Το όπιο του λαού: Μια ανορθόδοξη προσέγγιση

by Πέτρος Τατσόπουλος

Ο Πέτρος Τατσόπουλος εκλαμβάνει όλες τις θρησκείες ως θεσμοθετημένες θεωρίες συνωμοσίας. «Φανταστείτε», γράφει, «μια κοινωνία να πιστεύει ότι ελέγχουν την ανθρωπότητα εξωγήινες σαύρες –μια θεωρία συνωμοσίας πολύ της μόδας αυτόν τον καιρό στις Ηνωμένες Πολιτείες– και όποιον δεν συμμερίζεται αυτή την κοινή πίστη να τον στέλνει κατευθείαν στο τρελάδικο. Πριν σπεύσετε να καγχάσετε με τον εν λόγω παραλογισμό, αναλογιστείτε ότι οι συντριπτικά περισσότερες θρησκείες, τόσο οι πολυθεϊστικές όσο και οι μονοθεϊστικές, δεν υπερτερούν σε αληθοφάνεια ούτε υστερούν σε τερατολογίες».

Σε έναν κόσμο όπου τα «διαπιστευτήρια παραλογισμού» είναι πλέον απαραίτητα προκειμένου να λάβεις μέρος σε οιαδήποτε δημόσια συζήτηση «κοινής λογικής», εν προκειμένω επιχειρείται μια παράτολμη όσο και ανορθόδοξη προσέγγιση στο «τελευταίο μεσαιωνικό κατάλοιπο»: Την πολυπλόκαμη διείσδυση της θρησκείας στη σύγχρονη κοινωνία. Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τον επιθανάτιο ρόγχο του σκοταδισμού ή με τη θριαμβευτική επιστροφή του ύστερα από την ορθολογική αναδίπλωση; Άλλοτε με βιτριολικό χιούμορ και άλλοτε με βλάσφημη διάθεση, σταθερά απέναντι στην πολιτική ορθότητα των ημερών, ο συγγραφέας δίνει απρόβλεπτες απαντήσεις σε ενοχλητικές ερωτήσεις. Όπως σκωπτικά σημειώνει ο ίδιος: «Επαφίεμαι στην καλή πίστη του αναγνώστη και, εάν σκεφτείτε την ειρωνεία του πράγματος, είναι μάλλον και η μοναδική πίστη στην οποία επαφίεμαι».

Η αλήθεια είναι πως τόσο η αγάπη όσο και το μίσος, τόσο η συγχώρεση όσο και η εκδίκηση, τόσο τα πιο ποταπά ένστικτα όσο και τα πιο υψηλά ιδανικά είναι σύμφυτα στα γονίδιά μας και καθόλου δεν επηρεάζονται μακροπρόθεσμα από τα νάματα της όποιας θρησκείας· απεναντίας, οι θρησκείες συχνά χρησιμεύουν ως τροχαλίες για να ανυψώσουμε τόσο τον καλύτερο όσο και τον χειρότερο εαυτό μας.

