Το βιβλίο της Μαρίας Μαυρικάκη «Εξαρτάται» έφτασε σε μένα μέσω μιας κοινής μου γνωστής με τη συγγραφέα. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα βασισμένο στη ζωή της δίπλα στον επί 40 χρόνια τοξικοεξαρτημένο αδερφό της (ώσπου εκείνος πέθανε). Για να πω την αλήθεια, γνωρίζοντας το θέμα του βιβλίου, ήμουν μάλλον επιφυλακτικός στο να το ξεκινήσω· το ζήτημα της τοξικοεξάρτησης, των «ναρκωτικών» όπως το ακούγαμε παιδιά και έφηβοι στις δεκαετίες του '80 και το '90, ήταν πάντα κάτι που με δυσκόλευε πολύ στο να το προσεγγίσω.
Δεν διαψεύστηκα ως προς τη συναισθηματική φόρτιση που θα μου προκαλούσε, αλλά τελικά άξιζε τον κόπο. Ένα πολύ δυνατό βιβλίο, είτε διαβαστεί σαν προσωπική μαρτυρία είτε ως λογοτεχνικό κείμενο, το οποίο κατορθώνει -και πράγματι περί κατορθώματος πρόκειται όταν μιλάμε για ένα τέτοιο θέμα- να αποφύγει τους συναισθηματισμούς και τον διδακτισμό. Το τελευταίο ίσως είναι και το σημαντικότερο, αφού θα ήταν κάτι παραπάνω από κατανοητό μια συγγραφέας που έχει βιώσει στο πετσί της την εμπειρία της συνεξάρτησης να μπει στη διαδικασία δώσει άμεσα ή έμμεσα συμβουλές για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης.
Η Μαυρικάκη το αποφεύγει αυτό χάρη στην κειμενική επιλογή να δώσει τον λόγο, πέρα από την ίδια την αφηγήτρια, και σε άλλες αφηγηματικές φωνές, ξεκινώντας από τον τοξικοεξαρτημένο αδερφό της και φίλους του και φτάνοντας μέχρι και σε πρόσωπα που είχαν περιστασιακές επαφές μαζί του (ενδιαφέρον το γεγονός ότι δεν αποπειράται να δώσει τον λόγο στον πατέρα και τη μητέρα των δύο αδελφιών). Σε μια προσπάθεια να καταλάβει, προσπάθεια που είναι εμφανής σε όλο το βιβλίο, καταγράφει με αληθοφάνεια -και συχνά με ωμότητα- την άλλη πλευρά, προσπαθεί να δει το θέμα και από άλλες οπτικές γωνίες, και αναζητά δαίμονες και αίτια.
Ένα από τα πιο σκληρά και πιο ειλικρινή βιβλία που έχω διαβάσει.
Πόσο εύκολο είναι να ζεις με έναν άνθρωπο που είναι εξαρτημένος με τις ουσίες; Μπορείς να τον βοηθήσεις ή απλά ακολουθείς τις δικές του επιθυμίες;
Η Μαρία Μαυρικάκη στο πολυφωνικό της αφήγημα αναλύει τις πλευρές μίας ιστορίας που αγγίζει τον καθένα μας. Η διαφορετική οπτική στο θέμα δίνει την ευκαιρία στον αναγνώστη να σκεφτεί και να προβληματιστεί για τις υποδομές που υπάρχουν για τους τοξικοεξαρτημένους αλλά και το πως η κοινωνία μας τους αποκλείει.
Κάθε πρόσωπο δίνει την δική του εκδοχή για το πως ο Άκης μπήκε στα σκοτεινά γρανάζια της χρήσης. Συγκλονιστική είναι η φωνή της αδερφής του Ρίας που από την μία παλεύει να αποδεχτεί το γεγονός και από την άλλη κατακεραυνώνει κάποιες πράξεις της.
Μία κατάθεση ψυχής και ένα ανάγνωσμα που πρέπει να διαβαστεί γιατί η αλήθεια του πονάει.
Βλέποντας διάφορα κομμάτια ζωών που ενώθηκαν -και χωρίστηκαν- από τις ουσίες. Τόσες διαφορετικές οπτικές και τόσα συναισθήματα που δημιουργήθηκαν με την εισβολή των ουσιών στην ζωή τους.
Μια ιστορία εξάρτησης, από το ξεκίνημα της μέχρι το πικρό τέλος, μέσα από σύντομες παράλληλες αφηγήσεις του πρωταγωνιστή, φίλων και συγγενών. Το διάβασα αβίαστα.
Η ζωή δίπλα στην εξάρτηση… Δεν θα μπορούσε να αποδοθεί καλύτερα. Ακόμη και αν δεν έχετε βιωματική εμπειρία, αξίζει να το διαβάσετε ώστε να γνωρίσετε αυτόν τον κόσμο που μπορεί να είναι πιο κοντά σας από όσο πιστεύετε.