Jump to ratings and reviews
Rate this book

Sabines oorlog

Rate this book
Hoe mijn moeder de kampen overleefde
Het nooit eerder vertelde en aangrijpende verhaal van verzetsvrouw Sabine Zuur, opgetekend door haar dochter.


Sabine had een onbezorgde jeugd. Ze hield van feestjes en ze zeilde graag. Ze was bevriend met Erik Hazelhoff Roelfzema, de latere Soldaat van Oranje. Toen de oorlog uitbrak rolde ze via hem het verzet in. Maar ze werd verraden en talloze malen gewelddadig verhoord. Velen van haar vrienden werden geëxecuteerd, zij werd als Nacht und Nebel-gevangene via Kamp Amersfoort en Ravensbrück uiteindelijk naar Mauthausen gestuurd.

Eva, Sabines dochter, vindt na haar moeders dood een archief, met daarin liefdesbrieven van piloot Taro, die met zijn Spitfire neerstortte, en van Sabines tweede geliefde Gerard, die door de Duitsers werd geëxecuteerd. Ze vindt piepkleine briefjes van Sabine, die ze vanuit de gevangenis stiekem aan haar moeder stuurde. En ze stuit op een stapel hartstochtelijke, maar ook angstaanjagende liefdesbrieven van ene Gebele, een Duitse beroepscrimineel die haar in Mauthausen het leven zou redden. Aan de hand van al deze documenten reconstrueerde Eva het nooit eerder vertelde en aangrijpende verhaal van Sabines oorlog.

240 pages, Paperback

First published April 6, 2021

1 person is currently reading
99 people want to read

About the author

Eva Taylor-Tazelaar

1 book1 follower

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
21 (13%)
4 stars
64 (40%)
3 stars
67 (42%)
2 stars
7 (4%)
1 star
0 (0%)
Displaying 1 - 17 of 17 reviews
Profile Image for Demi Stein.
590 reviews32 followers
February 8, 2022
Sabine was, toen de oorlog uitbrak, bevriend met Erik Hazelhoff Roelfzema, de latere Soldaat van Oranje. Via hem is Sabine de verzet-wereld in komen rollen. Na verraad is ze meerdere malen gewelddadig verhoord, terwijl velen van haar vrienden werden geëxecuteerd.
Sabine werd uiteindelijk als Nacht und Nebel-gevangene via Kamp Amersfoort en Ravensbrück naar Mauthausen gestuurd.
Sabines dochter vindt na de dood van haar moeder een archief met allerlei brieven. Liefdesbrieven en briefjes naar haar moeder toe. Aan de hand van deze briefjes heeft Sabines dochter, Eva Taylor-Tazelaar, een aangrijpend verhaal kunnen schrijven over Sabines oorlog.

--

Zeer persoonlijk verhaal

Er zijn al tal verschillende verhalen te lezen over de Tweede Wereldoorlog. Toch blijft elk verhaal uniek, zo ook Sabines oorlog. Het eerste waar je aan denkt na het lezen van dit boek is dat het een enorm persoonlijk verhaal is. Met name de liefdesbrieven zijn erg persoonlijk en geeft dit boek een zware lading. Het besef dat dit allemaal waargebeurd is, maakt het alleen maar heftiger.
Schrijfstijl

Sabines oorlog is biografisch geschreven. Dit past goed bij wat er verteld wordt over Sabine, met name doordat het een erg persoonlijk verhaal is. Het maakt het lezen van dit verhaal ietwat lastiger, aangezien je niet ‘meegenomen’ wordt in een verhaal en over iedere zin ga je nadenken. Er worden echter geen lastige termen benoemd, waardoor het verhaal verder goed te volgen is.
Aangrijpend

