Alle problemen begonnen met Van Riebeeck. Wat Nederlanders niet weten over hun rol in Zuid-Afrika

by Niels Posthumus

'U moet niet vergeten dat een man met de naam Jan van Riebeeck hier op 6 april 1652 arriveerde; en dat dit het begin was van alle problemen in het land.' Dat zei Jacob Zuma, de toenmalige president van Zuid-Afrika, in 2015 op een bijeenkomst van zijn regeringspartij ANC. De uitspraak vormt voor correspondent Niels Posthumus het begin van een journalistieke zoektocht. Markeerde de aankomst van de Nederlander Van Riebeeck inderdaad het begin van veel huidige problemen in Zuid-Afrika? En hoe stak de Nederlandse kolonisatie van Zuid-Afrika eigenlijk in elkaar?

Genres: Nonfiction, South Africa, Africa, History

350 pages, Paperback

First published July 13, 2021

Reviews

[Hans Klis · Rating 5 out of 5]

Goed geschreven en onwijs actueel. Posthumus duikt in de Nederlandse geschiedenis van Zuid Afrika en laat aan de hand van wat er nu speelt in het land, hoe die geschiedenis doorklinkt. Aanrader!

[Hannah Vollebergh · Rating 5 out of 5]

Mijn jaar startte in Zuid-Afrika. Vantevoren was ik van verschillende kanten gewaarschuwd voor de veiligheid in dit land. Dit boek heeft me bijzonder veel inzicht gegeven in de problemen van het huidige Zuid-Afrika, en onder andere over de hoge mate van criminele activiteit waar ik voor werd gewaarschuwd. Dit boek is een journalistiek werk, dat heel helder de rol van het Nederlandse koloniale verleden in de vorming van (de problemen van) het hedendaagse Zuid-Afrika beschrijft. Hoewel ik me enigszins bewust was van de rol van de VOC in Zuid-Afrika, heeft de 'complexiteit van de medeplichtigheid', die Posthumus op het einde van het boek heel duidelijk samenvat, op mij erg veel indruk gemaakt. Tot slot is het boek is heel toegankelijk geschreven, zonder oppervlakkig te blijven.

[Pascal Vanenburg · Rating 4 out of 5]

Goed en belangrijk boek. Waar je in het Nederlands onderwijs in elk geval nog een vertekende geschiedenis van de kolonisatie in de oost ("specerijen!" en een gebagatelliseerde geschiedenis van kolonisatie en slavernij in de west krijgt, leer je nagenoeg niets over de Nederlandse rol in Zuid-Afrika. Dat is onterecht, wat de misdaden waren gruwelijk en de schrijnende gevolgen werken tot op de dag van vandaag door. Posthumus trekt een heldere lijn van de aankomst van Jan van Riebeeck op de Kaap, naar de Apartheid, en naar de sociale onrechtvaardigheid en het geweld vandaag de dag. Ook maakt hij korte metten met de fabel van de zogenaamde achterstelling van de Afrikaner boeren zoals die ook in Nederland bij partijen als de PVV te horen is. Met de zoektocht naar naamsverwanten weet Posthumus daarnaast het leven van de gemiddelde kolonist door de eeuwen heen fijn te portretteren.

[Erin · Rating 4 out of 5]

Fascinerend inkijkje in een deel van de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. De hoofdstukken volgen een reis, zowel geografisch als historisch, wat het lekker overzichtelijk maakt. Het boek richt zich op de aankomst van de Nederlanders en probeert duidelijk te maken welke impact (en erfenis) het Nederlands kolonialisme op Zuid-Afrika heeft gehad. Super interessant. Twee (kleine) minpunten: door de focus op de Nederlanders ligt de focus ook automatisch op de Boeren/Afrikaners en minder op andere bevolkingsgroepen en ik ben altijd een fan van voetnoten voor wat extra achtergrond, maar die had het boek niet.

[Mireille]

"Wat Nederlanders niet weten over hun rol in Zuid-Afrika"; dat blijkt nog best veel te zijn volgens het boek.

De titel 'Alle problemen begonnen met Van Riebeeck' is afgeleid van een uitspraak van Jacob Zuma, voormalig president van Zuid-Afrika. Jan van Riebeeck stichtte in 1652 in naam van de VOC de eerste permanente Europese handelspost in de Kaap. De nederzetting zou uitgroeien tot de Kaapkolonie, wat uiteindelijk de basis werd voor de Republiek Zuid-Afrika.
Niels Posthumus woonde als correspondent jarenlang in Zuid-Afrika en sprak er veel met de bevolking. Hij kwam erachter hoezeer de Zuid-Afrikaanse geschiedenis verweven is met de Nederlandse, zelfs tot op persoonlijk niveau.
In de verschillende hoofdstukken beschrijft hij een etappe in zijn reis door het veelkleurige land.
Naast het grote geschiedenisverhaal lees je allerlei feitjes. Bijvoorbeeld over het mijnstadje Kimberley dat als een van de eerste plaatsen ter wereld elektriciteit had.

