What do you think?
Rate this book
المرافقة
"Мы не в изгнании - мы в послании", - так написала Нина Николаевна Берберова в своей знаменитой книге "Курсив мой". Ее проза пришла к российскому читателю почти одновременно с романами-биографиями "Железная женщина" и "Чайковский: история одинокой жизни". Летописец жизни русской эмиграции, Нина Берберова и в прозе верна этой теме. Но если в "Курсиве…" повествуется о судьбах людей известных, даже знаменитых, то в "рассказах в изгнании" герои - а чаще героини - оказываются в чужой стране как песчинки, влекомые ураганом. И бессловесная аккомпаниаторша известной певицы, и дочь петербургского чиновника, и недавняя гимназистка, и когда-то благополучная жена, а ныне вышивальщица "за 90 сантимов за час", - все они пытаются выстроить дом на бездомье… "Но вечерами она возвращалась в единственное место на свете, все в тот же цыганский кабак. И минутами, когда она сидела там, под грохот музыки, в ресторанном удушье, она забывала на лице выражение обиды. И рука, протянувшаяся к ней через столик, - плотная, короткая мужская рука с открытым портсигаром, - принадлежала человеку, которому понравилось в ней именно ее усталое и растерянное лицо".
104 pages, Paperback
First published January 1, 1935
13 people are currently reading
1160 people want to read
About the author
Nina Berberova
105 books101 followersNina Nikolayevna Berberova was a Russian writer who chronicled the lives of Russian exiles in Paris in her short stories and novels. She visited post-Soviet Russia and died in Philadelphia.
Born in 1901 to an Armenian father and a Russian mother, Nina Berberova was brought up in St Petersburg.[1] She left Russia in 1922 with poet Vladislav Khodasevich (who died in 1939). The couple lived in several European cities before settling in Paris in 1925. There Berberova began publishing short stories for the Russian emigre publications Poslednie Novosti ("The Latest News") and Russkaia Mysl’ ("Russian Thought"). The stories collected in Oblegchenie Uchasti ("The Easing of Fate") and Biiankurskie Prazdniki ("Billancourt Fiestas") were written during this period. She also wrote the first book length biography of composer Peter Ilyich Tchaikovsky in 1936, which was controversial for its openness about his homosexuality. In Paris she was part of a circle of poor but distinguished visiting literary Russian exiles which included Anna Akhmatova, Vladimir Nabokov, Boris Pasternak, Tsvetaeva and Mayakovsky.
After living in Paris for 25 years, Berberova emigrated to the United States in 1950 and became an American citizen in 1959. She began her academic career in 1958 when she was hired to teach Russian at Yale. She continued to write while she was teaching, publishing several povesti (long short stories), critical articles and some poetry. She left Yale in 1963 for Princeton, where she taught until her retirement in 1971. In 1991 Berberova moved from Princeton, New Jersey to Philadelphia.
Berberova’s autobiography, which details her early life and years in France, was written in Russian but published first in English as The Italics are Mine (Harcourt, Brace & World, 1969). The Russian edition, Kursiv Moi, was not published until 1983.
Born in 1901 to an Armenian father and a Russian mother, Nina Berberova was brought up in St Petersburg.[1] She left Russia in 1922 with poet Vladislav Khodasevich (who died in 1939). The couple lived in several European cities before settling in Paris in 1925. There Berberova began publishing short stories for the Russian emigre publications Poslednie Novosti ("The Latest News") and Russkaia Mysl’ ("Russian Thought"). The stories collected in Oblegchenie Uchasti ("The Easing of Fate") and Biiankurskie Prazdniki ("Billancourt Fiestas") were written during this period. She also wrote the first book length biography of composer Peter Ilyich Tchaikovsky in 1936, which was controversial for its openness about his homosexuality. In Paris she was part of a circle of poor but distinguished visiting literary Russian exiles which included Anna Akhmatova, Vladimir Nabokov, Boris Pasternak, Tsvetaeva and Mayakovsky.
After living in Paris for 25 years, Berberova emigrated to the United States in 1950 and became an American citizen in 1959. She began her academic career in 1958 when she was hired to teach Russian at Yale. She continued to write while she was teaching, publishing several povesti (long short stories), critical articles and some poetry. She left Yale in 1963 for Princeton, where she taught until her retirement in 1971. In 1991 Berberova moved from Princeton, New Jersey to Philadelphia.
Berberova’s autobiography, which details her early life and years in France, was written in Russian but published first in English as The Italics are Mine (Harcourt, Brace & World, 1969). The Russian edition, Kursiv Moi, was not published until 1983.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 151 reviews
June 28, 2025
VITA IN OMBRA
Mi sembrava di vedere la vita andare avanti senza di me, attaccare e macinare gli essere umani, senza prendermi, qualunque cosa facessi per impormi.
Le colpe dei padri ricadono sui figli.
In questo caso, sono quelle della madre.
E la colpa che a San Pietroburgo le si addita è quella di concepire una figlia senza essere sposata, e di farlo con un uomo molto più giovane di lei, addirittura un suo studente.
Insegnante di piano, perde tutti gli studenti. Le male lingue, si sa.
La donna incanala ogni speranza di riscatto nella figlia, dalla quale si aspetta una brillante carriera pianistica.
Ma la giovane Sonečka non riesce a mantenere le aspettative materne. E accumula vergogna, senso di inadeguatezza.
Sentimenti destinati a gonfiarsi e racchiudersi in un altro, anche più consumante: l’invidia. Che sviluppa quando trova lavoro come accompagnatrice al piano di una celebre cantante, Marija.
Il successo e la bravura di Marija rendono ancora più dolorosa e pietosa la posizione di Sonečka che nonostante i palcoscenici sempre più importanti, fino ad arrivare a Parigi, sente di vivere quanto mai nell’ombra.
A rimarcare al primo sguardo la differenza tra le due donne basta dire che Marija è bella, allegra, felice, in salute, buona, generosa: mentre Sonečka, cresciuta tra stenti e difficoltà, è magra, scialba, povera.
E io mi sentivo sempre più sbiadita davanti a lei, che diventava sempre più grande come cantante e, fisicamente e spiritualmente, si avvicinava al punto focale della sua esistenza, punto che avrebbe saputo far durare a lungo, grazie all’intelligenza, alla bellezza e alla bravura.
In forma di memorie è la stessa Sonečka a raccontarci tutto in prima persona, ben attenta a ogni passaggio psicologico: e infatti queste cento paginette brillano per sottigliezza di introspezione.
Invece di tenere stretta la posizione e il lavoro che le sta regalando una nuova vita migliore della precedente, l’invidia spinge Sonečka a desiderare la rovina di Marija, cosa che se dovesse accadere trascinerebbe anche la narratrice.
Forse, se in quelle settimane, Marija Nikolaevna avesse mutato volto e anima, se avesse sofferto al punto che tutti, me compresa, avessero potuto notarlo, se si fosse ammalata o avesse perduto la voce – non so, forse mi sarebbe bastato. Invece non notavo niente, a parte una strana dolcezza e, ogni tanto, uno sguardo inquieto.
Il film del Claude Miller è del 1992. Trasporta la vicenda dalla Russia del 1917-1919 alla Francia invasa dai nazisti, e lancia la figlia di un attore che ho sempre amato - che qui interpreta il marito di Marija, altro ruolo cruciale: lui è Richard Bohringer, lei è Romane Bohringer, all’epoca appena diciannovenne. L’operazione riesce a questo regista scomparso troppo presto che ci ha regalato quel magnifico film intitolato Garde à vue.
Non posso non pensare al film di Polanski tratto dal romanzo di Delphine de Vigan >D’après une histoire vraie – Quello che non so di lei.
Nina Berberova all’epoca in cui scrisse questa novella, 1934.
Mi sembrava di vedere la vita andare avanti senza di me, attaccare e macinare gli essere umani, senza prendermi, qualunque cosa facessi per impormi.
Le colpe dei padri ricadono sui figli.
In questo caso, sono quelle della madre.
E la colpa che a San Pietroburgo le si addita è quella di concepire una figlia senza essere sposata, e di farlo con un uomo molto più giovane di lei, addirittura un suo studente.
Insegnante di piano, perde tutti gli studenti. Le male lingue, si sa.
La donna incanala ogni speranza di riscatto nella figlia, dalla quale si aspetta una brillante carriera pianistica.
Ma la giovane Sonečka non riesce a mantenere le aspettative materne. E accumula vergogna, senso di inadeguatezza.
Sentimenti destinati a gonfiarsi e racchiudersi in un altro, anche più consumante: l’invidia. Che sviluppa quando trova lavoro come accompagnatrice al piano di una celebre cantante, Marija.
Il successo e la bravura di Marija rendono ancora più dolorosa e pietosa la posizione di Sonečka che nonostante i palcoscenici sempre più importanti, fino ad arrivare a Parigi, sente di vivere quanto mai nell’ombra.
