Jump to ratings and reviews
Rate this book

Etty Hillesum: het verhaal van haar leven

Rate this book
Etty Hillesum: het verhaal van haar leven is de meeslepende geschiedenis van een jonge, gepassioneerde vrouw die ook onder de gruwelijkste omstandigheden trouw bleef aan haar idealen en zichzelf.

Op 9 maart 1941 begint de dan 27-jarige Etty Hillesum een dagboek. Terwijl de nazi’s haar als Joodse vrouw in Amsterdam steeds openlijker vervolgen, getuigt zij van een imponerende geestelijke vrijheid. Haar aantekeningen over de liefde, erotiek, familierelaties, vriendschap, geloof, zinloze haat en lotsverbondenheid zijn hoogstpersoonlijk, zeldzaam eerlijk, en tegelijkertijd volstrekt universeel. Sinds de eerste publicatie van haar dagboeken en brieven hebben de geschriften van Etty Hillesum (1914-1943) wereldwijd miljoenen lezers geïnspireerd. Maar wie was zij eigenlijk? Welke vrouw van vlees en bloed gaat schuil achter haar mooie woorden?
Judith Koelemeijer wist een schat aan nog onbekend materiaal te verzamelen. In deze biografie geeft zij een verrassend nieuw perspectief op Etty’s rusteloze jeugd, haar linkse studentenjaren, en haar uiteindelijke keuze om ‘het lot van haar volk te delen’ en niet onder te duiken. Etty Hillesum blijkt iemand met vele gezichten, getekend door een beladen familiegeschiedenis, waaraan zij zich tenslotte tóch weet te ontworstelen.

Etty Hillesum: het verhaal van haar leven is de meeslepende geschiedenis van een jonge, gepassioneerde vrouw die ook onder de meest gruwelijke omstandigheden trouw bleef aan haar idealen en zichzelf.

576 pages, Paperback

First published September 15, 2022

44 people are currently reading
794 people want to read

About the author

Judith Koelemeijer

12 books22 followers
Judith Koelemeijer is een Nederlandse schrijver en journalist. Tijdens haar studies Nederlands en Culturele studies, liep ze stage bij De Groene Amsterdammer en werkte na een post doctorale opleiding journalistiek bij de Volkskrant. In 2001 debuteerde ze met Het zwijgen van Maria Zachea, over de familie van haar vader. Het boek won de NS Publieksprijs, het Gouden Ezelsoor voor het beste verkochte literaire debuut en de Zaanse Cultuurprijs. In haar tweede boek, Anna Boom, dat verscheen in 2008 en eveneens uitgroeide tot een bestseller, verkende ze opnieuw de grenzen van de literaire non-fictie. In augustus 2013 verscheen Judiths meest autobiografische boek: Hemelvaart – Op zoek naar een verloren vriendin. In dit verhaal reconstrueert Judith Koelemeijer de plotselinge dood van haar jeugdvriendin Annette, in 1985 op het Griekse eiland Paros. Judith Koelemeijer werkt op dit moment aan een omvangrijk project: de biografie van de Joodse schrijfster Etty Hillesum (1914-1943). Zij is daarvoor gevraagd door de Etty Hillesum Stichting, die de nalatenschap beheert.

Koelemeijer woont in Amsterdam met haar man, de filmmaker Vuk Janic, twee kinderen en hond Pip.

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
238 (56%)
4 stars
155 (36%)
3 stars
25 (5%)
2 stars
5 (1%)
1 star
1 (<1%)
Displaying 1 - 30 of 71 reviews
Profile Image for Wim Oosterlinck.
Author 3 books1,628 followers
Read
January 25, 2023
Ik heb een boek gelezen over een jonge Joodse vrouw die tijdens de tweede wereldoorlog in Amsterdam een dagboek schreef en het is niet Anne Frank.

Haar naam is Etty Hillesum, ze was 27 toen ze in 1941 een dagboek begon op haar kamertje met uitzicht op het Museumplein in Amsterdam. In haar dagboeken schrijft ze intens over haar innerlijke leven, terwijl rondom haar de nazi's controle nemen en de normale wereld instort. Judith Koelemeijer heeft een uitstekende biografie over haar gemaakt.

In Etty Hillesum: het verhaal van haar leven schrijft de auteur uitgebreid over Etty's ouders, haar Joodse familie, de mannen met wie ze relaties aanging. Het boek wordt bijzonder aangrijpend als het gaat over de maatregelen tegen de joden in Amsterdam: het moment dat ze niet meer mogen reizen, dat ze 's avonds hun huis niet meer uit mogen. Later volgen de deportaties. De spanning dampt van de pagina's van dit boek.

