Μικρασιατική Καταστροφή: 50 ερωτήματα και απαντήσεις

by Άγγελος Συρίγος, Ευάνθης Χατζηβασιλείου

Το 1922 συνέβη η µεγαλύτερη καταστροφή που υπέστη ο ελληνισµός. Για πρώτη φορά µετά από 3.000 χρόνια έπαυσε να αναπτύσσεται ο ελληνικός πολιτισµός στη µία από τις δύο ακτές που τον γέννησαν.
Μέσα από 50 ερωτήσεις και απαντήσεις εξετάζονται µε νηφαλιότητα:
- µια µεγάλη εθνική και διεθνής σύγκρουση
- το ξέσπασµα του Εθνικού Διχασµού
- οι στόχοι και τα µεγάλα διλήµµατα των πρωταγωνιστών
- τα ελλείµµατα και τα λάθη µας
- µύθοι, παρανοήσεις και υπεραπλουστεύσεις
- η στάση των µεγάλων δυνάµεων, που επιδίωξαν (φυσικά) την ικανοποίηση των δικών τους και όχι των δικών µας εθνικών συµφερόντων
- οι αξιώσεις της τουρκικής πλευράς και οι µέθοδοι που επέλεξε για να τις πετύχει από το 1914 έως το 1922
- οι επιπτώσεις της Μικρασιατικής Καταστροφής.
Τα συµπεράσµατα, ιδίως αυτά που δε µας είναι αρεστά, αποτελούν την ελάχιστη τιµή που αρµόζει στη µνήµη των όσων χάθηκαν τότε, των δικών µας χαµένων ανθρώπων.

Genres: History, Nonfiction

256 pages, Paperback

First published February 1, 2022

Reviews

[Stratos · Rating 5 out of 5]

Τα πάντα για το 1922 με συνοπτικό κι αντικειμενικό τρόπο. Απαραίτητο για κάθε Έλληνα που ασχολείται με την σύγχρονη Ιστορία αλλά και για όσους έχουν ερωτήματα ή προβληματισμούς για την περίοδο αυτή

[Liberis · Rating 4 out of 5]

Απλό, όσο πρέπει, επιστημονικό, όσο πρέπει, εμφανώς βενιζελικό -όχι ότι οι αντίπαλοι τα έκαναν σωστά- απλά κάποια σημεία διδακτισμού και επίκλησης στο συναίσθημα θα μπορούσαν να λείπουν. Ωστόσο, παραμένει ένα καλό βιβλίο αναφοράς για κάποιον που δεν ξέρει και θέλει να μάθει, για κάποιον που ξέρει και θέλει να συμπληρώσει το παζλ των γνώσεών του, νομίζω το πληρέστερο και πιο στοχευμένο εγχειρίδιο για τον μέσο αναγνώστη που έχουμε αυτή τη στιγμή για κάποιον πολύ αρχάριο, που θέλει να το πιάσει από την αρχή.

[Aggeliki Spiliopoulou · Rating 4 out of 5]

Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή. Είναι η επέτειος μιας ήττας με τραγικές συνέπειες. Είναι όμως και η αφορμή να αναμετρηθούμε με τα οποια λάθη και να διδαχτούμε από αυτά. Είναι ένας φόρος τιμής στους νεκρούς που πολλοί θρηνούν ακόμα.
Μέσα από 50 ερωτήματα οι συγγραφείς θέτουν τον κορμό των συνιστωσών αυτού του ιστορικού γεγονότος καταγράφοντας όσα διεξήχθησαν και από τις δύο πλευρές.
Διερευνώνται θέματα όπως η κατανομή και η ποσοστιαία σύνθεση του πληθυσμού, η κατανόηση των λόγων που ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποφάσισε να διεκδικήσει την Ιωνία ώστε να προστατευθούν οι Έλληνες της Μικρασίας όπως επίσης και τους λόγους διεκδίκησης της Σμύρνης στο Συνέδριο της Ειρήνης εγκαταλείποντας το όραμα της "Μεγάλης Ιδέας". Επίσης σημαντικό είναι να ληφθούν υπόψη οι συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί στην περιοχή με τη λήξη του ΆΠΠ, ο εθνικός διχασμός, τα λάθη στον σχεδιασμό της μικρασιατικής εκστρατείας, τα εγκλήματα πολέμου και από τις δύο πλευρές, καθώς και τι ορίζεται ως γενοκτονία, για να φτάσουμε στις συνέπειες της Μικρασιατικής καταστροφής και στη συνθήκη της Λωζάννης.
Το βιβλίο αυτό είναι μια εμπεριστατωμένη μελέτη δύο καταξιωμένων ακαδημαϊκών που αξίζει να διαβαστεί.