A rimarcare al primo sguardo la differenza tra le due donne basta dire che Marija è bella, allegra, felice, in salute, buona, generosa: mentre Sonečka, cresciuta tra stenti e difficoltà, è magra, scialba, povera.
E io mi sentivo sempre più sbiadita davanti a lei, che diventava sempre più grande come cantante e, fisicamente e spiritualmente, si avvicinava al punto focale della sua esistenza, punto che avrebbe saputo far durare a lungo, grazie all’intelligenza, alla bellezza e alla bravura.
In forma di memorie è la stessa Sonečka a raccontarci tutto in prima persona, ben attenta a ogni passaggio psicologico: e infatti queste cento paginette brillano per sottigliezza di introspezione.
Invece di tenere stretta la posizione e il lavoro che le sta regalando una nuova vita migliore della precedente, l’invidia spinge Sonečka a desiderare la rovina di Marija, cosa che se dovesse accadere trascinerebbe anche la narratrice.
Forse, se in quelle settimane, Marija Nikolaevna avesse mutato volto e anima, se avesse sofferto al punto che tutti, me compresa, avessero potuto notarlo, se si fosse ammalata o avesse perduto la voce – non so, forse mi sarebbe bastato. Invece non notavo niente, a parte una strana dolcezza e, ogni tanto, uno sguardo inquieto.
Il film del Claude Miller è del 1992. Trasporta la vicenda dalla Russia del 1917-1919 alla Francia invasa dai nazisti, e lancia la figlia di un attore che ho sempre amato - che qui interpreta il marito di Marija, altro ruolo cruciale: lui è Richard Bohringer, lei è Romane Bohringer, all’epoca appena diciannovenne. L’operazione riesce a questo regista scomparso troppo presto che ci ha regalato quel magnifico film intitolato Garde à vue.
Non posso non pensare al film di Polanski tratto dal romanzo di Delphine de Vigan >D’après une histoire vraie – Quello che non so di lei.
Nina Berberova all’epoca in cui scrisse questa novella, 1934.
June 1, 2024
Nacida en San Petersburgo en 1901, Nina Nerberova no obtuvo reconocimiento como escritora hasta que en 1984 esta novela fuera publicada en Francia, donde la autora gozó de un gran éxito. En España, aunque se han publicado muchas de sus obras, algunas todavía accesibles, no ha tenido el reconocimiento que se merece… al menos, a lo que yo alcanzo tras leer esta turbadora y excelente novela.
“Un ser feliz vive como por encima de todos los demás, y los aplasta un poco, naturalmente. Y ni siquiera esto hay que perdonárselo, porque lo tienen del mismo modo que se tiene la salud, o la belleza… el asunto no está en el nacimiento, sino en algo muy distinto”Sonechka Antonovskaia, pianista acompañante de una cantante de éxito, nació pobre y con el terrible estigma de ser hija de madre soltera. Poquita cosa, fea y sin gracia, no llamaba la atención de nadie. La infelicidad era su destino, un destino que ella abrazó con desesperación.
“En todo mi alrededor estaba la gloria de otra, la belleza de otra, la felicidad de otra, y lo más duro era que yo las sabía merecidas”Sonechka descubre que la existencia puede ser otra cosa cuando entra a trabajar a las órdenes de María Nikolaevna Travina, una cantante lírica de cierto éxito y gran belleza que posee una capacidad innata para disfrutar de la vida. Tantas buenas cualidades reunidas en una misma persona eran demasiado para Sonechka: demasiado libre, demasiado segura de sí misma, Nikolaevna debía comprender que su invulnerabilidad tenía un límite. Este profundo odio que siente por su benefactora, la única persona que le ofreció algo de cariño, lejos de intensificar su amargura, la sacude de su “dulzona y fluida indiferencia por todo”. Por fin, ella, la acompañante, la segundona, la que nunca pudo tomar las riendas de su vida, va a ser la causa de algo.
“¿Por qué? Pues porque ella era única, y parecidas a mí había millones… porque ella amaba y yo no comprendía siquiera lo que era eso… era esa felicidad constante lo que me incitaba a castigarla”
March 28, 2021
Two lessons I have learnt from The Accompanist...
1.
Never underestimate inconspicuous books.
Nina Berberova’s novella (1936) made me think of a special sort of tea: at first it looks far from spectacular, like a tiny, dry ball, but when you drop it into boiling water, it gradually expands and resembles a lovely blooming flower. Don't be surprised if your imagination will be developing the condensed plot of The Accompanist long after you finish reading it and the questions the author poses will linger and grow in your head for many days. What were the characters’ real intentions? What was creeping in the shadow of the choices they made?
2.
Never underestimate inconspicuous accompanists.
Sometimes accompanists might turn out to be more intriguing than those in the spotlight. Their mousy looks may conceal big secrets and passions. Sonechka is a good example. How fluid the distinction between an accompanist and a performer seems... It was so tempting to reverse these roles.
Nina Berberova depicts dramatic tension between the characters with subtlety. She wraps them with an intricate lace of understatements, ambiguities and nuances. At the same time, Sonechka, Maria, Pavel, Andrei and Ekaterina are people of flesh and blood and crude passions. They will puzzle you, maybe even infuriate you at times, but they won't leave you indifferent.
Walter Firle, Singing Lesson
1.
Never underestimate inconspicuous books.
Nina Berberova’s novella (1936) made me think of a special sort of tea: at first it looks far from spectacular, like a tiny, dry ball, but when you drop it into boiling water, it gradually expands and resembles a lovely blooming flower. Don't be surprised if your imagination will be developing the condensed plot of The Accompanist long after you finish reading it and the questions the author poses will linger and grow in your head for many days. What were the characters’ real intentions? What was creeping in the shadow of the choices they made?
2.
Never underestimate inconspicuous accompanists.
Sometimes accompanists might turn out to be more intriguing than those in the spotlight. Their mousy looks may conceal big secrets and passions. Sonechka is a good example. How fluid the distinction between an accompanist and a performer seems... It was so tempting to reverse these roles.
Nina Berberova depicts dramatic tension between the characters with subtlety. She wraps them with an intricate lace of understatements, ambiguities and nuances. At the same time, Sonechka, Maria, Pavel, Andrei and Ekaterina are people of flesh and blood and crude passions. They will puzzle you, maybe even infuriate you at times, but they won't leave you indifferent.
Walter Firle, Singing Lesson
January 26, 2025
Questo romanzo breve di Nina Nikolaevna Berberova [1901-1993] riesce nell’intento di raccontare il complicato legame che unisce una donna di spettacolo bella e sicura di sé, corteggiata e ammirata, con la giovane, talentuosa musicista, bruttina e fisicamente insignificante, priva di qualsiasi sex appeal, che l’accompagna al pianoforte negli spettacoli e che infine vive nella stessa casa dell’artista: e se inizialmente il rapporto che lega la giovane musicista alla cantante è fatto di riconoscenza e gratitudine per averla strappata a una vita di stenti e difficoltà quotidiane, successivamente si fanno lentamente ma inesorabilmente strada nel suo animo sentimenti di invidia e risentimento apparentemente ingiustificati che in maniera sotterranea ma insistente allontanano le due donne scavando un divario giorno dopo giorno più ampio tra di loro. Una storia psicologica raccontata con maestria e abilità letteraria.
January 13, 2022
C’est l’histoire d’une jeune prolétaire russe, Sonetchka ,engagée comme pianiste accompagnatrice d’une célèbre cantatrice bourgeoise.
Sonetchka , d’abord fascinée par la finesse, le talent, la gentillesse et la beauté de sa maîtresse, enrage à l’idée que celle-ci évolue dans un monde si coupé du réel, fait de mets copieux et de soirées au coin du feu, alors qu’elle, fille sans père qui vit seule avec sa mère dans la suie, n’a aucun connu que la misère et la honte.
Pourtant pianiste virtuose, Sonetchka sait qu’elle ne pourra jamais prétendre à cette liberté là. À ce luxe.
En filigrane, c’est toute la violence de la révolution russe qui sourd.
Dans la Russie blanche et froide de 1919, puis dans le gris paris de février 1920, l’héroïne, qui n’est justement jamais l’héroïne de sa propre vie, qui n’a jamais aimé ni été aimée par une autre personne que sa mère, qui se sent laide et inutile, fomente des plans qui n’aboutissent pas, jalouse puis admire puis jalouse sa maîtresse, la dévore des yeux, la suit, l’espionne, jusqu’à découvrir un secret qui laisse pressentir un drame terrible.
Sonetchka est une héroïne qui ne désespère pas, un jour, d’être essentielle à quelqu’un. Au delà d’exister dans les yeux d’un homme, elle rêve, surtout, d’être le centre de sa propre vie, dont elle se sent spectatrice.
