Ronduit: aantekeningen van een possibilist

by Caroline Pauwels

Als kind was ik bedreven in het laten opspringen van keien op het water. Dan verschenen er op het wateroppervlak uitdijende kringen. Dat fascineerde me mateloos.

Als een beweging van kringen ziet Caroline Pauwels het leven. Van de kleine intieme cirkels van de persoonlijke levenssfeer tot de almaar grotere cirkels van de universiteit, de samenleving en de wereld. Cirkels hebben geen begin en geen einde. Hun ronde vorm is een remedie tegen hokjesdenken. Dat is ook hoe Caroline Pauwels zichzelf ziet: ronduit.

Cirkels hebben een eigen dynamiek, ze zitten vol mogelijkheden. Als possibilist gelooft Caroline Pauwels absoluut in de mogelijkheid van een betere toekomst. Possiblilisme is een term van de bevlogen Zweedse arts en statisticus Hans Rosling. Uiteraard mogen we nooit blind zijn voor het menselijke leed dat extreme armoede, oorlogsgeweld en catastrofes elke dag opnieuw veroorzaken. De media zoomen er terecht op in. Maar het is even belangrijk om soms uit te zoomen. Volgens Hans Rosling hoeven we alleen maar naar de beschikbare data te kijken om vast te stellen dat het steeds beter gaat met onze wereld. Ziektes, armoede en kindersterfte hebben de voorbije decennia een flinke duik genomen. Meteen het bewijs dat we als mensheid in staat zijn om ons eigen lot te verbeteren. Om de wereld voor iedereen even rond te maken.

Genres: Nonfiction

261 pages, Paperback

First published October 29, 2021

Reviews

[Karine · Rating 5 out of 5]

Krachtig boek.
Enkele losse notities en quotes als samenvatting.

Opvoeden is wortels en vleugels geven (p39)
Loslaten is de ander ruimte geven (p39)
Het belang van samen eten rond de tafel (leestip: Het feest van Babette van Isak Dinesen) (94)

Eigen denken ontwikkelen door breed te lezen (bv Virginia Woolf, Hannah Arendt en de grote klassiekers) (p47)
'De grote klassiekers - romanschrijvers, denkers, wetenschappers - worstelden met precies dezelfde existentiële vragen als waar iedereen mee zit. Wat is waarheid? Hoe zitten mensen in elkaar? Hoe moeten we leven? Nergens leer je meer over en voor het leven dan bij hen. Te onthouden voor altijd is dat je nooit genoeg kan lezen.' (p65)

Bewonderen mag niet betekenen: boven alle kritiek verheffen. (risico van hokjesdenken)
Proportionaliteit en nuance zijn nodig. (vrij denken) (p50)

Verwondering is het begin van alle wijsheid (dat was het ook bij Socrates)
Het kleurt je dag.
Is de motor van ons bestaan.
Moet je cultiveren.
'De capaciteit tot verwondering, dat is het wat de mens tot mens maakt' (Herman De Dijn) (p63)
Verwondering is 'diep kijken', 'diep luisteren'. (p128)

Langetermijndenken is te verkiezen boven kortetermijndenken (tenzij in noodsituaties) (p66)
Utopieën zijn nodig omdat ze toekomstgericht zijn en ons in de juiste mindset brengen en horen bij onze natuur van verhalen vertellen. (p71)

Feminisme is 'een huis met vele kamers', maar feminisme is bovenal humanisme. (p75)

Over Vrijheid van meningsuiting. (vanaf p88)

Over tolerantie."Mens wordt men in pluraliteit' zegt Hannah Arendt. Wijzer wordt men, zo zou ik eraan toevoegen, door ook met andere meningen in contact te komen." (p90)
Verbieden werkt complotdenken en populisme in de hand. (p98)

'Mensen zijn sociale primaten die in groepsverband leven. Mensen hebben een aanleg tot zowel coöperatie als competitie. Welke van die twee eigenschappen we vrije baan geven, is een keuze die we zelf kunnen en moeten maken. We bepalen, door de wijze waarop we de samneleving inrichten, als het ware welke soort mensen we worden.''(p110)

"Het motto van de VUB is: het denken onderwerpt zich niet. Het volledige citaat, afkomstig van de Franse wiskundige en wetenschapsfilosoof Henri Poincaré, luidt: 'Het denken mag zich nooit onderwerpen, noch aan een dogma, noch aan een partij, noch aan een hartstocht, noch aan een belang, noch aan een vooroordeel, noch aan om het even wat, maar uitsluitend aan de feiten zelf, want zich ondererpen betekent het einde van alle denken.''