"Εκατό χρόνια μετά, μπορούμε ως κοινωνία του ανεπτυγμένου κόσμου να δούμε κατάματα το παρελθόν μας. Σε τελική ανάλυση, αυτό -το να δούμε θαρραλέα την Καταστροφή- είναι και ο καλύτερος τρόπος να τιμήσουμε τους ανθρώπους μας που πέρασαν μέσα από τις συμπληγάδες της εκείνη την εποχή."

[Lefki Sarantinou · Rating 5 out of 5]

Χωρίς υπερβολή αυτό το τόσο μικρό βιβλίο για τη Μικρασιατική Καταστροφή, για ένα θέμα, δηλαδή, τεράστιο σε ό,τι αφορά τη βιβλιογραφία, τις αντικρουόμενες απόψεις που έχουν διατυπωθεί για αυτό, αλλά και τη γιγάντια σημασία του, είναι κυριολεκτικά ό,τι πληρέστερο μπορεί να διαβάσει ο Έλληνας αναγνώστης προκειμένου να αποκτήσει μία καλή και έγκυρη γνώση για το συγκεκριμένο ζήτημα, τέτοια που δεν αποκτάται, δυστυχώς, ως όφειλε, στο σχολείο.

Η Μικρασιατική Καταστροφή, ένα βιβλίο υπό μορφή πενήντα ερωταποκρίσεων, δεν αξιώνει να αφηγηθεί τα γεγονότα με πάσα λεπτομέρεια, κάτι που δηλώνουν, εξάλλου, οι συγγραφείς ξεκάθαρα στον πρόλογο του βιβλίου τους. Το πρόβλημα με το συγκεκριμένο ζήτημα εξάλλου δεν είναι η περιγραφή των γεγονότων όπως ακριβώς- ή τουλάχιστον περίπου- έγιναν, αλλά κυρίως η δύσκολη ερμηνεία τους και οι πολλές αντικρουόμενες απόψεις που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς για ένα θέμα τόσο ευαίσθητο για την ελληνική ψυχή.

Όσοι το διαβάσουν, και ιδιαίτερα οι ιστορικοί που γνωρίζουν καλά τη σημασία που έχει για την Ιστορία η αποστασιοποίηση από τα εθνικά πάθη και η ψύχραιμη περιγραφή των γεγονότων, δεν θα μπορέσουν παρά να θαυμάσουν την αντικειμενικότητα των περιγραφών, απαλλαγμένη από τους συναισθηματισμούς, τους οποίους ο ιστορικός οφείλει να εξοβελίζει από το έργο του.

Οι συγγραφείς αναγνωρίζουν πως η Μικρασιατική Καταστροφή είναι ένα θέμα εθνικά φορτισμένο για μεγάλη μερίδα των σημερινών Νεοελλήνων και ιδιαίτερα για όλους εκείνους που έχασαν κάποιον πρόγονό τους εκεί, ή ήταν παιδί ή εγγόνι προσφύγων. Ωστόσο, δεν διστάζουν να αποστασιοποιηθούν από τα γεγονότα τόσο όσο είναι απαραίτητο, προκειμένου να τα περιγράψουν με αντικειμενικότητα και άρτια επιστημονική τεκμηρίωση, καθώς και αναδείξουν τα συναισθήματα και της απέναντι πλευράς. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε και το πως είδαν οι αντίπαλοί μας, οι Τούρκοι, τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Όσο κι αν δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί ότι σκοπίμως διέπραξαν γενοκτονία με την ανελέητη προς τις χριστιανικές μειονότητες πολιτική τους στις αρχές του εικοστού αιώνα στα εδάφη της καταρρέουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, άλλο τόσο δεν μπορεί να αρνηθεί όμως ότι ήταν απολύτως φυσιολογικό να αντιτίθενται στον διαμελισμό της αυτοκρατορίας τους.