Etty Hillesum kreeg verschillende keren het aanbod van kennissen om onder te duiken, maar dat weigerde ze; ze schrijft in haar dagboek dat ze zich niet wil onttrekken aan het lot van haar joodse volksgenoten. In juli 1942 biedt ze zich vrijwillig aan om in kamp Westerbork in Drenthe te gaan werken: een doorgangskamp van waaruit het grootste deel van de Nederlandse joden naar de vernietigingskampen werden gestuurd. Etty duikt niet onder, verzet zich niet. Keuzes die haar ondergang betekend hebben.

Het boek gaat ook over de rol van de Joodse raad tijdens de tweede wereldoorlog. Zij organiseerden in opdracht van de nazi's de voedselbedeling, informatieverstrekking en begeleiding van joden die moesten 'vertrekken', een poging om controle te houden op wat er gebeurde. Maar op die manier lieten ze zich volgens velen voor de kar van de nazi's spannen.

Judith Koelemeijer heeft met tussenpozen tien jaar aan dit boek gewerkt. Ze heeft bijzonder veel bronnen gebruikt én opgedolven: ze stuitte op documenten en foto's die nog niemand gezien had. Etty Hillesum. het verhaal van haar leven is een knappe biografie: goed geschreven, met een uitstekende opbouw en het verhaal van de holocaust, hier verteld vanuit een jonge vrouw in Amsterdam, een verhaal dat een diepe indruk maakt, telkens opnieuw.

volledig leesverslag: https://wimoosterlinck.wpcomstaging.c...
Profile Image for Monique.
382 reviews27 followers
March 8, 2023
Dit boek is een voorbeeld van gedegen onderzoek en uitstekend journalistiek schrijfwerk. Koelemeijer geeft naast de buitengewoon interessante beschrijving van het leven en het gedachtegoed van Etty Hillesum ook een mooi beeld van de wereld rondom haar: de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog. Hoe de Duitse bezetting haar en haar lotgenoten steeds meer naar de afgrond drong, met uiteindelijk vernietiging als gevolg.

Hoewel je de keuze van Etty aanvaardt, blijft het aangrijpend en ook frustrerend te lezen hoe ze iedere keer weer alle hulp afwees en vast bleef houden aan haar eigen idealen, iets wat we, in het licht van wat we nu weten, bijna niet kunnen bevatten. Vooral het feit dat ze zoveel kansen kreeg waar lotgenoten alleen maar van konden dromen....
Ik ben na het lezen van dit boek over Etty Hillesum niet positiever over haar gaan denken, in tegendeel zelfs. Niet dat dat afbreuk doet aan haar persoon of het gedachtegoed dat ze ons naliet, want ik ben haar met andere ogen gaan zien. Met dit verhaal heeft Koelemeijer van Etty weer mens gemaakt in plaats van mythe.
Profile Image for Bas.
349 reviews5 followers
February 8, 2024
Ik kende Etty Hillesum hiervoor vrijwel niet; alleen van naam. Na het lezen van dit zorgvuldig onderbouwde en elegant opgetekende verhaal heb ik het idee dat ik haar heel goed heb leren kennen. Koelemeijer schrijft ‘scenisch’, ze bouwt haar verhaal op vanuit concrete situaties. Daarvoor is veel research nodig, want je hebt details nodig en die moeten allemaal onderbouwd kunnen worden. Een monnikenwerk lijkt me! Daarvoor moet je een beetje van je hoofdpersoon gaan houden, en dat doet Koelemeijer. Maar ze laat ook heel eerlijk zien wat een vat vol tegenstrijdigheden Etty Hillesum was. Een vrijgevochten vrouw die altijd de liefde zocht bij oudere mannen. Een verstandige, slimme vrouw die toch weigerde onder te duiken. Iemand die soms een hekel had aan haar familie maar onder de ergste omstandigheden toch harmonieus met ze samenleefde in Westerbork, de laatste weken. Het boek geeft ook een realistisch perspectief op de absurditeiten van het dagelijks leven in oorlogstijd. Toenemende beklemming, tegelijkertijd de zoektocht naar geestelijke bevrijding. Heel indrukwekkend!
Profile Image for Barend.
62 reviews
May 26, 2024
Dit boek was zo indrukwekkend, ik kreeg soms kippenvel. Ondanks het verschrikkelijke lot van deze icoon is dit een boek waar je hoop en inspiratie uit kan halen! Etty is een van ons!!!
392 reviews2 followers
December 20, 2022
Geweldig. T opende mijn ogen over het (studenten)leven in 1940. Over het gestaag oprukkende gevaar van het nationaal socialisme. En mensen die de beperkingen wel meemaakten, maar het gevaar niet zagen (hoe was dat ook weer met kikkers en het koken van water?). En het schetste een heel herkenbaar beeld van een mens zoekend naar evenwicht. Knap werk, goed onderbouwd ook wanneer er aannames gemaakt moeten worden.
Profile Image for Evelien Walravens.
158 reviews12 followers
September 14, 2023
Zeer indrukwekkende biografie! Ook als je het werk van Etty Hillesum nog niet las, zoals ik. Judith Koelemijer heeft het weinige dat er is van Etty's hand heel kundig uitgeplozen en er een prachtig eerbetoon aan deze bijzondere Joodse vrouw van gemaakt.
143 reviews3 followers
August 22, 2024
Wat een indrukwekkend boek. Ik ben er stil van. Ik heb eerst ‘het verstoorde leven’ van Etty Hillesum gelezen en daarna de biografie. Een grondig staaltje onderzoeksjournalistiek.
Profile Image for Hester.
132 reviews3 followers
Read
September 14, 2024
Meeslepende en knap geschreven biografie, die veel inzicht biedt in de keuzes die Etty Hillesum maakte in haar leven bij het kiezen van haar studies, relaties en levensweg. Doordat je zo meegenomen wordt in haar geesteswereld, wordt de ultieme keuze die ze uiteindelijk maakte invoelbaar. En ook al weet je de afloop al, het eind voelt als een mokerslag.
Profile Image for Barbara.
8 reviews1 follower
February 25, 2023
Diep onder de indruk ben ik na het lezen van dit boek. Als oud-scholier van het Etty Hillesum Lyceum wist ik natuurlijk wie ze was, maar echt heel geïnteresseerd in haar verhaal was ik destijds niet. Ik weet nog dat we vaak naar Etty Hillesum Centrum gingen, wat ik vooral saai vond. Grappend noemden we Etty ‘de soort van Anne Frank van Deventer’.

