Jump to ratings and reviews
Rate this book

Gdynia obiecana. Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939

Rate this book
Gdynia obiecana to opowieść o mieście tworzonym od podstaw, gdzie można było zacząć z "z czystą hipoteką: przezwyciężyć różnice między zaborami, pokonać zacofanie, uciec od narodowych przywar, od wiejskiej nędzy i wielkomiejskiego bezrobocia, zostawić w tyle waśnie etniczne i konflikty klasowe, uniknąć urbanistycznych błędów i historycznych ograniczeń krępujących rozwój innych miast. Tu nowe pokolenie uczyło się nowych umiejętności i zawodów związanych z morzem i międzynarodowym handlem. Tu, niczym w laboratorium, mogła powstać nieobciążona żadną złą ani dobrą tradycją nowoczesna polska miejskość oraz morska polskość. Tu Polska miała uciec do przodu, z wieku dziewiętnastego w dwudziesty. Problem w tym, że w tę podróż zabrała samą siebie".

480 pages, Hardcover

First published October 12, 2022

96 people are currently reading
1015 people want to read

About the author

Grzegorz Piątek

22 books27 followers

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
299 (39%)
4 stars
316 (41%)
3 stars
123 (16%)
2 stars
14 (1%)
1 star
2 (<1%)
Displaying 1 - 30 of 70 reviews
Profile Image for Wojciech Szot.
Author 16 books1,419 followers
October 14, 2022
I znowu Grzegorz Piątek pisze książkę, w której niby nam już znanej opowieści daje nowy kierunek. Czyta się "Gdynię obiecaną" z rosnącą ze strony na stronę fascynacją.

---

Gdynia miała ucieleśniać ducha nowej epoki, i być “pod kątem narodowościowym miastem wzorcowym”.

Może dlatego gdyński Dom Kuracyjny (Kurhaus) Towarzystwo Świętego Andrzeja Boboli wynajmowało na dom publiczny?

Bo przecież nasz "narodowy charakter" pełen jest zaskakujących kontrastów.

Gdynia - jak pisał jeden z autorów książek poświęconych “polskiemu oknu na świat” - wyrosła “z marzeń bardziej aniżeli z tradycji”. Jakie były to marzenia? I dlaczego nie ograniczały się tylko do gospodarczej ekspansji i zapewnienia Polsce dostępu do morskiego portu? Jak żyło się w mieście-micie i co z tego wynika dla polskiej historii? Grzegorz Piątek dekonstruuje mit i tworzy przejmującą biografię miasta.

Po świetnej książce poświęconej odbudowie Warszawy i interesującej biografii architekta Bohdana Pniewskiego, Piątek postanowił zmierzyć się z mitem modernizacji i opisać historię powstawania Gdyni. “Gdynia obiecana” to książka zachwycająca sprawnością prowadzonej opowieści i zaskakująca kontekstami, w których autor osadza nadmorską miejscowość. Piątek “ma gadane”, pozwala sobie na ironię i żart, jest zarówno historykiem jak i krytykiem, co sprawia, że książka, w której pierwszoplanową rolę odgrywa opowieść o architekturze, przeradza się we wciągającą gawędę. A sformułowania takie, jak “Polska to uroczystość rodzinna” na długo zapadają czytelnikowi w pamięci.

---

Więcej - https://www.empik.com/pasje/ksiazka-t...
Profile Image for Introverticheart.
324 reviews230 followers
June 13, 2023
Dekonstrukcja narodowego mitu Gdyni - miasta z morza i marzeń, cudownego dziecka II Rzeczpospolitej, które za białymi, modernistycznymi fasadami kryło nędzę i systemowy wyzysk.

Gdynia obiecana miała być, co sugeruje nawiązanie w tytule do powieści W. Reymonta, rajem na ziemi, miejscem, gdzie spełniają się sny i marzenia o lepszym jutrze.

Piątek jak to Piątek, zajmująco opowiada o architekturze, urbanistyce, o ludziach i ich zawiłych losach - opowiada z humorem, z uważnością, czasem z uzasadnionym wkurwem; dzieli się ogromną wiedzą i jak zwykle wspaniałą kwerendą źródłową. A jednak czegoś mi brakuje, choć nie jestem pewien czego dokładnie.

