Προμηθέας εναντίον Λεβιάθαν: Θεωρίες για το κράτος - Από τον φιλελευθερισμό στον αναρχισμό

by Κώστας Δεσποινιάδης

Στο ανά χείρας βιβλίο εξετάζονται μερικές από τις βασικές θεωρίες
που διατυπώθηκαν είτε υπέρ είτε κατά του αστικού κράτους και αναπτύχθηκαν μεταξύ 17ου και 19ου αιώνα.

Εξετάζονται με κριτικό πρίσμα οι θεωρίες που κυριάρχησαν στη νεότερη πολιτική θεωρία και θεμελίωσαν τον αστικό, φιλελεύθερο κόσμο (του Τόμας Χομπς, του Τζων Λοκ και του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ), διερευνάται ο «διάλογος» του Χέγκελ και του Μαρξ για το κράτος και τέλος παρουσιάζονται οι θεωρίες των κλασικών αναρχικών που συγκροτούν μια εικονοκλαστική «θεωρία ενάντια στο κράτος».

Για να ζήσουμε σε έναν διαφορετικό κόσμο, θα πρέπει καταρχάς να τον φανταστούμε. Δίχως την ενεργοποίηση της φαντασίας, αυτής της εν δυνάμει επαναστατικής ανθρώπινης ικανότητας, είμαστε καταδικασμένοι να συνεχίσουμε να ζούμε μέσα στο σιδερένιο κλουβί της κρατικής κυριαρχίας. Η ανθρωπότητα, άλλωστε, έχει ζήσει τον συντριπτικά μεγαλύτερο χρόνο της ύπαρξής της δίχως κράτη, συνεπώς τίποτα δεν καθιστά χιμαιρικό τον στοχασμό υπέρβασής τους. Το δίπολο που έχουμε μπροστά μας είναι ο φαινομενικά άτρωτος και παντοδύναμος Λεβιάθαν και ο αλυσοδεμένος Προμηθέας, αυτό το αιώνιο σύμβολο αντιεξουσιαστικής εξέγερσης.


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος
1. Στον βράχο του Προμηθέα. Στιγμές έμπρακτης
κριτικής του Νόμου και της Εξουσίας στην αρχαιοελληνική γραμματεία
2. Μεταξύ Λεβιάθαν και Βεεμώθ. Η πολιτειολογία του Τόμας Χομπς.
3. Ζαν-Ζακ Ρουσσώ. Ο πεφωτισμένος νομοθέτης ως έκφραση του κράτους
4. Τζων Λοκ. Κράτος και ιδιοκτησία
5. Χέγκελ και Μαρξ. Το κράτος ως ιδέα και ταξικός μηχανισμός
6. Πιερ- Ζοζέφ Προυντόν. Ιδιοκτησία, μουτουαλισμός, φεντεραλισμός
7. Μιχαήλ Μπακούνιν. Ο κόκκινος διάβολος των οδοφραγμάτων
8. Πιοτρ Κροπότκιν. Ο σοφός αναρχικός πρίγκιπας απέναντι στο κράτος
9. Μαξ Στίρνερ. Ο φιλήσυχος εχθρός κάθε καταναγκασμού
10. Γκούσταβ Λαντάουερ. Η κοινότητα ενάντια στο κράτος.
11. Η περίπτωση Νίτσε. «Εκεί που τελειώνει το κράτος αρχίζει ο άνθρωπος»
12. Άλλοι αναρχικοί για το κράτος
13. Aνθρωπολογία, κράτος και αναρχισμός

Genres: Politics

287 pages, Paperback

First published April 2, 2021

About the author

Ο Κώστας Δεσποινιάδης γεννήθηκε στην Κοζάνη το 1978. Από το 2001 έχει ιδρύσει το περιοδικό και τις εκδόσεις "Πανοπτικόν". Εκτός από το "Πανοπτικόν", κείμενά του έχουν δημοσιευτεί σε διάφορα έντυπα. Ως επιμελητής εκδόσεων και μεταφραστής έχει συνεργαστεί με πολλούς εκδοτικούς οίκους. Κείμενά του έχουν μεταφραστεί στα γαλλικά, τα γερμανικά, τα ισπανικά και τα αγγλικά.

Reviews

[Bookfreak · Rating 3 out of 5]

Αρκετά εγχειριδιακού χαρακτήρα, ήθελα λίγο παραπάνω τη σκέψη του Δ. στο θέμα και που πάμε από δω και πέρα.

[Ορφέας Μαραγκός · Rating 5 out of 5]

Για άλλη μια φορά ο Δεσποινιάδης είναι εξαιρετικός, ακριβής και όσο πρέπει προσωπικός.
Στο συγκεκριμένο τόμο υπάρχουν παλαιότερα, αυτούσια ή επεξεργασμένα, και καινούργια δοκίμια γύρω από φιλοσόφους που καταπιάστηκαν με το ζήτημα του κράτους.
Με σωστή και αντικειμενική παρουσίαση, διαυγή κριτική, η οποία δεν παρεκκλίνει σε ιδεολιπτικη θέση, ο Δεσποινιάδης μας δίνει άλλο ένα βιβλίο θησαυρό. Στο σήμερα, για το σήμερα και το αύριο. Το κράτος ως θεσμός μοιάζει πιο ισχυρός και ακλόνητος από ποτέ. Είναι έτσι όμως;

[Κατερίνα Περ · Rating 4 out of 5]

Πολύπλευρη παρουσίαση θεωριών για το κράτος. "Παραφράζοντας τον Φίσερ: στις μέρες μας μπορούμε ευκολότερα να φανταστούμε το τέλος του κόσμου παρά το τέλος του κράτους". Αυτό το βιβλίο σε κάνει να θέλεις να το φανταστείς, χωρίς να "σε βάζει" να το κάνεις. Πτυχές των έργων που δεν συναντάμε τόσο συχνά (βλ. Ρουσσώ). Κύριος Δ. αγαπημένος. [αν καταφέρετε να παρακολουθήσετε παρουσίαση το συστήνω επίσης]. Τέλος, και παραδόξως, καλή εισαγωγή στο θέμα: δεν θεωρεί πολλά πράγματα δεδομένα.