L’originalité du texte réside dans l’écriture superbe de ses personnages féminins. Le rapport entre les deux femmes est complexe, et ne repose pas sur une jalousie amoureuse ou un simple intérêt masculin. Ces femmes sont complexes, surprenantes, imprévisibles.
La description que fait d’ailleurs Sonetchka de sa maîtresse, Maria Nikolaevna, est pleine d’admiration. Elle admire sa liberté, sa puissance.
« Elle ne comptait plus que sur elle-même, et cette indépendance la rendait encore plus forte et plus jeune; il y eut en elle cette espèce de charme qu’on remarque chez les femmes indépendantes dont la « société » a fait son deuil et qui paient cette « société » de leur complète indifférence. »
P150
«Maria Nikolaevna l’aimait… cependant, il me semblait parfois que même sans amour elle aurait été heureuse - vraiment, elle n’avait besoin de personne.
Mais elle l’aimait. »
P151
Quelle ode superbe à l’émancipation des femmes!
J’ai adoré cette anti héroïne, qui attend que sa vie se joue dans une aigreur inerte. J’ai adoré l’ambiance russe. L’hiver. Les paysages blancs et neigeux, les descriptions des intérieurs, le poêle en faïence bleue, le chat bleu qui s’étire sur les coussins de soie, les bottes, les bas roses…
Et ce suspense!
Lu d’une traite, une douce soirée d’hiver.
Sonetchka , d’abord fascinée par la finesse, le talent, la gentillesse et la beauté de sa maîtresse, enrage à l’idée que celle-ci évolue dans un monde si coupé du réel, fait de mets copieux et de soirées au coin du feu, alors qu’elle, fille sans père qui vit seule avec sa mère dans la suie, n’a aucun connu que la misère et la honte.
Pourtant pianiste virtuose, Sonetchka sait qu’elle ne pourra jamais prétendre à cette liberté là. À ce luxe.
En filigrane, c’est toute la violence de la révolution russe qui sourd.
Dans la Russie blanche et froide de 1919, puis dans le gris paris de février 1920, l’héroïne, qui n’est justement jamais l’héroïne de sa propre vie, qui n’a jamais aimé ni été aimée par une autre personne que sa mère, qui se sent laide et inutile, fomente des plans qui n’aboutissent pas, jalouse puis admire puis jalouse sa maîtresse, la dévore des yeux, la suit, l’espionne, jusqu’à découvrir un secret qui laisse pressentir un drame terrible.
Sonetchka est une héroïne qui ne désespère pas, un jour, d’être essentielle à quelqu’un. Au delà d’exister dans les yeux d’un homme, elle rêve, surtout, d’être le centre de sa propre vie, dont elle se sent spectatrice.
L’originalité du texte réside dans l’écriture superbe de ses personnages féminins. Le rapport entre les deux femmes est complexe, et ne repose pas sur une jalousie amoureuse ou un simple intérêt masculin. Ces femmes sont complexes, surprenantes, imprévisibles.
La description que fait d’ailleurs Sonetchka de sa maîtresse, Maria Nikolaevna, est pleine d’admiration. Elle admire sa liberté, sa puissance.
« Elle ne comptait plus que sur elle-même, et cette indépendance la rendait encore plus forte et plus jeune; il y eut en elle cette espèce de charme qu’on remarque chez les femmes indépendantes dont la « société » a fait son deuil et qui paient cette « société » de leur complète indifférence. »
P150
«Maria Nikolaevna l’aimait… cependant, il me semblait parfois que même sans amour elle aurait été heureuse - vraiment, elle n’avait besoin de personne.
Mais elle l’aimait. »
P151
Quelle ode superbe à l’émancipation des femmes!
J’ai adoré cette anti héroïne, qui attend que sa vie se joue dans une aigreur inerte. J’ai adoré l’ambiance russe. L’hiver. Les paysages blancs et neigeux, les descriptions des intérieurs, le poêle en faïence bleue, le chat bleu qui s’étire sur les coussins de soie, les bottes, les bas roses…
Et ce suspense!
Lu d’une traite, une douce soirée d’hiver.
June 25, 2013
No matter how many times people tell me that a worm could never aspire to world greatness, I'll never stop waiting and telling myself: you can't die, can't let up, not as log as one person is still walking on this earth. There is still one debt which, maybe, one day, you will recover... If there is a God.
Nina Berberova missed the first crawl. If she would lift up the ends of her ill fitting dress the knees should be blackened with fate. Not a too close call with a brighter star. Sonechka is born under the sign of a secret life lived before you. Her mother, the popular piano teacher, will say "This is my daughter" when her embracing students ask who is this little girl, now nine years old. I wonder what the little face looked like before, hiding behind curtain skirt hems. Born under the planet of her thirty year old mother had her first love in her nineteen year old student. Hiding behind do not disturb white flags. She must have loved him to have finally known this. Sonechka is carried around in a kangaroo's pouch of hide from the wishing stars in bastard's shame. They move to Petersburg when all of the students cannot love their beloved music teacher any longer. I missed the heart beat of every day her mother lives alone. How bright did she burn when she loved. The little and ugly Sonechka is the year of the dog of beg for scraps, the year of hide under the table, the year of tail between your legs. Berberova misses when the girl who professes herself to be loved by her mother with a pathetic gap is not the child of love. The pathetic gap is a more visible dark hole to me than all other locked doors to her. She has nothing to do with them. Her mother's favorite and sole loyal student is a musical genius. Dismissed by Sonechka he still orbits the musical 'verse the young, but nothing else, woman does for nothing else. Berberova missed the crawl of every day when she attends the conservatory and is not special. This oily genius asks her in the end is she not ashamed to be merely playing music in a theater when apparently everyone had had such high hopes for her. No one ever had high hopes for her! It sounds like a mouth born tasting bitterness. It is Soviet Russia and you wake up to wait in line for food. Your mouth is formed too dry to swallow pride. The girl writes about herself that she is not beautiful, she is not smart. She has nothing to recommend herself. It sounds like someone who gives their last name or serial number. I feel that it would have been sushi guts to swallow every day if it had always been that way. It was always that way. Sonechka isn't the ugly girl only when she gets a job as an accompanist to the glamorous Maria Nikolaevna. The desire to get even with the beautiful woman who appears to her first in pink stockings and it must have been lingerie. The girl is too mesmerized to know what it is she is seeing. She has lovers and a husband and Sonechka insists with screwed eyes fury that her husband couldn't allow himself to be taken over by them. She cries and she feels a gnawing inside. It isn't for the husband that she feels betrayed. She only wants the secure world to crumble. It wouldn't mean that she was nothing if someone else couldn't be born such a something. There are teeth chewing her soul and eating her heart and she doesn't understand why, though she says that she does. I didn't care if the husband found out that his wife had a lover. If Maria was beautiful and everything would work out for her as it would to a person who was born healthy and beautiful and happy that they couldn't even question it. Her job playing piano for the singer didn't matter. That she felt ugly and little and twisted by her side. She has nothing of her own and has no language to ask for what it is that she wants. I felt it was more important that she is born like a baby without eyes than the dazzling everything of the singer. Maria Nikolaevna is boring to me. I didn't really care about Sonechka either. I felt that I should have been able to feel her ugly girls pain inside my own ugly girls pain. I thought it was a mistake to send this glittering singer's life into the sky and darken the rest. Everyone shined without Sonechka. It would be all around her. It would hurt every day to just walk down the street.
It is possible that I'm just an embittered ugly girl, expecting too much of this tiny novel. Maybe she was obsessed with Maria and the hollowness didn't have to speak of how lonely it must be to be born special to no one, truly loved by no one. What do you have to do to be good enough? Sonechka isn't owed. I think that and I'm still going to say that Berberova missed where it really hurt. It was too late before she ever met Maria. Whatever happened to her was never going to matter.
My New Directions copy seemed to me to want to rescue a lost classic. Translated into French and unknown in the English reading world for fifty years.
August 1, 2024
Sonechka Antonovskaya, a pianist, becomes the captive audience to the flamboyant soprano Maria Nikolaevna Travina, a woman who wields her voice and charm like weapons. Travina’s reckless disregard for her husband and lovers is a prelude to Sonechka’s own descent into deception and despair. “The Accompanist” is a stark portrait of Russia and Paris between the wars, painted in the bleak hues of Sonechka’s diary.
Nina Berberova, a Russian émigré, penned this novel in 1936, a work that lay dormant for decades before finding a French, then English audience. “The Accompanist” is a tightly wound narrative, its intensity stemming from the claustrophobic relationship between the singer and her accompanist. This sharp, mournful tale, discovered by chance, offers a backstage pass to the world of fame.
Nina Berberova, a Russian émigré, penned this novel in 1936, a work that lay dormant for decades before finding a French, then English audience. “The Accompanist” is a tightly wound narrative, its intensity stemming from the claustrophobic relationship between the singer and her accompanist. This sharp, mournful tale, discovered by chance, offers a backstage pass to the world of fame.