Burzenie mitów narodowych, zwłaszcza pięknych bajek sprzed wojny jest potrzebne, na odtrutkę
Profile Image for Tomasz.
937 reviews38 followers
June 28, 2023
Najkrócej: "Leniwa kompilacyjka, troszkę niechlujna, ale przynajmniej ładnie wydana".
Wypadałoby uzasadnić, nie?
Się robi.
Więc od początku: Grzegorz Piątek poza kompilacyjnym "trudem" (poziom licencjatu) i pewną lekkością stylu (czasami nieco zbyt niepohamowaną, ale o tym dalej) nie włożył do tej książki prawie nic, jeśli nie liczyć rozdzialiku o wycieczce na Meksyk (jeden akapit) i wzgórze Bernarda (3 strony). Jak na trzy lata i trzy miesiące pobytu w Trójmieście, mocno oszczędna ta turystyka. Nie zajrzał też do Archiwum Państwowego, gdzie poza dokumentacją Komisariatu Rządu znalazłby materiały wodociągów miejskich, wnioski kredytowe z planami dla Banku Gospodarstwa Krajowego, ewidencję fotograficzną gdyńskich domów robioną przez Niemców w 1940, i całe mnóstwo innych, ciekawych rzeczy. Tylko musiałoby mu się chcieć. Wolał jednak poprzestać na cytowaniu cudzych opracowań, czy też - co szczególnie żenujące - tandeciarskich opowieści z mchu i paproci Arkadiusza Brzęczka albo Hanny Domańskiej. Przy okazji, skoro już wspomniałem o Brzęczku: na multum przypisów do jego publikacji, dosłownie (multum-1) odnosi się do "Nowych sekretów gdyńskich kamienic". Podobnie z cytowaniem opublikowanych raportów Komisarza Rządu - w ruch poszedł tylko tom 3. Mówię, lenistwo.
Niechlujność - no tak. Spory bajzel w przypisach (wspomniane raporty Komisarza Rządu, mylne atrybucje), zaprzeczanie samemu sobie ze strony na stronę w pogoni za bon motem (choćby przy opisywaniu kapelana Marynarki Wojennej), czynienie w konkluzjach zarzutu innym z tego, że nadmiernie skupiali się na sztandarowych realizacjach architektonicznych Gdyni, kiedy samemu robi się dokładnie to samo... Ubawiłem się z tezy, że gdyńscy stoczniowcy strajkowali dziesięć lat (bo ze zdania wypadło słówko "później", dzięki któremu wyraźniejsza byłaby różnica między Grudniem '70 i Sierpniem '80) i z tego, że Piątek dał tam przypis do postulatów... gdańskiego MKSu. Zgrzytnąłem zębami, gdy cytat z Żeromskiego stracił gramatyczny sens, bo "obrzydlej" poprawiono na "obrzydłej".
Ale ładnie wydane.
Hm. Paszport "Polityki", mówicie...?
Profile Image for Jeszcze Jedna Strona.
60 reviews122 followers
October 16, 2022
Planowałam dać 4, ale dzięki temu, że „Gdynia obiecana” zrewidowała moje wyobrażenia o tym mieście, należy jej się 5. Autor wykonał ogrom pracy przekopując się przez tak sporą ilość źródeł, a do tego w książce znaleźć można wiele ciekawych i zaskakujących smaczków.
Profile Image for Michał.
57 reviews5 followers
January 7, 2024
Mimo porażającej wręcz liczby faktów historycznych, czyta się jak dobrą powieść. Polecam nie tylko fanom samego miasta, gdyż "Gdynia obiecana" to także ogólna analiza problemów i aspiracji polskiego społeczeństwa lat trzydziestych.
Profile Image for Aellirenn Czyta.
1,631 reviews56 followers
January 31, 2023
Gdynia - miasto z morza i marzeń. Moje miasto. Oczywistym zatem było, że tą książkę przeczytam. Skusiłam się na audiobooka, ale już zamówiłam papierową wersję. To jest tak ciekawa historia, tyle nowych rzeczy się dowiedziałam, że ja po prostu chcę wracać do tej książki.
Profile Image for Natalia.
214 reviews41 followers
August 16, 2023
Dekonstrukcja obrazu Gdyni fantastyczna. Ani ze mnie architektka, ani historyczka, ani znawczyni żadnego innego rodzaju, ale te 5 lat spędzone za rogiem (bo w Gdańsku) na pewno dołożyły się do zainteresowania początkami Gdyni. A i sam autor prowadzi wątki świetnie, więc nie doczepiam się do niczego.
Profile Image for Monika Długa.
42 reviews44 followers
October 30, 2022
W Piątku cenię najbardziej to, że potrafi omotać i oczarować tematami, które na pierwszy rzut oka grzeją mniej więcej tak jak kaloryfery w czasie inflacji. A teraz krótkie ćwiczenie poglądowe - kilka razy głośno przeczytajcie sobie podtytuł: Miasto, modernizm, modernizacja 1920-1939. Czujecie tę bryzę fascynacji, prawda? A jednak skusiłam się wcześniej na „Warszawę”, teraz z zapałem sięgnęłam po „Gdynię”. I jakże zacuchna ta opowieść o mieście z morza! Od Żeromskiego po Kwiatkowskiego. Od bieli frontów po spekulacje ziemią. Od łajdactwa pychy i nietolerancji po polską dumę narodową. I można się w piątkowym stylu zakochać i ululać – bo jak pisze o architekturze gdyńskiego dworca czy poczty – to z miłością i oddaniem, werwą i humorem. Nie ma chyba innego, drugiego pisarza, który z taką łatwością łączy wiedzę architektoniczną z literacką kraśnością. I jak pisze, że Polska to jedna wielka impreza rodzinna, to na gdyńskim przykładzie widać to w całej okazałości. Niby perła w koronie II RP, a jednak polskie cwaniactwo. Niby światowa metropolia, ale jednak ze zbyt późno przygotowanym planem zabudowy. „JAKOŚ_TO_BĘDZIE”. Było i jest. A o tym wszystkim pięknie pisze Piątek [PPP].
Profile Image for Tristan Gines Wozniak.
27 reviews6 followers
March 26, 2023
Jezu, ale mi się podobała ta książka. Doskonałe zobrazowanie życia i rozwoju II RP. Wspaniała krytyka klasowa i społeczna. Love, jak wszystko co pisze Grzegorz Piątek <3
Profile Image for Juliette.
127 reviews6 followers
September 15, 2024
It doesn’t take much, certainly not an entire book, to realize, Gdynia wasn't exactly as well-planned as it could have been. Now, my knowledge of urban planning is limited to playing the game Pharaoh many years ago, but looking at Gdynia, even I can tell, they were doing it wrong.