Sabines verhaal is, door de briefjes die gevonden zijn, erg persoonlijk. Doordat het persoonlijk is, is het ook nog eens erg aangrijpend. Geen woord is gelogen en dat maakt dat een aantal passages je niet in de koude kleren gaat zitten. Ondanks de uitgebreide beschrijvingen, is het regelmatig moeilijk voor te stellen hoe Sabine geleefd heeft en wat zij heeft moeten doorstaan. Met name de passages over de liefdesbrieven van de Duitse beroepscrimineel Gebele zijn mij bijgebleven.
Gebele voelt veel liefde voor Sabine en laat dit duidelijk merken in zijn brieven aan haar. De brieven komen op een aantal punten erg dwingend over, waardoor de rillingen over je lijf gaan lopen. Tegelijkertijd doet hij echt zijn best om voor Sabine te zorgen en stond hij voor haar klaar op kritieke momenten. Dit zorgt ervoor dat je als lezer hele gemengde gevoelens krijgt over Gebele, maar tegelijkertijd niet kunt stoppen met lezen omdat je er graag meer over te weten wilt komen.
De tijd na de oorlog

Het boek is vrij dun, maar bespreekt erg veel. Je leest over Sabine voor de oorlog, tijdens de oorlog en haar gevangenis, maar ook over haar tijd na de oorlog. Je leest over wat van invloed de oorlog heeft gehad op Sabine en hoe zij nog altijd in gevecht was met herinneringen en nachtmerries. Het is indrukwekkend om over te lezen, maar mooi om te zien dat dit toegevoegd is aan het boek. De oorlog is voorbij, maar de oorlog zal nooit volledig uit iemand gaan.
Briefwisseling

Het is opmerkelijk hoeveel brief correspondentie Sabine heeft kunnen hebben. Zowel binnen het kamp, als briefjes naar haar moeder toe. Nog opmerkelijker is dat veel van de brieven bewaard zijn gebleven, waardoor Taylor-Tazelaar er een tijdlijn van heeft kunnen maken en uiteindelijk een boek van heeft kunnen schrijven. Haar moeder heeft er nooit over willen praten, maar door de vondst is haar nooit vertelde verhaal nu toch de wereld ingekomen.
Sabines oorlog is een aangrijpend verhaal over een verraden verzetsvrouw tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het boek is interessant voor mensen die geïnteresseerd zijn in de Tweede Wereldoorlog, maar dan wel voor liefhebbers van biografisch geschreven verhalen.
Profile Image for Edwin.
1,079 reviews33 followers
November 2, 2023
Dit is het aangrijpende verhaal Sabine die na verraad werd gearresteerd en werd meerdere malen vreselijk gemarteld. Veel van haar vrienden werden geexecuteerd. Zelf belandde zij als Nacht Und Nebel gevangene via Kamp Amersfoort en Ravensbürck uiteindelijk in Mauthaussen. Zij overleefde de oorlog, maar heeft zelfs weinig over haar tijd willen na laten. Pas na haar dood vinden de erfgename diverse (liefdes)brieven die aan haar werden gestuurd.

Na veel boeken over de Tweede Wereldoorlog hebben gelezen weet ik dat elk verhaal uniek is. Ook dit boek is weer intrigerend en zeker de moeite van het lezen waard. Weer leren we wat dingen die in die verschrikkelijke tijd hebben plaats gevonden
Profile Image for Jorinda.
9 reviews3 followers
February 11, 2022
Interessant, maar meer vertellend geschreven dan in een roman vorm. Maar dat hoeft ook niet altijd.
Profile Image for Kees van Duyn.
1,075 reviews7 followers
March 14, 2023
Een paar jaar na het overlijden van haar moeder opende Eva Taylor-Tazelaar voor het eerst de dozen die aan haar waren nagelaten. De inhoud – ze wist natuurlijk niet wat ze kon verwachten – bestond onder andere uit allerlei documenten, brieven en foto’s uit het verleden van haar moeder Sabine Zuur. Zo goed als alles heeft betrekking op de Tweede Wereldoorlog en nadat Taylor-Tazelaar maandenlang bezig was met het uitzoeken en op chronologische volgorde leggen van het materiaal kreeg ze een vrij goed beeld van het leven van haar moeder toen, en kwam ze dingen te weten die ze nooit van haar te horen heeft gekregen. Ze besloot van deze reconstructie een boek te schrijven. Dat werd het in 2021 verschenen Sabines oorlog.