360 pages, Paperback

First published October 27, 2021

About the author

Ο Πέτρος Τατσόπουλος γεννήθηκε στο Ρέθυμνο τον Δεκέμβριο του 1959. Σπούδασε οικονομικά και πολιτικές επιστήμες. Εργάστηκε ως ασκούμενος κοινωνικός λειτουργός, συν-σεναριογράφος (Οι απέναντι [1981] του Γιώργου Πανουσόπουλου, Υπόγεια διαδρομή [1983] του Απόστολου Δοξιάδη), δημοσιογράφος, σύμβουλος εκδόσεων και παρουσιαστής πολιτιστικών εκπομπών στη δημόσια και ιδιωτική τηλεόραση: Πνεύμα αντιλογίας (ΕΤ-1, 1999-2000), Μεγάλοι Έλληνες (Ελ. Βενιζέλος, ΣΚΑΪ, 2009), 1821 (ΣΚΑΪ, 2011), Μπρα Ντε Φερ (Action24, 2014).
Μαζί με τον Κώστα Μουρσελά, τον Γιώργο Σκούρτη και τον Αντώνη Σουρούνη μετείχε στο Παιχνίδι των τεσσάρων (1998).
Έχει εκδώσει τα βιβλία: Οι ανήλικοι (1980), Το παυσίπονο (1982), Κινούμενα σχέδια (1984), Η καρδιά του κτήνους (1987 – μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Ρένο Χαραλαμπίδη το 2005), Η πρώτη εμφάνιση (1994), Ανάλαφρες ιστορίες (1995), Κομεντί (1999), Πιπέρι στη γλώσσα (2000), Το ραβδί και το καρότο (2004), Ο ουρανός στο κεφάλι μας (2004), Τιμής ένεκεν (2004), Πικάντικες ιστορίες (2005), Η καλοσύνη των ξένων (2006), Νεοέλληνες (2007), O Σίσυφος στο μπαλκόνι (2009 – Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών), Το βιβλίο για τα βιβλία (2010), Ήμουν κι εγώ εκεί (2016), Γκαγκάριν (2016), Τα διηγήματα (2018), Η κυρία που λυπάται (2018).

Διηγήματα και μυθιστορήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά, τουρκικά και τσεχικά. Υπήρξε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρείας Συγγραφέων της περίοδο 2001-3, υπό την προεδρία του Βασίλη Βασιλικού, και βραχύβιος αντιπρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου το 2010.

Τον Μάιο του 2012 εκλέχτηκε βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ. Εκπρόσωπος στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Από τον Ιανουάριο του 2014 ως το τέλος της ίδιας χρονιάς ήταν ανεξάρτητος βουλευτής.

Reviews

[Νατάσσα · Rating 4 out of 5]

Μια έξοχη, θεματική συλλογή άρθρων, επίκαιρη όσο ποτέ. Διάβαζα 2-3 την ημέρα, πολλές φορές επέστρεφα σε κάποια, ανακαλούσα πληροφορίες περασμένων χρόνων. Γενικά ένα ενδιαφέρον βιβλίο για ανθρώπους με ανοιχτά μυαλά, χωρίς αγκυλώσεις.
Ο Πέτρος Τατσόπουλος, εκτός από πολύ καλός γραφιάς είναι και εξαιρετικός αναγνώστης, κι αυτό φαίνεται κυρίως στα άρθρα του. (Και) Σε τούτη την θεματική συλλογή άρθρων, δεν υπάρχει περίπτωση να μην σημειώσει κανείς 2-3-5 βιβλία που δεν έχει διαβάσει και τον ενδιαφέρουν.

[Lefki Sarantinou · Rating 4 out of 5]

“Πολλοί φίλοι μου με έχουν προειδοποιήσει ότι αυτό το βιβλίο είναι ολότελα περιττό: καθώς δεν υποκρίνομαι ότι κρατώ ίσες αποστάσεις, όσοι συμφωνούν με τις απόψεις μου μάλλον δεν θα έχουν λόγο να το διαβάσουν και όσοι διαφωνούν μάλλον δεν θα έχουν διάθεση να το διαβάσουν. Πιθανότατα οι φίλοι μου να έχουν δίκιο, μολονότι κάτι παρόμοιο θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε για όλα τα βιβλία. Επαφίεμαι λοιπόν στην καλή πίστη του αναγνώστη και, εάν σκεφτείτε την ειρωνεία του πράγματος, είναι μάλλον και η μοναδική πίστη στην οποία επαφίεμαι”.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Οι διαπροσωπικές σχέσεις στο στόχαστρο
Η Σιμόν ντε Μποβουάρ έζησε μία πραγματικά γεμάτη ζωή “χωρίς συμβάσεις” όπως ακριβώς ήθελε

Με τα παραπάνω λόγια επιλέγει να κλείσει τον πρόλογο του εικοστού δεύτερου βιβλίου του που τιτλοφορείται “Το όπιο του λαού“, δανειζόμενος τη γνωστή ρήση του Καρλ Μαρξ για τη θρησκεία ο Πέτρος Τατσόπουλος. Ξεκαθαρίζει έτσι εξαρχής τη θέση του και δίνει το στίγμα του βιβλίου, αλλά και το δικό του: την απολυτότητα των απόψεών του στο θέμα της θρησκείας και την τόλμη να πει δημοσίως πράγματα που θα ενοχλήσουν σίγουρα αρκετά αυτιά από τον χώρο της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, αλλά και της πολιτικής.

