Jump to ratings and reviews
Rate this book

Wenn das Wasser kommt: Ein Essay

Rate this book
Eine der spürbaren Folgen der Erderwärmung ist das Ansteigen des Meeresspiegels und die Häufung von Sturmfluten. Gerade Nordeuropa wird damit zu kämpfen haben, und kein Land so sehr wie die Niederlande, denn ein Viertel des Landes liegen unterhalb des Meeresspiegels. Auch in Deutschland leben mehr als zwei Millionen Menschen in überflutungsgefährdeten Gebieten. Rutger Bregman erzählt in diesem aufrüttelnden Essay, wie sich die Niederlande vor Flutkatastrophen schützen und welche Maßnahmen jetzt ergriffen werden müssen, wenn wir die Niederlande und weite Küstenregionen in Deutschland und Nordeuropa nicht verlieren wollen. In gewohnt visionärer und engagierter Art zeigt Bregman, wie der Kampf gegen das Wasser erneut gewonnen werden kann.

53 pages, Kindle Edition

First published January 29, 2020

17 people are currently reading
958 people want to read

About the author

Rutger Bregman

14 books5,365 followers
Rutger Bregman (born April 26, 1988) is a Dutch historian and author. His books Humankind: A Hopeful History (2020) and Utopia for Realists: How We Can Build the Ideal World (2017) were both Sunday Times and New York Times Best Sellers and have been translated in 46 languages.


In 2024, he co-founded The School for Moral Ambition, a non-profit organization inspired by his latest book Moral Ambition (2025) that wants to help as many people as possible to take the step towards a job with a positive impact.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
468 (18%)
4 stars
1,184 (46%)
3 stars
769 (30%)
2 stars
102 (4%)
1 star
21 (<1%)
Displaying 1 - 30 of 207 reviews
Profile Image for Henk.
1,198 reviews310 followers
February 16, 2020
Korter dan ik had verwacht en ook wat minder oproepend tot actie dan ik vooraf gedacht had - 2,5 ster naar boven afgerond
Deltawerken

Uiteindelijk is de "duik" van Rutger Bregman in de geschiedenis van de Deltawerken kort maar boeiend. Door een crisis werden we wakker geschud en zetten we in korte tijd een achtste wereldwonder tegenover het water neer. De toekomst brengt echter grote uitdagingen met zich mee, waar Bregman ons inkijkjes in geeft door korte quotes van interviews met vooraanstaande wetenschappers. Maar daarom vraag ik me af of de geruststellende boodschap van dit boekje wel past bij wat(er) op ons afkomt?
Profile Image for Ingrid.
1,552 reviews128 followers
February 3, 2020
Heel verontrustend al gaan er ook stemmen op dat het overdreven is. Maar je kunt het maar beter ter harte nemen en later concluderen dat het toch wat overdreven is gebleken dan andersom.
Profile Image for Anniebananie.
700 reviews492 followers
December 26, 2021
Seit diesem Jahr verschlinge ich einfach alles was Rutger Bregman auf den Markt bringt. Denn er zeigt in seinen Büchern und Essays nicht nur wissenschaftlich fundierte Probleme, sondern auch dazu passende Lösungen auf.

In diesem Essay beschäftigt er sich mit dem Anstieg des Meeresspiegels. Wie uns das Nachwort eindrucksvoll zeigt ist dieses Thema so aktuell wie eh und je. Er startet seine Ausführungen im frühen bis mittleren 20. Jhd. und erzählt uns von einem niederländischen Forscher. Ich mag es dabei sehr wie Bregman seine wissenschaftlichen Recherchen und Interviews stets in unterhaltsame Geschichten verpackt und verwandelt.

