Jump to ratings and reviews
Rate this book

De genocidefax

Rate this book
An alternative cover edition for this ISBN can be found here


Wat zou jij doen als het erop aankomt?

Rwanda, januari 1994. Het is voor Roméo Dallaire, generaal van de VN Vredesmissie ter plaatse, glashelder dat als de VN de komende 36 uur niet ingrijpt, de animositeit tussen de Hutu’s en de Tutsi’s zal ontaarden in een ongekend bloedbad. Wanhopig probeert hij de rest van de wereld hiervan te overtuigen, maar die weigert verantwoordelijkheid te nemen.

Het vergt een haast bovenmenselijke moed om je binnen eigen kring uit te spreken tegen onrecht. Bijna niemand doet het, omdat loyaliteit en de drang naar verbondenheid vaak sterker blijken. In De genocidefax vertelt Van Iperen op adembenemende wijze het relaas van een man die machteloos moet toezien hoe een van de wreedste conflicten van de 20e eeuw zich voor zijn ogen ontvouwt. Daarbij houdt ze niet alleen zichzelf een spiegel voor, maar ook de lezer.

64 pages, Paperback

First published May 29, 2021

18 people are currently reading
928 people want to read

About the author

Roxane van Iperen

17 books405 followers
Roxane van Iperen (1976) is auteur en jurist. In 2016 verscheen haar debuutroman Schuim der aarde, waarmee ze de Hebban Debuutprijs won. In 2018 volgde 't Hooge Nest, waarvan tot op heden meer dan 275.000 exemplaren zijn verkocht. Het werd bekroond met de Opzij Literatuurprijs 2019 en stond op de shortlist van de NS Publieksprijs 2020. Elf landen verwierven de vertaalrechten, waaronder het Verenigd Koninkrijk en Duitsland, waar het boek ook de bestsellerlijsten haalde. De filmrechten zijn verkocht aan Man Up, het productiebedrijf van Carice van Houten en Halina Reijn. Van Iperen heeft een vaste column over macht in Vrij Nederland en schrijft voor diverse media.

Roxane van Iperen (1976) is a lawyer and publicist. She writes for FD, NRC Handelsblad, Het Parool, Vrij Nederland, De Morgen, Follow the Money and she is a guest-correspondent for De Correspondent. Scum of the Earth is her first novel, The High Nest her second.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
721 (42%)
4 stars
777 (45%)
3 stars
176 (10%)
2 stars
21 (1%)
1 star
5 (<1%)
Displaying 1 - 30 of 188 reviews
Profile Image for Hanneke.
395 reviews485 followers
June 11, 2021
Dit citaat vat, wat mij betreft, het essay samen: ‘wanneer mechanismen van sociale uitsluiting en rivaliteit verstarren, de tegenstander ontmenselijkt wordt, de groep zich organiseert en dan ook nog institutionele steun verkrijgt, ontstaat de voedingsbodem voor (massaal) geweld tegen gebrandmerkte buitenstaanders. Het antwoord op de vraag “Wat doe je als het erop aankomt” bevindt zich dus ergens op de balans tussen de mate van groepstrouw en de mate waarmee je (nog) met de gedupeerde kan en wil identificeren.’
Profile Image for Merel Wildschut.
134 reviews683 followers
October 31, 2022
Ik ben na ieder boek/essay van Van Iperen een beetje méér fan. In minder dan 100 pagina’s heb ik weer zoveel geleerd en zoveel stof tot nadenken gekregen; wederom indrukwekkend.
Profile Image for José Van Rosmalen.
1,433 reviews28 followers
September 23, 2022
Roxane haalt de mythe weg achter het beeld dat de strijd tussen hutu’s en tutsi’s in Ruanda een Afrikaanse stammenstrijd was, ver van het ‘onschuldige’ westen, dat vooral wegkeek van de eigen koloniale geschiedenis. Ze analyseert dat het patroon van wegkijken, uit angst of loyaliteit aan de ‘eigen’ groep vaker voorkomt en dat je moet oppassen om te denken dat jezelf aan de goede kant zou staan. Het verbanden leggen tussen uiteenlopende zaken en het ontmythologiseren van een zogeheten stammenstrijd maken de kracht uit van dit beknopte boek.
Profile Image for Evy.
129 reviews13 followers
May 29, 2021
Iedereen moet dit lezen!
Profile Image for Guus van der Peet.
320 reviews39 followers
Read
October 21, 2024
Roméo Dallaire deed er alles aan om de VN te waarschuwen over de naderende genocide, maar no fax were given door het Westen 