Nu begrijp ik eindelijk meer van wie Etty Hillesum was en waarom ze zo bijzonder was (en nog altijd is). Door de uitgebreide beschrijvingen van haar leven en liefdesperikelen, leer je haar eerst kennen als twintiger die vooral bezig is zichzelf beter te leren kennen. Het is vervolgens de handlezer Julius Spier die haar aanzet een dagboek bij te houden om meer inzicht te krijgen in haar gevoelslevens. Etty wordt zo steeds spiritueler en liefdevoller richting haar omgeving. Uiteindelijk put ze hieruit en uit haar diepe geloof de innerlijke kracht om het goede te doen en anderen te helpen in de oorlog, waaronder in kamp Westerbork. Ook was ze vastbesloten het lot van haar volk te aanvaarden en weigerde ze onder te duiken. Een vergaande keuze, die uiteindelijk haar leven kost.

Judith Koelemeijer heeft met dit boek inzicht gegeven in het leven van Etty en hoe ze zo ver kon gaan dat ze bereid was geen haat meer te zien, te focussen op het positieve en zichzelf op te offeren.

De levensinstelling van Etty heeft diepe indruk op me gemaakt, maar zorgde ook voor een gevoel van machteloosheid. Etty wist natuurlijk niet precies wat haar zou overkomen in Auschwitz, toch zou je soms willen dat je haar kon terugbrengen naar de realiteit. Dat tevergeefs diverse mensen hebben geprobeerd Etty te overtuigen toch onder te duiken, frustreerde me. Haar keuze zal ik wellicht nooit helemaal begrijpen.

Conclusie: dit boek is zeer interessant en geeft veel stof tot nadenken. Ik ben er stil van. En complimenten voor Judith Koelemeijer, wat een onwijs project om alle informatie voor dit boek te verzamelen en op een leesbare manier op te schrijven.

