L'Enfer numérique : Voyage au bout d'un Like

by Guillaume Pitron

Comment se douter qu’un simple Like envoyé depuis nos smartphones mobilise ce qui constituera bientôt la plus vaste infrastructure édifiée par l’homme ? Que cette notification, en traversant les sept couches de fonctionnement d’Internet, voyage autour du monde, empruntant des câbles sous-marins, des antennes téléphoniques et des datacenters implantés jusque dans le cercle arctique ?
Le monde « dématérialisé » du numérique, indispensable pour communiquer, travailler et consommer, s’avère bien plus tangible que nous ne voulions le croire. Il absorberait aujourd’hui 10 % de l’électricité mondiale et représenterait près de 4 % des émissions de CO2 de la planète. Or nous peinons à appréhender ces impacts, tant nous sommes embrumés par le mirage du cloud, pur et éthéré. Il faut pourtant nous rendre à l’évidence : si « nuage » il y a, celui-ci est noir de pollution.
Cette enquête, menée durant deux ans sur quatre continents, révèle l’anatomie d’une technologie qui n’a de virtuel que le nom. Et qui, sous couvert de limiter l’impact de l’homme sur la planète, s’affirme déjà comme l’un des défis environnementaux majeurs du XXIe siècle.


TABLE DES MATIÈRES

Introduction
Numérique et écologie : un lien fantasmé
De la zénitude des smartphones
La matière noire de l’immatériel
Enquête sur le nuage
Une fantastique gabegie d’électricité
La bataille du Grand Nord
Expansion de l’univers numérique
Quand les robots pollueront davantage que les humains
Vingt mille tentacules sous les mers
Géopolitique des infrastructures numériques
Rue de l’avenir
Remerciements

Genres: Nonfiction, Technology, Science, Society, Ecology

304 pages, Kindle Edition

First published September 15, 2021

Reviews

[Cosimo · Rating 4 out of 5]

L'informazione è luce, il numero è materia oscura

Il legame oggi così vivo nella comunicazione pubblica e nel discorso mediatico tra ecologia e digitale è, secondo il giornalista economico d'inchiesta Guillame Pitron, puramente immaginario. Questo testo intende dimostrare e documentare come in realtà tutta l'infrastruttura dell'intramondo digitale sia invece fonte di un profondo inquinamento e di un costo ambientale paradossalmente incalcolabile. L'autore spiega come l'industria dei like non sia affatto al servizio della natura e racconta perché la transizione ecologica nasconda, dietro la narrazione dell'immateriale e del sostenibile, una realtà ben più complessa e spesso meno rassicurante di quanto si riconosca.

Con un lavoro meticoloso e accurato, Pitron parla del consumo energetico (acqua, luce, suolo, fossili e rinnovabili), dell'estrazione di minerali e metalli rari, dell'effetto rimbalzo del progresso tecnologico, dei cavi sottomarini transoceanici; cerca di far accettare al lettore la realtà che le nuove tecnologie partecipano alla crisi ambientale ed energetica, invece di risolvere i nodi e le contraddizioni che accompagnano la tanto invocata innovazione.

L'obiettivo dell'enorme connectedgate è rilanciare continuamente su una elevata velocità in risposta a un parallelo aumento quantitativo nella trasmissione dei dati. Gli smartphone prodotti hanno un'autonomia sempre inferiore nelle batterie ma il consumo di byte e le performance seguono curve di incremento smisurate. Il digitale non rende virtuale la nostra esistenza, l'uso di risorse materiali è invece in costante aumento. Un mondo smaterializzato sarà un mondo sempre più materialista. L'universo digitale in sé non è né buono né cattivo: il punto è cosa ne facciamo e cosa ne faremo. Sosterremo la crescita economica infinita? Perseguiremo la globalizzazione del commercio? Favoriremo l'incrocio fra culture? Terremo conto dell'impatto ambientale? Nei fatti.

La connessione tutto il tempo in tutti i luoghi sta portando al di là di ogni dubbio etico a una forma di colonizzazione dell'uomo da parte delle macchine. Internet sarà sempre più robotizzato e farà a meno dell'intervento umano. Le tecniche algoritmiche permettono la costituzione di un sistema di speculazione finanziaria automatizzata e ultrarapida con un altissimo indice di intensità carbonica. Oggi i social network rappresentano i sentimenti dei mercati. I cavi sottomarini (soprannominati “capelli di luce”) sono le autostrade dell'informazione posati sui fondali oceanici raggiungendo in totale 1,2 milioni di km ovvero 30 volte la circonferenza della terra. La rete cresce inesorabilmente.

Resta chiaro quindi il concetto che per decarbonizzare bisogna decomputerizzare.

Nel 2015 un accademico ha lanciato un allarme: il capacity crunch (crisi di capacità). La produzione di dati cresce più rapidamente della capacità della rete di elaborarli e assorbirli. Altre fonti hanno reso noto che ci stiamo avvicinando al “limite di Shannon”, ovvero la massima quantità di dati che le fibre possono trasmettere. Esiste un forte rischio per gli hub e gli snodi strategici di cavi transoceanici.

Internet è quindi, nelle conclusioni dell'autore, uno strumento al servizio della ricerca di potere e affari. Le smart city e le eco-città sono diventate “città verdi fantasma”. Le abitudini di consumo hanno ogni giorno un'incidenza materiale: questo può essere calcolato con il sistema Mips (Material Input per Service Unit), cioè la quantità di risorse necessarie alla fabbricazione di un prodotto o all'erogazione di un servizio. Un microchip batte tutti i record: 32 chili di materiali per un circuito integrato di 2 grammi (con un coefficiente di 1 a 16.000).

I sistemi di raffreddamento dei data center utilizzano i gas fluorurati, estremamente inquinanti e con effetto serra longevo e potenzialmente illimitato. L'autore descrive nel dettaglio come le aziende hi-tech applichino in diverse aree geografiche il processo noto come mountaintop removal.