Eindrucksvoll und eindringlich. Typisch Bregman eben. Hätte zu dem Thema auch gern ein ganzes Buch gelesen und nicht bloß diese kurze Abhandlung.
Profile Image for Rowan.
564 reviews33 followers
February 13, 2020
Iedere Nederlander zou dit moeten lezen! Daarom geef ik dit boekje weer door aan anderen, zodat de boodschap zich zo ver mogelijk verspreid.
Profile Image for Reinier Ladan.
21 reviews96 followers
January 31, 2020
Kijk even verder dan de dystopische titel want het boekje is een mooi (en zelfs enigszins hoopvol) verhaal over een Nederland waarin we de dingen op orde hebben. Althans, nu nog wel.
Profile Image for Rebecca.
719 reviews48 followers
November 7, 2021
Oh man, warum hat dieser beeindruckende Mann einfach immer wieder recht?

Mit „Wenn das Wasser kommt“ hat der niederländische Forscher Rutger Bregman einen wahnsinnig gut recherchierten Essay verfasst, der die Geschichte des Hochwasserschutzes in den Niederlanden und Norddeutschland nacherzählt. Er berichtet von absehbaren Flutkatastrophen und den Folgen, die hochwassergefährdete Gebiete tragen mussten, wenn sie nicht rechtzeitig vorsorgten.

Doch dieser Essay bezieht sich keinesfalls auf längst vergangene Zeiten: wenn der Meeresspiegel in den nächsten 100 Jahren tatsächlich so ansteigt, wie prognostiziert (und das ist relativ wahrscheinlich), kommen weitaus größere Probleme auf uns zu als gelegentliche Überschwemmungen. Weite Teile der Niederlande und des norddeutschen Tieflandes könnten dauerhaft überflutet werden, wenn wir es nicht schaffen, das Klima zu retten.

In „Wenn das Wasser kommt“ zeigt uns Rutger Bregman erneut auf, dass wir alles in unserer Macht stehende tun müssen, um den Klimawandel aufzuhalten, wenn wir unsere Erde nicht verlieren wollen.
Profile Image for Xander.
468 reviews200 followers
March 9, 2020
Wat een melodramatisch verhaaltje. Nederland zal - in ieder geval voor meer dan de helft van het oppervlak - onder de zeespiegel verdwijnen. Wanneer? Dat weet niemand? Maar met de opwarming van de aarde, in het bijzonder het smelten van de ijskappen op de Zuidpool, zal de zeespiegel gigantisch stijgen. Hoe veel? Dat weet niemand.

De Deltawerken, ontwikkeld als reactie op de watersnoodramp in 1953, waren een gigantisch geld-slurpend megalomaan project, en zijn berekend op zo'n 40 cm stijging van de zeespiegel. Er is dus werk aan de winkel, voor de Nederlanders, wanneer we de stijgende zeespiegel van de toekomst incalculeren.

Zoals met vrijwel alles in de hele klimaatdiscussie wordt ideologie gepresenteerd als wetenschap. Vast staat de de modellen die de opwarming van de aarde voorspellen steevast moeten worden bijgesteld - naar beneden! - door de werkelijke metingen. Vast staat ook dat de modellen die de zeespiegelstijging voorspellen steevast moeten worden bijgesteld - naar beneden! - door de werkelijke metingen.

Vast staat ook dat beleidsmakers, VN-rapporteurs, overheden en activisten steevast vast blijven houden aan de doemscenario's, en iedereen die kritiek heeft uitsluiten van het debat. Zo organiseerde de Universiteit Utrecht vorig jaar nog een bijeenkomst voor wetenschappelijk ingewijden over 'hoe om te gaan met klimaatcritici' en zijn er bergen met aanwijzingen dat het weren van artikelen van klimaatcritici uit de vakliteratuur een officieel beleidspunt is.

Waarom? Heel simpel. Men is er zó van overtuigd dat het eigen wereldbeeld klopt, dat tegenspraak tot cognitieve dissonantie leidt en deze stress enkel gereduceerd kan worden door de ander aan te vallen. Men is er ook zó van overtuigd dat het eigen wereldbeeld klopt, dat het zaak wordt om dit om te zetten in officieel beleid - zie hier de megalomane projecten van (bijvoorbeeld) de EU, waar duizenden miljarden klaargelegd worden om Europa te ontbossen, vol te plempen met windmolenparken, zonnepanelen en warmtepompen in ieder huis te plaatsen, en een Europa-breed elektrisch wagenpark te installeren.

