Op hoge leeftijd is Marcel met een depressie in een psychiatrisch ziekenhuis beland, waar zijn kleindochter jaren eerder ook verbleef, op de afdeling eetstoornissen. Ze komt hem dikwijls opzoeken en bespreekt haar vragen in een radiodocumentaire. In hoeverre kies je zelf wie je bent? Wat is een Verward Persoon? Hoe erfelijk is ontregeling, en wat is de oorzaak ervan? Wanneer begint herstel en belangrijker, wanneer eindigt het? Corinne Heyrman vertelt het verhaal van de grootvader, zijn kleindochter, familieleden en andere patiënten in het ziekenhuis, waarmee ze de complexiteit en de vele gezichtspunten van psychische kwetsbaarheid vol verbeeldingskracht en inlevingsvermogen ontleedt.
De 75-jarige grootvader van het hoofdpersonage, dat bedrieglijk veel op de auteur lijkt, belandt in hetzelfde psychiatrisch ziekenhuis waar zij als tiener met anorexia verbleef. Dat gegeven leidt naar bespiegelingen over de oorsprong van mentaal onwelzijn en ziekte en hoe die eindigen, dan wel draaglijk worden. Boeiende materie. Corinne Heyrman wisselt de lichtvoetigheid die we kennen van haar knappe novelle 'Mogelijke eigenschappen' af met een veelheid aan bedenkingen en observaties die verrassend maar soms ook obscuur of verwarrend zijn.
Misschien hoopte ik dat het meer zou lijken op het chapbook 'Mogelijke eigenschappen' (dat ik heel goed vond), maar waar het chapbook meer rake details bevatte, werd ik in de roman vaak afgeleid door de beschrijvingen van het kleine. Ik had het idee dat dit boek super veel wilde vertellen en een belangrijk punt wilde aankaarten, maar ergens bleef het een beetje verwarrend voor mij door de twee verschillende verhaallijnen, en hier en daar ook wat voorspelbaar (bijv de terugkerende potvisvergelijking). Er zaten goede punten in waarbij ik dacht 'oh ja dit dus is wat hier in veel woorden eigenlijk staat', maar vaak waren dat dan weer parafrases van anderen (bijv Elias Canetti over mensen die naar de zee kijken en mensen die liever in de zee zwemmen). Misschien had ik gehoopt dat dit boek die parafrases niet nodig had gehad, zoals in 'Mogelijke eigenschappen'. En misschien moet ik gewoon nog even over mijn teleurstelling heen komen over de slechte reputatie van potvissen in dit boek.
(Oh en het punt dat herhaald wordt over dat logica tegenover emotie staat (grootmoeder vs grootvader): hier zit iets, dat voor mijn gevoel veel genuanceerder is dan een harde tegenstelling, maar ik zoek al maanden naar de juiste manier om dat uit te leggen en ik ben er nog niet in geslaagd.)
Erg gevoelig relaas van een jonge vrouw over een psychisch kwetsbare grootvader en haar eigen worsteling met een eetstoornis. Poëtisch en realistisch, met weinig lichtpunten. Toch wou ik steeds verder lezen en had ik spijt toen het uit was.
Bij het kiezen van een boek, laat ik mij leiden door mijn nieuwsgierigheid naar van alles waar ik niet genoeg vanaf weet. Daarbij hebben psychologische romans mijn voorkeur: wat overkomt mensen en hoe lossen ze dat op? Hoe staan andere mensen in het leven, wat maken ze ervan? Hoe werken relaties of juist niet? Maar ook: hoe ontstaan psychische problemen? Dat is waarom ik nieuwsgierig was naar dit boek. Corinne Heyrman is radio- en podcastmaker, maakte theatervoorstellingen en debuteert nu met de roman Het begin en zijn oneindigheid. Ik heb weer een hoop opgestoken.