Na een kort voorwoord vertelt de auteur in het eerste deel van het boek – er zijn vier delen en elk daarvan gaat, behalve over een andere periode tijdens de oorlogsjaren, ook over een andere locatie – beknopt hoe het niet lang na de oorlog bij haar thuis was. Dit is vooral bedoeld om de lezer te laten weten dat de gevolgen van de bezettingstijd dan nog niet tot de verleden tijd behoren. Daarnaast geeft ze ook wat globale informatie over hoe het leven van haar moeder vlak voor het uitbreken van WOII geweest is en met wie ze omging. Als de oorlog eenmaal uitgebroken is, gaat moeder Sabine in het verzet. Hierover wordt eveneens het een en ander verteld. Dit eerste gedeelte van het verhaal is met name een bondige weergave van onder andere de vele gebeurtenissen die zich toen voordeden. Dit gedeelte is voornamelijk informatief en daardoor lijkt het enigszins oppervlakkig.

Op een dag wordt Sabine gevangengenomen, zo goed als zeker omdat ze verraden is. Vanaf dat moment doet de auteur verslag van deze nieuwe situatie en krijg je inzicht in wat haar moeder in gevangenschap heeft moeten doorstaan. Aanvankelijk valt dat nog wel mee, hoofdzakelijk omdat ze zich in het begin nog in Nederlandse gevangenissen bevond. Uiteraard geen pretje, want de Duitsers waren de baas, maar het stelde niets voor in vergelijking met wat Sabine in eerst concentratiekamp Ravensbrück moest doormaken en later in het nog verschrikkelijkere Mauthausen. De ellende die daar heerste en de ontberingen waar de enorme aantallen gevangenen mee te maken kregen worden niet heel uitvoerig, maar wel duidelijk en bij vlagen invoelend naar voren gebracht.

Taylor-Tazelaar besteedt relatief veel aandacht aan een intensieve briefwisseling die haar moeder met de eveneens gevangenzittende Duitser Franz Josef Gebele heeft gehad. Deze man, die al vrij snel innig verliefd op haar werd, heeft een bijzonder belangrijke rol in Sabines leven in Mauthausen gespeeld, want dankzij hem heeft ze de korte tijd die ze in dit concentratiekamp verbleef wel kunnen overleven en is ze niet omgebracht. Toch kun je je niet aan de indruk onttrekken dat Gebele in feite een onbetrouwbaar en tamelijk wispelturig sujet was. De aandacht die aan hem en zijn brieven geschonken wordt, is iets te veel van het goede, maar dat zal ongetwijfeld komen omdat zijn handelen voor de auteur belangrijk is geweest. Want, zoals gezegd, door hem heeft haar moeder de oorlog wel overleefd.

Tussen de vele persoonlijke verhalen die over de oorlog verteld en opgetekend zijn, zal Sabines oorlog niet direct in het oog springen. Het boek is prima en toegankelijk geschreven, verschillende hoofdstukken zijn zonder meer intens en de ellende die de Tweede Wereldoorlog heeft veroorzaakt, komt absoluut goed naar voren. Aan de andere kant gaat het niet overal bijzonder diep op in. Dat kan komen door het ontbreken van meer informatie – hoewel het er wel op lijkt dat de auteur grondig research heeft gepleegd – maar ook omdat je het gevoel hebt dat Taylor-Tazelaar dit verhaal overwegend geschreven is om het leven van haar moeder inzichtelijk te krijgen. En daarin is ze zonder meer geslaagd.
Profile Image for Annelies leest.
720 reviews21 followers
April 16, 2025
Wanneer Eva na de dood van haar moeder het ouderlijk huis uitruimt, stuit ze op verschillende dozen vol met herinneringen, brieven en foto's. Sabines leven van tijdens de oorlog blijkt zich al jaren te verschuilen in deze zorgvuldig verscholen dozen. Beetje bij beetje reconstrueert Eva het oorlogsleven van haar moeder aan de hand van de talloze documenten en ontdekt ze voor het eerst welke angsten en ontberingen haar moeder in die verschrikkelijke oorlogsjaren heeft moeten doorstaan.