Nooit stelt iemand zich de vraag of de aannames onder deze ingrijpende maatregelen wel kloppen. Nee, sterker - die aannames worden verklaard onbetwijfelbaar te zijn. Want wetenschap, ofzo. Maar wetenschap is JUIST het in vraag stellen van aannames, om zo dichter tot de waarheid te naderen. Dit wordt gemakzuchtig altijd weggelaten - het grote publiek weet er toch weinig van.

Het is heel simpel: Bregman is de zoon van een dominee, en net als zoveel andere domineeszoons (bijvoorbeeld Friedrich Nietzsche of Martin Heidegger), reageert ook Bregman op de karakteristieke wijze: enerzijds verwerpt hij het dogmatisme van vader dominee, anderzijds vlucht hij in een net zo'n dogmatische ideologie - in zijn geval de Groene Kerk. Dit soort mensen zijn ideologen - hoe hard ze ook roepen journalist, wetenschapper of historicus te zijn, dit soort pamfletten zijn enkel de verspreiding van de eigen leerstellingen.

De zeespiegel stijgt en dit zal gevolgen hebben voor Nederland. Hoe veel en wanneer het problematisch wordt, weten we gewoonweg niet. Het is verstandig hier nu beleid op te voeren, maar in dit beleid ook ruimte voor onzekerheid en overschatting in te bouwen. Hetzelfde met het klimaatprobleem an sich. De aarde warmt op, mede door toedoen van de mens. Dit kan problematische gevolgen hebben - hoeveel en wanneer weten we gewoonweg niet. Het is verstandig om in te zetten op minder uitstoot. Dit betekent de facto dus ook overgaan op gas, investeren in kernenergie, en inzetten op nieuwe technologie.

Maar dat wil de Groene Kerk niet. De Groene Kerk wil dat u stopt met vlees eten, uw huis van het gas afsluit en een elektrische auto gaat rijden - dit is leefstijlpolitiek, die u wordt opgedrongen door een (s)linkse elite, die elkaar in de echokamers van onderwijs, politiek en media gek maken met de eigen leerstellingen. U betaalt voor hun dogma's, terwijl u wordt verplicht hun leefstijl te adopteren.

Het water komt, is een ideologisch pamflet dat - mede door Boudewijn Poelman en zijn Postcodeloterij - gratis aan iedere Nederland beschikbaar wordt gesteld. Massapropaganda waar Goebbels en co. jaloers van zouden worden. Het is tijd dat klimaatbeleid verboden gaat worden, dat wetenschappers stoppen met activist te zijn, en dat overheden op basis van redelijkheid, billijkheid, en draagbaarheid beleid gaan voeren.
Profile Image for Goan B..
255 reviews17 followers
April 25, 2020
Goed boek voor iedereen die op 31 december nog één boekje nodig heeft om zijn of haar leesdoel te halen. Überhaupt goed boek voor iedereen die in Nederland woont.

'Het Water Komt' van Rutger Bregman is voornamelijk een verhaal over de watersnoodramp van 1953 en het vooraf totaal negeren van de ingenieur die dit allemaal al heeft zien aankomen. Nu behoren wij gelukkig niet meer tot een generatie die het totaal negeert, maar een boekje als dit blijft nuttig om er echt voor te zorgen dat de geschiedenis niet rijmt met de toekomst.

Profile Image for Ayala Levinger.
251 reviews26 followers
May 12, 2020
Belangrijk werk. Maar, ik vind het ook opvallend dat het woord "vluchtelingen" geen een keer genoemd wordt. We horen volgens dit boek voor Nederlandse erfgoed en monumenten te vresen, die zullen voorgoed verdwijnen als het water komt. Geen woord over waar wij gaan wonen? 🤔 Mensen denken er niet aan en dat MOET wel!!
Profile Image for Marcia.
1,114 reviews118 followers
February 28, 2020
”Wij wetenschappers vertellen al jaren dat dit eraan zit te komen, en nog steeds wil de wereld niet fatsoenlijk luisteren.”