Alles wat we horen is een mening,
geen feit.
Alles wat we zien is een perspectief,
niet de waarheid.
(Marcus Aurelius)

Wie of wat stuur ons kijk-, lees- en luistergedrag? Hierin moeten we zelf verantwoordenlijk nemen.
We moeten altijd denken, praten, handelen met volle aandacht.
'Maar net omdat zo goed als alles mag worden gezegd, verdient het aanbeveling na te denken alvorens we spreken, en aandacht te besteden aan hoe we zullen spreken. We moeten weten waarover we praten als we een mening kwijt willen, nadenken over hoe we die mening formuleren, we hebben de plicht goede argumenten te gebruiken, onze redeneringen te onderbouwen, niet op de man of vrouw te spelen, de tegenstander niet te verketteren. (p181)

'Een wervend Europees verhaal moet volgens mij aan minstens drie criteria voldoen: het moet toekomstgericht zijn, het moet aanzetten tot dromen en het moet het verschil maken in het dagelijkse leven van mensen. (p202)

'De mening van de andere waar je het niet mee eens bent, maakt je tot mens. Zo vat ik voor mezelf Hannah Arendts denken samen.' (p225)
Over het verschil tussen dwardenkers en dwarsliggers. (p231) 'Dwarsdenkers zijn geen dwarsliggers. Dwarsdenkers - een terms die ik alvaar leen bij Jean Paul Van Bendegem - maakt de wereld veel groter, opent nieuwe mogelijkheden en andere perspectieven. Die openheid is de basis van dwardenken en denken tout court. Wie met een open geest naar de wereld kijkt, observeert beter, analyseert scherper en legt verrassende verbanden.'

[SG · Rating 5 out of 5]

Leve het denken, leve het dwarsdenken. Leve het leven.

[Betty Bit]

In ‘Ronduit. Overpeinzingen van een possibilist’ beantwoordt Caroline Pauwels vragen over het leven, het werk, de universiteit, de media, de wereld en Amor Mundi. Ze doet dit vanuit een radicaal humanistisch en possibilistische invalshoek. Pauwels gebruikt de metafoor van de cirkel. Een cirkel is een cyclus, dynamisch en vol mogelijkheden. Maar cirkels kunnen elkaar ook overlappen. En daaruit ontstaat verwondering, zelfs bewondering. Ook het verlichtingsdenken van Pauwels dringt diep door in dit boek. “Het allerbelangrijkste is dat we proberen zo min mogelijk leed te berokkenen,” aldus Pauwels. Respect, vrije meningsuiting en vrij denken zijn hierbij essentieel. Het boek inspireert, laat reflecteren en zet je aan tot dwarsdenken. De cirkel is rond.

[Minne Stevens · Rating 5 out of 5]

“Het is pas door ideeën met elkaar te laten botsen, dat we tot betere inzichten komen en groeien als mens”

“Alles begint met mensen die met elkaar praten. En alles eindigt als er niet meer wordt gepraat.”

“Wherever the croud goes, run in the other direction. They’re always wrong.” Leven de dwarsdenkerij in tijden van groepsdenken!

Als redelijk pessimistisch persoon heeft het possibilisme van Caroline Pauwels me hoop gegeven. Het boek zit vol prachtige uitspraken, quotes, kunst en tips.

Caroline Pauwels en al het moois wat ze ons -in haar boeken- heeft meegegeven zal gemist worden.

