What do you think?
Rate this book
Երևանի Ուղղիչ Տնից
Չարենցի հակասական և բուռն կյանքում հիշարժան է 1926 թվականի սեպտեմբերի 5-ի երեկոն, երբ նա Մարիանա Այվազյանի դեմ մահափորձի պատճառով հայտնվում է Երևանի ուղղիչ տանը։ Այս ինքնակենսագրական պատմությունը հեղինակի բանտարկության փորձառությունն է։
«Երևանի ուղղիչ տունը» խորհրդային բանտի բնակիչների զարմանալի մի աշխարհ է, որտեղ գրողը ներկայացնում է կալանավորների հարաբերությունները, հոգեբանությունը, անձնական կյանքը, նույնիսկ սիրային արկածները։
«Երևանի ուղղիչ տունը» խորհրդային բանտի բնակիչների զարմանալի մի աշխարհ է, որտեղ գրողը ներկայացնում է կալանավորների հարաբերությունները, հոգեբանությունը, անձնական կյանքը, նույնիսկ սիրային արկածները։
192 pages, Hardcover
First published January 1, 1927
3 people are currently reading
14 people want to read
About the author
Yeghishe Charents
32 books32 followersYeghishe Charents (Armenian: Եղիշե Աբգարի Չարենց; March 13, 1897 – November 29, 1937) was an Armenian poet and public activist. Charents was one of the most outstanding poets of the twentieth century, touching upon a multitude of topics that ranged from his experiences in the First World War, socialism, and, more prominently, on Armenia and Armenians.
An early champion of communism, Charents joined the Bolshevik party, but as the Soviet state clamped down on nationalism in the 1930s, he gradually grew disillusioned with Stalinism and was later executed during the 1930s purges.
Yeghishe Charents was born Yeghishe Soghomonyan in Kars, then a part of the Russian Empire, in 1897 to a family involved in the rug trade. He first attended an Armenian, but later transferred to a Russian, technical secondary school in Kars from 1908 to 1912.[1] In 1912, he had his first poem published in the Armenian periodical Patani.[2] Amid the upheavals of the First World War and the Armenian Genocide in the Ottoman Empire, he volunteered to fight in a detachment in 1915 for the Caucasian Front. Sent to Van in 1915, Charents was witness to the destruction that the Turkish garrison had laid upon the Armenian population, leaving indelible memories that would later be read in his poems.[1] He left the front one year later, attending school at the Shanyavski People's University in Moscow. The horrors of the war and genocide had scarred Charents and he became a fervent supporter of the Bolsheviks, seeing them as the one true hope to saving Armenia.
Charents joined the Red Army and fought during the Russian Civil War as a rank and file soldier in Russia and the Caucasus. In 1919, he returned to Armenia and took part in revolutionary activities there. A year later, he began work at the Ministry of Education as the director of the Art Department. Charents would also once again take up arms, this time against his fellow Armenians, as a rebellion took place against Soviet rule in February 1921.
A victim of Stalinism, he died in prison. He was rehabilitated in 1954 after Stalin's death.
His works were translated by Valeri Bryusov, Anna Akhmatova, Boris Pasternak, Louis Aragon and others.
His famous poems are:
Three songs to the sad and pale girl...", poems (1914)
"Blue-eyed Homeland", poem (1915)
"Soma", poem (1918)
"Charents-Name", poem (1922)
"Country of Nairi" (Yerkir Nairi) (1926)
"Epical Sunrise", poems (1930)
"Book of the Way", poems (1933-34
An early champion of communism, Charents joined the Bolshevik party, but as the Soviet state clamped down on nationalism in the 1930s, he gradually grew disillusioned with Stalinism and was later executed during the 1930s purges.
Yeghishe Charents was born Yeghishe Soghomonyan in Kars, then a part of the Russian Empire, in 1897 to a family involved in the rug trade. He first attended an Armenian, but later transferred to a Russian, technical secondary school in Kars from 1908 to 1912.[1] In 1912, he had his first poem published in the Armenian periodical Patani.[2] Amid the upheavals of the First World War and the Armenian Genocide in the Ottoman Empire, he volunteered to fight in a detachment in 1915 for the Caucasian Front. Sent to Van in 1915, Charents was witness to the destruction that the Turkish garrison had laid upon the Armenian population, leaving indelible memories that would later be read in his poems.[1] He left the front one year later, attending school at the Shanyavski People's University in Moscow. The horrors of the war and genocide had scarred Charents and he became a fervent supporter of the Bolsheviks, seeing them as the one true hope to saving Armenia.
