اسرارنامه

by Attar of Nishapur, محمدرضا شفیعی کدکنی (Editor)

“اسرارنامه” یکی از مثنوی‌های مسلم‌السند فریدالدین عطار نیشابوری و احتمالا از جمله نخستین آثار او بوده است

مقدمه‌نویسی، تصحیح و تعلیقات این کتاب توسط محمدرضا شفیعی کدکنی نویسنده و شاعر معاصر ایران انجام شده است

این اثر مشتمل است بر ۳۳۰۵ بیت در ۲۲ مقاله. سه مقاله نخستین آن به ترتیب درباره‌ی توحید و نعت رسول اکرم و فضایل خلفای راشدین است

از مقاله چهارم به بعد درباره‌ی موضوعات گوناگون تصوف است. در مقالات بعد درباره شماری از اصطلاحات صوفیه مانند شوق و نکات صوفیانه مانند سر جان و تن و نکوهش نفس اماره سخن گفته شده است. عطار در این مثنوی فلسفه مشایی و عقل استدلالی را نکوهش می‌کند و در عین حال در مقاله هشتم نکات فلسفی متعددی را از دیدگاه عرفانی بیان می‌کند. در این مقاله وی از مراتب موجودات سخن می‌گوید که به ترتیب عبارتند از:

ارکان ،معادن، نبات، حیوان، انسان، انبیا، محمد

عطار معتقد است جهانی که ما با حواس خود ادراک می کنیم موهوم است. به عبارت دیگر ما فقط ظاهر اشیا را می‌بینیم و درک می‌کنیم، نه حقیقت و باطن آنها را و اگر حقیقت اشیا را می‌دیدیم درمی‌یافتیم که اصل همه آنها یک چیز است. از مقاله نهم به بعد عطار به خصوص درباره معاد و احوال آخرت سخن می‌گوید و تقریبا تا آخر کتاب سعی می‌کند یاد مرگ و مردن را در خواننده زنده کند و لذا این کتاب به لحاظ القای مرگ‌آگاهی در میان کتاب‌های صوفیانه کم‌نظیر است

Genres: Poetry

574 pages, Hardcover

Published January 1, 1399

About the author

Conference of the Birds , masterpiece of Persian poet and mystic Attar, fully named Farid ad-Din Attar, allegorically surveys Sufism.

From Nishapur, an immense influence of better known pen, "the perfumer," of Abū amīd bin Abū Bakr Ibrāhīm, a Muslim theoretician and hagiographer, lasts.

https://en.wikipedia.org/wiki/Attar_o...

Reviews

[آزاده شریفی · Rating 4 out of 5]

در مدح این کتاب همین بس که در جوار عطار شروعش کردم... اصلا هم حدیقه طور نیست و بیت های دل انگیز کم ندارد

[Bahman Bahman · Rating 2 out of 5]