(sorry) 

En ook meteen sorry voor het inhoudelijk gezeur dat zometeen gaat komen. Dit is allereerst een inspirerend geschreven binnenzakboekje dat toegankelijk en boosmakend reconstrueert hoe het Westen lang niet zo'n machteloze getuige was tijdens de Rwandese genocide als ik op de middelbare school heb geleerd. 

Als pretentieuze Neerlandicus moet ik echter toch even klagen dat ik De Genocidefax liever zonder de ondertitel Wat Doe Jij Als Het Erop Aankomt op de voorpagina had gehad. De manier waarop Van Iperen uiteenzet hoe zulke rampen niet zozeer voortkomen uit kwaadaardigheid als wel uit opportunisme en postkoloniale onverschilligheid is op zich overtuigend (hoewel door de geringe lengte van het essay misschien een beetje pop-sociologisch). Maar in dat hoofdstuk over de parallellen met de toeslagenaffaire, had ik bijvoorbeeld liever gehad dat de lezer zelf de parallellen mocht trekken tussen twee rampen waarin (veelal niet-witte) levens werden verwoest door de apathie van de (veelal witte) autoriteiten. En los daarvan haalde het hoofdstuk ook de snelheid uit de geschiedschrijving. De samenvattende slotalinea van het essay zorgde er eigenlijk vooral voor dat ik het boekje meteen dichtsloeg zonder er verder veel over na te denken, aangezien Van Iperen de thematiek toch al had voorgekauwd. 

Nu zal het overgrote deel van Van Iperens lezerspubliek vermoedelijk niet bestaan uit pretentieuze Neerlandici die gaan klagen dat een essay over genocide niet genoeg is gestructureerd als een literaire roman. Dit haalt een heel belangrijke boodschap uit een historische ramp die drie decennia later door het Westen nog altijd onterecht als onvermijdelijk wordt geschetst. Dus ik denk dat het een goede keuze was om mij bij voorbaat te negeren. Net zoals het vermoedelijk een goed idee was dat Van Iperen niet begon met een genocide-woordgrap. 
Profile Image for Iwan.
240 reviews81 followers
October 7, 2021
Heb je Roxanne van Iperen gezien in het Nederlandse avondvullende interviewprogramma Zomergasten? Dan is dit essay, een reconstructie van de maanden voorafgaand aan de volkenmoord in Rwanda, een aanrader. Ook hierin steekt ze haar scherpe mening over onrecht tegen de mens niet onder stoelen of banken.

Ik kende het verhaal van de genocide in Rwanda van een film, een Netflix-serie en een boek van een overlevende. Maar dit puzzelstukje had ik nog niet gevonden.

Het verhaal van Romeo Dallaire, een in Rwanda gelegerde commandant van een VN-vredesmissie, die zo'n 3 maanden voor het uitbreken van de genocide in Rwanda vroeg om militaire steun van de VN.

