Jump to ratings and reviews
Rate this book

De plantenjager uit Leningrad

Rate this book
Een jonge Russische plantkundige, Nikolaj Vavilov, raakt in de onherbergzame valleien van Centraal-Azië gefascineerd door wilde tarwe. De sleutel tot verbetering van de landbouw, vooral voor de arme Russische boeren, ligt in zijn baanbrekende idee van kruisingen met wilde exemplaren. Op vijf continenten jaagt Vavilov op planten om de grootste collectie zaden ter wereld op te bouwen.

Maar in Rusland zijn intussen de communisten aan de macht gekomen en met hen een dodelijke mix van ideologie, fraude en pseudowetenschap. Vavilovs tegenspeler is Trofim Lysenko, die wetenschappelijke wonderen belooft en door Stalin wordt gebruikt om onmogelijke hervormingen door te drukken.

In De plantenjager uit Leningrad, de eerste historische roman van Louise O. Fresco, volgen we de hoop en wanhoop van een gedreven wetenschapper, tot Stalins net zich om hem sluit. Het is een aangrijpende geschiedenis van eerlijkheid en moed van een man die werkelijk heeft bestaan en die zich in veel opzichten kon meten met Darwin en Mendel. Zijn werk is vandaag de dag even relevant als in zijn eigen tijd.

320 pages, Paperback

First published October 29, 2021

20 people are currently reading
269 people want to read

About the author

Louise O. Fresco

27 books14 followers
Louise Ottilie Fresco is een Nederlands wetenschapper, bestuurder en schrijver.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
22 (15%)
4 stars
68 (48%)
3 stars
43 (30%)
2 stars
8 (5%)
1 star
0 (0%)
Displaying 1 - 28 of 28 reviews
Profile Image for Jan.
1,059 reviews68 followers
December 14, 2023
Het boek heet blijkens de achterflap een historische roman te zijn, maar het is geen volbloed roman. Enerzijds bevat het boek zwemen van romantisering, anderzijds vormt het de weerslag van veel biografische feiten over het leven en vooral het werk van de Russische plantkundige Nikolaj Vavilov. En Fresco, zelf een autoriteit op het gebied van voedsel annex landbouw in brede zin, kan maar niet kiezen. Dat voelt voor mij, terwijl ik momenteel (10 december 2023) nog niet op de helft ben, als een belangrijk manco. Meer in het boek gevorderd, kun je het met enige goedwillendheid een ideeënroman noemen. Ik zou haast hebben geschreven ‘ideologische roman’, maar dat zou juist over dít boek veel te venijnig klinken. Omdat ik mevrouw Fresco respecteer op grond van haar diepreikende en grote reikwijdte van haar kennis en inzichten (ik kom daarop later terug), houden we het op ideeënroman.
Het is, het geheel overziende, te sterk samengevat, een roman over een wetenschapper die zich te langzamerhand realiseert dat alleen het aandragen van het wetenschappelijke feitenmateriaal dat een buitengewoon belangrijk sociaal-maatschappelijk doel dient, namelijk het voeden van het Russische volk, onvoldoende is gelijk te krijgen van het Stalinistische regime. Vermalen worden in de ideologie is de tragiek van Vavilov. Die wordt duidelijk voor het voetlicht gebracht.
Wat is Vavilov enorm gedreven, al tijdens zijn studie en evenzeer tijdens zijn wetenschapswerk. De Eerste Wereldoorlog, hij probeert die enerzijds zo veel mogelijk langs zich heen te laten gaan, anderzijds raakt die hem in de kern van zijn streven, want hij voorziet een groeiende kans op desastreuze gevolgen van de toenmalige, steeds schever groeiende, sociaal-maatschappelijke verhoudingen tussen boeren, landeigenaren en ook bestuurders. Als later de periode Stalin aanbreekt, bereiken populistisch aandoende tegenstemmen het regime, Lysenko voorop, die simpele methoden propageren, die echter je reinste kwakzalverij behelzen. Het brengt Vavilov in een lastige, ongerijmde positie, uiteindelijk de dood tot gevolg hebbende.
En dan, opnieuw het geheel van het boek overdenkende, zie je dat Fresco eigenlijk juist door te blijven hameren op en te blijven rondcirkelen met die hele bliksemse boel van de voedseltechnologie en haar mondiale betekenis, haar eigen professionele inzichten met grote zendingsdrift aan de man (m/v enz) brengt. En daarin valt zij wat mij betreft zeer te prijzen. JM
Profile Image for Bert.
116 reviews5 followers
March 16, 2023
*** (goed)