L'impegno dei data center, delle data farm, dei cloud, degli hedge e delle società di hosting è quello di non fermarsi mai, di essere always on. La continuità di servizio è un imperativo da garantire ad ogni costo. L'elettricità è assicurata dal carbone. Persino negli oneri puramente matematici, è un segno manifesto che il numero di righe di codice necessario ai software delle auto a guida autonoma, che sono già in progettazione, è incomparabile rispetto a ogni altro lavoro di programmazione svolto fino a oggi.

Guillame Pitron espone un'acuta e dettagliata analisi dei progetti di sovranità delle aziende tecnologiche dell'innovazione digitale verso il Grande Mare Artico e descrive insieme l'approccio singolare della Cina come potenza mondiale che si afferma con la sua digital silk road.

Le grandi aziende attuano in verità una strategia profitti senza conflitti (frictionless profit), nell'orizzonte di un “capitalismo zonale” che tende a circoscrivere una zona economica speciale che sia un ambiente favorevole agli affari.

[Carduelis · Rating 4 out of 5]

Pitron'un 2021 yılında kaleme aldığı bir araştırma yazısı olan bu kitap; antikçağ'ın taş döşeli yollarından ve sanayi çağının demir yollarından sonra, gündelik dijital eylemlerimizin hangi altyapılar sayesinde mümkün olduğu, bir e-posta gönderdiğinizde (ilk e-posta 2 Ekim 1971 Amerikalı Arpanet üzerinden gönderdi) ya da sosyal ağlardan birinde başparmak yukarı düğmesine tıkladığınızda bunun coğrafyada nelere sebep olduğu, oluşturduğu maddi etkileri, jeopolitik ve ekolojik açılardan getirdiği zorlukların, zararların neler olduğu üzerine yazılmış.

Kulaklarımızın aşina olduğu kavramlar; yapay zeka, data center, dijital ayak izi, veri bulutu, otonom araçlar, robotik devrim, optik kablolar, yeşil yapay zeka, birleştirilmiş gerçeklik, duyuların interneti... bu araştırmanın konularını oluşturuyor.
Elimizi neye atsak, uğraştığımız her alan dijital bir boyuta sahipken ve yaptıklarımızla gerçek dünyadaki herşeyin sanal alemde bir kopyasını oluşturuyorken bu konulara ilgisiz kalmak mümkün görünmüyor.

Kitapta dijital teknolojilerin henüz tarih öncesi döneminde olduğumuz, yakında aydınlanma çağına geçeceğimiz düşüncesi var. Teknolojinin bu hep kendini aşma arayışında, insanın yeri - üzerindeki etkileri açısından, kendini dizginleme ve mahrem sınırlarını çizmesi konusunda kendi gayretine çok ihtiyacı var. Bu konuda yapılabildiği kadarıyla dikkat edilmesi gereken iki öneri;
-beden sağlığımızı korumak için elektro manyetik dalgalardan uzak kalma adına, dijital teknoloji kullanımını azaltmak
-Cep telefonlarının bireyin psikolojisi üzerindeki etkileri, sosyal ağların yarattığı şiddet ve veri toplamanın sınırsızlığı karşısında
özel yaşantımıza - zihinsel dengemize olan olumsuz etkilerini kontrol altına almak adına kişisel sınırlarımızı çizebilmek.

Herkese keyifli okumalar.

Bölüm 1: Dijital Teknoloji Ve Ekoloji

"akıllı kentler gezegenimizin başucunda"
Dijital teknolojinin kendisi yeşil değilse eğer, "yeşile hizmet eden bir dijital teknolojiden" söz edilebilir mi?

Bölüm2: Akıllı Telefonların Zen'liği Üzerine

Dijital dünyanın maddiliğini gözden kaybetmek için bütün yaratıcılığını sergileyen tasarımcılarından "estetik açıdan nefis" akıllı telefon
"maddi olmaktan çıkarmak, başka bir şekilde maddileştirmek anlamına gelir. "
hayvanların yerine metali, metalin yerine kâğıdı, kâğıdın yerine de dijital medyayı koymaya çalışan maddiyattan arındırma çabasının kökleri bilgisayarın ortaya çıkışından çok öncesine uzanır. Bu değişikliklerin her birinde bir kaynak ortadan kaldırılmamış, daha elverişli özelliklere sahip bir başka kaynak öncekine eklenmiştir. Modern elektronik cihazları tasarlamak için devasa miktarda malzemeye ihtiyaç duyduğumuz hesaba katılırsa, bilişim teknolojisine mevcut geçişin bu mekanizmayı doğruladığı söylenebilir.

Bölüm3: Maddi Olmayanın Karanlık Maddesi

"maddenin kelebek etkisi"
"düşük karbonlu" olmak çevre dostu olmak için yeterli değil, "düşük kaynaklı" da olmak gerekiyor."
"Her gün kullandığımız, internete bağlanan milyarlarca nesneye gelince, bunların ürettiği ve aralarında değiştokuş ettikleri veri seli, dijital sanayinin son yıllarda ürettiği muazzam bir altyapı sayesinde mümkün olabildi: Veri merkezleri."

Bölüm4: Bulutu Soruşturmak

"Verileri kimlikten sıyırmak fiilen mümkün değil, verilerin kötü kullanılmamasını sağlamanın en iyi yolu hiç toplamamaktır."
"Veri depolamada uzmanlaşmış "cloud cities" ("bulut-kentler") Çin'de çoğalmaya devam ediyor. Gezegenimizin en büyük datacenter'ı da zaten Çin'de: Yaklaşık 600.000 kilometrekare, yani 110 futbol sahası kadar yer kaplayan bu datacenter Pekin'in güneyinde,
Orta büyüklükte bir veri merkezi yılda aşağı yukarı 600.000 metreküp su tüketir; bu da 160 olimpik havuz doldurmaya ya da üç hastanenin ihtiyacını karşılamaya yeter miktardadır."

