geld drukt op handelaren en veilingen en de scheidslijnen tussen onder- en bovenwereld doet vervagen, hoe de kunstelite zich zorgvuldig bezighoudt met beeldvorming en dissidenten afstraft met beschimpingen ('U doet het voor het geld!') waaraan elke handelaar zich achter de schermen 'schuldig' maakt, hoe het koninklijk huis het verschil tussen mijn en dijn maar niet wil snappen, hoe vervalsers vooral wegkomen met het nabootsen van kunstwerken van circa € 15.000 omdat de controle daar minimaal is, hoe verzamelaars de kunstzinnige waarde van hun bezit spontaan ontkennen als het economisch waardeloos blijkt te zijn, hoe dieven gestolen kunst gebruiken om met justitie te onderhandelen over hun straf, hoe handelaren Oost-Indisch doof zijn voor UNESCO-verdragen, hoe MOCO zijn publiek én kunstenaar Banksy belazert, hoe ondernemers proberen te verdienen aan het gros van kunstenaars dat onder of net boven de armoedegrens leeft, hoe erfgenamen (grannies with blackberries) hun plek in de wereld uitbuiten handhaven en – jawel – zelfs hoe Tussen kunst en kitsch tot controverses leidt.

De journalisten waren vanwege hun werk betrokken bij een deel van de controverses, wat het soms lastig maakt hun positie in het verhaal te onderscheiden, maar ook aantoont hoe gedegen hun onderzoek was. De meeste verhalen zijn ‘oud nieuws’, maar in samenhang laten ze een groter verband zien:

Kijk zakelijker naar de kunstwereld. ‘Niet: wat leuk, die mensen doen iets met kunst. Maar: hoe liggen de belangen hier? Waar komt het geld vandaan en waar gaat het naartoe?’

Bekende namen als Jan Six, Beatrix Ruf, Bert Kreuk en Arthur Brand passeren de revue; sommigen komen er genadeloos van af, anderen worden gerehabiliteerd. De schrijvers behouden een zekere afstand tot hun onderwerp, noemen hun bronnen en steken de hand waar nodig in eigen boezem. Ik vond Tussen kunst en cash een zeer verhelderend en als gezegd vooral smeuïg boek.

[Gauchoholandes · Rating 5 out of 5]

With the title a smart wordplay on a populair, long-running Dutch TV program called "Tussen Kunst & Kitsch" (Between Art & Kitsch) where experts present valuable arts and antiques nuggets found among an endless onslaught of rubbish that the public has come to have evaluated, the subtitle gives gives away the not so subtle conclusion of the authors' investigative journalism that money corrupts the art market to a large degree even in a relatively small country like the Netherlands. While that should not be a surprise, the many ways in which that is the case, is still astonishing: 13 different kinds of participants in the art market (gallery owner, collector, curators, artist's widow,...) are exposed in a collection of stories that made the Dutch newspapers. Hence also their corollary: as more money is involved, ugliness jostles beauty. This to the point, for instance, where high-prized art becomes almost a get-out-of-jail-free card, because the stolen piece becomes a bargaining chip whose recovery supersedes serving justice to the perpetrators, while "healing is merely punished with 150 hours of sweeping at a petting zoo". Besides, the heist mostly involves no injury and the victims are often the wealthy; "real police officers rather catch real criminals" anyway. Other shady aspects of the market are likewise illuminated, but as it concerns Culture goods, whose supposed importance is often fabricated and hyped by gallery owners, transactions hold a special lofty status. In some way, a parallel can be drawn with, say, the sports world where many of the same money-driven mechanism are at play, in spite of the sportsmanship expectation. Though its limited geographic focus may stand in the way of an international readership, the broadly relevant underlying "buyer beware" lessons make it worthy of an English translation, which would have to capture the smooth and witty penmanship.