❤️

[Kristof Baeyens · Rating 4 out of 5]

Ondanks de kleine zetfouten, een erg inspirerend, warm en positief boek. Zet aan tot nadenken, dwingt je om stil te staan bij de betekenisvolle momenten in het leven en de kansen die je moet grijpen. Van het kleine, betekenisvolle, ontmoeten, tot de motiverende inspiratie van ‘virtuele’ vrienden’ op papier, compagnons de route, die, mits de nodige intellectuele inspanning en moed, houvast bieden voor de toekomst. Je pad bepaal je voor een groot deel zelf, de manier waarop je in het leven staat ook! Zoveel is duidelijk als je dit boek leest! Wat een inspirerende auteur! Dame van de wereld die aantoont dat een ivoren toren en arrogante betweterij nefast is voor de academische wereld, en voor een universiteit. De metafoor van de tafel is hartverwarmend. En nodigt uit. VUB mag terecht trots zijn op haar rectrice. Brussel heeft er een ‘monument’ bij.

[Clark Peeters · Rating 5 out of 5]

Een herademing voor de open geesten in deze verzuurde tijden. Leve de dwarsdenkers!

[Riet Bots · Rating 3 out of 5]

Een fijn boek om af en toe naar terug te grijpen, met anekdotes, levenswijsheid en intieme ervaringen. Recht voor de raap, inspirerend omdat er concrete ideeën en verwijzingen naar hedendaagse gebeurtenissen in zitten! En een manier om de bijzondere vrouw die Catoline Pauwels was, beter te leren kennen. Heel inspirerend, en dat moet een boek op de een of andere manier altijd zijn!

[Evelyn Logghe · Rating 5 out of 5]

Mooi en inspirerend boek. Caroline schrijft haar visie en gedachten neer op een persoonlijke en warme manier.

[Barbara · Rating 5 out of 5]

Uitermate inspirerend.
Graag word ik possibilist.

[Greet · Rating 4 out of 5]

Dit boek heb ik al enkele dagen geleden gelezen, maar ik laat het graag even bezinken en neem graag mijn tijd om erover na te denken alvorens mijn mening neer te schrijven.

Caroline Pauwels heeft een interessant boek geschreven en geeft het als ondertitel “Overpeinzingen van een possibilist”. Graag zou ik daar ook “een realist” aan toevoegen. Ze heeft me aan het denken gezet, weeral, ze heeft mij doen twijfelen over sommige van mijn standpunten, maar ze heeft me ook argumenten aangereikt. Mijn copie van haar boek bevat nu een massa aan “ezelsoren”, mijn manier om belangrijke passages aan te duiden die ik opnieuw wil lezen, of misschien wel citeren. Er zijn zelfs pagina’s met een “ezelsoor” bovenaan het blad en een andere aan de onderzijde.

Ik deel haar voorliefde voor tafelen. Aan onze tafel wordt lekker gegeten, maar vooral gepraat, meningen gedeeld, gediscussieerd tegen de sterren op, herinneringen herbeleefd en geliefden gekoesterd.

Haar overpeinzingen over Europa hebben mij gesterkt in mijn mening over de tekortkomingen van de leiders, het ontbreken van echte leiders die achter het project Europa staan. Maar haar overpeinzingen hebben mij nog meer gesterkt in mijn geloof in het Europese project zelf, een project dat zo uniek is , een succesvol vredesproces. Laten we dat niet vergeten, nooit.

[Marc Vandenbrande · Rating 4 out of 5]

Wat een mooi boek. Heel mooi geschreven, warm, persoonlijk en maatschappelijk enorm relevant.

[Liesbet Vandewalle · Rating 3 out of 5]

'Ronduit. Overpeinzingen van een possibilist' door Caroline Pauwels
Een ogenschijnlijk eenvoudig essay. Met de verwondering komt het inzicht: hoe meer je weet, hoe meer je weet dat je niets weet.
Wetenschap vormt de rode draad in dit boek. Caroline Pauwels was een erudiete vrouw en dat merk je.
Het opzet hier? Ze bracht vooral haar columns uit De Tijd samen. Enkele thema's krijgen een filosofische en academische beschouwing, een aanvulling met enkele quotes en eindigen met een persoonlijke toets, uit het leven gegrepen. Blijkt dat het een bevoorrecht leven was, mede dankzij haar intellect en het nest waarin ze geworpen werd (zo noemt ze het zelf), maar vast niet minder dankzij haar innemende persoonlijkheid.
Het is zo'n boek dat tot kritisch nadenken stemt. Over de wetenschap, religie, politiek, sociale en andere media, Europa, de jeugd, het klimaat, artificiële intelligentie. Het voelt als een morele verplichting om weer meer kritisch na te denken en bewust te spreken en handelen.
Een boek vol inspiratie en met hoop voor onze toekomst.

