Irak. Piekło w raju

by Paweł Smoleński

"Okrucieństwo dyktatury, nędza wolności, arogancja najeźdźców… Wszystko to i o wiele więcej zobaczymy w dramatycznych opowieściach Irakijczyków, które powierzyli Pawłowi Smoleńskiemu. Nie jest to książka wpisująca się w spór o słuszność lub niesłuszność interwencji wojskowej w Iraku. To rzecz o losie kraju i ludzi, po których przejeżdżały walce Historii. Wreszcie z dala od zgiełku telewizyjnych fajerwerków i wojennej propagandy możemy wsłuchać się w głosy Irakijczyków. Są różne, bardzo różne. I nic tu nie jest proste ani oczywiste, zwłaszcza dla nas, ludzi z innego świata. Posłuchajmy tych głosów. Koniecznie".
Artur Domosławski

"Smoleński nie występuje tylko w roli kronikarza, lecz komentatora wydarzeń i relacji nieraz ze sobą sprzecznych. Ta książka jest dziełem wstrząsającym w swojej wymowie. Dzięki Smoleńskiemu odkryjemy, co myślą dziś wahabici, oficerowie wywiadu i bezpieki Saddama, i jak działają niektóre stowarzyszenia mistyczne".
Hatif Janabi, "Gazeta Wyborcza"

"Nigdy nie byłem w Bagdadzie. Wiem jednak - po przeczytaniu książki Pawła Smoleńskiego - że uczynię wszystko, by tam pojechać. By poznać to niezwykłe - w swym micie i w swym nieszczęściu - miasto kalifów i dyktatorów, miasto buntowników i ludzi przetrąconych, miasto, które zmaga się ze swoim losem.
Irak jest wielkim i ciężkim doświadczeniem naszego czasu. Udział Polski i Polaków w misji stabilizacyjnej to często przedmiot krytyki. Byłem innego zdania. Uważałem, że wsparcie akcji militarnej przeciwko reżimowi, który terroryzował, torturował i zabijał Irakijczyków, to wojna sprawiedliwa. Ale można wygrać wojnę i przegrać pokój.
Pasjonująca książka Pawła Smoleńskiego utwierdziła mnie w tym przekonaniu.
Tłumaczy, jak bardzo skomplikowany jest dzisiejszy Irak. Co najważniejsze jednak: cała europejska i amerykańska, a także polska debata na temat Iraku odbywa się praktycznie bez udziału samych Irakijczyków. Z kart książki przemawiają właśnie Irakijczycy. Warto ich wysłuchać".
Adam Michnik

"Książka Pawła Smoleńskiego jest znakomitym przykładem reportażu literackiego i zajmuje godne miejsce w tradycji tego nurtu ostatniego półwiecza, obok takich autorów jak Pruszyński i Wańkowicz. Jest dziełem rozgrywającym się - jak każda dobra literatura - na różnych planach. Przede wszystkim jest reportażem o Iraku, ale autor nie zatrzymuje się na komentowaniu doraźnych wydarzeń i komunikatów z linii frontu. Stawia sobie zadanie dużo bardziej ambitne - chce zrozumieć społeczeństwo muzułmańskie, jego kulturę, tradycję i sposób myślenia. Obiera drogę, którą reporterzy podążają od czasów Herodota - rozmowy z ludźmi i relacjonowania ich opowieści".
Ryszard Kapuściński

Genres: Nonfiction, Reportage, Polish Literature, Middle East, Asia, History

296 pages, Hardcover

First published January 1, 2004

About the author

Reporter, publicysta, od 1989 roku dziennikarz „Gazety Wyborczej”, wcześniej współpracownik pism drugiego obiegu. Napisał m.in.: Pokolenie kryzysu, „Gazeta Wyborcza” — lustro demokracji, Salon patriotów, Pochówek dla rezuna, Irak. Piekło w raju, Izrael już nie frunie, Bedzies wisioł za cosik. Godki podhalańskie (wraz z Bartłomiejem Kurasiem), Balagan. Alfabet izraelski, Oczy zasypane piaskiem oraz Szcze ne wmerła i nie umrze - wywiad rzekę z Jurijem Andruchowyczem oraz Zielone migdały czyli po co światu Kurdowie. Kilkanaście jego reportaży opublikowała paryska „Kultura”. Laureat Nagrody Pojednania Polsko-Ukraińskiego w 2003 roku za książkę Pochówek dla rezuna i Nagrody im. Kurta Schorka za teksty poświęcone Irakowi. W 2006 roku otrzymał Nagrodę im. Beaty Pawlak za zbiór reportaży Izrael już nie frunie.