Gaat Rutger Bregman met dit boekje de Nederlanders doen luisteren? Ik ben bang van niet. Het water komt blijft oppervlakkig en is wat mij betreft niet activerend genoeg. En het leest ook niet echt als een brief, zoals dat in de ondertitel aangekondigd wordt.
Profile Image for Heleen Osse.
197 reviews38 followers
February 7, 2020
Klein maar fijn boekje over de stijging van de zeespiegel en de gevaren die de stijging met zich meebrengt voor Nederland. We kunnen beter nu drastische maatregelen nemen om rampen te voorkomen, dan straks terugkijken en denken “Hadden we maar meer gedaan”

Zoals de dijkgraven van Holland zeggen: “Geef ons heden ons dagelijks brood, en af een toe een watersnood” 💧
Profile Image for Bart.
130 reviews3 followers
February 14, 2020
Heel kort boek over de bedreiging van het water. Duidelijk dat we grote acties moeten ondernemen, zoals een kwart van de Noordzee beplanten met windmolens. Minder vlees eten helpt overigens ook, dus waar wachten we nog op?
Profile Image for Pieter Serrien.
Author 13 books144 followers
February 4, 2020
Als audiobook gelezen onderweg naar een lezing. Sterke brief, eerlijk en zoals altijd met historische bril. Ook voor Belgen te lezen en zeker voor onze eeuwige regeringsonderhandelaars... Tijd voor een klimaatplan!
Profile Image for Annelie.
97 reviews
February 14, 2020
Nóg een goede reden om klimaatbewuster te leven. Een reden die veel Nederlanders wel zal aanspreken, goed, kort en krachtig overgebracht door meneer Bregman.
Profile Image for Luna.
57 reviews
March 1, 2020
Goed geschreven en relevant
Profile Image for Mlie.
857 reviews26 followers
September 5, 2020
Ik had dit boekje gereserveerd voor een treinreis (je kunt het gratis downloaden als e-book), maar ik had het binnen een kwartier uit ':D. Dat werd dus een lange saaie treinreis.
Maar goed, ondanks dat het heel kort was, was het wel interessant, actueel en het zette me weer even stil bij het feit: we moeten wat aan die klimaatcrisis doen.
Aanrader.
Profile Image for Charlotte.
388 reviews30 followers
April 17, 2020
2020 POPSUGAR CHALLENGE

1. A book that’s published in 2020

Een kleine geschiedenisles over een feit dat meer aan de man gebracht moet worden. Ik ga het boekje doorgeven!
Profile Image for Nicole.
1,286 reviews26 followers
Read
March 9, 2020
Read March 2020
Wat mij betreft gaat het toch wat te veel over het verleden, en minder over het heden en de toekomst en wat we kunnen doen om een herhaling van de geschiedenis (of erger!) te kunnen voorkomen. Ja, er zijn drastische maatregelen nodig, maar wat kunnen Nederlanders op individueel niveau doen om ervoor te zorgen dat deze er komen? Afgezien op een korte checklist aan het einde (minder vlees, minder vliegen etc.) gaat het toch vooral over iets waartoe de politiek moet gaan beslissen.

Ook vind ik het jammer dat het vooral het verlies van land benadrukt. Er wordt geschreven over het verlies van steden, eeuwen aan erfgoed, cultuur en geschiedenis in plaats van wat dit voor de inwoners van dit land betekent. Waar moeten wij heen? Hoeveel levens gaat dit kosten? Etc.

Al met al is de boodschap niet slecht, maar het is gewoon niet genoeg. Misschien had het meer kunnen doen met wat meer pagina’s?
Profile Image for Paulien.
231 reviews12 followers
November 23, 2023
Het voortbestaan van Nederland staat op het spel.

Krachtig geschreven essay over klimaatverandering en wat dat gaat betekenen voor Nederland. Gratis te downloaden via De Correspondent.
Profile Image for Judith.
371 reviews2 followers
May 22, 2021
Dit is een klein boekje met een grote boodschap! Het is verontrustend hoezeer de zee een bedreiging vormt voor de toekomst van Nederland. Relevant, belangrijk en informatief boekje en toch ook met humor geschreven.
Profile Image for Anka.
1,115 reviews65 followers
July 9, 2023
Ein Appell für den Kampf gegen den Klimawandel am Beispiel von Hochwasserkatastrophen in Deutschland und den Niederlanden.