Roxanne van Iperen spant in dit verhaal een draad tussen de Belgische klokkenluider en andere heldhaftige klokkenluiders uit de Nederlandse geschiedenis. Moraal van het verhaal? Het is eenzaam en verdomd zwaar om de klokkenluider te zijn.
Profile Image for Marleen.
272 reviews
June 10, 2021
Wat ben ik onder de indruk van dit essay van Roxane van Iperen! Niet alleen schrijft ze mooi en beeldend, maar ook weet ze in krachtige bewoordingen te analyseren wat er in 1994 in Rwanda voor verschrikkelijks heeft plaatsgevonden. Ik kende het persoonlijke verhaal van Roméo Dallaire nog niet en wat heeft het me geraakt. Van Iperen laat zien hoe de Canadese vredescommandant door de internationale politiek aan zijn lot wordt overgelaten en niet wordt geholpen in zijn strijd om genocide te voorkomen. Ook de rol van België in het uiteindelijke conflict tussen Hutu's en Tutsi's belicht van Iperen luid en duidelijk in haar stuk. Het deed me denken aan Srebrenica, waar ik al meer over heb gelezen. Ook daar keek de wereld toe en deed niets. Dit essay gaat me nog lang bijblijven, een aanrader voor lezers die geïnteresseerd zijn in maatschappelijke vraagstukken en geschiedenis.
Profile Image for Jan.
1,058 reviews67 followers
June 7, 2021
‘De genocidefax’ is het essay van Roxane van Iperen dat in verband met de Boekenweek 2021 is verschenen. VN-commandant Dallaire probeert intensief en langdurig de VN te wijzen op de aanstaande genocide in Rwanda. De schrijfster laat ook de lezer in de spiegel kijken met de vraag hoe wij, ieder persoonlijk, zouden handelen in een situatie, waarin je moet kiezen tussen loyaliteit aan de groep, de organisatie, een collectief, waarvan je deel uitmaakt enerzijds en het morele appel volgen van je eigen geweten anderzijds.
Zij beschrijft de gruwelijke gebeurtenissen in Rwanda, en anders dan in het boekenweekgeschenk 2021 ‘Wat wij zagen’ van Hanna Bervoets is het bepaald niet de vraag hoe wij die gebeurtenissen moeten duiden. Zij zijn waar gebeurd, zij zijn gruwelijk, zij smeken om internationaal ingrijpen. Er was de concrete mogelijkheid van ingrijpen, maar buitenlandse manschappen en militair materieel werden toen uitsluitend ingezet om buitenlanders te repatriëren.
Van Iperen gaat in op de koloniale voorgeschiedenis, met beleid dat uiteindelijk boemerangt.
Van Iperen gaat in op hedendaagse situaties, waarin sluipenderwijs het conformeren van het individu aan het systeem en de cultuur van het collectief, waartoe dat individu – lees: ik die dit schrijf, u die het essay heeft gelezen, moet lezen – behoort, kan leiden een vermindering van moreel besef of het eigen handelen of nalaten maatschappelijk verantwoord en acceptabel is. In dat kader noemt zij met name enkele malen de toeslagenaffaire. Wat mij betreft had de beschrijving van situaties in het heden iets pregnanter gekund.
Dit boekje heeft mij best geraakt. Ik ben ambtenaar bij de lokale overheid. Ik denk te beseffen hoe belangrijk zelfstandigheid van denken is in de advisering aan het bestuur. (’t Is maar een kant van het verhaal.) Gelukkig, vind ik, vindt de afweging en standpuntbepaling in mijn vakdiscipline c.q. organisatie doorgaans plaats via het werken in teamverband en zijn er verscheidene toetsmomenten, vanuit diverse invalshoeken, voordat het bestuursorgaan, meestal het college van burgemeester en wethouders en soms vervolgens ook de gemeenteraad, een besluit neemt. Ik ben blij dat het fenomeen integriteit een aspect is waarop mijn collega’s en ik periodiek worden beoordeeld.
Hulde aan Roxane van Iperen, voor het heldere en genuanceerde betoog. JM
Profile Image for Gijs.
175 reviews8 followers
June 3, 2021
Indrukwekkende tekst, waarin aan de hand van de genocide in Rwanda de gevaren van conformisme zichtbaar worden gemaakt. Het boekje is bij tijd en wijle lastig te lezen, omdat de confrontatie met het falen en de verantwoordelijkheid van de internationale gemeenschap pijnlijk en somber makend is. Een samenloop van (neo-)kolonialisme, politiek opportunisme, lafheid, gemakzucht en racisme maakte de genocide mogelijk, die dan wel door radicale Hutus uitgevoerd werd, maar waarvan het speelveld inc. het spelverloop door met name het Westen al ingericht en geprogrammeerd was. Opmerkelijk is daarbij ook de rol die Heineken gespeeld heeft. Het bloed van de Tutsis kleeft ook aan de handen van dit bedrijf.
Profile Image for Ruut Willemsen.
155 reviews4 followers
December 25, 2022
Een knap geschreven boekenweek geschenk, het zet je aan het denken. Ik leefde mee met die arme Romeo Dallaire. Nu iets meer in de kerstsfeer lezen
Profile Image for Loes.
215 reviews19 followers
June 3, 2021
Wel godverdomme.
Profile Image for Dennis.
69 reviews
June 12, 2022
'De genocidefax' van Roxane van Iperen is een historische spoedcursus over de Rwandese genocide van 1994. Ook giet ze de aloude vraag 'wat zou jij hebben gedaan tijdens de oorlog?' in een eigentijds jasje. Ze spoort inderdaad aan tot denken over het vraagstuk 'je eigen geweten versus het gedrag van de groep waar je in zit'. Ze verlegt het denken daarover van genocide naar Kafkaëske bureaucratieën, etc. Dat is best terecht, want ook dan geldt: hoelang wacht je met je uitspreken tegen ongewenst gedrag binnen je sociale kring of organisatie? Hoeveel geef je bijvoorbeeld om je inkomen en (sociale) positie? Wel heeft Van Iperen de neiging om al dit soort situaties op één hoop te gooien. Dit, terwijl genocide veel extremer is dan de toeslagenaffaire. Genocide is wel een lekker duidelijk voorbeeld, dat wel.
Profile Image for Mlie.
857 reviews26 followers
September 6, 2021
Kort boekje (had van mijn nog heel wat langer mogen zijn, dan hadden sommige lijntjes ook nog wat verder uitgewerkt kunnen worden. Mag best een heel boek komen over het leven van Dallaire), maar ondanks de korte lengte heel belangrijk, nodig en interessant boek dat niet alleen over Rwanda gaat, maar over een algemeen belang om soms op te staan tegen wij-zij-denken en ondanks tegenstand de 'klok te luiden'. Vond het echt een goed boek!
Profile Image for Tom.
89 reviews1 follower
July 16, 2024
“De nalatigheid van de internationale gemeenschap wordt tot op de dag van vandaag door een façade van beschaafdheid verbloemd, waardoor haar zelfbeeld als moedige peacekeeper ten onrechte overeind blijft. Met die façade intact is de mantra ‘nooit meer’ een holle frase: een vloek voor de doden en een schijnvoorstelling voor toekomstige slachtoffers wereldwijd” (p. 14)
Profile Image for Noor.
17 reviews1 follower
April 7, 2025
Van Ieperen geeft in 60 kleine bladzijdes antwoord op de vraag: ‘wat zou je tijdens de oorlog hebben gedaan?’ Een vraag die geregeld wordt gesteld op feesten en partijen (die van mij, althans). Ze springt tussen het heden en de burgeroorlog in Rwanda om hier antwoord op te geven.