This book seemed uneven – some chapters were very interesting, others skippable. This is perfectly normal for any book other than a very absorbing novel.

What bothered me about Gdynia Obiecana was the author’s nearly pathological resentment towards people who have money, and his rather messianic fervour at pointing out that there were slums and poverty and homelessness and bad things! in Gdynia. I believe, in his mind, Mr Piątek constructed a sort of target reader of his book, whom I’d call dumb. Now this reader – Mr Piątek seems to feel – must be chastised and admonished, until he’s guilt-tripped into a pool of unproductive tears for the homeless people of the 1920’s.

Now look, let’s be adults, if only for a second. People with money – very good for any city. In fact, many grand palaces and libraries, which up to this day make our cities beautiful, were built, because people with money spent money on them.


Contrary to Mr Piątek, I don’t think people are fascinated by Gdynia, because they’re romancing some myth of a “perfect city,” with no crime, or slums, or uncontrollable influx of poor people who couldn’t find jobs, but still hung around.

You see, contrary to Mr Piątek, I don’t think people are idiots.

People are fascinated by Gdynia, because there will not be another Gdynia; not for a long time – perhaps not until we colonize other planets, or experience an extreme civilization collapse, which would force us to rebuild our cities from scratch.

Europe is pretty tightly urbanized. There are no new cities to build, and not many topics people with opposing political views could agree on. You see, back then, we had Gdynia. Most people agreed Poland needed a seaport city, and they made one happen.
Profile Image for Tomasz Stachewicz.
95 reviews36 followers
June 30, 2023
Dobre i kompleksowe przedstawienie historii Gdyni w dwudziestoleciu. Pod wszystkimi względami: tytuł sugeruje skupienie na architekturze i urbanistyce, ale książka zawiera też obszerny opis kwestii społecznych, politycznych i ekonomicznych. Bez upiększania (ale też bez zohydzania) namalowany portret powstającego prawie od zera miasta. Bardzo obszerne przypisy i bibliografia, wiadomo co warto czytać dla zgłębienia fragmentów.