Grootvader en kleindochter
Het boek gaat over een jonge vrouw en haar grootvader, die op het einde van zijn leven depressief wordt. Zijn kleindochter wil begrijpen wat er aan de hand is en zoekt hem regelmatig op in het psychiatrisch ziekenhuis waar hij verblijft. Dat gebouw roept pijnlijke herinneringen bij haar op. Als zeventienjarige werd ze in hetzelfde ziekenhuis opgenomen toen ze kampte met een eetstoornis.
Heyrman maakt er geen geheim van dat het boek een mengeling is van fictie en non-fictie: ze is een ervaringsdeskundige, aangezien ze zelf opgenomen geweest is in een kliniek voor anorexiapatiënten. Daarnaast heeft ze gebruik gemaakt van de verhalen van andere ex-anorexiapatiënten en deskundigen die ze geïnterviewd heeft. De grootvader is gebaseerd op de verhalen in haar familie over een grootvader die ze nooit gekend heeft, maar die op het eind van zijn leven met depressies in een psychiatrische kliniek belandde.
In deze roman probeert de kleindochter te achterhalen waardoor haar grootvader zo onverwacht psychische problemen kreeg. En omdat de bezoeken aan hem herinneringen oproepen aan haar eigen verblijf daar, wisselen hun hoofdstukken elkaar af. Wat er precies met de grootvader aan de hand is, hoe het gekomen is en hoe het verder moet, speelt in zijn hoofdstukken. In die van de kleindochter krijgen we een aangrijpend beeld van wat het betekent om aan anorexia te lijden en hoe moeilijk de strijd is om ervan te "genezen". Tussen aanhalingstekens, want om te achterhalen waar het begon is lastig, maar om te zien waar en of het ooit zal eindigen, is nog veel moeilijker. Vandaar dat er naast de herinneringen ook stukjes uit haar huidige leven ter sprake komen.
Psychische kwetsbaarheid
Duidelijk wordt dat psychische kwetsbaarheid voor de beide generaties een andere oorzaak heeft. En dat er ook op een andere manier door de omgeving op wordt gereageerd.
“De jongere generatie zit in een soort prestatiemaatschappij waar men de hele tijd iemand moet zijn en goed moet doen. Daardoor worden ze uiteindelijk ziek”, zegt Heyrman daarover. "Waar de grootvadersgeneratie mee worstelt, is dat ze weinig keuze hadden om hun leven zelf in te vullen. Ze wisten al op voorhand in welke zaal ze zouden trouwen, met hun buurmeisje.”
Hoewel er tegenwoordig meer openheid is over psychische problemen, zijn er nog genoeg mensen die er in stilte mee worstelen. In het boek laten de reacties van haar grootmoeder (ontkennen, wegmoffelen), haar moeder (aanvaarden, rekenen op genezing) en de kleindochter zelf (er open over zijn, maar niet geloven in een totale genezing) zien dat er tussen de generaties grote verschillen zijn. De sociale media zouden het taboe deels op kunnen heffen, maar echt kwetsbaar en open over psychische problemen is daar vrijwel niemand.
Zoektocht
In het begin van het boek vraagt de kleindochter zich af: Wanneer begint zo’n psychische stoornis eigenlijk en eindigt die ooit echt? Wat is de exacte oorzaak van een psychische stoornis? Komt het door de samenleving? Is het erfelijk bepaald? Zijn sommige mensen nu eenmaal gevoeliger dan andere mensen?
“Dat is het moeilijke aan mens zijn en aan de psyche. Het is niet op één ding vast te pinnen. Het is niet het een noch het ander. In de brei daartussen vinden we ons antwoord”, meent Corinne Heyrman.
Dat zijn zaken waar ik al eerder over nadacht. Maar mij grijpt vooral het verhaal van de anorexia-patiënte aan. Nog nooit is het zo goed tot mij doorgedrongen wat het betekent om aan die dodelijke ziekte te lijden en hoe moeilijk het herstel is, als het al zo genoemd mag worden. Het is een moedig en open boek en daarmee heeft ze in dit goed geschreven debuut een belangrijke bijdrage geleverd aan het begrip voor deze moeilijk te begrijpen ziekte.