Zal dit boek verplichte kost worden voor de huidige leerlingen van het Etty Hillesum Lyceum?
Profile Image for O.P. Römer.
71 reviews1 follower
May 21, 2023
Adembenemend en beklemmend; Etty Hillesum wordt vlees en bloed, komt tot leven en de hele misdadige tragedie van de vernietiging van het (Nederlandse) Jodendom siddert het hele verhaal door. Vanaf de eerste zin tot het eind met epiloog en dankwoord van de schrijfster, Judith Koelemeijer, zit je op het puntjes van je stoel in te nemen, af en toe een traantje wegpinkend. Etty is voorgoed onder ons … Dankjewel Judith Koelemeijer
Profile Image for Jop.
50 reviews3 followers
April 5, 2023
Vol bewondering sla je dit dicht. De constante dreiging van de oorlog is voelbaar, en Etty's drang naar verzoening en hoe iets te betekenen voor 'haar mensen' knap beschreven en in context geplaatst. Een bijzondere vrouw in een verschrikkelijke tijd.
62 reviews
January 30, 2024
Een indrukwekkend eerbetoon aan Etty Hillesum. Knap hoe Judith in een ongewone structuur haar leven met gedegen onderzoek kleur weet te geven. Je leert Etty kennen in alle facetten, zonder oordeel, behalve natuurlijk het oordeel dat Etty een zeer getalenteerde schrijfster was in een absurd idioot wrede samenleving.
56 reviews
January 28, 2024
Een ongekend verhaal over een moedige en eigenzinnige vrouw in aanloop en tijdens een zeer duitstere periode. Het boek is met groot details opgetekend, en daar moet je van houden. Alle noten en research zijn voor mij een welkome stroom aan informatie.
Profile Image for Eugenie.
208 reviews3 followers
December 4, 2022
Knap geschreven door Koelemeijer. Maar ik kwam toch niet zó dicht bij Etty als bij het lezen van "het verstoorde leven", een boek met dagboekfragmenten van Etty Hillesum.
Profile Image for Renate.
56 reviews1 follower
December 11, 2022
Zeer indrukwekkend. Als 19-jarige las ik haar dagboeken die toen een enorme indruk om me maakten. Nu ruim 30 jaar verder vraag ik me af of haar dagboeken mij gevormd hebben in hoe ik naar het leven kijk of dat ik toen al veel herkenning heb ervaren bij Etty Hillesums kijk op het leven. Ik zal het nooit weten, maar ben nu door de biografie van Judith Koelemeijer weer danig onder de indruk. Een prachtige biografie over een indrukwekkende jonge vrouw.
Profile Image for Tibbe.
134 reviews
January 5, 2023
Wat een prestatie, om zo’n boek te schrijven. Na het prachtige ‘Het zwijgen van Maria Zachea’ was Judith Koelemeijer altijd al een van mijn favoriete Nederlandse literaire non-fictieschrijvers waarvan we er zovelen hebben (Mak, Brokken, Vd Zijl), dit levensverhaal waaraan ze zoveel jaren heeft gewerkt zet haar weer bovenaan die lijst. Zo tragisch, te lezen hoe een jonge, levenslustige Joodse vrouw steeds verder in het nauw gedreven wordt, zoals al die andere Joden, hoe gruwelijk de Duitse moordmachine, hoe dit toch in hemelsnaam mogelijk was, hoe zovelen dit zagen gebeuren, elk hoofdstuk beneemt je verder de adem al lijkt de hoofdpersoon Etty Hillesum zelf opgewekt hoopvol te blijven, alsof ze al wist dat haar schrijverswerk en offers een groter doel dienden. Het doel dat we ook vandaag de dag dit soort boeken moeten blijven lezen, haar levenslust en liefde voor de medemens moeten overnemen en ons bewust moeten zijn dat er zelfs vandaag de dag, zelfs in ons parlement, figuren zijn die de gruweldaden zoals beschreven in dit boek niet verafschuwen, maar haast lijken aan te moedigen door te flirten, te herhalen, stappen in dezelfde richting te zetten, te haten. Over Etty Hillesum lezen is lezen over een inktzwarte geschiedenis in ons eigen land, in mijn eigen stad, over een bevolkingsgroep die vernietigd is, over zoveel levens die in de knop gebroken werden en over een jonge vrouw die daar optimistisch en weerbaar op reageerde door ten volste te willen leven, door lief te hebben, die dat lot wilde aanvaarden en daaraan woorden wist te geven die dankzij chroniqueurs als Koelemeijer ook vandaag de dag nog in dit soort indrukwekkende boeken terug te lezen zijn.
Profile Image for Josephine Wajer-Busch.
28 reviews11 followers
October 9, 2022
De dagboeken en brieven van Etty Hillesum zijn een indrukwekkende getuigenis van een jonge joodse vrouw die het leven liefhad in tijden van oorlog. Een grote inspiratiebron voor velen, zo ook voor mij.

Judith Koelemeijer heeft een allesomvattende biografie over Hillesum geschreven met daarin opvallend veel nieuwe feiten. Koelemeijer schrijft in een glasheldere en sobere stijl. Ze is meester in het schrijven van literaire non-fictie, waardoor je het lijvige boek bijna als een roman leest. Deze biografie is geen beschrijving van gebeurtenissen, maar laat ons met Etty meekijken in haar intense leven. Haar onrustige jeugd met de vele verhuizingen, haar relatie met psychochiroloog Julius Spier en ook de laatste fase van haar jonge leven in Westerbork en uiteindelijk Auschwitz.