Het resultaat is een top essay; goede inhoud, mooi geschreven en leest vlot door. Denk niet: zielig thema, dus ik laat het links liggen; staan echt mooie normen en waarden in over medemenselijkheid.

Ik ben weer een stukje geschiedenis rijker en weet wat me te doen staat als WW3 ooit komt.

Dikke aanrader!!
Profile Image for Morgane Brasseur.
46 reviews1 follower
August 5, 2023
Een aanrader voor mensen die (in een klein boekje) willen begrijpen hoe moeilijk het is om als individu je uit te spreken tegen schadelijk groepsgedrag en hoe het mogelijk is tot dehumanisering door radicaal wij - zij denken.

Ik raad het niet aan te lezen voor je gaat slapen, want het is shockerend eerlijk en oprecht geschreven. Rwanda, mijn hart 💔❤️🇷🇼
Profile Image for Laurens.
Author 1 book34 followers
August 23, 2021
Dit. Is. Te. Kort. Het Boekenweekessay van 2021 schreeuwt om een uitbreiding, een volwaardig boekwerk over dit nog altijd pijnlijke onderwerp. Hoezo riep men na de Tweede Wereldoorlog “dit nooit meer” om het vervolgens gewoon weer te laten gebeuren, zij het op iets minder massale schaal? Omdat het ditmaal niet in onze achtertuin gebeurde? Wat is onze moreel toch schaamteloos hypocriet. Van Iperen weet dit perfect te verwoorden.