Charents joined the Red Army and fought during the Russian Civil War as a rank and file soldier in Russia and the Caucasus. In 1919, he returned to Armenia and took part in revolutionary activities there. A year later, he began work at the Ministry of Education as the director of the Art Department. Charents would also once again take up arms, this time against his fellow Armenians, as a rebellion took place against Soviet rule in February 1921.
A victim of Stalinism, he died in prison. He was rehabilitated in 1954 after Stalin's death.
His works were translated by Valeri Bryusov, Anna Akhmatova, Boris Pasternak, Louis Aragon and others.
His famous poems are:
Three songs to the sad and pale girl...", poems (1914)
"Blue-eyed Homeland", poem (1915)
"Soma", poem (1918)
"Charents-Name", poem (1922)
"Country of Nairi" (Yerkir Nairi) (1926)
"Epical Sunrise", poems (1930)
"Book of the Way", poems (1933-34
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 5 of 5 reviews
November 21, 2022
«Սիրահարված էի, ցանկություն ունեի նրա հետ ամուսնանալ, առաջարկություն արեցի, մերժեց, որից դրդված` ցանկացա նրան սպանել և մահափորձ կատարեցի...»։ Հոգեկան անհավասարակշռված Չարենցն այս դեպքից հետո հայտնվում է կալանավորների աշխարհում, ծանոթանում նրանց նիստուկացի, բնավորության ու կատարած հանցանքների հետ։
Մահարու համակենտրոնացման ճամբարի համեմատ Երևանի ուղղիչ տունը դրախտ է թվում։ Ինչպես այնտեղ, այստեղ ևս «խոժոռ մարդասպանների ու անողոք բանդիտների» դիմակների տակ իրականում թաքնված են խեղճ ու ողորմելի մարդիկ։ Հիմա պարզ դարձավ, թե որտեղից են գալիս «Տաղ անձնականի» արմատները` կապված մարդկանց դեմքերի խորը նկարագրության հետ։
Մահարու համակենտրոնացման ճամբարի համեմատ Երևանի ուղղիչ տունը դրախտ է թվում։ Ինչպես այնտեղ, այստեղ ևս «խոժոռ մարդասպանների ու անողոք բանդիտների» դիմակների տակ իրականում թաքնված են խեղճ ու ողորմելի մարդիկ։ Հիմա պարզ դարձավ, թե որտեղից են գալիս «Տաղ անձնականի» արմատները` կապված մարդկանց դեմքերի խորը նկարագրության հետ։
October 19, 2021
Չարենց վավերագրողն ու փաստագրողը զիլ ա, Չարենց արձակագիրը երեւի չի հաացրել ձեւավորվի։ Էս գիրքը, կարծում եմ կամ էդ ուզում հավատալ, որ ուղղակի սեւագիրն ա, չի աշխատել վրա։ Ախր Երկիր Նաիրին հանճարեղ, սատիրիկ արձակ ա։ Մի խոսքով, եթե ուզում եք 20-ականների ժողովրդագրական շերտեչին, դիմագծերին ծանոթանալ, համեցեք, ամեն մի կերպարը խօստ իրական ու ինչն ա հետաքրքիր, գուցե վախենալու, էս ժողսվրդի դիմագիծը հեչ չի փոխվել։
September 12, 2025
Իրար են հաջորդում ծիծաղը մի կողմից և զարհուրանքն ու քստմնանքը մյուս կողմից Չարենցի այս գրավիչ հուշում։ Հեղինակը հիանալի ձևով ներկայացնում է բանտի տարօրինակ, իսկական «պինկերտոնյան» (ինչպես Չարենցն է ձևակերպում) վեպի հերոսների տպավորություն թողնող դեմքերը։ Նրանց բաժանում է «դասակարգային» խմբերի և անում բավական համոզիչ վերլուծություն։ Այդ բաժանումներն են գյուղացիները և այլ «պատահական» հանցագործներ, լյումպենները (պրոֆեսիոնալ գողեր և այլն), և ինտելիգենտները (կոռուպցիայի համար դատված խորհրդային ծառայողներ)։ Թվում