Gwiazdkę odejmuję za kiepską korektę i skład ebooka, przydałaby się też lepsza redakcja bo autor często skacze między wątkami.
Profile Image for barszczyk123.
28 reviews1 follower
September 6, 2025
mogę bez wahania powiedzieć, że 3 ostatnie rozdziały uratowały tą książkę.
trafnie opisują ją 2 słowa: ciekawa i chaotyczna.
1. ciekawa - szybko się ją czyta, napisana dla przeciętnego aspirującego czytelnika. zagadnienia z zakresu architektury i urbanistyki przedstawione przystępnie (akurat w tym obszarze nie rozumiem zarzutów, że autor przynudza - właśnie wręcz przeciwnie! widać, że te fragmenty są przemyślane, bardzo dobrze i przyjemnie się je czyta).
2. chaotyczna - skaczemy od architektury, do polityki, do kwestii socjoekonomicznych, do ustroju, od miejsca do miejsca, a to wszystko z częstym pominięciem chronologii. ale czy nie taka właśnie jest (i była) Gdynia - chaotyczna? dziwna?

końcówka była tym, czego brakowało mi podczas lektury. komentarza, doświadczeń - przecież cała lewacka kulturalna warszawka wie, że autor podjął trud (dla warszawiaka był to z pewnością TRUD) PRZEBYWANIA w Gdyni - autora i stwierdzenia, że w zasadzie to od czasów 20-lecia nic się nie zmieniło. architektura była i jest wykluczająca - nie spełniała i nie spełnia tej funkcji, którą chcielibyśmy i wielu mądrych ludzi chciało, aby spełniała. będzie dzielić, rozwarstwiać, izolować. dzielić ludzi na lepszych i gorszych, bogatych i biednych, odnoszących sukcesy i ponoszących porażki. może w jakiejś innej rzeczywistości jest inaczej - pytanie tylko, jak wygląda to „inaczej”. dziękuję, polecam (e.w.), kurtyna.
Profile Image for Martyna Wieczorek.
208 reviews4 followers
July 7, 2023
Piekna jest to książka. Z jakiegoś powodu narratorem w mojej głowie był lektor programów dokumentalnych z archiwum polskiej telewizji.

Kocham Gdynię i kochać będę dalej, ale następnym razem spojrzę na nią trochę inaczej. Może już nie tak bezkrytycznie. Może dzięki temu nasza miłość, jeśli przetrwa, będzie dojrzalsza.

W pierwszym momencie bardzo boli, kiedy ukazywane wady psują nasz idylliczny obraz. Potem, jak człowiek się już przyzwyczai, jest coraz lepiej.

Polecam maks. Wspaniała robota, panie Piątek, architekcie wierzący, niepraktykujący.
Profile Image for HoardingDragon.
285 reviews8 followers
February 8, 2024
Bardzo ciekawe spojrzenie na historię miasta z punktu zagospodarowania przestrzeni miejskiej oraz architektury. W książce znalazło się też parę ciekawostek związanych z postaciami, które w historii Gdyni miały charakter epizodyczny. Kawał dobrej roboty, jednak o ile większe i mniejsze szczegóły zapewne z czasem zapomnę, tak są tu informacje, które mam nadzieję zatrzymać na dłużej.
Profile Image for Kinga Rześna.
140 reviews
January 25, 2025
Styl pisania jest naprawdę czarujący. Autor obrazowo i z przekąsem (nie wiem jak oddać to co mam na myśli żeby nie brzmiało cringowo, przepraszam) komentuje opisywane sytuacje. Mimo mojej sympatii do dzisiejszej Gdyni, nigdy do tej pory nie zagłębiłam się w historię bardziej niż na tyle żeby wiedzieć kim mniej więcej był Kwiatkowski. Zarówno dla mnie jak i poprzednich pokoleń mieszkając na Mazowszu, Gdynia kojarzy się z dostatkiem, dobrobytem, rozwojem i słynnym oknem na świat. Grzegorz Piątek przystępnie nakreśla zarówno społeczną, polityczną jak i architektoniczną stronę rozwoju miasta. Nie sposób odebrać międzywojennej Gdyni jej nowoczesność na tle reszty kraju, ale zwykli, szarzy ludzie, jechali tam na tym samym wózku co w innych miastach. Fascynujące, że Gdynia wciąż jest przez Polaków postrzegana jako miejsce gdzie żyje się lepiej niż gdzie indziej i mit „Gdyni obiecanej” nadal funkcjonuje i ma się dobrze.
Specjalne oklaski dla Żeromskiego, który pojechał do Gdyni z polecenia lekarza i był zaskoczony że mu mocno wieje.