[Dirk · Rating 4 out of 5]

Erg vermakelijk boek. Prettige opzet ook met losstaande, maar toch losjes gekoppelde verhalen. De start is spraakmakend en ik had wat moeite met het middelste gedeelte van het boek, omdat de cases mij iets minder aanspraken. Richting het einde komt sensatie wat meer terug en ik ging daar persoonlijk wel lekker op bij dit boek. Luister/lees vooral ook het nawoord. Daarin komt toch veel samen en weten de schrijvers het grotere geheel van het boek bondig te duiden.

[Simone · Rating 3 out of 5]

genoten! juicy, genuanceerd (meestal), fijn om te lezen

de auteurs hadden wat mij betreft wel de kanttekening mogen plaatsen in het laatste hoofdstuk dat veel minder kunstenaarswedunaars dan -weduwen in ‘onaangename conflicten’ belanden, puur omdat er überhaupt minder kunstenaarsweduwnaars zijn, omdat maar 2% van de kunstmarkt door vrouwen wordt bepaald terwijl meer dan de helft (!!) van de studenten op kunstacademies vrouw is. als je tussen haakjes kan zetten dat museumdirecteuren nooit wat over weduwnaars hebt gehoord, kan je ook tussen haakjes zetten dat die er minder zijn (uitgaande van heterokoppels!), omdat kunst door vrouwen ondergewaardeerd wordt en vrouwen door de geschiedenis minder kansen hebben gehad succesvol te worden in de kunstwereld

[Plaent · Rating 4 out of 5]

Een boek die een blik geeft in hoe geld de kunstwereld beïnvloed, we lezen over 14 mensen die zich op andere wijze bevinden in de kunstwereld. In elk hoofdstuk zien we hoe geld invloed heeft op de kunst of deze mensen.

De schrijfwijze van dit boek is erg fijn, je leest het makkelijk. Desalniettemin laten de schrijvers ook duidelijk hun kennis en onderzoek merken in de teksten. Je leert ook over verschillende kunstbeurzen, boeken, rechtszaken. Er zit van alles wat bij.

Voor mensen geïnteresseerd in de kunstmarkt en de wereld van kunst überhaupt, is dit boek zeker een aanrader!

[Cherisevanegten · Rating 5 out of 5]

Een boek waarin vele verhalen over hoe de kunstmarkt, met zijn kunsthandeleren aan het licht komen. Het boek bestaat uit een scala sappige verhalen over kunstbedrog, de kunstwereld, handelaren, kopers en verkopers.

[Hugo Van Zoest]

Verhelderend en onthutsend verslag over het grote geld en de kunst, aanrader

[Freek · Rating 5 out of 5]

Heerlijk inkijkje in een gesloten en bizarre, maar intrigerende wereld

[Elisa Van Maaren · Rating 3 out of 5]

Tot pagina 172 gekomen. Wil het graag nog een keer uitlezen, maar het boek pakte mij gewoon niet. Sommige verhalen zijn langdradig en het lijkt soms meer geschreven als een podcast.

[Eline · Rating 4 out of 5]

Echt een leuk boek die allemaal “geheimen” van de kunstwereld onthult. Mijn favoriete hoofdstuk was die over het Moco Museum in Amsterdam.

[Emma · Rating 5 out of 5]

Heerlijk zout.

[Gabrielle van Duren · Rating 4 out of 5]

Ontluisterend.

[Maxime Kraak · Rating 4 out of 5]

Erg interessant

[Raoul · Rating 4 out of 5]

Mooi inkijkje in de kunstwereld en de corrumperende rol die het grote geld daarin speelt. Elk hoofdstuk vormt een afzonderlijk verhaal, maar door de rode draad vormt het boek toch één geheel.

[Sophie Houppermans · Rating 4 out of 5]

Ja, een pleidooi om iets zakelijker naar de kunstwereld te kijken.

[Caro · Rating 3 out of 5]

Aardig illustratief. Levendig geschreven. Had hier en daar toch iets meer to the point gemogen, zodat de kern sneller duidelijk zou zijn.