Und ich muss ehrlich zugeben, dass ich noch nie über die Eisschmelze in der Antarktis nachgedacht habe. Jetzt habe ich eine neue Angst 😅
Profile Image for Maartje.
164 reviews4 followers
March 7, 2020
Dit korte essay van Rutger Bregman zou iedereen in Nederland moeten lezen Over het verleden en de toekomstige strijd van Nederland met het water.
Profile Image for Bram Medelli.
69 reviews3 followers
August 11, 2020
Radicaliserend verhaal uit een relevant maar vergeten delen van de Nederlandse geschiedenis.
Profile Image for Jo-Ann.
43 reviews
February 13, 2021
Een prachtige brief die je weer aan herinnert aan de pracht uitspraak "geef ons heden ons dagelijks brood, en af en toe een watersnood".
Profile Image for Iwan.
240 reviews81 followers
September 25, 2020
Belangrijk boekje over de noodzaak van de energietransitie. Als we het in de jaren '50 konden, kunnen we het nu ook. Tenminste dat vindt Bregman. Niet zo zeer dijken bouwen maar met onze huizen, bedrijven, auto's van het gas en de olie af en aan de duurzame energie.

Slim van Bregman om dit verhaal op te hangen aan een vergeten, historische figuur. De Groningse ingenieur Johan van Veen, de geestelijk vader van de Zeeuwse Deltawerken.

Volgens Bregman waarschuwde Van Veen 20 jaar voor de watersnoodramp al voor dijkdoorbraken. Helaas was er pas na de ramp van 1953 belangstelling voor zijn plan.

Jammer dat dit verhaal over Van Veen soms wat droog en feitelijk wordt opgediend.
467 reviews4 followers
March 3, 2020
Dat Nederland de komende tijden nog strijd met het water heeft te voeren, dat moge duidelijk zijn, ook zonder het lezen van dit boekje. Maar wellicht wordt het urgentiebesef door het boekje wel aangewakkerd. Doordat het dun en gratis is, bereikt het wellicht ook mensen die anders niet vaak (genoeg) met deze materie in aanraking komen. Daarvoor alle lof.

Maar persoonlijk: meer dan de klimaatboodschap vond ik het onthutsend dat ik helemaal NIETS wist van het feit dat schipper Arie Evegroen met zijn 18-meter lange schip 'als een sluisdeur' op de avond van de watersnoodramp van 1953 een gat in de dijk heeft gedicht. Was hij er niet geweest, of was zijn actie niet gelukt, zou de hele Randstad zijn ondergelopen. "Niet een kameel, maar een hele kudde olifanten ging door het oog van de naald", citeert Bregman een ingenieur van Rijkswaterstaat. Een aantal foto's over deze actie vind je hier: https://royalsocietypublishing.org/do... Even zoeken leert dat er een enkel standbeeld voor Evegroen is opgericht op de dijk. Toch verbaast het met dat niet alle steden en dorpen die hij voor de ondergang heeft behoed minstens een straat naar hem vernoemen.
Profile Image for Elsa.
150 reviews3 followers
September 13, 2020
Gisteren gekregen van een vriend bij XR, vanochtend gelezen terwijl de rest van de wereld langzaam ook wakker werd. Niet zo activistisch als ik graag had gezien, maar er staan wat leuke dingen in die ik nog niet wist over de geschiedenis van het leegpompen van ons land. Er zit ook fijne salty humor in.
13 reviews
August 17, 2025
"Eens zullen we dit land met een zucht van verlichting aan de golven prijsgeven."

Interessant verhaal over de man die de watersnoodramp voorspelde en een belangrijke oproep om de strijd tegen het water op te pakken.

Heel kort en klein boekje.
Displaying 1 - 30 of 207 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.