January 24, 2020
Nina Berberova a écrit ce roman excellent pour un public composé des 400,000 russes en France pendant les années 1920 qui avaient fui la Russie après la révolution bolchévique. Il plaira difficilement aux lecteurs qui ne veulent pas ou qui ne peuvent pas rentrer dans le décor culturel de cette communauté.
Le deuxième problème est que Sonetchka, l’héroïne de « l’Accompagnatrice » est une nulle née qui ne réussit jamais à se hisser plus haut pendant son existence minable. Enfant naturelle, Sonetchka grandit sans père avec une mère qui la regarde comme étant la cause de ses malheurs. À partir de l’âge de 18 huit ans Sonetchka quitte sa mère pour passer dans l’orbite d’une grande chanteuse qui l’engage comme accompagnatrice.
Pour les reste de ses jours, Sonetchka sera follement jalouse de sa patronne qui est beaucoup plus belle talentueuse qu’elle est. Ce qui est plus sérieux c’est que la patronne est aussi supérieure moralement.
Pour Berberova, l’essentiel c’est de prendre sa vie en main ce que Sonetchka refuse de faire. Sonetchka se laisse mener par le bout de nez par sa patronne. Elle rejette un soupirant parce qu’il ne plait pas à la chanteuse. Elle quitte la Russie non parce qu’elle comprend l’enjeu mais simplement pour suivre la chanteuse. À Paris Sonetchka découvre le mari de sa patronne a acheté un revolver. Elle sait qu’un crime se prépare mais elle s’en lève les mains comme Ponce Pilate et le désastre se produit.
L’intrigue est bien ficelée et le texte est bien écrit. Malheureusement, la protagoniste, est vraiment abjecte. Bien des lecteurs vont trouver peu joyeux le temps passé avec elle.
Le deuxième problème est que Sonetchka, l’héroïne de « l’Accompagnatrice » est une nulle née qui ne réussit jamais à se hisser plus haut pendant son existence minable. Enfant naturelle, Sonetchka grandit sans père avec une mère qui la regarde comme étant la cause de ses malheurs. À partir de l’âge de 18 huit ans Sonetchka quitte sa mère pour passer dans l’orbite d’une grande chanteuse qui l’engage comme accompagnatrice.
Pour les reste de ses jours, Sonetchka sera follement jalouse de sa patronne qui est beaucoup plus belle talentueuse qu’elle est. Ce qui est plus sérieux c’est que la patronne est aussi supérieure moralement.
Pour Berberova, l’essentiel c’est de prendre sa vie en main ce que Sonetchka refuse de faire. Sonetchka se laisse mener par le bout de nez par sa patronne. Elle rejette un soupirant parce qu’il ne plait pas à la chanteuse. Elle quitte la Russie non parce qu’elle comprend l’enjeu mais simplement pour suivre la chanteuse. À Paris Sonetchka découvre le mari de sa patronne a acheté un revolver. Elle sait qu’un crime se prépare mais elle s’en lève les mains comme Ponce Pilate et le désastre se produit.
L’intrigue est bien ficelée et le texte est bien écrit. Malheureusement, la protagoniste, est vraiment abjecte. Bien des lecteurs vont trouver peu joyeux le temps passé avec elle.
May 28, 2024
Rus edebiyatı bambaşka gerçekten. Bireyin bunalımlarından yola çıkılsa da toplumsal arka plan ihmal edilmiyor. İnsan ruhunun karanlık taraflarının betimlemesi hayran bıraktırıyor esere. Nina Berberova bu kitapta piyano başında ünlü, yetenekli ve güzel opera sanatçısına eşlik eden genç bir kadınının yaşamını eskicide bulunan günlüğü aracılığıyla aktarıyor. Eşlikçi Soneçka ve Marya Nikolayevna karşıtlığı Rus Devriminin gölgesinde daha da çarpıcı hale geliyor. Rus edebiyatı okumayı özlemişim, devam ederim elimdeki eserlerle. Yazarla da tanışma kitabım oldu. Kısa hikayeleri başarılı bulunuyor, bakacağım.
Çevirmen Roza Hakmen'in emeğine sağlık. Bendeki 1988 yılı baskısında editör, yayına hazırlayan vs. bilgisi verilmemiş.
Çevirmen Roza Hakmen'in emeğine sağlık. Bendeki 1988 yılı baskısında editör, yayına hazırlayan vs. bilgisi verilmemiş.
October 6, 2019
Dün akşam kelimenin tam manasıyla bir oturuşta okuyup bitirdiğim; ancak çok keyif almadığım bir kitap oldu. Konu, karakterler, mekân ve zaman açısından ilgi uyandırıcı olsa da söz konusu hususların ne yazık ki iyi kullanılamadığını hissettim.
1919 yılının Rusya'sında evlilik dışı bir ilişkiden dünyaya gelmiş, annesi gibi piyanist olan maddi durumu kötü Soneçka, meşhur olma yolunda emin adımlarla ilerleyen opera sanatçısı Marya Nikolayevna'nın yanında, ona konserlerinde ve diğer çalışmalarında piyano ile "eşlik" etmek üzere işe başlar. Bu süreçte daima Marya'nın gölgesinde kalan bir "eşlikçi kız" olmak Soneçka'yı hırslandırır; ama aynı zamanda da hiçbir zaman yeterince sevilmediğini hissettiğinden Marya'nın sevgisini de arzular ve ortaya ikilemde kalan bir Soneçka çıkar. Bu süreçte Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarındaki Rusya'yı da okuma fırsatı buluruz. Bununla birlikte, yukarıda da bahsettiğim gibi söz konusu zaman ve mekân bana tam anlamıyla "harcanmış" geldi. Bunun haricinde değindiğim ikilemi daha derinlemesine okumayı da isterdim.
1919 yılının Rusya'sında evlilik dışı bir ilişkiden dünyaya gelmiş, annesi gibi piyanist olan maddi durumu kötü Soneçka, meşhur olma yolunda emin adımlarla ilerleyen opera sanatçısı Marya Nikolayevna'nın yanında, ona konserlerinde ve diğer çalışmalarında piyano ile "eşlik" etmek üzere işe başlar. Bu süreçte daima Marya'nın gölgesinde kalan bir "eşlikçi kız" olmak Soneçka'yı hırslandırır; ama aynı zamanda da hiçbir zaman yeterince sevilmediğini hissettiğinden Marya'nın sevgisini de arzular ve ortaya ikilemde kalan bir Soneçka çıkar. Bu süreçte Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarındaki Rusya'yı da okuma fırsatı buluruz. Bununla birlikte, yukarıda da bahsettiğim gibi söz konusu zaman ve mekân bana tam anlamıyla "harcanmış" geldi. Bunun haricinde değindiğim ikilemi daha derinlemesine okumayı da isterdim.
Read
April 19, 2021Ugh this book was so sad and depressing!
August 23, 2021
La acompañante es una novela muy cortita que transcurre entre San Petersburgo y París y que tiene como protagonista a Sónechka, una joven pianista, hija de madre soltera. Una chica nada agraciada que encuentra trabajo como acompañante de una popular soprano. Una mujer de una gran belleza y con una vida resuelta que se convertirá en su tutora.
Maria Nikoláievna es aquello que Sónechka nunca podrá ser. Un motivo para admirarla, para desearla, primero y odiarla, después. Olvidad lo de odiar, no es la palabra que busco; desear su dolor o su desgracia creo que resultan mas adecuados en este caso. Y esta es la clave de la historia, la relación ambivalente que se establece entre ambas, cómo se establece y cómo se transforma cuando Sónechka es consciente de que junto a ella siempre será la segunda y que, a pesar de sus esfuerzos y debido a sus orígenes humildes, nunca tendrá derecho a vivir como ella lo hace.
"De momento solo sabía una cosa: que había descubierto el punto débil de Maria Nikoláievna, conocía el lado por el cual herirla. ¿Por qué? ¿Por el hecho de que ella era única y, en cambio, había miles como yo?"
La acompañante es una dura crítica a la Rusia de 1919 y un "homenaje" a los muchos que abandonaron su país y murieron sin que se conociera su historia. También un recordatorio de ese sistema de clases que no solo te oprime, sino que, además, no te permite soñar.
He disfrutado mucho leyendo esta novela. Es una novela triste pero muy delicada, en la que aparentemente pasan pocas cosas y en la que, sin embargo, pasan muchas. Una novela publicada en 1935 por Nina Berbérova, que no obtuvo su reconocimiento hasta su vejez.
Maria Nikoláievna es aquello que Sónechka nunca podrá ser. Un motivo para admirarla, para desearla, primero y odiarla, después. Olvidad lo de odiar, no es la palabra que busco; desear su dolor o su desgracia creo que resultan mas adecuados en este caso. Y esta es la clave de la historia, la relación ambivalente que se establece entre ambas, cómo se establece y cómo se transforma cuando Sónechka es consciente de que junto a ella siempre será la segunda y que, a pesar de sus esfuerzos y debido a sus orígenes humildes, nunca tendrá derecho a vivir como ella lo hace.
