Báo chí và văn học miền Nam đã có từ thuở đầu của chữ quốc ngữ đi vào đời sống. Song những tác phẩm, tác giả thuở ban đầu ấy đã bị khuất lấp trong định kiến "miền Nam không có văn học", công sức và tài sản của lớp người đi trước không được người sau biết tới. Để góp phần "tìm lại công bằng" cho văn học Nam kỳ thời kỳ đầu từ năm 1865 đến thập niên đầu thế kỷ XX, nhà báo Trần Nhật Vy đã dành ra nhiều thời gian, công sức để sưu tầm, nghiên cứu tư liệu xưa, nhằm đưa ra một chút ánh sáng về một nền văn học, báo chí quốc ngữ rất phong phú với biết bao thăng trầm, sóng gió để hình thành nên hệ thống chữ quốc ngữ như ngày hôm nay.
Tác giả tập trung vào thời kỳ đầu chữ quốc ngữ khi người Pháp đã đặt guồng máy cai trị tại Nam Kỳ, và những luận điệu này lần lượt bị tác giả mổ xẻ xét lại:
- Những Pétrus Ký, Paulus Của, Nguyễn Văn Vĩnh, Phạm Quỳnh được xem như là những người tiên phong của nền văn học quốc ngữ thuở ban đầu. - Họ tiên phong đã đắc thắng chữ Nho, chữ Nôm, và đưa chữ quốc ngữ từ phục vụ tôn giáo sang lĩnh vực xã hội, văn học. - Họ đã đề xướng việc dịch những tác phẩm cổ văn ra quốc ngữ. - Họ có công lớn, được suy tôn như ông tổ học cận đại, những nhà cách mạng vĩ đại… - Nhận định họ như là những người đã đi trước thời đại, làm dân chúng đất Nam Kỳ không phát huy được văn chương. - Coi chữ quốc ngữ như một thứ chữ không những giải thoát cho văn chương mà cả cho văn hóa, xã hội vì nhờ chữ quốc ngữ mà xứ sở có điều kiện bước vào văn minh, hiện đại hóa bằng cách âu hóa.