Reviews

[teach_book · Rating 4 out of 5]

O życiu w Iraku opowiadają ludzie. Różni ludzie, którzy wyznają różne religie i trzymają się różnych podglądów politycznych. Te perspektywy są tutaj kluczowe i sprawiają, że ten reportaż staje się autentyczny w swej prostocie i irakijskiej codzienności.

[Ewa (humanizmowo) · Rating 4 out of 5]

Niektóre rozdziały mnie zanudziły, a niektóre wmurowały w fotel i pozostawiły po sobie mętlik w głowie. To nie fikcja, to działo się i dalej ma miejsce.

[Shotgun · Rating 4 out of 5]

Tato reportážní kniha o Iráku mapuje situaci v tomto státě v době od pádu diktátora Sadámma Husejna někde těsně před vzestupem Daeš. Ale autor zde popisuje dost událostí ještě z doby sadámmovy vlády. Autor zde líčí hodně forem a projevů diktátorského režimu Sadámma Husejna. Ale ještě větší prostor je v knize věnováno chaosu a bezpráví, které panovalo po pádu iráckého diktátora.
— Pawel Smoleński líčí především trampoty a život obyčejných obyvatel Iráku – zejména hlavního města Bagdádu. Dobře vykresluje temnou atmosféru strachu, která panovala za Sadámma a stejně tak bezvládí a chaos, které panovaly po jeho svržení. Ukazuje vzestup kriminality a banditismu, které nastaly poté, co americká armáda rozpustila iráckou armádu, odstřihla od moci lidi z vládnoucí strany Baas, kteří působily jak v armádě, tak polici, tak školách, radnicích a dalších státních institucích. Strach a teror působený státními orgány baasistů, tak nahradil strach a chaos z vlády gangů a neexistence státních struktur a státních institucí.
— Kniha se čte celkem dobře ale popisuje celkem smutné a depresivní záležitosti. Autor vykresluje pestrou mozaiku osudů Iráčanů ze všech společenských tříd a to třeba včetně slavné břišní tanečnice. Pokud vám nebude vadit, že je kniha mírně zastaralá, tak je stejně zajímavá a dobře čitelná. Pokud dáváte přednost čtení v češtině, tak tato kniha vyšla v roce 2015 u nakladatelství Dokořán. Doporučuji.

[Kat · Rating 5 out of 5]

Smoleński - reporter, który słucha, patrzy i nie zagłusza myśli czytelnika.

[Juliusz · Rating 5 out of 5]

Świetny reportaż pokazujący Irak z wielu odmiennych perspektyw - sunnitów, szyitów, wahhabitów, liberałów, demokratów, komunistów i irackich kobiet.

[Asia · Rating 4 out of 5]

O tej książce Ryszard Kapuściński napisał, że jest znakomitym przykładem reportażu literackiego i ja się z tym zgadzam w zupełności, z jednym zastrzeżeniem ale o tym będzie na końcu.

Publikacja Pawła Smoleńskiego jest barwną, przejmującą i przykuwajacą uwagę czytelnika opowieścią ludzi z wszystkich klas społecznych (wahhabitów, szyitów, sunnitów, liberałów, demokratów i komunistów) którzy uczą się żyć w wolnym kraju, gdzie wozy arabskich kupców mijają się na wąskich drogach z opancerzonymi kolumnami amerykańskiego wojska. Autor unika w niej publicystycznych uogólnień i nie roztrząsa, czy interwencja wojsk amerykańskich była słuszna czy nie. Nie wysuwa też na plan pierwszy swojej osoby tylko słucha, patrzy i oddaje głos Irakijczykom, i tym całkiem zwyczajnym i tym tworzącym wielką politykę. Z tych opowieści wyłania się dość smutny i przygnębiający obraz Iraku, funkcjonującego w cieniu mrocznej atmosfery strachu panującej za Saddama Husajna i jego zbrodniczej polityki, a także anarchii i chaosu, panujących po jego obaleniu. Dużo miejsca poświęca tutaj autor samemu Saddamowi, ale jeszcze więcej pisze o chaosie i bezprawiu, jakie nastały po upadku irackiego dyktatora. Ukazuje wzrost przestępczości będący następstwem rozwiązania przez wojsko amerykańskie armii irackiej, odcinając od władzy ludzi z rządzącej Partii Baas. Sporo jest też informacji o miejscach i postaciach znanych z przekazów medialnych : Bin - Landenie, Al - Zarkawim, Al - Falludży oraz słynnym, podbagdadzkim więzieniu Abu - Gharib - miejscu kaźni irackich więźniów, które chyba mało co różniło się od tortur saddamowskiego reżimu. Z niedowierzaniem czytałam, do jakich bestialstw posuwali się Amerykanie w stosunku do całkiem niewinnych ludzi, nie mających kompletnie nic wspólnego z polityką. Również i kobiety mają tutaj swoje "5 minut" . Nie wiadomo, co się z nimi dzieje ani gdzie trafiają po okrutnych i zbiorowych gwałtach. Po wielu z nich ginie wszelki ślad a jeśli już jakimś cudem się znajdują, są już marną repliką kobiety zniszczonej psychicznie, fizycznie i duchowo.