Koelemeijer heeft met haar gedegen onderzoek en haar knappe schrijfstijl een monument neergezet. Ik denk niet dat er over het rijke leven van Hillesum nog iets nieuws te ontdekken valt.
Profile Image for Naomi Bönker.
6 reviews
May 9, 2023
Ik was erg benieuwd naar de persoon Etty Hillesum. Schrijfster Judith Koelemeijer heeft een lijvig en volledig document gemaakt over deze dagboekschrijfster, die ook wel wordt omschreven als de intellectuele Anne Frank. Hoewel Hillesum zeker intellectueel is - ze studeerde onder meer Russisch en Rechten - was ze op het maatschappelijk vlak bepaald geen lampje. Hillesum liet zich leiden door een goeroe en wilde vooral feestelijk verlicht worden. Ze weigerde onder te duiken, ondanks diverse aanbiedingen, maar vond dat zij het lot van het Joodse volk moest ondergaan.

Koelemeijer schreef een lijvig document. Daar ergerde ik me zeker niet aan. Maar ik vond het moeilijk me te vereenzelvigen met Etty Hillesum. Op bepaalde vlakken is ze echt wel intellectueel, maar op heel veel andere vlakken vooral heel dom. Dat maakte het lezen voor mij een worsteling.
Profile Image for Suzan.
60 reviews3 followers
June 5, 2023
Heel goede biografie. Zit ontzettend veel onderzoek in. Raakt aan allerlei levens en verhaallijnen zonder dat ik de draad kwijtraakte.

Met Etty Hillesum als centrale persoon geeft dit boek een heel duidelijk beeld van het leven in de jaren 30 en 40. De ontwikkeling van de jodenvervolging in Nederland heb ik nog niet eerder zo duidelijk beschreven zien worden, terwijl ik al heel veel gelezen heb over de Tweede Wereldoorlog. Ook interessant hoe modern de intellectuele elite in die tijd was, en hoeveel ze wist van wat er aan het gebeuren was, maar het niet kon bevatten.

Enige nadeel van dit boek: heel veel voetnoten. Op de e-reader zit je dan steeds heen en weer te klikken. Maar daar kan Koelemeijer niets aan doen.
Profile Image for Mari Janssen.
116 reviews12 followers
January 29, 2024
Weergaloos, ben weggeblazen en verdrietig. Ken je dat, de wens om een boek bij je te blijven dragen? Dat is nu.

“Ik zou lang willen leven, om het later alles tòch nog eens te kunnen uitleggen en als me dat niet vergund is, welnu, dan zal een ander het doen en dan zal een ander mijn leven verder leven, daar waar het mijne is afgebroken en daarom moet ik het zo goed en zo volledig en zo overtuigd mogelijk leven tot de laatste ademtocht, zodat diegene, die na mij komt niet helemaal opnieuw hoeft te beginnen en het niet meer zo moeilijk heeft. Is dat ook niet iets doen voor het nageslacht?”
Profile Image for Marleen de Sterke.
54 reviews3 followers
August 11, 2025
Ik wilde dit boek graag lezen omdat ik zoveel had gelezen over Etty Hillesum maar het nooit echt begreep en na het lezen van deze biografie snap ik nog steeds niet zoveel van haar, in die zin dat ze ondoorgrondelijk en tegenstrijdig is maar daardoor juist zo mateloos fascinerend. Erg goede biografie!
76 reviews
February 28, 2023
Wat een onvoorstelbaar mens, wat een onvoorstelbaar leven, wat een krankzinnige tijd, wat een krankzinnige wereld. En als het nou beter werd met die wereld.... zou het helpen als nog meer mensen deze verhalen lezen?
Profile Image for Charlotte.
37 reviews
November 28, 2022
De biografie van Etty Hillesum is een van de weinige boeken die ik de afgelopen maanden in een keer heb uitgelezen.
Het was fijn om Etty na al die jaren terug te zien, ze is nu veel menselijker dan de halve heilige voor wie ik haar tijdens mijn studie hield.
77 reviews2 followers
November 20, 2022
Voorbeeldige biografie. In een ruk uitgelezen. Zonder oordeel over de verschillende keuzes t.a.v. Wel of niet onderduiken geschreven. Ik was ontroerd.
Displaying 1 - 30 of 71 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.