Bölüm5: Müthiş Elektrik İsrafı

"Dijital dünyanın akıl sır ermeyen elektrik tü ketimi nasıl yönetilecek?"
"kömür yoksa selfies de yok"

Bölüm6: Uzak Kuzey Savaşı

"Aciliyetin, sabırsızlığımızın bir coğrafyası var kesinlikle; bizler dijital sanayiyi ebedi (hatta saçma) bir performans ve anındalık arayışına mahkûm ediyoruz."
"...grubu İskoçya'nın kuzeyinde Orcades adaları açıklarında, belki de gelecekte okyanus tabanını kaplayacak, yeni kuşak sualtı veri merkezi denemeleri yapıyor."
"...kendimizi aldatmayalım, pek az kişi böyle bir şeye hazır. Dahası dijital alışkanlıklarımız pek yakında altüst olacak... Baş döndürücü bir dünyayı, nesnelerin interneti, daha doğrusu gözlerimizin ve kulaklarımızın interneti, bedenlerin interneti, "her şeyin interneti" dünyasını kucaklamaya hazırlanıyoruz. Kutupların yakınında bir yerlerde veri depolanarak sağlanan enerji kazancını tümüyle yararsız kılabilecek, bütünüyle internete bağlı bir gelecek var önümüzde."

Bölüm 7: Dijital Evrenin Genişlemesi

"gelecekte her yüzey bir ekran halini alacak, kişiselleştirilmiş e-hizmetler en ufak isteklerimizi bile öngörebilecek, tüketiciler ve yurttaşların her ânı gözetlenecek, "bütün insanlar ile makineleri topluca tek bir matriste", Holos adı verilen bir süper organizmada birbirine bağlamış olacağız. 2025 yılında insanlar Holos'un "içinde" ya da Holos'ta olmakla kalmayacak, Holos'un ta kendisi olacaklardır."

Bölüm 8: Robotlar İnsanlardan Daha Çok Kirletecek

"...bilgisayarların, algoritmaların ve iletişim kurabilen diğer nesnelerin Web yaşamına girmesi, insanın internetteki etkinliğinin fizyolojik sınırlarını paramparça ediyor. İnsanlar için ve insanlar tarafından kurulan bir ağdan makineler tarafından, hatta makineler için kullanılan bir ağa savruluyoruz. Bu durumda "(veri üretiminin) tavanı da sınır tanımayacaktır"
"Fazlasıyla bağlantılı toplumumuz köklü bir paradigma değişikliğine gebe: Bollukla doping yapılmış bir dünyanın meydan okumaları, kıtlığa köle edilmiş bir dünyanın meydan okumalarından artık daha devasa. Birikim, eksiklikten daha ölümcül gelmekte."

Bölüm 9: Denizler Altında Yirmi Bin Dokunaç

"Günümüzde ticaret sadece asfalt otoyollarda değil, bilginin otoyollarında yürütülüyor."
"İnternetin ambarı. Lağımla kurulan paralellik ilginçtir... Fazla göz alıcı değil, fazla göz önünde de değil, ama vazgeçilmezdir"
"Bugün okyanusların dibini halı gibi kaplayan ve toplam uzunlukları 1,2 milyon kilometre, yani dünyanın çevresinin otuz katı olan 450 kadar ışıklı dokunaç bulunduğu söyleniyor. İnternetin bel kemiği aslında suyun altında gelişiyor."

Bölüm 10: Dijital Altyapının Jeopolitiği

"dijital dünya her şeyi maddeden arındırma kisvesi altında edimlerimizi iki kez maddileştiriyor. Madde ise bir yerde bulunmak, bir yer işgal etmek dolayısıyla güç ilişkileri, jeopolitik demektir. Tweet attıkça, beğene tıkladıkça, sörf yaptıkça hayati meseleler oraya çıkıyor ve biz, internetin dallanıp budaklanmasını destekliyoruz. Dünyanın el değmemiş hangi bölgeleri iletişim otoyollarının yeni merkezleri haline gelecek? Buraları hangi devletler ya da şirketler kontrol edecek?"

Son:
"Gelecekte insanın teknolojiler karşısındaki doğru konumunun ne olacağı meselesi muhtemelen üzerinde uzlaşılması en zor meselelerden biri olacaktır. Dijital teknolojiyi insanları kurtarmak amacıyla gelen bir mesih gibi ele almaya alıştık. Oysa gerçekliğin çok daha yavan olduğunu hep birlikte kabul etmeliyiz: Teknoloji son tahlilde, kendi imgemize bakarak yarattığımız bir araçtan başka bir şey değildir. Bu teknoloji ancak bizim kadar çevre dostudur ve öyle olacaktır, ne eksik ne fazla. Gıda ve enerji kaynaklarını israf etmekten keyif alıyorsak dijital teknoloji de bu eğilimi güçlendirecektir. Ya da tam tersine, gönlümüzden sınırların ötesinde güçlü bir diğerkâmlık hamlesi geçiyorsa, çok kısa bir sürede gönüllüleri ordular halinde seferber edebiliriz. Bu araç gündelik girişimlerimizden en asil olanları kadar en az hürmete layık olanlar için de katalizör işlevi görür. Bırakacağımız mirası gelecek kuşaklar için büyütür. Artık sorumlu olduğumuz hesapsız güçlerin büyük ölçüde bilincinde olmayan birer demiurgosa dönüştük; dijital teknoloji, sonunda bizi Mahatma Gandhi'nin şu güçlü öğüdüne kulak vermeye çağırıyor: "Bu dünyada görmek istediğiniz değişikliğin ta kendisi olun."

[Antitesie · Rating 3 out of 5]

je mettrais 3.5/5 si c'était possible. Guillaume Pitron expose ici une enquête pertinente et vaste. On sent une certaine maîtrise du sujet en ce qui concerne les différents enjeux économiques, environnementaux, domaines d'expertise de l'auteur. En ce qui concerne la dernière partie de l'enquête, le propos tenu sur l'IA reste un peu trop fantasmé et approximatif. Si une personne qui lit cet avis à des références techniques sur les algorithmes et l'IA, je suis preneuse. Le tout dernier chapitre sur les intérêts économiques de la Chine quant à lui m'a laissé une impression d'un biai énorme occidentalo centré. Il y aurait largement de quoi être beaucoup plus général en matière de sécurité numérique.
Pour finir, le ton est parfois condescendant notamment quand il s'agit de parler des adolescents sur internet. Personne ne prétend avoir été très malin à 15 ans. On peut faire le choix de pointer du doigt les comportements consommateur des jeunes. On peut aussi juste se contenter d'être factuel.