"De momento solo sabía una cosa: que había descubierto el punto débil de Maria Nikoláievna, conocía el lado por el cual herirla. ¿Por qué? ¿Por el hecho de que ella era única y, en cambio, había miles como yo?"
La acompañante es una dura crítica a la Rusia de 1919 y un "homenaje" a los muchos que abandonaron su país y murieron sin que se conociera su historia. También un recordatorio de ese sistema de clases que no solo te oprime, sino que, además, no te permite soñar.
He disfrutado mucho leyendo esta novela. Es una novela triste pero muy delicada, en la que aparentemente pasan pocas cosas y en la que, sin embargo, pasan muchas. Una novela publicada en 1935 por Nina Berbérova, que no obtuvo su reconocimiento hasta su vejez.
April 11, 2014
این کتاب، با قطع دوست داشتنی کتاب های جیبی که خود به خود آسان می کنند خواندن کتاب را، دو داستان خوب دارد. هر دو داستان، درونی اند و از دریچه دید شخصیت واحد روایت می شوند.
شخصیت های هر دو داستان (که یکی زن است و دیگری مرد) شخصیت های تنهایی هستند و در ترک غار تنهایی شان احساس ترسی عمیق دارند... آن قدر عمیق که حتی در برابر موقعیت های خوب و مناسبی که جهان خواه ناخواه برایشان مهیا می کند بی اعتنا می مانند... آن قدر عمیق، که این تنهایی به جای آنکه چیزی مقدس باشد، تبدیل به بیماریِ مخرب هم برای فرد و هم برای اطرافیانش می شود.
روس ها، استادان روانشناسی فردی هستند، و مسلما نینا بربرووا هم با اینکه نویسنده ای است که در ایران چندان معروف نیست، با همین دو داستان که با ترجمه خوب سروژ استپانیان به ما معرفی شده است، نشان داده که می توان او را وارث این ویژگیِ تاحدودی منحصر به فرد ادیبان روس دانست.
شخصیت های هر دو داستان (که یکی زن است و دیگری مرد) شخصیت های تنهایی هستند و در ترک غار تنهایی شان احساس ترسی عمیق دارند... آن قدر عمیق که حتی در برابر موقعیت های خوب و مناسبی که جهان خواه ناخواه برایشان مهیا می کند بی اعتنا می مانند... آن قدر عمیق، که این تنهایی به جای آنکه چیزی مقدس باشد، تبدیل به بیماریِ مخرب هم برای فرد و هم برای اطرافیانش می شود.
روس ها، استادان روانشناسی فردی هستند، و مسلما نینا بربرووا هم با اینکه نویسنده ای است که در ایران چندان معروف نیست، با همین دو داستان که با ترجمه خوب سروژ استپانیان به ما معرفی شده است، نشان داده که می توان او را وارث این ویژگیِ تاحدودی منحصر به فرد ادیبان روس دانست.
August 29, 2021
Le livre que j'ai préféré de tout ce que j'ai lu de cette autrice. Je ne me suis pas ennuyée un seul instant, et j'ai trouvé que c'était vraiment très bien écrit.
Synospis le plus bref au monde : L'accompagnatrice, c'est l'histoire d'une femme qui accompagne une autre, dans le sens où elle n'est jamais au centre de l'attention.
(Des éléments vers la fin m'ont fait penser à La princesse de Cleves que je viens de finir, mais en bien mieux lol.)
Synospis le plus bref au monde : L'accompagnatrice, c'est l'histoire d'une femme qui accompagne une autre, dans le sens où elle n'est jamais au centre de l'attention.
(Des éléments vers la fin m'ont fait penser à La princesse de Cleves que je viens de finir, mais en bien mieux lol.)
March 28, 2010
Berberova's little novel seems simple enough at the start, but there is a prickling emotional intensity that grows as the story progresses. I enjoyed the unexpected twists near the end and overall found this piece quite enjoyable. I'll be on the lookout for Berberova's other works.
November 28, 2021
این نت تکرارشونده زندگی فرودستان است
سکوت سیاه...
حرف از یک عادت قدیمی است. عادتی که وقتی با یک کتاب جدید و البته کنجکاوی برانگیز روبهرو میشوم عقبتر میروم تا کارهای دیگر از آن نویسنده را نیز پیدا کنم و بهتر وارد دنیای آن کتاب که کنجکاوم کرده بود، شوم. در مور�� این کتاب هم همین اتفاق افتاد. اول با کتاب دیگری از این نویسنده که درباره آن قبلا حرف زدهام (بارادین) روبهرو شدم ولی خیلی زود متوجه شدم قبلا دو داستان دیگر از خانم «نینا بربرووا» توسط مترجم دیگری ترجمه و منتشر شده بود.
در یک مواجهه اتفاقی در یکی از کتابفروشیهای راسته خیابان انقلاب، خیلی اتفاقی چشمم به جلد زیتونیرنگ کتاب که در قطه جیبی چاپ شده، افتاد. نه اسم کتاب، نه اسم مترجم و نه حتی نام ناشر، هیچکدام عاملی نبود که توجهم را به خودش جلب کند بلکه اسم نویسنده چشمم را گرفت؛ از نوادر است که یک اسم روسی که در نوع خود هم خیلی معروف نیست در ذهنم مانده بود و کتابی که قطع بزرگ و حجم زیادی نداشت و به پهلو روی کتابهای دیگر قرار گرفته بود، به چشمم خورد.
«نوازنده همراه» و «بیماری سیاه»، دو داستان اثر نینا بربرووا با ترجمه سروژ استپانیان که نشر کارنامه آن را منتشر کرده است را بیدرنگ برداشتم، شاید اگر تعلل میکردم این فرصت از دست میرفت، چرا که هنوز به پای صندوق کتابفروشی نرسیده بودم که برق کتابفروشی قطع شد و مجبور شدم برای پرداخت پول کتاب تا عابر بانک بروم و وجه نقد بگیرم تا بتوانم کتاب را خارج کنم.
کتابی که سال ۱۳۸۵ منتشر شده و ناشر روی قیمت قدیمی آن ماژیک کشیده و قیمت جدید برایش نوشته است، کتابی که چاپ اولش هم فروش نرفته و هنوز ردی از قیمت ۳۹۵۰ تومانی آن زیر خط ماژیک سیاه دیده میشود.
تجربه قبلی خواندن از این نویسنده با مترجم مشهورش (بارادین با ترجمه آبتین گلکار)، تجربه دلچسبی نبود که میتوانید سراغ آن مطلب بروید و نگاهم را دربارهاش بخوانید. در حالی که سعی میکنم بر این حس غلبه کنم، ولی درباره این کتاب نشد اینطور برخورد کنم و با حس یک شکست کتاب را آغاز کردم. اما خیلی طول نکشید که چشمانم گشاد شد. باور نمیکردم دارم داستانی از همان نویسنده میخوانم. برگشتم از اول خواندم تا چیزی را از «نوازنده همراه» جا نینداخته باشم. یک شروع خیرهکننده و دلچسب. شروعی که در دنباله داستان هم شاهد آن هستیم و نسبتا میتوان گفت هیچجای کتاب احساس نمیکنیم که خسته شدهایم یا میخواهیم چند صفحه را ورق بزنیم و از اتفاقات بعدی سر در بیاوریم.
«سونیا» شخصیت داستان خانم بربرووا است. دخترکی که زندگیاش فراز و فرودهای بسیاری داشته و حالا ما مشغول خواندن دستنوشتههای او هستیم. فردی که تنهایی و انزوا را چشیده و رنج نگاه سنگین دیگران را تحمل کرده است. در واقع باید گفت «نوازنده همراه» روایت تنهایی است، انسانی که با محیط پیرامون سنخیتی ندارد و برای بقا تلاش میکند و بدش نمیآید از ضعفهای دیگران برای خودش قایق نجات بسازد.
«سونیا» هنرمندی است که در سایه دیگری قرار گرفته و هیچگاه فرصتی برای بروز خودش نداشته و همیشه پشت سر ماریا بوده است. او مترصد فرصتی است تا بتواند ضربهاش را بزند ولی جسارت و توانایی آن را ندارد. او نوازندهای است که از کودکی با پیانو بزرگ شده و خوانندهای به اسم ماریا نیکلایونا از او میخواهد به عنوان نوازنده همراه با او باشد. او که در فقر مطلق دستوپا میزند با این پیشنهاد مسیر زندگیاش را تغییر میدهد و همواره خود را مدیون ماریا میبیند و در دوراهی اخلاقی قدرشناسی و خیانت دستوپا میزند. سونیا در این دو راهی شاهد خیانت اربابش (ماریا) به همسرش است و این نیز بر رنج او اضافه میکند و این پرسش که آیا باید در برابر این خیانت سکوت پیشه کند، قرار میگیرد؟ پرسشی که در بخشهای مختلفی میتوان آن را مطرح کرد.