8⭐️
15 reviews
January 12, 2023
Miały być 4 gwiazdki za nierówne tempo (czasem autor popłynie w tematach typowo architektonicznych;), ale jednak 5. W końcu to Pierwsze rzetelna praca o moim mieście rodzinnym na tle lat 30. Xx wieku.
Naprawdę warto!
Profile Image for Wiktor.
2 reviews
March 9, 2023
Gdynia, czyli miasto pomnik. Dowód na to, że Polska chce i potrafi. Morze, modernizm i wielki świat. Niestety, jak to w kapitalizmie bywa, Ci, którzy do sukcesu przyłożyli się najbardziej, najmniej z niego uszczknęli. Bardzo dobrze napisana biografia najmłodszego dużego polskiego miasta. Wyjątkowa ze względu na mocne społeczne akcenty.
Profile Image for Anna Sierocka.
15 reviews1 follower
February 27, 2024
Właśnie skończyłam czytać ostatnie 200 stron siedząc w pociągu do Gdyni. Wiedziałam, że muszę przeczytać tę książkę przed przyjazdem tutaj. Historia miasta opowiedziana przez Piątka zafascynowała mnie mocno. To jest idealny materiał na historyczny spacer po Gdyni i wyobrażanie sobie, jak powstawała. Już nie mogę się doczekać wyprawy na ul. Świętojańską, Oksywie, Grabówek. Polecam mocno!
Profile Image for Pawel Szymczak.
143 reviews1 follower
January 30, 2023
Recenzja
Szczegółowa historia Gdyni z czasów powstania jako polskiego okna na świat w okresie międzywojennym. Bardzo dobrze opisane wszelkie przeciwności związane z planowaniem i wybudowaniem miasta oraz wpływem relacji społecznych. Bardzo dobrze się czyta jak i słucha.
Profile Image for Adrianna Duda.
3 reviews
February 13, 2024
Fantastyczna! Ukazuje oblicze Gdyni które jednak jest pewną skazą w " nowoczesnym mieście".
Chociaż wątki polityczne trochę mnie wynudziły stąd 4/5.
Profile Image for Wojtek Konieczny.
1,749 reviews
September 29, 2023
9/10
Spoglądam w morze. Jak wielu przede mną i wielu po mnie. To widok, którego Polska była pozbawiona w swej historii bardzo długo. Odwracam się i widzę miasto, które rozlewa się na pobliskich wzgórzach. Miasto zbudowane z nadziei, tęsknoty i wiary w przyszłość - miasto spektakularnych gmachów i modernistycznych perełek, które są jego wizytówką i znakiem rozpoznawczym. Miasto bez wielkiej historii i miasto z wielką historią zarazem. Miasto nieopowiedziane - do czasu, gdy wszystkie te wątki zebrał i poskładał w jedną całość Grzegorz Piątek. Ten sam, który swego czasu opowiedział o "najpiękniejszym mieście świata" - teraz dał głos Gdyni, która już niebawem świętować będzie swoje setne urodziny, a która dotychczas nie doczekała się opowieści na miarę swej niezwykłości. Dla wielu bowiem to wciąż mniejszy i młodszy brat Gdańska, ten trzeci w Trójmieście (bo przecież Sopot!) i zaledwie port, ale Piątek wydziera z tej krótkiej historii miasta wszystko, co najważniejsze i daje nam obraz na miarę amerykańskiego mitu - w Gdyni bowiem, jak w żadnym innym polskim mieście, zbiegają się wszystkie tęsknoty i nadzieje na lepszą przyszłość. Gdyby Polska miała być miastem, mogłaby być Gdynią. Gdyby miała być książką, która najlepiej opowie o sobie, byłaby "Gdynią obiecaną".
Profile Image for Sebastian.
181 reviews6 followers
February 15, 2023
Bardzo dobre opracowanie o powstaniu Gdyni. Dla mieszkańców pozycja obowiązkowa. Dla pozostałych ciekawostka raczej. Przedstawia obraz biednej i raczej podłej międzywojennej Polski. Honor przede wszystkim i układy partyjne. Zbyt mało się zmieniło, żeby spać spokojnie.
Profile Image for Michał Murawski.
283 reviews12 followers
December 2, 2022
Cudowna, wspaniała, genialna pozycja Piątka. Odziera z narosłych mitów Gdynię w sposób całkowicie bezpośredni i obrazoburczy. Biała, modernistyczna perła Bałtyku przemienia się w tej historii w brudną, przeżywającą wielkie problemy bramę na świat młodego państwa w środkowej Europie. Ale to co przynajmniej dla mnie było najbardziej odkrywczą obserwacją, to pewna nienaruszalna kolej dziejów. Nieumiejętność Polaków do realizowania wielkich inwestycji, z jednej strony przez swoje megalomańskie zapędy, z drugiej przez brak zdecydowania, zorganizowania i nakreślenia szerszych planów.
Displaying 1 - 30 of 70 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.