[Berktuğ · Rating 5 out of 5]

"21.yüzyılda devletler sırf eğlenelim, bir şeylerle meşgul olalım diye savaşmaya hazır durumda; "maddi olmaktan çıkıyoruz" diye methiye düzenler ne derlerse desinler, madde bizi zaman oku, kütleçekim kuvveti ve termodinamik yasaları kadar şaşmaz bir şekilde yönetmeye devam edecek."

21.Yüzyıl Kitaplığı serisinin kuşkusuz en değerli kitabını bitirmeyi bu yazıyı yazdığım gün itibariyle başardım. Çok sevdiğim kitapları okumamın daima uzun sürmesi geleneği bile kitabın ne kadar iyi olduğunu en azından kendim için kanıtlamama yetiyor açıkçası. Burada ise neden "sanal dünyanın fiziksel gerçekleri" temalı bu kitabın sanal dünyanın gerçeğin bir parçası olduğunu ve halihazırda bu gerçek dünyayı çoktan değiştirmiş evrenin daha ne kadar değiştirebileceğinin potansiyelini olabilecek en iyi şekilde nasıl anlattığına dair övgüler dizeceğim.

Öncelikle kitabın yazarı bir gazeteci. Bu bile beklentileri belirli bir biçimde ayarlamak için yeterli olsa da bütün ön yargıların aksine kendisinin üst düzey bir entelektüel olduğunu fark ediyoruz kitapta. Mesleğini en iyi şekilde anlatısını hikayeleştirerek sergilemesine rağmen asıl yeteneğini sorgulama kısmında sunuyor yazar. Böylece kendisi "bu adam okunur!" listeme de giriyor ayrıca. Gazeteci olmasının meyvelerini de bolca yiyoruz kitabı okurken. Çünkü Pitron'un ilgi çekici olayları bizzat gidip yaşamış olmasının anlatımdaki katkısını okurken fark edebiliyorsunuz. Çindeki madenlerden beraber kameralar ile kaçarken aynı zamanda bir İskandinavya köyünde yaşlı bir dedenin çayını içerken yaşadığı üzgünlüğünü de sadece onun sözlerinden okuyarak yaşayabiliyorsunuz.

Kitaba "kusursuz" anlamına gelen notumu versem de çok çok minik kusurlarını önceden belirtmek istiyor ve neden onları göz ardı ettiğime dair sebeplerimi onları hemen aradan çıkararak daha da güçlendirmek istiyorum. Kitap özünde bütün bu içinde yaşadığımız "bilgi çağı" nın iklim değişikliği ile bağlantısını ve "gelecekte yaşanabilecekler" gerilimini anlattığı için bir taraf seçmek durumunda ancak anlatı tamamen bir "alarmist" bakış açısına sahip. Yani olabilecekleri tamamen en kötü ihtimaliyle yorumlarken bazen sırf bir şeyler uyandırabilmek için "abartı" yı seçebiliyor. Bu durumu ve bakış açısını da şahsen analayabiliyorum ancak bunun özellikle bazı spesifik konuları fazla baltalaması kesinlikle sıkıcı bir durum fark edildiğinde.

Bir diğer sıkıntım ise yine bu sebep ile bağlantılı bir şekilde "yapay zeka" kısmında finans dünyası üzerinden yaptığı anlatıda kullandığı bir örnek. Aşırı spesifik bir bağlam olduğu için "casual" bir okuyucu tarafından rahatlıkla göz ardı edilebilecek bir durum olsa da bağlam tamamen benim en yetkin olduğum şeyler arasında olunca argümanın yanlışlığı direkt gözümü acıtmaya yetti. Yazarın "aktif fon-pasif fon" ayrımı üzerinden karbon emisyonu yüksek bir şirketin hikayesini paylaşması ve "pasif fon" üzerinden yapay zekanın duygusuzluğunun dünyamızı nasıl değiştireceği konusuna girmesi çok üzücüydü. Belki yetersizliği ya da spesifik durumun üstüne çok fazla düşünmesinden olsa gerek hiçbir "yetkin fon yöneticisinin" tematik bir durum veya önceden verilmiş bir taahhüt olmadığı sürece "karbon emisyonu yüksek" diye bir şirketin hissesini veya borçlanma aracını almama kararını vermeyeceğini gözden kaçırmış. Bireysel kararlar açısından bu argüman mümkün olsa da trilyon dolarlık bir sektörün rekabetinin en yüksek olduğu böyle bir senaryoda asla böyle bir şeyin yaşanmayacağı ve sadece "aktif fonlar tercih etmiyor" diye bir şirketin isim ve kote ülke değiştirmesinin açıklanamayacağını belirtmeliyim. Ufak da olsa etkisi olmuştur ve anlatı kabul edilebilir diyeceksek bile sadece "yapay zekanın duygusuzluğu" konusuna girmek için böyle uçuk bir örneğin kabul edilebilirliği sorgulanır bu sefer. Herkes petrol üreticilerine ve petrokimya şirketlerine "finansal ambargo" uygularsa yapay zekayı falan konuşmaya gerek kalmaz bu da ayrı bir gerçek :D