بستر زمانی «نوازنده همراه» سالهای پس از پیروزی انقلاب بلشویکی در روسیه است. سالهایی که سیاستهای اقتصادی و سیاسی حاکم، به فقر دامن زد و سونیا و مادرش نیز از این قضیه جدا نبودند. اما نکته جالب در داستان زندگی مرفه و پرزرق و برق ماریا و همسرش است که ظاهرا از مقامات شوروی است.
«مگر ممکن چنین چیزی وجود داشته باشد و کاری به کارش نداشته باشند؟ مگر خود او این رفاه ار از من و مادرم، از خواننده باریتونم و از هزارها آدم دیگری نگرفته است که انگشتهایشان از سرما یخ میزند، دندانهایشان ریزریز میشکند و موهایشان از گرسنگی و سرما و وحشت و کثافت میریزد. ای رفقای چکیست (عضو چکا، سازمان امنیت و اطلاعات شوروی)، مگر ممکن است آن آپارتمان و آن زن و آن گربه خاکستری تقاص پس ندهند؟ آخر چرا یک نفر نمیآید خانواده شپش گرفته یک چلنگر را در اتاق پذیرایی او اسکان دهد تا پیانواش را به مستراح مبدل کنند و صبحها مجبورش کنند آن را با دستهای گلبهیاش تمیز کند و اسم این کار را «وظیفه شهروندی» بگذارند؟ مگر ممکن است وضع همینطور باقی بماند؟ مگر ممکن است ما ژندهپوشها و غارتشدهها و گرسنهها و خردشدهها، این همه را، از آن پنیر هلندی گرفته تا هیزم کلفت ته سوخته توی بخاری و شیر توی نعلبکی و گربهای که زبانش را در آن فرو کرده، تحمل کنیم؟ سینهام از این افکار داغ میشد، اشک و برف روی بینی و گونههایم یخ میزده؛ صورتم را با سر آستینم خشک کردم، نتها را زیر بغل فشردم و با آن چکمههای کذایی بیصدا به صرف خانهمان دویدم. در میان این خشم و کینهای که برای نخستین بار در عمرم با چنین شدتی سراسر وجودم را فراگرفته و موجب شده بود که احساس کنم در مقایسه با آن حالت بیتفاوتی آبکی و نفرتانگیزم نسبت به همهچیز، راحتتر نفس میکشم ناگهان به یاد خود او افتادم…»
همانطور که دیدیم سیاستهای تبعیضی در دامن زدن به خشم بیتاثیر نبودند و اختلاف طبقاتی فاحش در جوامع ناشی از سیاستهای جاری بوده است. اتفاقی که سونیا بارها آن را تجربه کرد و زمانی که دست به مهاجرت زدند باز هم این خشم و نفرت در وجودش بود. او در سراسر داستان منتظر فرصتی است تا بتواند خشمش را تخلیه کند و خلاص شود ولی هیچگاه این فرصت را پیدا نمیکند. او وقتی اوضاع زندگی ماریا و همسرش را میبیند باز شاهد نوعی خیانت به همنوعان خود است ولی برای بهبود اوضاع خود سکوت میکند و چیزی نمیگوید و با سکوت زندگی میکند. در واقع اینطور میتوان نتیجه گرفت که «سکوت سیاه» (یکی از سکوتهای موسیقی با ارزش زمانی یک ضرب است) نت همیشگی دفتر زندگی فرودستان است، حال این فرودستان میتواند فرودستان اقتصادی باشد یا فرودستان فرهنگی و اجتماعی!
در واقع مضمون اخلاقی رمان، میخواهد انگارههای اخلاقی حاکم بر جامعه شوروی را به چالش بکشد و خواننده را در این دو راهی قرار دهد. اتفاقی که به خوبی در داستان متبلور شده و بازتاب دارد.
داستان به قدری جذاب و پرکشش است و اتفاقات در آن با سرعت بالا روی میدهد که فرصت پلک زدن را از خواننده میگیرد. ترجمه روان است. در خوبی این داستان شاید همین نکته بس باشد که آن را مدتی پس از خواندن، مجدد خواندم و از حس و نگاهم به داستان نهتنها کاسته نشد، بلکه بینش تازهای نیز بر آن افزوده شد.
*نقاط درخشان در «بیماری سیاه»
«بیماری سیاه» دومین داستان این کتاب است. داستانی سردرگم و نامفهوم! تا جایی که اگر بخواهید بلافاصله پشت داستان اول بخوانید حتما از این حجم پریشانی سرخورده خواهید شد. داستان لحظات درخشانی دارد ولی این درخشش ادامه پیدا نمیکند و در همان نقطه متوقف میشود. در واقع باید گفت با متنی روبهرو هستیم که انسجام داستانی ندارد و خواننده متوجه نمیشود نویسنده در پی گفتن چه حرفی بوده است. لحظات درخشان داستان هم مربوط به آن بخشهایی است که نویسنده به درون شخصیتهایش نفوذ میکند و لحظاتی را بازگو میکند که شدیدا انسانی و متعالی است. شاید از این منظر بتوان «بیماری سیاه» را داستان انسانها و تصوراتشان نامید. بیماری سیاه هم در واقع همان نقطههایی است که در روح هرکسی پدید میآید ولی هرکسی توانایی دیدن و کشف آنها را ندارد، نقاط سیاهی که انسانها را از گوهر انسانیشان دور میکند. اما با تمام اینها داستان دوم کتاب چنگی به دل نمیزند اما خاطره خوش داستان اول به قدری قوی و گرم است که داستان دوم را نادیده بگیریم.
منتشر شده در مجله الکترونیکی «واو»: https://evav.ir/%d8%b3%da%a9%d9%88%d8...
سکوت سیاه...
حرف از یک عادت قدیمی است. عادتی که وقتی با یک کتاب جدید و البته کنجکاوی برانگیز روبهرو میشوم عقبتر میروم تا کارهای دیگر از آن نویسنده را نیز پیدا کنم و بهتر وارد دنیای آن کتاب که کنجکاوم کرده بود، شوم. در مور�� این کتاب هم همین اتفاق افتاد. اول با کتاب دیگری از این نویسنده که درباره آن قبلا حرف زدهام (بارادین) روبهرو شدم ولی خیلی زود متوجه شدم قبلا دو داستان دیگر از خانم «نینا بربرووا» توسط مترجم دیگری ترجمه و منتشر شده بود.
در یک مواجهه اتفاقی در یکی از کتابفروشیهای راسته خیابان انقلاب، خیلی اتفاقی چشمم به جلد زیتونیرنگ کتاب که در قطه جیبی چاپ شده، افتاد. نه اسم کتاب، نه اسم مترجم و نه حتی نام ناشر، هیچکدام عاملی نبود که توجهم را به خودش جلب کند بلکه اسم نویسنده چشمم را گرفت؛ از نوادر است که یک اسم روسی که در نوع خود هم خیلی معروف نیست در ذهنم مانده بود و کتابی که قطع بزرگ و حجم زیادی نداشت و به پهلو روی کتابهای دیگر قرار گرفته بود، به چشمم خورد.
«نوازنده همراه» و «بیماری سیاه»، دو داستان اثر نینا بربرووا با ترجمه سروژ استپانیان که نشر کارنامه آن را منتشر کرده است را بیدرنگ برداشتم، شاید اگر تعلل میکردم این فرصت از دست میرفت، چرا که هنوز به پای صندوق کتابفروشی نرسیده بودم که برق کتابفروشی قطع شد و مجبور شدم برای پرداخت پول کتاب تا عابر بانک بروم و وجه نقد بگیرم تا بتوانم کتاب را خارج کنم.
کتابی که سال ۱۳۸۵ منتشر شده و ناشر روی قیمت قدیمی آن ماژیک کشیده و قیمت جدید برایش نوشته است، کتابی که چاپ اولش هم فروش نرفته و هنوز ردی از قیمت ۳۹۵۰ تومانی آن زیر خط ماژیک سیاه دیده میشود.
تجربه قبلی خواندن از این نویسنده با مترجم مشهورش (بارادین با ترجمه آبتین گلکار)، تجربه دلچسبی نبود که میتوانید سراغ آن مطلب بروید و نگاهم را دربارهاش بخوانید. در حالی که سعی میکنم بر این حس غلبه کنم، ولی درباره این کتاب نشد اینطور برخورد کنم و با حس یک شکست کتاب را آغاز کردم. اما خیلی طول نکشید که چشمانم گشاد شد. باور نمیکردم دارم داستانی از همان نویسنده میخوانم. برگشتم از اول خواندم تا چیزی را از «نوازنده همراه» جا نینداخته باشم. یک شروع خیرهکننده و دلچسب. شروعی که در دنباله داستان هم شاهد آن هستیم و نسبتا میتوان گفت هیچجای کتاب احساس نمیکنیم که خسته شدهایم یا میخواهیم چند صفحه را ورق بزنیم و از اتفاقات بعدی سر در بیاوریم.