է, թե Չարենցը բավական արդար և հումանիստական ձևով է նկարագրում բանտարկյալներին, և միայն մի քանիսի դեպքում կարծես չի զսպում իրեն և բացահայտ արտահայտում իր զզվանքը։ Զարմանալի է, որ Չարենցը կարողացել է պահպանել այս չեզոքությունը և որոշ դեպքերում նույնիսկ համակրանքը բանտարկյալների նկատմամբ, հաշվի առնելով, որ դրանց մեջ կան մարդասպանություն, բռնաբարություն և այլ ծանր հանցագործություններ գործած անձինք։ Գործի վերջում Չարենցն այն եզրակացությանն է հանգում, որ «ռեցիդիվիստ լյումպեններին» պետք է մեկուսացնել պատահական հանցագործներից, քանի որ առաջիններս վարակում են մյուսներին իրենց հանցագործական աշխարհահայացքով և «ժիգանական ռոմանտիզմով», որը չի հարգում որևէ քաղաքացիական գիտակցություն և հեղինակություն և գործում է բացառապես քրեական աշխարհի ստեղծած կանոններով։
Գուցե զարմանալի չէ, որ կանանց հանդեպ բռնությունը և ատելությունը գործի լեյտմոտիվներից մեկն է։ Դա մի տեսակ ընկած է երկի հիմքում՝ այն իմաստով, որ Չարենցը բանտ է ընկել այն բանի հետևանքով, որ մի տասնվեցամյա աղջկա վրա կրակել է և թեթև վիրավորել՝ իբր սիրահարվելուց և մերժվելուց հետո։ Հատկապես աչքի է ընկնում կերպարներից Լազգին, քյավառցի գողը, որ կին էր սպանել և որ հայտարարում է, «թե ըդրանք մարթ են` Լազգին շո՛ւն ա», և որին Չարենցը հումոր անելով համեմատում է փիլիսոփա Օտտո Վայնինգերին։ Մեկ այլ դրվագ, որ մնացել է իմ մտքում այն է, երբ Ուղղիչ Տան պետը նորեկ բանտարկյալներին է նայում՝ դրանց հանցագործությունները գուշակում և բավական գռեհիկ կատակ անում բռնաբարության մասին, որը, պարզվում է, նաև ճիշտ գուշակում էր։ Կարծես ինքը Չարենցն է գիտակցում, որ հասարակության մեջ խորը արմատներ ունեցող կնատյացությունը էլ ավելի է սրվում այս խիստ արական և «տոքսիկ» միջավայրում։
Ժամանակակից ընթերցողին երևի տարօրինակ կթվա այն, թե որքան ազատություններ էին թույլատրվում բանտարկյալներին խորհրդային այս բանտում (առնվազն նրանց, ովքեր խիստ մեկուսացման ենթակա չէին)։ Որոշակի վախեր ունեի, որ այս գործում Չարենցը պարզապես հետևելու է խորհրդային քարոզչության գծին, թե իբր՝ բանտերում ամեն բան շատ լավ է, բանտարկյալները հանգիստ աշխատում են, պատրաստվում են հասարակություն վերադառնալ որպես գիտակից քաղաքացիներ։ Բայց հիմնականում այդ վախերը արդարացի չէին։ Դեռևս 1927 թվին ամբողջապես չէր հաստատվել ստալինյան դիկտատուրան, և դեռևս կար ՆԵՊ-ի շրջանի համեմատական ազատությունը և գրաքննության չափավորությունը։ Չարենցը որոշ հատվածներում խոսում է բանտի թերացումների, վատ պայմանների մասին։
Լիքը ծիծաղալի և հետաքրքրական դրվագներ կան, որոնք կարելի է պատմել, բայց ավելի լավ է` ինքներդ կարդաք։ Հիանալի մի պատուհան է հայկական այն ժամանակվա բանտային միջավայրը տեսնելու համար, որը որոշ առումներով վստահաբար չի փոխվել մինչև օրս։