Ο Τατσόπουλος, σαν άλλος σταυροφόρος, -αν και ο εν λόγω όρος είναι σίγουρα αταίριαστος για κάποιον αντίθετο με την ύπαρξη των θρησκειών- δεν διστάζει να τα βάλει με όσους θεωρεί απαραίτητο, φιλοδοξώντας να αφυπνίσει συνειδήσεις και να διορθώσει-όσο γίνεται-τα κακώς κείμενα. Εξάλλου, ως υπέρτατος θιασωτής της λογικής, του ελεύθερου πνεύματος και της επιστήμης, θεωρεί πως πρέπει να πιστεύουμε σε ό,τι βλέπουμε και όχι να βλέπουμε ό,τι πιστεύουμε και θέλουμε οι ίδιοι να δούμε.

Ο ρεθυμνιώτικης καταγωγής συγγραφέας ξέρει πολύ καλά να χειρίζεται την πένα του, μας το έχει αποδείξει εξάλλου ουκ ολίγες φορές. Με αυτό το βιβλίο του όμως, επιχειρεί να δώσει στους αναγνώστες του κάτι εντελώς διαφορετικό από ένα απλό μυθιστόρημα.

Το βιβλίο δεν αποτελεί ένα μεγάλο και αυτοτελές δοκίμιο, αλλά μία συρραφή σκέψεων και άρθρων του συγγραφέα σχετικά με τον χώρο της θρησκείας, της εκκλησιαστικής ιεραρχίας, της πολιτικής και της κοινωνίας γενικά, γραμμένων από το 2003 μέχρι και το περασμένο έτος. Όπως είναι φυσικό, δεν θα μπορούσαν να λείπουν από το πόνημα οι αναφορές για τη σημερινή πανδημία, τον τρόπο αντιμετώπισής της από τους κυβερνώντες και τραγελαφικά της παρεπόμενα με τις συνωμοσίες των αντιεμβολιαστών να βρίσκονται σε πλήρη άνθηση και να περιγράφονται με αριστοφάνεια διάθεση από τον συγγραφέα.

Μη φανταστείτε, όμως, πως το παρόν βιβλίο αποτελεί έναν στείρο λίβελλο κατηγοριών. Απεναντίας, είναι γραμμένο με απύθμενο χιούμορ παρ’ όλη την κριτική του διάθεση. Ο Τατσόπουλος υιοθετεί ένα ύφος καυστικό, ειρωνικό και ενίοτε βλάσφημο το οποίο καθιστά την ανάγνωση απολαυστικότατη. Χιουμορίστας και ρεαλιστής, μα πάνω απ’ όλα αληθινός και αυθεντικός και χωρίς ψήγμα υποκριτικής διάθεσης προκειμένου να χαϊδέψει αυτιά, ο συγγραφέας μας προσφέρει ωμό και ολοζώντανο στο πιάτο τον πραγματικό του εαυτό και ελπίζει στην επιεική μας κρίση για τα γραφόμενά του- την οποία, ομολογουμένως, αξίζει και με το παραπάνω σε ό,τι αφορά το παρόν πόνημα.

Ο Τατσόπουλος απεχθάνεται τον εγκλωβισμό της σκέψης και τα στερεότυπα. Στο θέμα της θρησκείας, παραδέχεται ευθέως ότι είναι «αγύριστο κεφάλι». Η αλήθεια είναι πως τεκμηριώνει άψογα τα λεγόμενά του, σε βαθμό που ακόμη και θρησκευόμενοι-μα διαλλακτικοί πάντα- άνθρωποι θα βρουν ένα κοινό σημείο επαφής.