P.S. Na iets van vijf dichtbundels plus In tijden van besmetting van Paolo Giordano en dit boekje te hebben gelezen, veeg ik deze kleine kunstwerkjes wederom op één hoop en tel ze als een heel boek. Anders red ik het nooit met die Reading Challenge van mij. 😉
Profile Image for Iris Suurmond.
50 reviews2 followers
December 24, 2023
Heel interessant om nu te lezen. Interessante paralellen tussen Rwanda en Israël/Palestina.

“De nalatigheid van de internationale gemeenschap wordt tot op de dag van vandaag door een façade van beschaving verbloemt” “met die façade intact is de mantra ‘nooit meer’ een holle frase. Een vloek voor de doden en een schijn voorstelling voor de toekomstige slachtoffers wereldwijd”

En zet aan het denken over wat er nu allemaal achter de schermen gebeurt.

“De Amerikanen laten intern vastleggen om vooral niet het woord genocide te gebruiken, omdat hen dat, onder de genocideconventie, en vanwege de publieke ophef die dat zou veroorzaken, tot actie zou dwingen” “het geschatte dodental in Rwanda is dan 200.000”
Profile Image for Pieter.
36 reviews
May 31, 2021
Iedereen was op de hoogte, en dat maakt dit essay zo schrijnend. Maar meesterlijk geschreven door Roxane van Iperen.
Profile Image for Kim.
74 reviews
June 6, 2023
Indrukwekkend - te jong om de genocide in Rwanda bewust mee gemaakt te hebben, ontluisterend wat er gebeurde en nu nog steeds. Hoe kijken we straks terug op Oekraïne?
Profile Image for Pherenike.
44 reviews1 follower
March 28, 2025
Wegkijken van genocide, klinkt bekend...
De verschrikkelijke rol van het westen in de genocide in Rwanda (potverdorie dmv het introduceren van racisme een burgeroorlog luxeren en vervolgens alle witte mensen evacueren en hem peren). Hierbij een analyse over hoe het individu over het algemeen zelfs in deze situaties zich niet wil uitspreken tegen onrecht en wegkijkt om eigen status binnen eigen groep te behouden. Heel indrukwekkend.

Kijk ook de film Hotel Rwanda als je geïnteresseerd bent in dit onderwerp.

"Een antwoord op de zo vaak gestelde vraag ‘Wat zou ik tijdens de oorlog hebben gedaan?’ heb ik nog steeds niet. In plaats daarvan heb ik tegenwoordig een wedervraag: wat doe je nu?"
Profile Image for Hanna.
41 reviews
May 25, 2025
Indrukwekkend en een must-read wat mij betreft. Van Iperen weet in 60 bladzijden kraakhelder duidelijk te maken hoe verlammend de wegkijk cultuur werkt.
Dit essay beschrijft hoe de westerse wereld de raciale scheiding in Rwanda veroorzaakte en zestig jaar later de genocide framede als een inheems stammenconflict en wegkeek, ondanks herhaaldelijke noodoproepen van klokkenluider Roméo Dallaire. NB: Ik was verbaasd over de rol van Heineken.
Profile Image for Jinke.
172 reviews1 follower
February 4, 2025
Zeer goed essay, een van de betere boekenweekgeschenken. Nogsteeds zo pijnlijk actueel.
'are all humans human? Or are some more human than others?
Profile Image for Rose.
13 reviews
June 19, 2022
een gruwelijk maar belangrijk onderwerp
Profile Image for Anna.
39 reviews1 follower
April 20, 2022
We kunnen ons afvragen: wat zou ik hebben gedaan? Maar een betere vraag is: wat doe ik nu?
Precies, Roxane!
Displaying 1 - 30 of 188 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.