به نام آنک جان را نور دین داد

خرد را در خدا دانی یقین داد

خداوندی که عالم نامور زوست

زمین و آسمان زیر و زبر زوست

دو عالم خلعت هستی ازو یافت

فلک بالا زمین پستی ازو یافت

فلک اندر رکوع استادهٔ اوست

زمین اندر سجود افتادهٔ اوست

ز کفک و خون برآرد آدمی را

ز کاف و نون فلک را و زمی را

ز دودی گنبد خضرا کند او

ز پیهی نرگس بینا کند او

ز نیش پشه سازد ذوالفقاری

چنان کز عنکبوتی پرده داری

ز خاکی معنی آدم بر آرد

ز بادی عیسی مریم برآرد

ز خون مشک و ز نی شکر نماید

ز باران در ز کان گوهر نماید

یکی اول که پیشانی ندارد

یکی آخر که پایانی ندارد

یکی ظاهر که باطن از ظهورست

یکی باطن که ظاهر تر ز نورست

نه هرگز کبریایش را بدایت

نه ملکش را سرانجام و نهایت

خداوندی که اوداند که چونست

که او از هرچ من دانم برونست

چو دید و دانش ما آفریدست

که دانستست او را و که دیدست

ز کنه ذات او کس را نشان نیست

که هر چیزی که گوئی اینست آن نیست

اگرچه جان ما می پی برد راه

ولیکن کنه او کی می‌برد راه

چو بی آگاهم از جانم که چونست

خدا را کنه چون دانم که چونست

چنان جان را بداشت اندر نهفت او

که هرگز سر جان با کس نگفت او

تنت زنده بجان و جان نهانی

تو از جان زنده و جان را ندانی

زهی صنع نهان و آشکارا

که کس را جز خموشی نیست یارا

هزاران موی را بشکافتم من

طریق این خموشی یافتم من

چو نتوانی بذات او رسیدن

قناعت کن جمال صنع دیدن

اگر تو راست طبعی در صنایع

برآی از چار دیوار طبایع

خدایت را نیفتادست کاری

چه سازی از طبایع کردگاری

اگر آبست اصل آبی بروبند

فرا آبش ده و لختی بروخند

وگر خاکست در پیش درش کن

بزیر پای خاکی بر سرش کن

وگر باد است بیدادیش پندار

ببادش برده و بادیش پندار

وگر اصل آتش است آبی بروزن

چو آبش بر زدی آتش درو زن

طبیعت راست داری بی ریاباش

طبیعی نیستی مرد خدا باش

چو در هر دو جهان یک کردگار است

ترا با کار چار ارکان چه کار است؟

یکی خوان و یکی خواه و یکی جوی

یکی بین و یکی دان ویکی گوی

یکیست این جمله چه آخر چه اول

ولی بیننده را چشم است احول

نگه کن ذره ذره گشته پویان

بحمدش خطبه تسبیح گویان

زهی انعام و لطف کار سازی

که یک یک ذره را با اوست رازی

زهی اسم و زهی معنی همه تو

همی گویم که ای تو ای همه تو

نبینم در جهان مقدار مویی

که آن را نیست با روی تو روئی

اگر با تو نبودی روی ما را

فرو بردی سر یک موی ما را

اگر لطفت نپیوستی بیاری

نبودی ذره‌ای را پایداری

همه باقی بتست و تو نهانی

درون جان و بیرون جهانی

همه جانها ز تو حیران بمانده

تو با ما در میان جان بمانده

ز راهت حد و پایان کس ندیدست

که تو در جانی و جان کس ندیدست

جهان از تو پرو تو در جهان نه

همه در تو گم و تو در میان نه

نهان و آشکارایی همیشه

نه در جا و نه بر جایی همیشه

خموشی تو از گویایی تست

نهانی تو از پیدایی تست

تویی معنی و بیرون تو اسم است

تویی گنج و همه عالم طلسم است

زهی فر و حضور نور آن ذات

که بر هر ذرهٔ می‌تابد ز ذرات

ترا بر ذره ذره راه بینم

دو عالم ثم وجه الله بینم

دوی را نیست ره درحضرت تو

همه عالم توی و قدرت تو

ز تو بی خود یکی تا صد بمانده

دو عالم از تو، تو ازخود بمانده

وجود جمله ظل حضرت تست

همه آثار صنع و قدرت تست

جهان عقل و جان حیران بمانده

تو در پرده چنین پنهان بمانده

[Mehmet · Rating 5 out of 5]

Inci taneleri...Kitapta cok etkileyici beyitler var. Lakin daha ilginci, sade ve basit gorunen beyitlerin bile insana tesir edisi...
Mevlana'nin Mesnevisini yazarken, bu kitaptan etkilenmesine sasmamak gerek...
"Her zerrenin O'nunla bir sirri var"
"Ne canin haberi var neyin canidir, Ne bedenin haberi var kimin bedenidir. Ne kulak kendi isittiginden haberdar, Ne goz kendi gordugunden haberdar."
"Ask kemale ermedigi surece iki alemde bir zerre bile kipirdamaz"
"Ask sana senin gucun kadar gorunur. Askin ilaci gozyasi ile sabirdir"

[Fearless · Rating 5 out of 5]

Benzetmelerinin arkasindaki hikmeti cozemesekte cok guzeldi. Yeri geldi dokundu, yeri geldi tebessum ettirdi. Insanin toprak oldugunu ayri dusunulemeyecegini bence en guzel bu sekilde ifade edebilirdi.

[Selcuk dönmez · Rating 4 out of 5]

ey Engin varlık senin dinginliğinden korkuyorum
Senin bir dalgan gelse bir çok gemi batar senin yüzünden.
Sanki denize söylenmemiş gibi, bir kıyamet psikolojisi var gibi dizelerde.

[رقیه خدابنده اویلی]

...که ما را نیستی از هستی ماست

[Ganimarepublic · Rating 4 out of 5]

Tamamını tek seferde okuyup bitirmek imkansız. Mevlana çocukken okumuş. Bazı bölümleri öne çıkıyor, bazı bölümleri atlayarak okudum. Çevirinin sorunsuz olduğunu söyleyebilirim.
Kendini aşmış rubaileri var, diğer Nişaburlu düşünürler gibi.