Στηλιτεύει καλοπροαίρετα όλα τα κακώς κείμενα: από την κερδοσκοπία, τη φιλοχρηματία και τη δίψα για εξουσία της επίσημης Εκκλησίας, μέχρι τις πολιτικές των κομμάτων, αλλά και τα λάθη και τη βλακεία του απλού Έλληνα, ο οποίος, ως επί τω πλείστον, δρα κυρίως με γνώμονα τον παραλογισμό και το δικό του μονάχα συμφέρον, αντί με το λογική και το κοινό καλό.

Στο παρακάτω απόσπασμα διαχωρίζει πολύ επιτυχημένα την επιστήμη από τη θρησκεία, τονίζοντας τις εντελώς διαφορετικές αφετηρίες που έχουν η μία και η άλλη:

«Η αλήθεια είναι πως οι επιστήμονες δεν πιστεύουν πουθενά. Δεν.. πιστεύουν. Ενστερνίζονται τη θεωρία της εξέλιξης, τη θεωρία της σχετικότητας και ούτω καθεξής, αλλά είναι έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να τις ρίξουν στον κάλαθο των αχρήστων και να ενστερνισθούν άλλες, πληρέστερες. Στη θρησκεία η αίρεση σε οδηγεί στην πυρά- ενίοτε και κυριολεκτικά. Στην επιστήμη η αίρεση σε οδηγεί στο Νόμπελ».

Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα βιβλίο που δίνει τροφή για σκέψη, αλλά και ενημερώνει παράλληλα για ζητήματα τα οποία κάποιοι από εμάς δεν είχε τύχει να ακούσουμε ποτέ ως τώρα. Αυτό είναι «Το όπιο του λαού» το οποίο αποτελεί συγχρόνως και ένα πολύ ευχάριστο και χιουμοριστικό ανάγνωσμα, πλην όλων των παραπάνω.

Αναδημοσίευση από το Lietrature

[Μιχάλης Δαγκλής · Rating 5 out of 5]

Αν σας ενοχλεί το γεγονός πως το παπαδαριό παίρνει μισθούς δημοσίου, αυτό το βιβλίο είναι για εσάς. Αν εκνευρίζεστε που κάθε χρόνο ξοδεύεται δημόσιο χρήμα για να φέρουν το "άγιο" φως από τα Ιεροσόλυμα, αυτό το βιβλίο είναι για εσάς. Αν ανάβουν τα λαμπάκια σας που αυτός ο παρασιτικός οργανισμός εξακολουθεί να μας κρατάει με το ένα πόδι στον Μεσαίωνα, αυτό το βιβλίο είναι για εσάς.

Πρόκειται για μια σειρά άρθρων των τελευταίων χρόνων, με πλούσιο λεξιλόγιο και σαρκαστική διάθεση, που παρουσιάζουν τον παραλογισμό της θρησκείας στα, πολιτικά κυρίως, τεκταινόμενα.

[Apostolos · Rating 2 out of 5]

Είχα μεγαλύτερες προσδοκίες διαβάζοντας το οπισθοφυλλο, τις οποίες μετριασε γρήγορα η σχετικά εκτενής εισαγωγή...
Παρέχει μία σχετικά καλή πληροφόρηση για όποιον έρχεται πρώτη φορά σε επαφή με τέτοια ζητήματα και διαβάζεται εύκολα, δίνοντας έναυσμα για περαιτέρω αναζητήσεις.
Για όποιον άλλον, λίγο πολύ αναφέρει πράγματα ήδη γνωστά και σε κάποια σημεία ίσως πέφτει σε αντίφαση (όπως πχ ότι επιστήμονες δεν πιστεύουν και από την άλλη της Γιαμαρελου και Λινου).

Ο αναγνώστης δεν χάνει και τίποτα να το διαβάσει· δε θα του λείψει αν δεν...