«سونیا» شخصیت داستان خانم بربرووا است. دخترکی که زندگیاش فراز و فرودهای بسیاری داشته و حالا ما مشغول خواندن دستنوشتههای او هستیم. فردی که تنهایی و انزوا را چشیده و رنج نگاه سنگین دیگران را تحمل کرده است. در واقع باید گفت «نوازنده همراه» روایت تنهایی است، انسانی که با محیط پیرامون سنخیتی ندارد و برای بقا تلاش میکند و بدش نمیآید از ضعفهای دیگران برای خودش قایق نجات بسازد.
«سونیا» هنرمندی است که در سایه دیگری قرار گرفته و هیچگاه فرصتی برای بروز خودش نداشته و همیشه پشت سر ماریا بوده است. او مترصد فرصتی است تا بتواند ضربهاش را بزند ولی جسارت و توانایی آن را ندارد. او نوازندهای است که از کودکی با پیانو بزرگ شده و خوانندهای به اسم ماریا نیکلایونا از او میخواهد به عنوان نوازنده همراه با او باشد. او که در فقر مطلق دستوپا میزند با این پیشنهاد مسیر زندگیاش را تغییر میدهد و همواره خود را مدیون ماریا میبیند و در دوراهی اخلاقی قدرشناسی و خیانت دستوپا میزند. سونیا در این دو راهی شاهد خیانت اربابش (ماریا) به همسرش است و این نیز بر رنج او اضافه میکند و این پرسش که آیا باید در برابر این خیانت سکوت پیشه کند، قرار میگیرد؟ پرسشی که در بخشهای مختلفی میتوان آن را مطرح کرد.
بستر زمانی «نوازنده همراه» سالهای پس از پیروزی انقلاب بلشویکی در روسیه است. سالهایی که سیاستهای اقتصادی و سیاسی حاکم، به فقر دامن زد و سونیا و مادرش نیز از این قضیه جدا نبودند. اما نکته جالب در داستان زندگی مرفه و پرزرق و برق ماریا و همسرش است که ظاهرا از مقامات شوروی است.
«مگر ممکن چنین چیزی وجود داشته باشد و کاری به کارش نداشته باشند؟ مگر خود او این رفاه ار از من و مادرم، از خواننده باریتونم و از هزارها آدم دیگری نگرفته است که انگشتهایشان از سرما یخ میزند، دندانهایشان ریزریز میشکند و موهایشان از گرسنگی و سرما و وحشت و کثافت میریزد. ای رفقای چکیست (عضو چکا، سازمان امنیت و اطلاعات شوروی)، مگر ممکن است آن آپارتمان و آن زن و آن گربه خاکستری تقاص پس ندهند؟ آخر چرا یک نفر نمیآید خانواده شپش گرفته یک چلنگر را در اتاق پذیرایی او اسکان دهد تا پیانواش را به مستراح مبدل کنند و صبحها مجبورش کنند آن را با دستهای گلبهیاش تمیز کند و اسم این کار را «وظیفه شهروندی» بگذارند؟ مگر ممکن است وضع همینطور باقی بماند؟ مگر ممکن است ما ژندهپوشها و غارتشدهها و گرسنهها و خردشدهها، این همه را، از آن پنیر هلندی گرفته تا هیزم کلفت ته سوخته توی بخاری و شیر توی نعلبکی و گربهای که زبانش را در آن فرو کرده، تحمل کنیم؟ سینهام از این افکار داغ میشد، اشک و برف روی بینی و گونههایم یخ میزده؛ صورتم را با سر آستینم خشک کردم، نتها را زیر بغل فشردم و با آن چکمههای کذایی بیصدا به صرف خانهمان دویدم. در میان این خشم و کینهای که برای نخستین بار در عمرم با چنین شدتی سراسر وجودم را فراگرفته و موجب شده بود که احساس کنم در مقایسه با آن حالت بیتفاوتی آبکی و نفرتانگیزم نسبت به همهچیز، راحتتر نفس میکشم ناگهان به یاد خود او افتادم…»
همانطور که دیدیم سیاستهای تبعیضی در دامن زدن به خشم بیتاثیر نبودند و اختلاف طبقاتی فاحش در جوامع ناشی از سیاستهای جاری بوده است. اتفاقی که سونیا بارها آن را تجربه کرد و زمانی که دست به مهاجرت زدند باز هم این خشم و نفرت در وجودش بود. او در سراسر داستان منتظر فرصتی است تا بتواند خشمش را تخلیه کند و خلاص شود ولی هیچگاه این فرصت را پیدا نمیکند. او وقتی اوضاع زندگی ماریا و همسرش را میبیند باز شاهد نوعی خیانت به همنوعان خود است ولی برای بهبود اوضاع خود سکوت میکند و چیزی نمیگوید و با سکوت زندگی میکند. در واقع اینطور میتوان نتیجه گرفت که «سکوت سیاه» (یکی از سکوتهای موسیقی با ارزش زمانی یک ضرب است) نت همیشگی دفتر زندگی فرودستان است، حال این فرودستان میتواند فرودستان اقتصادی باشد یا فرودستان فرهنگی و اجتماعی!
در واقع مضمون اخلاقی رمان، میخواهد انگارههای اخلاقی حاکم بر جامعه شوروی را به چالش بکشد و خواننده را در این دو راهی قرار دهد. اتفاقی که به خوبی در داستان متبلور شده و بازتاب دارد.
داستان به قدری جذاب و پرکشش است و اتفاقات در آن با سرعت بالا روی میدهد که فرصت پلک زدن را از خواننده میگیرد. ترجمه روان است. در خوبی این داستان شاید همین نکته بس باشد که آن را مدتی پس از خواندن، مجدد خواندم و از حس و نگاهم به داستان نهتنها کاسته نشد، بلکه بینش تازهای نیز بر آن افزوده شد.
*نقاط درخشان در «بیماری سیاه»
«بیماری سیاه» دومین داستان این کتاب است. داستانی سردرگم و نامفهوم! تا جایی که اگر بخواهید بلافاصله پشت داستان اول بخوانید حتما از این حجم پریشانی سرخورده خواهید شد. داستان لحظات درخشانی دارد ولی این درخشش ادامه پیدا نمیکند و در همان نقطه متوقف میشود. در واقع باید گفت با متنی روبهرو هستیم که انسجام داستانی ندارد و خواننده متوجه نمیشود نویسنده در پی گفتن چه حرفی بوده است. لحظات درخشان داستان هم مربوط به آن بخشهایی است که نویسنده به درون شخصیتهایش نفوذ میکند و لحظاتی را بازگو میکند که شدیدا انسانی و متعالی است. شاید از این منظر بتوان «بیماری سیاه» را داستان انسانها و تصوراتشان نامید. بیماری سیاه هم در واقع همان نقطههایی است که در روح هرکسی پدید میآید ولی هرکسی توانایی دیدن و کشف آنها را ندارد، نقاط سیاهی که انسانها را از گوهر انسانیشان دور میکند. اما با تمام اینها داستان دوم کتاب چنگی به دل نمیزند اما خاطره خوش داستان اول به قدری قوی و گرم است که داستان دوم را نادیده بگیریم.
منتشر شده در مجله الکترونیکی «واو»: https://evav.ir/%d8%b3%da%a9%d9%88%d8...
December 17, 2024
Exquisita novela corta de Nina Berbérova. Nacida en San Petersburgo en el año 1901, se exilió tras la Revolución, viviendo en varias ciudades europeas, como Berlín y París, hasta que se afincó definitivamente en Estados Unidos donde murió en 1993. Resulta sorprendente, o quizás no tanto, que no fuese hasta los años 80 del siglo pasado, cuando se popularizaron sus escritos. Porque la Berbérova calidad tiene y no solo escribió literatura sino también poesía, ensayo, biografía y artículos periodísticos. Una maravilla para ir acabando el año y el repaso ruso. Ya está apuntada su autobiografía "El subrayado es mío".
December 6, 2011
The Accompanist is a slim little novella that seems far, far more modern than its 1936 publication date. It's not a cheerful novel, and it's not a happy novel, but it's a well-crafted and subtle novel. It's hard for a non-Russian speaker to know how much of the modernity is in the original prose, and how much has been conveyed through the translation, but it's a crisp, largely direct style that grabs you and hangs on with the same sort of neurotic intensity the narrator herself displays. The Accompanist is largely concerned with ambition, and what happens when ambition collides not just with reality, but with the undermining forces of one's own mind. You could easily get annoyed with the narrator's self-pity, but it's her insecurities that make her character both realistic and ultimately somewhat sympathetic. Read it in an hour or so, and be impressed by Berberova's compact,brooding little story.