Επίσης, οι δύο συγγραφείς δεν διστάζουν να καταρρίψουν και παγιωμένους από χρόνια μύθους σχετικά με το ζήτημα και να φέρουν άγνωστα στοιχεία στο φως.

Προσωπικά, ενώ μελετώ Ιστορία τόσα πολλά χρόνια, πουθενά αλλού δεν διάβασα τόσο ικανοποιητικές και κατανοητές εξηγήσεις σχετικά με την περιγραφή των συμφερόντων των Μεγάλων Δυνάμεων στην Εγγύς Ανατολή και πουθενά δεν συνάντηση τέτοια ψύχραιμη θεώρηση του Εθνικού Διχασμού, ο οποίος μπορεί, σαφέστατα, να λάβει τη σκυτάλη για τον υπεύθυνο της μεγαλύτερης συμφοράς στην ιστορία του νεώτερου ελληνισμού. Χωρίς να θεοποιούν-αλλά ούτε και να δαιμονοποιούν καμία από τις δύο πλευρές, οι συγγραφείς καταγράφουν καρέ καρέ όλο το μπλεγμένο διπλωματικό παρασκήνιο της ταραγμένης δεκαετίας 1912-1922.

Συμπερασματικά, αν κάποιος επιλέξει να διαβάσει ένα μονάχα βιβλίο για την επέτειο των εκατό χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, τότε, ως ιστορικός, αλλά και ως αναγνώστρια, προτείνω ανεπιφύλακτα το εν λόγω βιβλίο. Το μικρό του μέγεθος, η καλοδουλεμένη και ρέουσα γλώσσα, ο πλουραλισμός των θεμάτων και η αποφυγή της ενσωμάτωσης περιττών λεπτομερειών στο κείμενο είναι όλα στοιχεία τα οποία λειτουργούν αναμφισβήτητα υπέρ του.
Aναδημοσίευση από το φρακταλ

[Thanassis Koukoutselos · Rating 5 out of 5]

Αρκετά κατατοπιστικό, παρουσιάζει αρκετά θέματα άγνωστα ευρέως. Λόγω του μικρού μεγέθους, δεν τα εξαντλεί, αλλά δίνει αφορμές να τα ψάξεις παραπάνω. Σε αρκετά σημεία οι απόψεις είναι των συγγραφέων ξεκάθαρα πχ αν ήταν σωστό που ο Βενιζέλος στόχευσε στη Σμύρνη και όχι στην Πόλη , που κάποια στιγμή του προσφέρθηκε. Μπορεί να διαφωνείς με την αιτιολόγηση αλλά σου δίνει μια οπτική και αφορμές για έρευνα

[Aris Kirmi · Rating 5 out of 5]

Μια ευσύνοπτη περιγραφή με νηφάλιο και επιστημονικό τρόπο της μικρασιατικής εκστρατείας και καταστροφής με τη μορφή πενήντα ερωταποκρίσεων, πχ 12 Ήταν η αποστολή στρατού στην Ιωνία και η μικρασιατική εκστρατεία ένας ελληνικός ιμπεριαλιστικός πόλεμος; 30 Ποιές ήταν οι απόψεις του Μεταξά για τη μικρασιατική εκστρατεία; 49 Μπορούσε να είχε αποτραπεί η ήττα του ελληνικού στρατού το 1922 και συνακόλουθα η Μικρασιατική Καταστροφή;
Το βιβλίο περιέχει επίσης και ενδεικτική βιβλιογραφία για όσους θα ήθελαν να εμβαθύνουν περισσότερο.

[Apostolis · Rating 4 out of 5]

Παρεμφερές εγχείρημα σαν κι αυτό του Βερέμη: 22 ερωτήσεις και απαντήσεις για το '22, αλλά με διαφορετικό, πιο ζωντανό τρόπο, όπως και σε παραπλήσιο παλιότερο έργο των ίδιων συγγραφέων που αναφέρεται στη συμφωνία των Πρεσπών. Αρκετά κατατοπιστικό βιβλίο, κυρίως για αυτούς που ήδη μελετάνε την Μικρασιατική εκστρατεία. Φωτίζει διάφορες πτυχές που ίσως διαφεύγουν άλλων έργων που είναι πιο ειδικά. Σίγουρα βοηθάει και κάποι@ νε@ αναγνώστη στο θέμα αυτό.