In De Plantenjager uit Leningrad beschrijft Fresco het leven van de Russische plantkundige Nikolaj Vavilov en het belang van de vrije uitwisseling van informatie in de internationale gemeenschap van wetenschappers. Fresco stelt terecht dat enkel de toetsing van ideeën door vakgenoten telt, hoezeer de politiek ook andere ambities heeft. De Plantenjager uit Leningrad is een boeiende historische roman over een wetenschapper die zich te laat realiseert dat enkel vermelden van feiten -helaas- onvoldoende is om anderen van je gelijk te overtuigen. Gelijk hebben betekent niet automatisch gelijk krijgen, en al zeker niet als er ideologische belangen meespelen. Vavilov negeert de politieke dimensie van zijn onderzoek en belandt daardoor kansloos onder de wielen van het stalinisme. Een triest feit, maar wel een aangename leeservaring!
Profile Image for Karina Samyn.
201 reviews2 followers
July 10, 2024
4,5
Boos en verdrietig. Zo voel ik me na het lezen van dit boek. Hoe een briljant plantkundige, Nikolaj Vavilov, één van de grootste botanici ooit, door de domheid en kwaadaardigheid van Stalin werd vermorzeld. Zijn leven stond in het teken van de wetenschap, zijn doel honger in het zwaar getroffen Rusland op te lossen door veredeling van plantenrassen. Maar liever werd een charletan als Lysenko geloofd. Een man die duizenden mensen liet sterven door honger door onwetenschappelijke prietpraat te verkopen die door Stalin als enige waarheid werd gezien. Vavilov werd gearresteerd op beschuldiging van landverraad en spionage- uit de lucht gegrepen beschuldigingen -en stierf in 1943. Cynisch genoeg door verhongering. Louise Fresco maakte er een spannend verhaal van, in droge, haast wetenschappelijke taal. Een prachtig eerbetoon aan een groot wetenschapper en mens.
Profile Image for Elisabet Van.
47 reviews1 follower
January 10, 2022
Wetenschappelijke verhandeling noch biografie van Vavilov, maar prachtige historische roman over de complexe Sovjetvraagstukken van begin twinstigste eeuw.

200 reizen naar 65 landen maakte hij, en een aantal daarvan worden beschreven alsof je er zelf bij was. Hij legde de relatie tussen geografische en landschappelijke diversiteit enerzijds en genetische diversiteit van voedselgewassen en hun wilde verwanten anderzijds. Gedreven door de passie om
Rusland te voeden, stierf hij ironisch genoeg zelf de hongerdood in gevangenschap.

Een goede reminder van het belang van toetsing door vakgenoten, hoezeer de politiek ook andere ambities moge hebben of eisen opleggen. En dat maakt het dan weer nogal brandend
actueel.
Profile Image for Sacha.
141 reviews2 followers
August 8, 2025
Actueel thema: wetenschap moet politiek beïnvloeden maar niet andersom.

Indrukwekkend verhaal over de wereldberoemde Russische plantkundige en geneticus Nikolaj Vavilov. Hij stelt zijn hele leven in het teken van het zoeken naar de oorsprong en diversiteit van voedselgewassen in de hoop honger verleden tijd te maken voor het Russische volk. Terwijl om hem heen revoluties en oorlogen worden uitgevochten reist hij naar afgelegen gebieden op bijna alle continenten om zaden te verzamelen. Gaandeweg wordt duidelijk dat het politieke klimaat de vrije wetenschap zal verstikken.

