Cholerastad

by Atte Jongstra

Amsterdam van rond 1850 stikt in zijn eigen vuil. De kaden zijn vervallen, de grachten vormen een open riool, de stank is er niet te harden. Tot overmaat van ramp rukt vanuit India (of is het China?) de cholera op naar de stad. Niemand weet het fijne van de cholera. Is het besmettleijk? Helpt quarantaine? Is vaccinatie met chloor een goed idee? Een pandemie dreigt, twee helden richten de Eerste Amsterdamse Cholera-subcommissie op. In de paniek die uitbreekt als de ziekte alom slachtoffers maakt, raken beiden betrokken in een schandaal rond een zwendelaar met mondkapjes. En hoe staat het met de liefde in tijden van de cholera?


Cholerastad is een hoogst eigentijdse, historische roman over de ontregeling van de mens in besmettelijke tijden. Atte Jongstra, die zich voor deze roman liet inspireren door Flauberts grote onvoltooide roman Bouvard en Pécuchet, verweefde tal van authentieke 19e-eeuwse krantenknipsels in het verhaal.

261 pages, Paperback

Published February 22, 2022

Reviews

[Xroldx · Rating 1 out of 5]

Wat mij betreft een enorme tegenvaller. Ik verwachtte een historische roman over cholera in Amsterdam, maar kreeg een relaas van een mannenvriendschap gecombineerd met 'grappige' vergelijkingen tussen een cholera-uitbraak en corona inclusief een voorloper van Sywert.

[Reinier · Rating 3 out of 5]

Het begon vermakelijk, en dat bleef het deels ook wel. Toch las het uiteindelijk als een net iets te lang durende klucht.

[Florette Fonteyne · Rating 5 out of 5]

'Cholerastad' van Atte Jongstra is zo'n boek waarvan je na de eerste pagina al weet dat je er niet zomaar vanaf gaat geraken. Het is brutaal, grotesk, koppig origineel - en tegelijk voelt het ergens bijna intiem, alsof je door het hoofd van een soort gestoorde archivaris wandelt die alles wil bewaren, ordenen, herdenken ... maar dan op z'n Jongstra's: chaotisch, hilarisch en compleet buiten de lijntjes.

Wat mij vooral charmeerde, is hoe speels Jongstra omgaat met geschiedenis. Het is nooit puur informatief, nooit zomaar fictie, maar een collage waar je telkens nieuwe lagen in ontdekt. Je dwaalt door feit en verzinsel alsof het één en dezelfde materie is - en net dat maakt het zo verfrissend. Zijn taal is soms bijtend, soms absurd, soms bijna poëtisch, maar altijd bewust gekozen. Er zit zoveel plezier in dat experiment, dat je als lezer vanzelf meegezogen wordt.

Daarnaast: het wereldje van Cholerastad is vuil, rauw en toch onweerstaanbaar levendig. De personages lijken een beetje weg te lopen uit een koortsdroom, maar tegelijk raken ze wél iets aan van wie we zijn - of liever: wat we verdringen. Jongstra dwingt je na te denken door je te laten lachen, fronsen en af en toe even naar adem happen.

'Cholerastad' is zeker geen hapklaar boek, maar als je houdt van literaire ontdekkingsreizen met een stevige hoek af, dan is dit pure verwennerij. Voor mij bleef het nazinderen - zo'n boek dat je niet in een genre of een vakje krijgt, en dat net daardoor zo'n ongelooflijk plezierige leeservaring biedt.

Een aanrader voor iedereen die literatuur graag ziet kraken, blinken en compleet ontsporen.

[Linda · Rating 2 out of 5]

Ik ben niet erg enthousiast over dit boek. Het begon aardig, maar al snel kreeg ik de indruk dat het verhaal de krantenknipsels volgde, in plaats van andersom. Het voelde daarmee als een invuloefening. Wellicht zit ik er helemaal naast, maar wat ik me voorstel: je wil (zeker in de huidige coronatijd) een boek schrijven over cholera in Amsterdam, je duikt het archief in en stuit op een krantenknipsel over de oprichitng van de subcommissie. Op basis van de ondergetekenden van dat artikel zoek je deze namen voor en achteruit in de tijd en schrijf je de artikelen aan elkaar met een verhaal. Zo voelde het in elk geval, maar het resultaat vond ik maar zo-zo.