Bütün bu teknik yanlışı belirttikten sonra kitabın neden okunması gerektiğini çok daha iyi anlatmam gerek. Bu sebeple bütün güçlü yanlarını başlıklar halinde açıklayacağım. Kitap kurgudışı ve aslında amacı "dijital evren" in gerçeklerini anlatmak ve etkilerini sorgulamak. Nitekim yakın zamanda bir yapay zeka geliştirme elemanının internetin tüm dünya üzerinde çevrilmiş binlerce kablo sayesinde var olduğunu "yeni öğrendiğini" belirttiği viral bir paylaşım sebebiyle "bilmesi gerekenlerin bile bilmediği" bir dünyanın ne kadar anlaşılmaz bir olgu olduğu gerçeğini ben de hissettim. Milyonlarca insanın büyük ihtimalle gün içerisinde fizyolojik ihtiyaçlarından daha çok zamanını harcadığı şeye "kullanabildiği sürece öğrenmesine gerek olmadığı" düşüncesiyle merak duymadığını varsaymak yanlış olmaz. Sadece bu bile aslında bu kitabı okumak için yeterli bir argüman bana göre. Konuya aşina olan ben bile telefon titreşiminin "Neodimyum" ve dokunmatik ekranın "İndiyum" adlı endüstriyel materyallerin sayesinde olduğunu sadece iki cümle ile öğrenirken inanılmaz bir zevk aldım. 10 bölüme ayrılmış bu kitapta konudan konuya atlamak zaman zaman akıcılığa darbe vursa da yazarın "geçişleri" fazlasıyla kaliteli. Ayrıca bu özelliği bana göre oldukça pozitif çünkü kitapta öğrenilecek o kadar çok şey var ki klişe olmak gerekirse tam anlamıyla bir "yolculuk" ve bu bir kurgu çerçevesinde değil, çarpıcı bir derleme ciddiyetinde. Şimdi tek tek neden bu kitabın en azından bütün bu internet ekosistemini en ufak şekilde merak etmiş herkes tarafından okunması gerektiğinin sebeplerini anlatacağım;


Zamansallık

Covid19 Sonrası - ChatGPT öncesi dediğimiz 2 senelik çok kısa ama ileride önemi çok daha fazla anlaşılacak son derece ilginç bir dönemde çıkması kitabı ölümsüzleştiriyor bana kalırsa. Yapay zeka devrimini konuştuğumuz şu sıralarda kitaptaki "teknoloji kullanımının çevresel etkisi" kısmı çok ama çok daha dehşet verici olmaya başlıyor. Kitabın 10 bölümde açtığı onlarca zihin sakızı ve felsefi arayışların önemi de bu bağlamda fazlaca artıyor. Cevabını aldığımızda nasıl bir evrende yaşadığımızı bilmiyor oluşumuzun gizemi de bütün bu hisleri katlıyor bana göre. Kesinlikle serinin amaçladığı efekte uygun bir biçimde eşsiz bir parça olmaya aday oluyor böylece kitap yazıldığı zaman sayesinde. İnsanlığın veri tüketiminin katastrofik bir olay dışında asla durmayacağını bildiğimizde ise soru "ne" değil "ne zaman" a evriliyor. 100 yıl sonrasının "klasiği" bu kurgudışı kitap olabilir şaşırtıcı biçimde :D

"Binlerce yıldır yapılan savaşlar bize, muzaffer güçlerin tarihi kendi çıkarlarına göre yeniden yazmaya ne kadar hevesli olduklarını öğretti... 21.yüzyılda dijital teknoloji şirketleri bu işi daha rafine bir hale getirerek açıkça geleceği yazmayı öneriyor!"

Referans,Ek,Bilirkişi Kalitesi

Kitap dijital ekosistemi oluşturan her konunun üstünden geçtiği için elbette bu tür kapsamlı bir eserin spekülatif olmasını istemeyiz. Yazar da aynı fikirde olacak ki en azından benim açımdan kuşkuya yer bırakmayacak kadar kaliteli bir kaynakça ile kitabını çıkarmış. Sondaki teşekkürler kısmıyla bile ne kadar emek sarf edildiğini anlayabildiğim için özellikle kurgudışı kitapların tıpkı dijital dünya gibi görünmeyen ama aşırı önemli kısmını övmeden geçemeyeceğim. Aynı zamanda kişilerin değil fikirlerin önemini göze aldığını da görebiliyorsunuz referansları okurken.


Tuhaf Bütünsellik

Bunu nasıl anlatacağımı bilemediğim için tuhaf sözcüğünü kullandım açıkçası. Öncelikle kitabın bölümleri tematik anlamda ortak yöne sahip olsa da içinde işlenen konular birbirinden belirgin derecede farklı. Bu akıcılığı bitirmesi gereken bir şey ve kitabın sihri de burada. Nereden nereye atladık sorgulamasını yaptırtmıyor okurken. Bu iyi yazarlığın bir göstergesidir normalde ama kurgudışı kitapların buna dikkat etmesi benim pek alışık olduğum bir şey değil. Bu sebeple kitaba bayılmamı sağlayan şeylerden biri de bu sürpriz efekti oldu açıkçası. Veri merkezlerinin su sorunlarından kırmızı rengin evrimsel dikkat çekiciliğine atlarken geçilen paradigma değişimini okurken hissetmedim bile. Elbette dünyanın en akıcı kitabı değil, ancak kendisinden beklenende çok fazla akıcılığa sahip olduğu için övmeden geçemeyeceğim bir başka özelliği oluyor kitabın.


Anekdotlar

Belki de kitabın en güzel yanı bu kısımları. Gazeteciliğin verdiği mesleki deformasyon olsa gerek Pitron inanılmaz iyi bir hikayeleştirme sanatı icra etmiş. Örnek olarak büyük teknoloji şirketlerinin fiziksel dünyadaki sessizliği İsveç'in Lulea kentinde yapılan bir geziyle öyle iyi harmanlamış ki anlatı bittiğinde konu sonuca bağlansa bile gezinin devam etmesini istediğim oldu :D İnanılmaz iyi bir yazarlık örneği bana göre bu. Çünkü ben şimdi kitaba uzaktan izlerken aklıma gelenlere baktığımda olguların çerçevesinde bir sürü kent ve hikaye görüyorum. Masdar City'nin teknolojik bir deney alanına dönmesi, Estonya'nın tamamen bir "e-devlet" olma hayali, Kuraklık yaşandığı için TSMC'ye su taşıyan onlarca kamyonun trafiği mahvetmesi, Aynı gün iki farklı bölgede iki farklı sorun yaşadığı için pazar payını kaybeden servis sağlayıcı, Facebook'a elektrik sağlamak için kurutulan Lulea Nehri, Milyon dolarlık kablonun balıkçılar yüzünden değişen yolu ve daha şu an aklıma gelmese de kafamda bir yerlerde yerleştiğinden emin olduğum niceleri son derece iyi anekdotlardı. Hikayeleştirmeden yaşayamayan insan adlı varlık için sanatın en etkin şekilde kullanımı beni daima mutlu eden bir özelliktir.