Het boek stoelt duidelijk op veel onderzoek en Fresco is ter zake kundig. Maar het verhaal had voor mij wat sneller mogen verlopen. Het bevat iets te veel herhaling. Ook jammer dat er geen foto’s in het boek gedrukt zijn. Ondanks die twee dingen zeker wel de moeite waard.
216 reviews7 followers
February 20, 2022
Interessant én mooi geschreven. Het leven van de Russische plantkundige Nikaloj Vavilov, die de voedselproductie wilde verbeteren en daartoe de grootste collectie van zaden verzamelde.
De ideologisch gestuurde deskundigheid van Stalin en zijn niets ontziende particuliere wetenschap, gesteund - al dan niet omwille van een schrikbewind - door andere wetenschappers, vernietigt de objectiviteit en mensenlevens.
Een historische roman die de geschiedenis geen geweld aan doet.
Moest onwillekeurig denken aan "De ingenieurs van de ziel" van Frank Westerman. Politieke gestuurde wetenschap, het is een ook hedendaags gekend verhaal.
Profile Image for Annet.
215 reviews3 followers
February 8, 2022
Historische roman over een begaafde en idealistische bioloog die na de Revolutie steeds meer gedwarsboomd wordt tijdens het regime van Stalin. Over onderzoek vs. politiek, communisme vs. kapitalisme.
Het boek leest meer als een biografie dan als een roman. Ik stel me voor hoe Japin het leven van Vavilov geromantiseerd zou hebben met zijn verbeeldingskracht. Maar omdat Louise Fresco een hoge gunfactor heeft, geef ik dit boek 4 sterren.
Profile Image for Evanne D.
47 reviews
July 11, 2022
Goede combinatie van planten, (Russische) geschiedenis, dromen en gedachten. Alles wordt tot in detail beschreven.
2 reviews
January 13, 2023
Verhaal goed, schrijfstijl is verschrikkelijk.
Profile Image for Kaat Van Der Haegen.
78 reviews5 followers
June 29, 2024
In deze historische roman vertelt Louise O. Fresco de geschiedenis van een Russisch academicus, de plantkundige Nikolaj Vavilov (1887-1943). Ze schrijft zijn levensverhaal vanuit een helikopterperspectief waardoor het aanvankelijk vrij afstandelijk overkomt. Toch slaagde ze erin om mij bij elk hoofdstuk meer in het verhaal te trekken waardoor het uiteindelijk een onuitwisbare indruk achterlaat.
Vavilov is ervan overtuigd dat hij door het kruisen van wilde tarwerassen het lot van de Russische boeren drastisch kan verbeteren en dat hij hierdoor de hongersnoden, waarvan hij als klein kind getuige was, voorgoed tot het verleden kan laten behoren.
Om zijn doel te bereiken onderneemt Vavilov, die verschillende instituten onder zich heeft, veel buitenlandse expedities en legt hij een enorme verzameling zaden aan. Alleen al van tarwe heeft hij dertigduizend variëteiten. Terecht kan gezegd worden dat hij aan de basis van de moderne zadenbanken staat. Vavilov heeft veel inzicht in het Darwinisme en de Mendeliaanse genetica. Hij hekelt de evolutiebioloog Lamarck en kijkt heel kritisch naar Haeckel, een aanhanger van de omstreden eugenetica.
Maar Fresco blijft niet hangen bij de biologie. Haar verhaal wordt verder gestuwd door de politieke omwentelingen die zich in Rusland en later in de Sovjet Unie afspelen.
In eerste instantie lijken de revolutionaire gebeurtenissen Vavilov niet te raken. Vavilov houdt niet van politiek en gaat doelgericht, met tomeloos optimisme en onuitputbare energie op in zijn werk. Ook onder Lenin blijft hij hard doorwerken. Maar onder Stalin komt zijn werk, dat ondertussen een grote internationale waardering kent, onder druk te staan. Een zekere Lysenko, ook ‘de landbouwkundige op blote voeten’ genoemd, verschijnt op het toneel. Hij beweert pasklare en gemakkelijke oplossingen te hebben voor de grote problemen in de landbouw en voedselvoorziening van de Sovjet Unie. Stalin gelooft deze charlatan liever dan de zorgvuldig werkende wetenschapper met een visie en Vavilov wordt afgedaan als bourgeois-wetenschapper. Het ontbreekt Vavilov aan politiek inzicht en handigheid en hij moet het onderspit delven, wordt gearresteerd en als spion weggezet. Wie het begrip Stalinisme kent, weet hoe het verhaal zal aflopen. Fresco vertelt het dramatische einde van Vavilovs leven in een bijzonder aangrijpend laatste hoofdstuk.
In de epiloog geeft Fresco weer hoe het de naasten van Vavilov, na zijn arrestatie, vergaan is maar maakt ze de lezer ook attent op de snelle ontwikkelingen in de epigenetica. Epigenetica maakt duidelijk dat omgevingsfactoren wel degelijk een invloed hebben op de expressie van het DNA in volgende generaties, weliswaar via volledig andere mechanismen dan Lamarck beweerde. Die kennis wordt nu volop gebruikt in de veredeling van planten en dieren. Fresco vermoedt dat Vavilov deze theorie vol enthousiasme bevraagd, getoetst en toegepast zou hebben. Hij zou zijn zorgvuldig gevonden feiten geplaatst hebben tegenover de meningen van pseudowetenschappers die zich door een ideologie laten leiden.
Is dat niet hoe wetenschap werkt en waar we meer dan ooit nood aan hebben?
467 reviews4 followers
June 10, 2024
Ik liep niet helemaal warm voor dit boek van Fresco. Het leven van Vavilov biedt voldoende stof voor een goed verhaal, maar ik ben niet heel overtuigd van de manier waarop Fresco erin is geslaagd om de biografische gegevens om te zetten in wat de omslag een 'roman' noemt. Ik heb het idee dat ze, meer als een wetenschapper dan als een romancier, de waarheid der geraadpleegde bronnen zo goed als mogelijk probeert te volgen. Dit leidt ertoe, dat ik als lezer eerder het idee had een non-fictieboek te lezen, een autobiografie, dan een roman. De ongebruikelijk hoofdstuktitels, die eerder denken aan de samenvatting van het te volgen hoofdstuk zoals die in oude boeken voorkwam, versterken dat gevoel. De vertelstijl is erg afstandelijk en ik raakte daardoor maar nauwelijks emotioneel betrokken. Daarbij ben ik van mening dat het eerder de taak is van een romanschrijver om de lezer bij een onderwerp te betrekken, dan de feitelijke waarheid helemaal geen geweld aan te mogen doen.