Op feitelijke wijze word je meegenomen in het leven van Sabine tijdens de oorlogsjaren. Door deze manier van schrijven, leest het boek niet heel erg vlot, maar krijg je wel enorm veel informatie mee. De vele namen die vanaf het begin al talrijk aanwezig zijn, zijn soms wel wat verwarrend en zorgden ervoor dat het lezen stroever verliep. Het verhaal van Sabine is anders dan andere oorlogsverhalen. Ze beleefde andere situaties en kwam terecht in andere omstandigheden dan de meeste verhalen die je uit dit genre tegen komt. De foto's, documenten en brieven die in het boek terug te vinden zijn, zijn zeker een meerwaarde. Ze zijn een mooie aanvulling om je zo beter te kunnen inleven in het verhaal.

Net zoals alle andere verhalen over deze verschrikkelijk tijd is ook Sabines oorlog aangrijpend en beklijvend en blijft het zeker en vast hangen. Toch voelde het anderzijds ook minder persoonlijk, omdat het verhaal voornamelijk voor Eva zorgde om een overzicht van haar moeders leven in de oorlog te krijgen en daar is ze met verve in geslaagd.

Vijf sterren, omdat zulke verhalen geen puntenranking nodig hebben en gewoon gehoord horen te worden ;-)
Profile Image for Francisca den Otter.
551 reviews17 followers
June 28, 2022
Het zeer boeiende levensverhaal van verzetsvrouw Sabine Zuur. Tijden de oorlog heeft ze in diverse concentratiekampen gezeten. Als een zogenaamde ‘Nacht und Nebel gevangene’ is ze vanuit de gevangenis op de Amstelveenseweg in Amsterdam via Kamp Amersfoort en Ravensbrück naar Mauthausen in Oostenrijk gestuurd. Haar dochter Eva kreeg na het overlijden van haar moeder dozen vol met documenten en brieven van haar moeder. Zoals Eva in het begin van het boek schreef elk verhaal is anders en elk verhaal is uniek. Ook dit verhaal is weer anders dan de vele oorlogsverhalen die ik al las, mede door die stapel brieven die haar moeder uit die tijd heeft bewaard waarvan Eva een goed lopend verhaal heeft weten te reconstrueren. Voorgelezen door Liss Walravens, niet een van mijn favorieten maar ik moet zeggen ze heeft dit prima gedaan.
200 reviews1 follower
December 31, 2022
Ik heb al veel over de Tweede Wereldoorlog gelezen. Elk verhaal is uniek. En ook dit is weer een bijzonder en intrigerend verhaal. Aan de hand van brieven en notities wordt door de dochter van Sabine een reconstructie gemaakt over Sabines tijd in het verzet en de gruwelijkheden die ze moet doorstaan in de gevangenis en concentratiekampen. De gekozen vorm maakt dat je het goed kan volgen en aan de hand wordt meegenomen door Sabines oorlog.
Profile Image for Mirjam.
240 reviews3 followers
September 4, 2022
Interessant verhaal van een knappe, energieke dame die door haar voorkomen en keuzes vermoedelijk in situaties kwam die haar privileges gaven, maar haar ook in benarde posities bracht… Het heeft me aan het denken gezet en dat maakt het, literair gezien wat minder sterk boek, de moeite van lezen waard.
Profile Image for Gabrielle.
366 reviews
April 7, 2022
Het verhaal van Sabine, doorspekt met vele data en historische gegevens. Zoals gereconstrueerd aan de hand van veel bewaarde brieven aan Sabine van een man van wie we niet weten hoe Sabine werkelijk over hem dacht.
Profile Image for Heleen.
63 reviews
January 4, 2022
Indrukwekkend verhaal over de ervaringen van Sabine Zuur als gevangene tijdens WOII
195 reviews
June 15, 2022
Goed verhaal. Heftig ook. En krachtig. Had graag meer over de rest van haar leven gelezen. Na de oorlog zeg maar.
Profile Image for Maaike De bondt.
30 reviews2 followers
May 17, 2024
Interessant. Niet per se heel mooi geschreven, maar wel veel nieuwe dingen geleerd.
Displaying 1 - 17 of 17 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.