Son olarak tabii ki bana bu notu gönlüm rahat biçimde verdiren şey kitabın önemi.
Gerçekten üzerinde en çok durulmayan en belirgin konulardan biri bana göre dijital ekosistemin ne olduğu ve nasıl çalıştığı. Tıpkı yazımın başında verdiğim "internetin dünyaca çevrili kablolar ile taşınan bilgi parçacıkları olduğunu bilmeyen yapay zeka geliştirme elemanı" ndan daha kötü internet üzerindeki bilgilerin asla yok olmayacağını bilmeyen milyonlarca insan var. En kötüsü hayatının çoğunluğunu kapsasa ve onunla büyümüş olsa dahi içine baktığı ekranın arkasındaki aktarım işlemini geçtim içindekilerin nasıl ve ne ile yapıldığını bilmeyen yine milyonlar var. Bu durum gerçekten eşsiz bir muamma. Modern insanın gittikçe daha da aptallaşma demeyelim de, "fonksiyonsuzlaştığı" günümüzde bu durumu en belirgin şekilde yüzlere vuran gerçek tamamen bu dünya ve onun işleyişi. Bu sebeple bu konuda yazılmış her "iyi" eser benim için değerli eserdir. Dijital Cehennem'in bütün bu pozitif özelliklerinin yanında ortaya koyduğu entelektüel sorgulama ve cevapsız sorular ise felsefi anlamda bir kitaptan tam olarak beklediğim en güzel şeydir.

"Çevre için kaygılanmak internetin DNA'sında yoktur. Aksi takdirde internet ağı belki de hiç olmazdı, hiç değilse şimdiki haliyle var olamazdı. Gerçek çok daha tatsız. İnternet para ve güç arayışına hizmet eden yeni bir araçtır."

Kitabı övmeyi bırakarak, kendi incelememi de bir sonuca bağlamam gerek. Yaşadığımız dünyayı anlamaya çalışan her kişinin hayatının bir bölümünde "sorgulamayı sorguladığı" ndan eminim. Felsefe her daim vardır ve var olacaktır. Kitapların bize bu yolculukta kattığı veya "katamadığı" her şeyin farkında olarak tıpkı "Dijital Cehennem" gibi bir tanesine denk geldiğimiz takdirde ona hak ettiği değeri verdiğimizden emin olmalıyız. Bu tür kitaplar hiçbir zaman bittiğinde bir daha açılmayacak kitaplar değildir bana göre. İleride dijtal dünyanın getirdiği onlarca tartışmada yönümüzü bulamadığımız takdirde bir kehanet görevi görürcesine daha önce söylenenlere başvuracağımızdan eminim. ChatGPT gibi "dil" odaklı yapay zekaların başlangıç olduğunun herkes farkında, bu gerçek gibi çok bilinmeyen ama en az onun kadar önemli bir başka gerçekse, eğer araştırdığınız veya içinde olduğunuz takdirde onların gelişini çok önceden görebilmenizin ne kadar basit olduğu ve bu basitliğe rağmen tüm dünyanın onu daima şok olmuşçasına karşılaması.

Okuyun, okutun. "Dijital Cehennem" kusursuz bir eser.

"Kısacası sayısız din adamı Sapiens'in Tanrı'nın suretinde yaratıldığını istedikleri kadar söylesinler, biz hala ancak kemirgenler kadar akıllıca hareket ediyoruz."

[Emma · Rating 5 out of 5]

wow, this is quite an eye opener on everything digital, and where our world is going. Connection with environment, with geopolitics, with civilization.
Actually a very scary book.
I'm glad it will be available in English translation in 2023: more people need to have access to this information.
Concretely, I want to calculate see what I can do to reduce my digital input.
Obviously posting here on Goodreads sounds like a contradiction.

VERDICT: A major eye-opener and a punch in the stomach: how I am polluting the world with my use of internet and electronics, and what I can do to limit the problem. Probably the most inspiring book I will read in 2022.

See my full review and my personal actions here:
https://wordsandpeace.com/2022/08/13/...

[Caro D. · Rating 4 out of 5]

Fascinant et enrichissant, j’ai appris énormément.

Si chacun comprenait ces éléments, l’impact sur l’environnement serait transformateur.

Seul bémol : l’évolution fulgurante de la technologie rend certaines données de l’essai déjà dépassées.

[Loïc B · Rating 5 out of 5]

Excellent livre.

[Özer Avcu · Rating 5 out of 5]

İş Bankası Yayınlarının 21. Yüzyıl Kitaplığını oluşturmaya başladığını gördüğümde ilk başta tereddüt etmiştim, sonrasında bu kitabı görüp seriyi takip etmeye karar vermiştim. Teknolojinin gelişim hızı ile çevresel etkilerin korelasyonunda bir farkındalığı olan herkesin de ilgisi anında çekilecektir Dijital Cehennem'e.

Guillaume Pitron Fransız bir gazeteci ve yıllarını verdiği araştırmasını harika bir şekilde kitaplaştırmış. Bilgi işlem çağımızın değinebileceği her ana alanına değinip bu alanlardaki çevresel duyarlılığa bir pencere açarak farkındalık oluşturmayı hedeflemiş. Ufuk açıcı ve harika bilgilerle dolu bu kitaptan bilmediğim bu kadar şey çıkacağını hiç tahmin etmemiştim. Elektronik cihazların üretimlerinden tüketilen muazzam elektrik ihtiyacına, bulut sistemlerden internetin dünyayı sararken oluşturduğu denizler altındaki etkilere tek tek saymak istemediğim pek çok başlığa değinmiş. Aslında çok uzun konuşmak istediğim bir eser ortaya çıkmış ama kişinin kendisinin okuyup gerek kaynakları ile gerek yazarın sunumu ile gelecek bu farkındalığı kendisinin özümsemesi gerekir diye düşünüyorum.