Hoe het boek aansluit op Flauberts roman, de inspiratie, kan ik niet beoordelen. Voor zover ik begreep ligt de parallel voornamelijk in de beschreven mannenvriendschap. De ontwikkeling daarvan was aardig. De ontwikkeling van het karkater Kramp (van archiefbediende naar succesverhaal) vond ik echter ongeloofwaardig en plots. De link naar de huidige tijd ("mondlapjesaffaire", of het gebruik van de term 'vrijheidsbeperkende maatregelen'), door velen geroemd, vond ik te opzichtig en deed voor mij af aan de vertelstijl van het historisch verhaal.

De behoefte aan epidemieliteratuur is momenteel groot, daar speelde Jongstra goed op in. Kennis van hoe het er nog niet zo heel lang geleden in onze contreien aan toeging is ook niet mis. Wat dat betreft komt dit boek op het goede moment, en heeft een aardige boodschap. Voor mij schort het dus aan de uitwerking, alle positieve recensies ten spijt.

[Peter Altena · Rating 4 out of 5]

Boek verplaatst lezer naar Amsterdam 1850, naderende en woekerende cholera. Twee oudere heren, een archivaris en een boekhandelaar, vinden elkaar in een bijzondere vriendschap en nemen zich voor om 'iets' aan de cholera te doen. Veel woorden, weinig daden, maar als woorden daden zijn, is het een boek vol actie. De roman van Jongstra, waarin de hoofdpersonen veel kanttekeningen plaatsen bij romans en rijmkunst, is een avontuurlijk spel - met grote inzet. De vergelijking met de Covid-pandemie ligt voor de hand, maar dat is aan de lezer. Dat de oudere heren navolgers zijn van Bouvard en Pécuchet, dat is wel duidelijk, zij volgen de lijnen van Flauberts duo, maar er is zoveel meer te beleven bij Jongstra. Bijzondere rollen voor de rijmzieke Kramp, handelaar in mondkapjes, en de weelderige Martha de Harde. Vandaag las ik een pleidooi om 'games' soms te verkiezen boven literatuur. Bij Jongstra is de literatuur onophoudelijk 'game on'.

[Maithe · Rating 3 out of 5]

Het verwerken van de originele krantenberichten in het boek vond ik een interessante toevoeging. Maar de schrijfstijl sprak mij niet zo aan. En dat is natuurlijk een kwestie van smaak. En mede omdat voor mijn gevoel de vaart er uit ging, wilde ik het daardoor een paar keer opgeven. Maar ik heb het uitgelezen en ook wel blij dat ik dat gedaan heb. Ik had echter gehoopt op meer echt kijkje in het dagelijks leven van een grotere groep mensen. Nu bleef het vooral bij twee mannen.

Natuurlijk was het bijzonder om te lezen hoe mensen omgingen met cholera en hoe dat lijkt op nu met Covid. Ik weet niet exact wanneer Jongstra het boek schreef (voor of tijdens de pandemie), maar het leek soms of hij gebeurtenissen van nu in zijn boek verwerkte. Bijvoorbeeld Kramp als een Sywert van Lienden. En ook alle verhalen die de ronde doen over de herkomst en hoe besmetting te voorkomen, de weerstand tegen bepaalde beperkingen.

[Koen Calis · Rating 3 out of 5]

3,5

[Nathalie Verelst · Rating 3 out of 5]

Niet echt mijn ding. Had meer een historisch verhaal verwacht ipv een boek over 2 vrienden.Maar toch was ik benieuwd naar hoe dit verhaal af zou lopen.

[foon · Rating 1 out of 5]

Wat een oninteressant verhaal zeg. Spijt dat ik het heb gekocht.