Een uitzondering vormde het laatste inhoudelijke hoofdstuk 12, waar en Fresco bij gebrek daaraan de bronnen los moet laten. In dit hoofdstuk is haar aandeel, haar invulling van het verhaal, noodgedwongen groter: meteen kom ik als lezer dichterbij Vavilov.

Ook kent het boek veel herhalingen. Op hoe veel plaatsen komt niet Vavilov's theorie terug dat landbouw begint in bergachtige gebieden? Ik snap dat het de kern van zijn wetenschappelijke streven vormde, maar op een gegeven moment mag je dat als bekend veronderstellen. Door de grote focus op wetenschap t.o.v. een verhaallijn lijkt het verhaal ook tot zo ongeveer 2/3e van het boek grotendeels stil te staan; er gebeurt van alles, maar wetenschap voert de boventoon.

'De plantenjager uit Leningrad' geeft wel een goed beeld van leven in de communistische terreur, in dit geval vanuit het perspectief van de wetenschapper. De omgang met de waarheid neemt soms zulke bizarre vormen aan dat, zou je niet beter weten, je de hele episode als een niet al te geloofwaardige dystopie zou willen beschouwen.

Ik twijfel met mijn rating, ik vond het boek ok, maar afstandelijk. Toch sluimerde er hier en daar iets groters, iets mooiers doorheen. Als Fresco bij het schrijven van haar romans de wetenschapper in haar wat loslaat (kan dat wel?), dan vertrouw ik erop dat ze mooie en meeslepende verhalen kan schrijven.
3 reviews
Read
December 14, 2022
Recensie De plantenjager uit Leningrad

De plantenjager uit Leningrad gaat over een jonge rus met de naam Nikolaj Vavilov, een plantkundige die in een reis naar de Pamir in Afghanistan wordt verwonderd door hoe de wilde planten daar zijn geëvolueerd en gedomesticeerd. Hij bedacht een theorie over hoe landbouw uit zichzelf ontstond in de bergen en andere geïsoleerde gebieden, maar op een van zijn reizen verdween hij.
De plantenjager uit Leningrad vond ik een interessant en meeslepend boek, die goed het leven van de hoofdpersonen kunnen beschrijven en hoe zij denken over de gebeurtenissen. Daarbij moet ik wel zeggen dat mijn favoriete karakter Vavilov is omdat de schrijver heel goed zijn karakter kon maken. Al is De plantenjager uit Leningrad niet een heel bekend boek en niet over te halen, is het zeker een echte aanrader.
Op een schaal van 1 tot 10 zou ik het boek een 8,2 moeten geven.

Gemaakt door: Dave Brasser
This entire review has been hidden because of spoilers.
Profile Image for Bernard Sintobin.
100 reviews
June 17, 2025
Bijzonder interessant verhaal over de gedreven wetenschapper die - ondanks grote internationale erkenning - kapot gemaakt wordt door het stalinisme.

Diverse thema’s komen aan bod: de evolutieleer van Darwin, de genetica, de leer van zaden en planten, beschreven op een manier die bevattelijk is voor leken, het belang van de internationale samenwerking tussen wetenschappers, hongersnood, de excessen van het communisme, de Sovjetterreur, …

Het is mijns inziens vrij uitzonderlijk dat een wetenschapster en iemand die ook belangrijke functies bekleedt in internationale organisaties in staat is om een overtuigende historische roman te schrijven. De plantenjager van Leningrad is gewoon goed geschreven, boeiend en relevant.
217 reviews4 followers
January 17, 2022
Bijzonder verhaal over een jonge, moedige, Russische plantkundige, Nikolaj Vavilov.
Deze man heeft echt bestaan.
Hij zocht overal ter wereld soorten wilde tarwe, om de huidige soorten in Rusland te verbeteren, om de boeren te helpen, en opdat er minder honger zou zijn. Hij deed baanbrekend , belangrijk werk.
Maar in Rusland zijn de communisten aan de macht, uiteindelijk sterft Vavilov , uitgehongerd, in een cel.