Kitabın yazım yılı 2021, tahminimce covid süreci ile artan dijitalleşme hızı bu kitabın da basımını getirmiş. Pitron bu kitabı şu an yazıyor olsa tahminimce koca bir chapter daha ekleyip yapay zeka, YZ nin elektrik tüketim ihtiyacı, bu ihtiyaçla gelen yeni santral ihtiyaçları vs gibi konulara değinirdi. Yazım yılı itibari ile kitabın tek eksiği bu olmuş diyebilirim ancak yine de güncelliği çok doyurucuydu.

Geleceğin caddesinde yürürken herkesin gözünün daha da açılması ümidiyle ilgisini çeken herkese gönül rahatlığı ile tavsiye ederim.

[Ali · Rating 5 out of 5]

Hakkı verilerek yapıldığında gazeteciliğin hem gazeteci hem de okur için ne kadar muhteşem ve hayranlık uyandırıcı olduğunu gösteren muhteşem bir kitap. Böyle bir çalışmayı yapabilmek için gazeteciliğe ve tabii ki doğaya tutkuyla bağlı, aynı zamanda da cesur olmak gerek. Pitron’un sadece araştırma boyunca tuttuğu notları edinmek için bile sahip olduğum pek çok şeyden vazgeçebilirdim. Birçok gazeteci için altın değerindedir o kağıtlardır. Bir gazeteci olarak baştan sonra hayranlıkla okudum ve pek çok kez “Böyle bir çalışma yapsam ve sonucunda da böyle bir kitap ortaya çıkarsam herhalde bundan daha muhteşem bir şey yapamayacağımı düşünüp o an gönül rahatlığıyla ölmek isterdim” diye geçirdim içimden. Bu kitap için Pitron’a sadece çok teşekkür ediyorum ve fazlasını yapamadığım için üzülüyorum. Müthişti.

[Hypathie · Rating 5 out of 5]

Cette enquête très fouillée nous emmène aussi bien en Laponie, qu'en Chine, en Alberta, ou dans les profondeurs océaniques où transitent nos données "de lumière" via des cables truffant les planchers marins et océaniques. La "dématérialisation" n'existe pas. Elle démultiplie nos déjà colossaux besoins en matériaux, minerais rares, pour fabriquer les puces de nos ordinateurs et de nos téléphones portables, la pression foncière de la data en artificialisant les terres et rasant des forêts pour l'urbanisme des data centers et des fermes à serveurs qui stockent nos térawattheures de données, la plupart des photos de chats, de vacances, et des selfies insignifiants, sans compter les lourdes videos pornographiques qui occupent une place et une bande passante folles, soupire l'auteur ; la 'dématérialisation' consomme des millions de litres d'eau pour refroidir ces mêmes fermes à serveurs, souvent dupliqués à deux, trois ou quatre capacités de stockage (serveurs zombies) pour éviter la rupture du service comme c'est déjà arrivé. L'immatériel et le cloud dévoient de la place et des espaces verts. Internet ne doit jamais s'arrêter sous peine de pertes énormes de chiffre d'affaires : il craint la panne mondiale pendant quelques heures par arrêt d'un centre de stockage ou la coupure d'un cable sous-marin (alors que les utilisateurs pensent que leurs données sont transmises par satellites au-dessus de leur tête !), par l'ancre d'un chalutier ou le filet d'un pêcheur fileyeur. La 5G et l'IA promettent d'encore augmenter cette goinfrerie en énergie et en eau, en gaz refroidissants et en charbon. Selon Guillaume Pitron, nous allons vers un conflit des usages : entre rester connectés perpétuellement, multiplier les antennes, réussir nos examens grâce à l'IA, et boire, il va falloir choisir. Entre vitrifier des terres sous des centres de stockages de données en surchauffe de plusieurs hectares et manger, nous devrons faire là aussi des choix. Guillaume Pitron dénonce nos "obésiciels", calcule notre "Material Input Per Service" ou MIPS, et déclare qu'être bas carbone ne suffira pas, il faut aussi être basses ressources.

[Thomas · Rating 3 out of 5]

Une lecture très intéressante qui nous fait prendre conscience de la matérialité d'internet, et des enjeux qui y sont associés.

Un bon travail de journaliste, bien écrit et bien narré, contenant des entretiens avec de nombreux intervenants. Cependant, il reste parfois difficile de savoir si les conclusions et affirmations dans le livre reflètent le consensus scientifique sur ces questions ou les opinions de l'auteur. J'aurais préféré qu'il se base davantage sur des études scientifiques que sur des entretiens.

Néanmoins, le livre reste une lecture utile pour nous faire réaliser l'ampleur phénoménale de l'infrastructure qui sous-tend la numérisation de notre société.

[Cem Yüksel · Rating 5 out of 5]

İyi hikayelerle satılan ve pazarlaması yapılan dijital çerçeveye diğer taraftan bakan bir kitap. Her ne kadar başlangıçta eleştiri ağırlıkla ekolojik etki açısından gibi görünse de , teknoloji feodallerinin hayata müdahaleleri, materyal ortamdan uzaklaşıldığı varsayılırken tüm dijital dünyanın oluşturduğu maddi ayak izi, politik arenadaki çatışmaları nasıl tetiklediği üzerine doğru gözlem ve düşünceleri aktarıyor. Referans ve kaynakları da ciddi bir çalışmanın göstergeleri. Geleceği elektronik gadget ve yazılımların iyileştireceğini varsayanlar için , aslında düzgün bir gelecek için ne yapılmalı üzerine biraz daha düşünmek için iyi bir kaynak.