January 5, 2019
"Ante mí fulguraba la vida y pasaba de largo, trituraba y molía a las personas, pero a mí no me rozaba, por mucho que se lo rogara."
.
Gracias a Marta Rebón por la traducción. Gracias a ella he descubierto a Ulítskaya, Chukovskaia, o Berbérova, y gracias a ellas estoy pensando en pedir la nacionalidad rusa, aprender ruso, irme a Rusia y ¡empezar a vivir! a la rusa, con pasión y tozudez y rabia y nostalgia.
.
María Trávina, vive y Sóniechka, envidia. ¡Todos creemos ser del grupo de los vivos! Soberbios y arrogantes mediocres. ¡Todo lo vivieron los rusos y todo lo escribieron los rusos!
.
Qué pena que sea una novela corta si dura unas páginas más seguramente descubro el secreto de la infelicidad.
.
Gracias a Marta Rebón por la traducción. Gracias a ella he descubierto a Ulítskaya, Chukovskaia, o Berbérova, y gracias a ellas estoy pensando en pedir la nacionalidad rusa, aprender ruso, irme a Rusia y ¡empezar a vivir! a la rusa, con pasión y tozudez y rabia y nostalgia.
.
María Trávina, vive y Sóniechka, envidia. ¡Todos creemos ser del grupo de los vivos! Soberbios y arrogantes mediocres. ¡Todo lo vivieron los rusos y todo lo escribieron los rusos!
.
Qué pena que sea una novela corta si dura unas páginas más seguramente descubro el secreto de la infelicidad.
November 24, 2019
Nouvelle sans grande envergure. Le cheminement psychologique du personnage principal m'a semblé étrange (un peu comme un cheveu dans la soupe).
February 10, 2023
the catcher in the rye but make it about this 16 year old russian girl who is an outcast before she could talk and is sent away for her talent to be used without any recognition
February 25, 2025
3.75/5
kıskançlığın ve nefretin cisim bulmuş hali, acınası bir şekilde başlayıp, acınası bir şekilde bitiyor
yine de bazı noktalarda empati kurabilmem beni biraz korkutmadı değil
kıskançlığın ve nefretin cisim bulmuş hali, acınası bir şekilde başlayıp, acınası bir şekilde bitiyor
yine de bazı noktalarda empati kurabilmem beni biraz korkutmadı değil
December 16, 2025
Kitabın “eşlikçi kızın” kıskançlık, yetersizlik, yalnızlık, özel hissetmeme gibi duygularına ve düzenden kaynaklı eşitsizlik haline biraz daha fazla odaklanmasını isterdim. İster istemez bu sene okuduğum Nahid Sırrı Örik’in Kıskanmak eseriyle kıyasladım; kafamda oradaki Seniha kadar kanlı canlı bir portre oluşturamadım.
June 22, 2019
Quando non entrò in sintonia con un libro, mi chiedo sempre il perché.
Non era il momento giusto?
Il romanzo è troppo breve?
È colla della trama?
Dei personaggi?
Sinceramente non saprei, forse un mix di tutte le cose.
Certo è che con poco più di 100 pagine, difficilmente si riesce ad entrare in sintonia con un personaggio. È altrettanto vero però che ho letto racconti ben più corti che mi hanno emozionato, quindi è lo stile che non mi ha colpito?
A pensarci bene, non sono rimasta né particolarmente colpita né particolarmente delusa dallo stile utilizzato anche se, a mio parere, un po' freddo. E questa non è una battuta sulla provenienza della scrittrice, ma un mero dato di fatto.
L'espediente narrativo utilizzati, ovvero il ritrovamento di un diario con le memorie della protagonista, non ha certo aiutato un quando, essendo vicende ricostruire, non potevano di certo essere riportate le emozioni come vissute in quel momento.
Tuttavia si parlava di gelosia, invidia, ammirazione che sfociava quasi in venerazione, tutti sentimenti passionali che il questo contesto hanno mostrato ben poca passione.
Ma non è tutto qui, la protagonista, l'accompagnatrice, è proprio uno di quei personaggi che non riesco a farmi piacere. Passiva, apatica all' esterno, viene trascinata dagli eventi divenendo una comparsa di quegli stessi episodi che avrebbero potuto benissimo vederla come protagonista.
Insomma una vita vissuta a metà e forse per questo per me un po' deludente.
Non era il momento giusto?
Il romanzo è troppo breve?
È colla della trama?
Dei personaggi?
Sinceramente non saprei, forse un mix di tutte le cose.
Certo è che con poco più di 100 pagine, difficilmente si riesce ad entrare in sintonia con un personaggio. È altrettanto vero però che ho letto racconti ben più corti che mi hanno emozionato, quindi è lo stile che non mi ha colpito?
A pensarci bene, non sono rimasta né particolarmente colpita né particolarmente delusa dallo stile utilizzato anche se, a mio parere, un po' freddo. E questa non è una battuta sulla provenienza della scrittrice, ma un mero dato di fatto.
L'espediente narrativo utilizzati, ovvero il ritrovamento di un diario con le memorie della protagonista, non ha certo aiutato un quando, essendo vicende ricostruire, non potevano di certo essere riportate le emozioni come vissute in quel momento.
Tuttavia si parlava di gelosia, invidia, ammirazione che sfociava quasi in venerazione, tutti sentimenti passionali che il questo contesto hanno mostrato ben poca passione.
Ma non è tutto qui, la protagonista, l'accompagnatrice, è proprio uno di quei personaggi che non riesco a farmi piacere. Passiva, apatica all' esterno, viene trascinata dagli eventi divenendo una comparsa di quegli stessi episodi che avrebbero potuto benissimo vederla come protagonista.
Insomma una vita vissuta a metà e forse per questo per me un po' deludente.
Read
August 1, 2018De machtsverhouding tussen de twee personages (begeleidster en zangeres) is confronterend en oneerlijk. Het is er een die ik niet vaak ben tegengekomen in de literatuur, terwijl het juist herkenbaar en levensecht is. De eerbied en de haat van de ongelukkige, ongetalenteerde begeleidster voor de schitterende zangeres, voor wie het geluk eenvoudig lijkt. En als lezer wil je eigenlijk ook niet dat haar geluk eenvoudig is, omdat jij aan de kant staat van de Begeleidster (misschien alleen omdat je haar memoires leest, misschien omdat dat eenvoudige geluk meer iets lijkt voor anderen).
Twee mooie citaten over deze moeizame wisselwerking:
"En God? Waar was Hij? Waarom had Hij ons niet allemaal gemaakt zoals Hij haar had gemaakt?"
"Een gelukkig mens leeft als het ware boven de anderen (en verdrukt hen natuurlijk enigszins). En er valt niets te vergeven, het is net zoiets als gezondheid, schoonheid."
Als dat laatste citaat klopt, echter, is het misschien beter de zoektocht naar geluk op te geven.
Twee mooie citaten over deze moeizame wisselwerking:
"En God? Waar was Hij? Waarom had Hij ons niet allemaal gemaakt zoals Hij haar had gemaakt?"
"Een gelukkig mens leeft als het ware boven de anderen (en verdrukt hen natuurlijk enigszins). En er valt niets te vergeven, het is net zoiets als gezondheid, schoonheid."
Als dat laatste citaat klopt, echter, is het misschien beter de zoektocht naar geluk op te geven.
November 13, 2017
Berberova's beautiful tale depicts the life of a Russian accompanist, who only ever manages to be a handmaiden to others. Written as a tale relating the contents of a discovered diary - the only artefact that remains of the as a woman and artist - telling how she never escaped obscurity, illegitimate in birth, to lonely death in exile.
Not driven by the desire of the protagonist, the tale's momentum is found in both the opportunity of given by another's fame and the resentment it arouses. Yet it's actors are more interdependent than they realise in preserving balance and harmony. Or, is it that the tale and the accompanist only emerge in a state of discordance, that loose their mystery in resolution?
Berberova's lucidity in this set piece inspires pity, whilst also enchanting the reader.
Not driven by the desire of the protagonist, the tale's momentum is found in both the opportunity of given by another's fame and the resentment it arouses. Yet it's actors are more interdependent than they realise in preserving balance and harmony. Or, is it that the tale and the accompanist only emerge in a state of discordance, that loose their mystery in resolution?
Berberova's lucidity in this set piece inspires pity, whilst also enchanting the reader.
June 12, 2017
If you are looking for fiction about music, this novella is the wrong pick. It barely refers to the musical universe or practice. It reads like some French psychological movie about an unremarkable woman in the shadow of a successful one- restrained and forgettable.
Incidentally, it has been adapted into a French psychological drama.
Incidentally, it has been adapted into a French psychological drama.
February 25, 2017
Short one-sitting read that's engaging and a little depressing.
December 16, 2025
i love this book i think it has amazin world
August 18, 2018
Me encanto, lo empece y no lo pude soltar hasta terminarlo.
Displaying 1 - 30 of 151 reviews