Na koniec chciałabym odnieść się do wymienionego na początku opinii zastrzeżenia, które mam w stosunku do tej publikacji. Chciałabym wierzyć, że ten defekt wynika z czegoś zupełnie innego niż świadomy błąd autora i to taki w najgorszym, ortograficznym wydaniu. "Husteczki"...? "Bród' ...? Słowo te miało w zamierzeniu określać miejce zanieczyszczenia powierzchni a nie bród na rzece, bo w takim przypadku nie byłby błędem.

Podsumowując..... Książka jest łatwa, ciekawa i bardzo przystępna w czytaniu. Skłania do samodzielnych przemyśleń przedstawionych w reportażu palących problemów irackiej społeczności, które mogłyby w większości zostać skutecznie rozwiązane. Przecież Irak to naftowy raj, tylko jakoś mało tego raju w tym makabrycznym piekle....

[Łukasz · Rating 4 out of 5]

Nie jest to niestety zbyt pozytywnie nastrajający obraz Iraku, ale chociaż częściowo pozwala zrozumieć ostatnie dekady XX wieku i początek wieku XXI, kiedy nieszczęście za nieszczęściem spadało na kraj (a kończy się tuż przed kolejnym nieszczęściem, które niebawem miało spaść). Forma konstruowania książki przez wybór wywiadów z ludźmi których dotyczy zawsze do mnie przemawiała i chyba nie jest tu daleko do mistrzyni tej formy - Swietłany Aleksijewicz. Spisanie tego musiało być trudne i ryzykowne, jak się okazuje na samym końcu w podziękowaniach nie tylko dla autora.

[Paweł Czech · Rating 5 out of 5]

9/10

[Blazej Kacper Dalecki · Rating 4 out of 5]

I pół.

[Thomas Wiaderke · Rating 5 out of 5]

Lubię styl Pawła Smoleńskiego, bo facet skupia się na konkretach, a nie poezji. Tka obraz kraju z konkretnych rozmów z konkretnymi ludźmi, z poszczególnych historii. W "Irak. Piekło w kraju" dostałem wszystko, czego chciałem. Dla mnie książka jest dobrym uzupełnieniem choćby "Karbali" Górki i Głuchowskiego.

[KatarzynaRzepecka · Rating 5 out of 5]

Niespodziewane zakończenie. Wstrząsnęło mną, chociaż można powiedzieć, że cała książka przygotowywała do tego...

[Pianka · Rating 2 out of 5]

Bardzo mi przykro ale po prostu źle mi się czytało tą książkę. Może jestem za głupia. Minimalne wprowadzenie do tematu, krótka historia państwa, opisy odłamów religijnych wiele by zmieniły. Zamiast tego dużo niedopowiedzeń a w momencie wydania tej książki po raz pierwszy chodziłam do przedszkola więc nie mam pojęcia co działo się na świecie. Zabrakło ponadczasowości, smutne.

[po.czytane · Rating 4 out of 5]

3.75

Coś w stylu pisania kompletnie mi nie podeszło, nie jestem nawet w stanie powiedzieć, co dokładnie... ale czułam się jak piłeczka kauczukowa, która odbija się od ściany. Przyciągała mnie tematyka, odbijał mnie styl

[Ignacy · Rating 4 out of 5]

3.5

[Zuzanna · Rating 3 out of 5]

3.5 wspaniala, momentami szokujaca, niesamowicie zebrana tresc, ale wykonanie jakby troche slabsze

[Rodzyn Suchy · Rating 4 out of 5]

Tragiczna historia pięknego kraju z piękną kulturą i wspaniałym narodem. Egzotyka miejsca przedstawianego przez autora jest iście wciągająca ,czasem jednak moje małe zaznajomienie z kulturą tego kraju oraz jego historią doprowadzało do niezrozumienia niektórych problemów.
Ogromna tragedia dziejąca się w państwie bliskiego wschodu w XIX w. jest porażająca. Autor przekazuje w książce nauczkę dla amerykanów i całego świata jak nie obalać dyktatury.

[Anna · Rating 3 out of 5]

Książka może i dobra, ale mnie jakoś nie zachęciła do Iraku w jakikolwiek sposób.