[Rebecca · Rating 4 out of 5]

From the greenwashing that comes with data centres ("One example is reported by a trade journalist after a visit to a data centre in Saint-Denis, north of Paris, in 2015. ‘There were solar panels on the roof of the data centre. And when I asked what the electricity it generated was used for, the answer was: “Given how much energy the thing needs, there’s just enough to power a coffee machine.”’") to the total impact of a single search, this book seems to be meticulously researched, a point I applaud.

It was a powerful call to action, and I find myself straining at the gate to get started

[Mehmet Erdem Özövez · Rating 5 out of 5]

Bilgi işlem teknolojilerinin çevre üzerinde ne kadar etkisi olduğunu ve bu etkileri ne kadar görmezden geldiğimizi vurgulayan çarpıcı bir kitap.

Benim bu yorumu buraya yazmamdaki iletişim yolu, bu yorumun depolanacağı birden fazla veri merkezleri okuyucuların erişim için harcayacağı enerji ve bütün bunları bir araya getiren altyapı kitaptaki satırlarda ayrıntılı olarak anlatılmış.

Bununla birlikte kitap, karbon ayak izi yerine kullanılabilecek MIPS (metrical input per service unit) gibi kavramlarla tanışmama da vesile oldu.

[Tamara]

Interesting and worrying. The more 'wireless' we go, the more wires there are. Infrastructure, pollution, land degradation/destruction, privacy & data, storage, materials, and mind-boggling amounts of money... all are very real, mostly physical, externalities of our ever more digitally-connected world. We think we're making all this progress, but perhaps we're really just doing the same old things humanity always has, with a screen between us and the realities, instead.

[Marthe Vorobiov · Rating 4 out of 5]

Il faudrait mettre ce livre dans les mains de tous ceux qui pensent que le numérique est plus écologique que le papier, car il explique vraiment bien en quoi il ne l’est absolument pas, et que la course que se livrent les différentes puissances mondiales est une catastrophe pour la planète. Je ne mets que quatre étoiles, car même si le livre est écrit dans l’ensemble de façon claire et accessible au plus grand nombre, à la fin je me suis un peu perdue dans les différentes références.

[Vikas Khaitan · Rating 5 out of 5]

Highly recommended to understand that the internet is actually a physical thing and each online activity has a material aspect to it and thus has a carbon footprint. I feel like I should not be writing this review at all to reduce the load on the internet. You will understand what I mean after reading the book.

[Matthieu NIBEAUDEAU · Rating 5 out of 5]

Un livre à la fois passionnant et effrayant. Qui nous pousse à réfléchir à nos choix quant notre consommation "digitale".

Thèmes abordés - Internet VS :
Ecologie
Géopolitique
Enjeux économique
Philosophie (humanisme)

[Fabrice · Rating 4 out of 5]

Interessante description des impacts multiple de l'acceleration exponentielle des technologies sur l'environnement, et notre monde en general. Quelques erreurs de raisonnement ou exagerations, dommage.

[Caroline · Rating 5 out of 5]

Informations abondantes et livre bien documenté sur la face cachée du numérique, data centers, câbles souterrains etc… On apprend… à lire pour comprendre l’empreinte écologique du numérique… un dilemme auquel il faudra réfléchir

[Denis St-Michel · Rating 4 out of 5]

Ce livre fait peur! Mais revêt une qualité journalistique et d'enquête indéniable. Je me sens même mal d'écrire cette revue sur Goodreads, sachant maintenant l'impact écologique de chacun des caractères qui composent cette phrase ... 😬

[Bec · Rating 3 out of 5]

"I discovered the internet has a colour (green), a smell (rancid butter) and even a taste (salty, like sea water). It also emits the strident dim of an enormous beehive"

Not a lot of new information for me but should be read more broadly.

[Matt · Rating 5 out of 5]

Une enquête en profondeur des dessous du numérique et de sa matérialité. Même en travaillant dans l'informatique, sa lecture m'a appris des choses.

[Sebastien Lacroix · Rating 2 out of 5]

Trop subjectif. Trop à charge.

[Amanda · Rating 5 out of 5]

Eye opening! Review to come.

[Michelle · Rating 4 out of 5]

I am less and less interested in the internet the more I read about it. Some of the tone is a bit casual and sarcastic but gets the point across.

[ParisienneNord · Rating 5 out of 5]

Une enquête passionnante sur le monde du numérique et notamment son impact écologique, économique et géopolitique. Très instructif.

[MIEL]

DNF

[Fatih Volkan Özel · Rating 4 out of 5]

Ek bilgiler ile boguldum resmen. Her daim referansların bölüm sonunda veya kitap sonunda olmasini isterim. Okurken cok zorladim. Dijital dünyanın ne oldugu ve neye evrildigini cok guzel anlatiyor.

[Sara Klug · Rating 4 out of 5]

An investigation into the environmental impact of digital technology.

This was a terrifying and humbling exploration of the mechanisations behind the technology we use every day, and how the way it seems effortless, invisible and clean is carefully planned marketing to disguise the truth. Corporations pitch technology as a green alternative to older methods (“don’t print, email!”) without calculating and acknowledging - or deliberately obfuscating - the environmental expense of the object’s existence.

From the scarring earthworks needed to extract the elements needed to make a smart phone work, to the mammoth data centres storing our lives in duplicate while sucking in power and private information at alarming rates, to the new political geographies spreading along undersea cables this book is amplifying an alarm that has been ringing for a long time.

Individual behaviour is called to account (every like, every email, and every bookstagram review adds to the stored data and uses more energy than we think) but is always placed in the greater context. The big players (FAANG – Facebook, Amazon, Apple, Netflix, Google) employ tactics to ensure we never switch off – but this means they can never allow their servers to crash, leading to ever more drastic measures of backup being built. Major international developments occur laying new cables across the world to shave off milliseconds in connection speed – not just to make our TikTok’s smoother, but to service high frequency traders using bots to make billions of dollars.

This was a fascinating, frightening, and forthright exploration of an intrinsic part of modern life. It considers our past, present and future, and explained difficult concepts in a way that was comprehensive, clear without ever being condescending. I heartily recommend picking up a physical copy – once you’ve cleared your inbox of course.