[Theodoros Manolis · Rating 5 out of 5]

Στοχευμένες ερωτοαπαντήσεις σε ότι έχει να κάνει με : την Μικρασιατική καταστροφή (πως, γιατί και τι έγινε ακριβώς) , τις συνθήκες και τα γεγονότα που διαδραματιστηκαν πριν και μετά, την ανταλλαγή πληθυσμών και το ρόλο που έπαιξαν οι Σύμμαχοι ��ε την ευρύτερη έννοια. Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσει ο καθένας μας, με αξιόλογες πηγές και αντικειμενική γραφή από τους κ.κ. Συρίγο και Χατζηβασιλείου. Για περαιτέρω έρευνα και ανάγνωση υπάρχει στο τέλος του βιβλίου αντίστοιχη βιβλιογραφία.

[Maria · Rating 5 out of 5]

Εξαιρετικό βιβλίο που διατυπώνει χωρίς συναισθηματισμούς το ιστορικό περικείμενο της Μικρασιατικής Καταστροφής, καταπληκτικό εργαλείο αναφοράς και για αρχάριους στο θέμα και για πιο προχωρημένους. Εκτίμησα το ότι παρόλο που οι συγγραφείς είναι Έλληνες ιστορικοί και δικαιολογημένα διακείμενοι προς την πολιτική του Βενιζέλου, εξηγούν ταυτόχρονα και την οπτική των πραγμάτων και για τους αντιβενιζελικούς και ακόμα και για τους κεμαλικούς, γιατί έτσι πρέπει να είναι η ιστορία να δείχνει όσο πιο αντικειμενικά γίνεται τις αξιώσεις όλων όσων εμπλέκονται και να προσπαθεί να κατανοήσει. Εξαιρετικό βιβλίο.

[ο κανένας κανένας · Rating 4 out of 5]

Εξαιρετικο για αρχή και για συνοψη. Ισως υπαρχουν επι μερους αντιθετες αποψεις πχ στο στρατιωτικο σκελος αλλά ειναι ενα σημαντικο βιβλιο αναφορας για μια περιοδο με φοβερη επιταχυνση των ιστορικων γεγονοτων. Επισης συμβαλει στην διαλυση ορισμενων μυθων που ειναι ιδιαιτερα δημοφιλης,, δηλ αν η μικραστριατικη εκστρατεια προκαλεσε την γενοκτονια και την καταστροφη (οχι) και την διαφορα μεταξυ μιας οργανωμενης γενοκτονιας και αποτροπαιων αλλα μεμονωμενων εγκληματων πολεμου

[K Diamantopoulos · Rating 5 out of 5]

Περιεκτικό, συγκινητικό, ρεαλιστικό. Μου απάντησε σε πολλά ερωτήματα που είχα για την συγκεκριμένη περίοδο. Και μου υπενθύμισε τον μεγαλύτερο εχθρό του Ελληνισμού: η Διχόνοια, ο Διχασμός. Είναι δίπλα μας στις πιο μαύρες σελίδες της Ιστορίας μας.
Έλληνες ενωθείτε, ο εχθρός δεν είναι μέσα.

[Christopher Dunne · Rating 5 out of 5]

Εξαιρετική παρουσίαση σε μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων - έτσι διαβάζεται άλλωστε η ιστορία τόσω μάλλον μια περίπλοκη και πολυδιάστατη σειρά γεγονότων όπως είναι η Καταστροφή. Το διάβασα με κομμένη την ανάσα.

[Emmanouil · Rating 5 out of 5]

Επιστημονικό, περιεκτικό, ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟ. Ότι πρέπει για να αποκτήσεις μια αίσθηση των γεγονότων.

[Χρονης Στογιαννους · Rating 5 out of 5]

Συνοπτικό,περιεκτικό και απαντά σε πολλά ερωτήματα ώστε να δώσει μια πλήρης εικόνα της μικρασιατικής εκστρατείας