Το γυρί

by Κοσμάς Πολίτης

Ένα κλασικό ερωτικό μυθιστόρημα προσωπικής, υποτίθεται, εμπειρίας, που διαδραματίζεται σε συγκεκριμένο χώρο, στην Πάτρα. Η γοητεία του ύφους του συγγραφέα, βεβαιώνει ότι ο Κοσμάς Πολίτης είναι ο κατεξοχήν δημιουργός ατμόσφαιρας στη γενιά του ΄30.

234 pages, Hardcover

First published January 1, 1944

About the author

Ο Κοσμάς Πολίτης (English: Kosmas Politis), λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Παρασκευά Ταβελούδη, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους πεζογράφους της γενιάς του ’30 και πολυβραβευμένος μεταφραστής. Με έργα όπως η Λεμονοδάσος, η Eroïca και το Στου Χατζηφράγκου, καθόρισε τη φυσιογνωμία της νεοελληνικής πεζογραφίας του 20ού αιώνα. Η γραφή του διακρίνεται για την ποιητικότητα, τον λυρισμό και τη βαθιά ανθρωπιά της, ενώ το ύφος του κινείται ανάμεσα στη ρεαλιστική απεικόνιση και στη συναισθηματική ευαισθησία.
Η Λεμονοδάσος (1930) αποτέλεσε μια εντυπωσιακή είσοδο στα ελληνικά γράμματα, με τη νεανική φρεσκάδα και τον κοσμοπολίτικο αέρα της. Η Eroïca (1938) εστίασε στον κόσμο της εφηβείας και στον αγνό ιδεαλισμό της νιότης, ενώ το Στου Χατζηφράγκου (1962) αναπλάθει με συγκίνηση και ρεαλισμό τη λαϊκή Σμύρνη των αρχών του αιώνα, προβάλλοντας τη συνύπαρξη και τη ζωντανή καθημερινότητα πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή.
Πέρα από την πρωτότυπη πεζογραφία του, ο Πολίτης υπήρξε εξαιρετικός μεταφραστής. Μετέφρασε στα ελληνικά σημαντικά έργα των Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Τζέιμς Τζόυς, Χένρι Μίλερ, Έντγκαρ Άλλαν Πόε, Περλ Μπακ και άλλων, συμβάλλοντας αποφασιστικά στη γνωριμία του ελληνικού κοινού με τη δυτική λογοτεχνία.
Η προσωπική του ζωή, συχνά ταραχώδης και σημαδεμένη από απώλειες, επηρέασε έντονα τη θεματολογία και την ψυχολογία των έργων του. Παρέμεινε πάντα πνευματικά ανήσυχος, με βαθιά κοινωνική ευαισθησία, κάτι που διαφαίνεται στο Γυρί (1944) και στα μεταπολεμικά του κείμενα.
Η συμβολή του Κοσμά Πολίτη στη νεοελληνική λογοτεχνία θεωρείται ανεκτίμητη. Με το έργο του ένωσε το ρεαλιστικό με το λυρικό στοιχείο, την προσωπική εξομολόγηση με τη συλλογική μνήμη, αφήνοντας ένα διαχρονικό αποτύπωμα στη λογοτεχνική παράδοση της Ελλάδας.

Reviews

[Dimitris · Rating 3 out of 5]

Διαβάζοντας αυτό το «Πατρινό» μυθιστόρημα τού Πολίτη εν έτει 2022, εβδομήντα επτά χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, σκέφτομαι πως τότε ίσως θα κυριαρχούσε η υπόθεση επί της ατμόσφαιρας μα πως σήμερα πια μάλλον έχει αντιστραφεί το πράγμα και είναι ξεκάθαρα μια νοσταλγική ηθογραφία εποχής γραμμένη στην εξεζητημένα λαϊκή λαλιά εκείνη που τόσο πάλευε αμέσως μετά τον Πόλεμο να κυριαρχήσει επί της καθαρευούσης.

Κάποτε θα σόκαρε ίσως η μικροκοινωνία των φτωχόσπιτων στα χωράφια έξω από την προπολεμική Πάτρα με τα ανύπαρκτα μέσα, τις δουλειές του ποδαριού, την ακραία φτώχεια, τα παιδάκια να πεθαίνουν χωρίς να έρχεται καν γιατρός, γυναίκες να δέχονται πελάτες στο παραδίπλα δωμάτιο, τους ξοφλημένους ανθρώπους να δένονται και να οδηγούνται στο φρενοκομείο για να πεθάνουν, το τραγικό ορφανοτροφείο, τον άτυπο πρωταγωνιστή να δέχεται μέσα το σπίτι τη μαιτρέσσα του που έχει μάλιστα ξανθύνει και τα μαλλιά της υπό τους ψιθύρους των γειτόνων.

Τώρα όλα αυτά έπαψαν να υφίστανται ή έστω έπαψαν να σοκάρουν και τι απέμεινε από Το Γυρί και την ομώνυμη σκονισμένη συνοικία, στο βάθος του γεμάτου λακκούβες χωματόδρομου Ιεροθέου Αρχιεπισκόπου κοντά στην πλατεία Βούδη; Ίσως ούτε καν αυτά τα ονόματα. Σίγουρα η γλώσσα του Πολίτη, όπως και στα υπόλοιπα βιβλία του. Ονειρώδης, παράξενη, εσκεμμένα των λαϊκών στρωμάτων (ή όπως φανταζόταν εκείνος πως μιλούν αυτοί οι άνθρωποι) μα συνάμα γεμάτη εμβόλιμα τσιτάτα από αρχαίους και ποιητές του ρομαντισμού. Μη μας πουν κι αγράμματους! Λέξεις που κάπου ίσως παιδάκι είχες ξανακούσει μια φορά από στόματα ηλικιωμένων τότε συγγενών, που έκτοτε έχουν σιωπηλά αντικατασταθεί από πιο σύγχρονες και που σκέφτεσαι με αγωνία πως τις συναντάς εδώ για τελευταία φορά στη ζωή σου και πως αν κάποιος νεώτερος θελήσει να διαβάσει το μυθιστόρημα - αν ποτέ γίνει νέα έκδοση - θα χρειαστεί εκτενέστατο γλωσσάρι στο τέλος. Ίσως και να υπάρχει ήδη, εμείς έχουμε παλιότερη έκδοση στο πολυτονικό. (Ερμής) Υπόθεση μην ψάξετε, αρχή, μέση και τέλος, εξέλιξη των ηρώων. Απλά αφεθείτε σε ένα όμορφα γραμμένο ταξίδι στον χρόνο.

Δεν ξέρω αν σας έπεισα να το πάρετε ή όχι. Χρειάζεται ιδιαίτερη διάθεση και αγάπη για παλιά λογοτεχνία.

[Achilleas · Rating 2 out of 5]

Μέτριο και βαρετό. Δυστυχώς κατώτερο των προσδοκιών.

[Στέλιος · Rating 3 out of 5]

Πολύ ωραίος ο τρόπος γραφής του βιβλίο, αλλά όπως και σε άλλα βιβλία του Κοσμά Πολίτη δεν έχει ενδιαφέρουσα πλοκή.