Dat het boek interessant is, moge duidelijk zijn. Verder zijn er kaarten voorin toegevoegd, erg handig, en een "bevolkingsgroeptijdlijn". Posthumus beschrijft in een nawoord uitgebreid waarom en welke termen hij hanteert. Voor verder lezen kun je terecht in het notenapparaat.
Door 'Riebeeck' heb ik zeker al meer over het land geleerd, maar het leent zich eveneens erg goed om als naslagwerk regelmatig terug te pakken.

[Richard Verschuren · Rating 3 out of 5]

cijfer: 7,5 Ruim 17 jaar lang was ik een Culemborger en woonde ik in de Jan van Riebeeckstraat. Als geschiedenisfanaat wist ik natuurlijk wel wie die Jan van Riebeeck was. Nu, na dit boek te hebben gelezen, weet ik ook wat de invloed was van deze man op de situatie zoals die heden ten dage is in Zuid-Afrika. Ik ben zoveel meer te weten gekomen over apartheid en de geschiedenis van
Zuid-Afrika door dit boek...(het heeft zelfs een aantal vooroordelen weggenomen over hoe gevaarlijk dit land ondertussen is geworden)! Dus een aanrader voor een ieder die ook geïnteresseerd is in een land als Zuid-Afrika. De auteur neemt je mee op een zoektocht door dit land. Als minpuntje wil ik wel noemen dat er continue met cijfers wordt gegooid die bijna niet te verifiëren zijn (voor een leek) en waarbij je de auteur maar moet geloven. Iets teveel cijfers. Maar verder onderhoudend en vooral informerend!

[Clara · Rating 4 out of 5]

Must read especially for Dutch people visiting South-Africa. Necessary confrontational and I liked the way history and today are intertwined within the story.

[YvonZ · Rating 4 out of 5]

Verrassend leuk boek. Ik had verwacht een misschien wat droog geschiedenis boek over de tijd van van Riebeeck te gaan lezen maar het gaat over een jonge journalist die door gesprekken te voeren met inwoners van het huidige Zuid-Afrika, het land en zijn geschiedenis probeert te begrijpen. Het heeft me veel inzicht gegeven in hoe de geschiedenis het nu bepaalt. Het boek belicht van meerdere kanten en laat ook het ongemak voelen van een wit mens in Zuid-Afrika. De rol van de uit Nederland meegenomen, 16e eeuwse kerkgewoonten, waren me onbekend. En ook de problemen van de Afrikaners in het arme binnenland had ik geen weet van, ik had altijd het idee dat de Afrikaners allemaal rijke grootgrondbezitters waren.

[Hans · Rating 4 out of 5]

While having been tought the South African history at a South African School I was rather surprised with clarity and contemporary views here presented.
A nice way of telling the story by interviewing people along the way.
Wraps up the main story very nicely.

[Henk]

Het is informatief maar wel behoorlijk journalistiek met 'weetjes' geschreven. Voor veel mensen in Nederland ongetwijfeld een hele goede kennismaking. Er speelt een raar soort schuldgevoel door het boek hoewel hij dat ontkent. Behoorlijk tot zeer kritisch over de witte Afrikaners.

Van Riebeeck als de eerste corrupte bevelhebben!

[Gijs Koopman · Rating 5 out of 5]

Enjoyed reading this well-documented book on the Dutch influence on South-African history. The book gives voice to different sides of the story resulting in a balanced perspective. The author has a sense of guilt about his 'verwantschap' with Afrikaners and is open about this struggle. It gives a personal touch to this interesting read.

[Maaike Oberink · Rating 4 out of 5]

Goed en toegankelijk geschreven. Geeft een goed beeld van de problemen en ontwikkelingen in Zuid-Afrika en de doorwerking van het (Nederlandse) kolonialisme hierbij.
Gelezen tijdens mijn rondreis door Zuid-Afrika. Het gaf een goed inzicht en bevestigde ook wat me was opgevallen tijdens deze reis en mijn gemixte gevoelens hierbij.

[Jimmy S · Rating 5 out of 5]

Hele goede introductie in de geschiedenis (en het heden) van Zuid-Afrika, vanzelfsprekend vooral gericht op NL perspectief. Toegankelijk geschreven met persoonlijke anekdotes en gesprekken die juist aanvullend zijn ipv afleidend

[Coen · Rating 5 out of 5]

Subliem boek, dat een groot gat uit onze geschiedenislessen vult: wat hebben Nederlanders in Zuid-Afrika uitgevreten en welke invloed heeft dat op het Zuid-Afrika van vandaag de dag?

[Pieter · Rating 4 out of 5]

Mooi boek. Beetje gekleurd.