[Lisa De Kuyffer · Rating 2 out of 5]

Pauwels schrijft in deze bundel de essentie van zichzelf neer aan de hand van ontleende uitspraken van haar virtuele vrienden. Sommige hoofdstukken grepen mijn aandacht, maar soms was het een worsteling door de pagina’s te geraken. Ik prefereer haar kortere essays. Mijn voorkeur ging naar de lichtgrijze pagina’s waarin ze over haar eigen stukken leven sprak en niet de onderwerpen die haar bezighielden.

[Ferre Wyckmans · Rating 4 out of 5]

Het possibilisme dat, de ons vorig jaar ontvallen, Caroline Pauwels hier 250 bladzijden lang voorlegt is een inspirerende bron tot anders denken, oordelen en handelen. Een stem die ondertussen gesmoord is, maar waar we zoveel nood aan hebben. Het kan, mag en moet anders: vooruitgangsdenken van de eerste orde. Een uitnodigend boek, tout court.

[Jeroen · Rating 5 out of 5]

Voor ik dit boek las, had ik nog nooit van de term possibilist gehoord. In dit boek vind je zoveel treffende, kritische en genuanceerde inzichten & meningen over maatschappij, media, politiek, … En dat allemaal doorspekt met een sterk geloof dat de mens(heid) tot veel (en beter) in staat is. Absolute aanrader!

[Evi · Rating 3 out of 5]

Het politiek possibilisme en de wel erg tijdgebonden voorbeelden in het boek zaten me in de weg. Postuum krijgt alles toch ook een andere nasmaak. Ik vind het jammer te bemerken dat ik het possibilisme vooral in dit boek en in de vrouw zelf ervaar: er zat nog zoveel in dat er nu nooit meer uit kan komen.

[Rudi · Rating 4 out of 5]

4,5 sterren , ik vond het een mooi boek , hoewel ik het niet met alle stellingen en conclusies eens ben van de schrijfster lijkt het me een leuk persoon om eens mee enkele stenen te verleggen om te kijken wat er zich onder die stenen bevindt .

[Kristof Verbeke · Rating 4 out of 5]

Turns something loose inside of you. It is optimistic in the same sense as Rutger Bregman's book, yet it brings forward some more interesting points.

Felt like it could have been more advocating or explaining further the possibilist movement as its more core message.

[Veerle · Rating 3 out of 5]

Interessante gedachten om bij stil te staan...
maar toch luister ik liever naar haar dan ik haar lees

[Hanna Behiels · Rating 5 out of 5]

Lees dit boek. Het is ontroerend, razend interessant en mobiliserend.

[Katrien Eloot · Rating 4 out of 5]

Een doorleefd boek van een possibilist! Dank je!

[Karen Feyen]

Voor herhaling vatbaar. Een naslagwerk om u tegen te zeggen. Dankbaar voor Caroline haar possibilistische blik op het leven, haar gedachten, haar woorden en daden, dit boek.

[Shary · Rating 4 out of 5]

7/10

[Bruno Geltmeyer · Rating 4 out of 5]

Mooi inspirerend boek, prachtige madam, velen kunnen er van leren!

[Pieter]

Inspirerend boek met grondige en gefundeerde bepeinzingen van Pauwels. Vooral het hoofdstuk over Europa was zeer boeiende lectuur.

[Tine · Rating 5 out of 5]

Levensvisie van een erg krachtige en bijzondere vrouw. Aanrader! Geeft nieuwe inzichten, voorbeeld van hoe ik zelf in het leven zou willen staan.

[Iris Verellen · Rating 4 out of 5]

Inspirerende madame aan het woord.

[Karen · Rating 3 out of 5]

Fan van alles van Pauwels, maar deze is voor mij de minste

[Pauline · Rating 5 out of 5]

Dit. Als je even en ook langer in de wereld en mensen wil geloven, lees dan dit. Possibilism is the way to think.

[de vangsten · Rating 4 out of 5]

Heel mooi, snijdt heel veel thema's aan. Wat een inspirerende vrouw was me dit toch.