Goed boek, bijzonder verhaal, goed geschreven, soms iets te wetenschappelijk voor mij.
Profile Image for Karen De Pauw.
44 reviews1 follower
August 13, 2023
Mooi, uitermate boeiend en al even tragisch. Een onvergetelijk deel wetenschapsgeschiedenis gebracht in een intrigerende roman. Louise Fresco schetst waardig het leven van Vavilov, een zeer belangrijke sleutelfiguur in de landbouw wetenschappen. Bovendien was hij wetenschapper in hart en nieren met slechts één missie: zijn volk voeden.

De politieke en wetenschappelijke discussies maken van dit boek geen page turner voor naast het zwembad. Je hebt er concentratie voor nodig, maar de aanhouder wint, je komt er als lezer heel wat wijzer en rijker uit.
Profile Image for Ludo Spaepen.
497 reviews
November 20, 2023
Prof Vavilov is een vooraanstaande botanicus in de prille Sovjet Unie.Hij reist de wereld rond,om overal planten- en zaad monsters te verzamelen en bouwt zich een internationale reputatie.
Tot Lenin sterft en Stalin aan de macht komt.
Van dan af wordt de wetenschap ondergeschikt aan de politiek.
Vavilov sterft in gevangenschap.
Profile Image for Christophe.
8 reviews
April 16, 2025
Mooi eerbetoon aan een botanicus die ondanks de toenemende druk van het Sovjet-regime om zijn wetenschappelijke bevindingen te ontkennen en aan te passen aan de communistische ideologie, toch bleef vasthouden aan de wetenschap. Helaas voor hem heeft hij er ook de gevolgen van moeten ondergaan. In deze tijden van toenemende repressie tegen afwijkende meningen een absolute aanrader.
Profile Image for Pieter.
36 reviews
December 23, 2021
Een heel boeiend gepersonaliseerd tijdsbeeld over de landbouwwetenschap en plantenveredeling in Rusland en een bewijs dat een centraal geleide politiek niet de weg is naar noodzakelijke vooruitgang. Knap geschreven door Louise Fresco die ik al waardeerde om haar columns in NRC.
Profile Image for Ann.
232 reviews72 followers
February 28, 2022
Dit boek is een soort hybride tussen een biografie, een non-fictie boek en een roman. Zal voor veel mensen wel werken, maar mij werkte het toch op de zenuwen. Er zijn non-fictie boeken en biografieën die mij meer meesleepten dan dit verhaal. 2,5 voor mij.
Profile Image for Lauri van Oosterom.
619 reviews9 followers
May 2, 2022
Interessant, meeslepend en goed geschreven boek. Een dramatisch verhaal over de Russische plantkundige Nikolaj Vavilov met echte inhoud. Je moet er wel even goed voor gaan zitten en je hoofd erbij houden, dit is geen boek wat je eventjes tussendoor wegleest.
349 reviews1 follower
February 7, 2022
Interessante historische wetenschappelijke roman.
Vooral de beschrijving van de reizen was zeer goed.
Profile Image for Rick.
16 reviews
February 26, 2022
Sterke personages. Mooi, maar dramatisch verhaal met veel inzichten en wijze lessen.
32 reviews
April 3, 2024
Beetje rommelig opgezet maar wel interessant en erg om te lezen hoe het sovjet regime te werk ging en politiek boven wetenschap en inhoud stelde
Profile Image for Astrid Faelens.
185 reviews
June 12, 2024
Heel interessant maar twijfelt een beetje teveel tussen roman, een biografie en een geschiedenis van de wetenschap onder Lenin om vlot leesbaar te zijn.
119 reviews
October 22, 2024
Indringend verhaal over een bevlogen planten en zaden wetenschapper, en met een gruwelijke afloop. En passant geeft het ook een beeld van Rusland in de jaren 30 en 40.
18 reviews
June 12, 2025
Een prachtig boek over een onderwerp waarvan ik totaal niet op de hoogte was.
Profile Image for Ramses Struijker Boudier.
116 reviews2 followers
September 9, 2022
Meesleepend verhaal over de plantenwetenschapper Vavilov. Een historische roman die soms aandoet als een biografie, over een wetenschapper wiens idealen stroken met het bewind van Stalin.
Displaying 1 - 28 of 28 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.