Aanbevolen voor beleidsmakers die de oplopende wachttijden voor behandeling door de GGZ-instellingen voor lief nemen.
Een naamloos blijvende net afgestudeerde kunstacademiestudent maakt een documentaire over haar grootvader die als dementerend met verward gedrag in een psychiatrisch ziekenhuis verblijft. Eerder zat de verteller in hetzelfde ziekenhuis op de afdeling voor eetstoornissen wegens anorexia. De drie verhaallijnen, het verhaal van haar grootvader, gepensioneerd groenteman, trompettist die wegens verward gedrag niet meer mee mg spelen met de harmonie, het verhaal van de verteller over haar anorexiaperiode, het verhaal van de documentaire en het denken erover, mengt fantastisch met wat er in het echt gebeurt of is gebeurd, met haar studie en haar vriendje met wie ze net samenwoont en die haar probeert te ondersteunen. Je dacht het niet maar ondanks de soms wat beklemmende toon vertelt het een optimistisch verhaal in monologue interieur.
Een integer verhaal geschreven vanuit het oogpunt van de kleindochter van Marcel, die graag radioreportages maakt. Zelf is ze ooit in een psychiatrisch ziekenhuis beland vanwege een eetstoornis, haar opa is nu in hetzelfde psychiatrische ziekenhuis opgenomen op de crisisafdeling.
Heftige onderwerpen, waardoor het best een trigger kan zijn voor mensen die met psychische/psychiatrische problemen kampen. Mocht je daar niet tegen kunnen, zou ik dit boek afraden.
Ik vind het een geweldig boek vanwege de gedetailleerde beschrijvingen, vanwege de soms 'random ogende onderwerpen' die op de een of andere manier toch weer terug komen in het verhaal. Zoals de aangespoelde potvis. Of de Verwarde Man. Heerlijk humoristisch omschreven maar met een kern van waarheid.
En een prachtige zoektocht van een kleindochter naar hoe haar opa zo gevormd is.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Vindingrijkheid van taalgebruik is inspirerend. De hoofdpersoon neemt veel details van het leven waar die ze telkens in detail en veelvoud omschrijft zonder dat het langdradig wordt. Opmerkelijke observaties, unieke metaforen en treffende innerlijke dialogen. (‘We dwarrelen als 2 plastic zakjes door de nacht ..’)
Sommige stukken lopen (en dus lezen) makkelijker; dit lijkt bewust gekozen om aan te sluiten bij de achterliggende gemoedstoestand.
Diepte, zwaarte, luchtigheid en nieuwsgierigheid wisselen elkaar af. Zeker de moeite te lezen! Al lijkt het thema wat zwaar, het perspectief en verhaalvorm zijn verfrissend.
*3,5 Ik denk dat ik door de flaptekst en mijn leeservaring van Mogelijke Eigenschappen (echt heel goed) hele hoge verwachtingen van dit boek had die net niet waargemaakt zijn. Het is goed, het is mooi, met rake beelden en vergelijkingen, op bepaalde momenten raakt het, maar toch mis ik iets, al weet ik niet goed wat.
''Die nacht tuimelen we als twee plastic zakjes door de stad, vloeien voortdurend in elkaar over.''
''Mijn grootvader knipoogde. ‘In het leven moet je incasseren’, zei hij en ging voor me staan, zijn handen op mijn armen, ‘en laten passeren. Aan overbodigheden besteed je geen aandacht, alleen aan de dingen die er echt toe doen’.''
Mooi debuut dicht op de huid van de schrijfster, inlevende goede schets zonder teveel “probleem “ lectuur te zijn…benieuwd naar meer. Citaat:”Iemand die keer op keer opnieuw de ontwikkeling van een idee vooropstelt aan de haalbaarheid ervan moet je koesteren “
Goed boek, zette me echt aan het denken over de waarde van het leven, ik weet t niet heel goed meer maar volgens mij wel traantje gelaten, deed me ook een beetje aan m’n oma denken