Գուցե զարմանալի չէ, որ կանանց հանդեպ բռնությունը և ատելությունը գործի լեյտմոտիվներից մեկն է։ Դա մի տեսակ ընկած է երկի հիմքում՝ այն իմաստով, որ Չարենցը բանտ է ընկել այն բանի հետևանքով, որ մի տասնվեցամյա աղջկա վրա կրակել է և թեթև վիրավորել՝ իբր սիրահարվելուց և մերժվելուց հետո։ Հատկապես աչքի է ընկնում կերպարներից Լազգին, քյավառցի գողը, որ կին էր սպանել և որ հայտարարում է, «թե ըդրանք մարթ են` Լազգին շո՛ւն ա», և որին Չարենցը հումոր անելով համեմատում է փիլիսոփա Օտտո Վայնինգերին։ Մեկ այլ դրվագ, որ մնացել է իմ մտքում այն է, երբ Ուղղիչ Տան պետը նորեկ բանտարկյալներին է նայում՝ դրանց հանցագործությունները գուշակում և բավական գռեհիկ կատակ անում բռնաբարության մասին, որը, պարզվում է, նաև ճիշտ գուշակում էր։ Կարծես ինքը Չարենցն է գիտակցում, որ հասարակության մեջ խորը արմատներ ունեցող կնատյացությունը էլ ավելի է սրվում այս խիստ արական և «տոքսիկ» միջավայրում։
Ժամանակակից ընթերցողին երևի տարօրինակ կթվա այն, թե որքան ազատություններ էին թույլատրվում բանտարկյալներին խորհրդային այս բանտում (առնվազն նրանց, ովքեր խիստ մեկուսացման ենթակա չէին)։ Որոշակի վախեր ունեի, որ այս գործում Չարենցը պարզապես հետևելու է խորհրդային քարոզչության գծին, թե իբր՝ բանտերում ամեն բան շատ լավ է, բանտարկյալները հանգիստ աշխատում են, պատրաստվում են հասարակություն վերադառնալ որպես գիտակից քաղաքացիներ։ Բայց հիմնականում այդ վախերը արդարացի չէին։ Դեռևս 1927 թվին ամբողջապես չէր հաստատվել ստալինյան դիկտատուրան, և դեռևս կար ՆԵՊ-ի շրջանի համեմատական ազատությունը և գրաքննության չափավորությունը։ Չարենցը որոշ հատվածներում խոսում է բանտի թերացումների, վատ պայմանների մասին։
Լիքը ծիծաղալի և հետաքրքրական դրվագներ կան, որոնք կարելի է պատմել, բայց ավելի լավ է` ինքներդ կարդաք։ Հիանալի մի պատուհան է հայկական այն ժամանակվա բանտային միջավայրը տեսնելու համար, որը որոշ առումներով վստահաբար չի փոխվել մինչև օրս։
October 10, 2021
Որպես փաստավավերագրական գործ շատ հետաքրքիր էր, մեր գրականության մեջ ոնց որ թե եզակի նմուշ (Մահարին, Լեռ Կամսարը ու Մկրտիչ Արմենը ամեն դեպքում աքսորի մասին են գրել, իսկ սա հենց հայկական կալանավոր կյանքն ա), որպես գրականություն՝ մեեեհ։ Չգիտեմ, գուցե Չարենցը շատ լուրջ չի վերաբերվել, գուցե լավ խմբագիր չի եղել, գուցե էդպես էլ մտածված ա եղել, բայց ինձ մի տեսակ թվաց։
Առանձին շնորհակալություն Չարենցին՝ ամենատարբեր հերոսներին աուտենտիկ բարբառներով ու ժարգոններով ներկայացնելու համար։
Առանձին շնորհակալություն Չարենցին՝ ամենատարբեր հերոսներին աուտենտիկ բարբառներով ու ժարգոններով ներկայացնելու համար։
July 29, 2022
Շատ գունեղ է նկարագրել Չարենցը խորհրդային բանտի կյանքը եւ բանտարկյալներին Երեւանում:
Ճիշտ է, կարծում եմ, այս հուշագրական վեպը հեղինակի ամենախորը գործերից չէ, բայց միևնույնն է հետաքրքիր էր հետեւել ուղղիչ տան բնակիչներին: Չնայած դրան, կարծում եմ Չարենցը ամբողջովին չի փոխանցում թե իսկապես ինչպես էին ապրում բանտարկյալները. այսինքն թվում էր, թե նա խուսափում է դժգոհել խորհրդային սիստեմից և ավելի պարզ գրել, թե ինչպիսի տանջանքների էին ենթարկում բանտարկյալներին:
Ճիշտ է, կարծում եմ, այս հուշագրական վեպը հեղինակի ամենախորը գործերից չէ, բայց միևնույնն է հետաքրքիր էր հետեւել ուղղիչ տան բնակիչներին: Չնայած դրան, կարծում եմ Չարենցը ամբողջովին չի փոխանցում թե իսկապես ինչպես էին ապրում բանտարկյալները. այսինքն թվում էր, թե նա խուսափում է դժգոհել խորհրդային սիստեմից և ավելի պարզ գրել, թե ինչպիսի տանջանքների էին ենթարկում բանտարկյալներին:
Displaying 1 - 5 of 5 reviews