Seltsimees laps ja suured inimesed

Seltsimees laps #1

by Leelo Tungal

Mõni laps on sündimisest peale hea ja eeskujulik. Heal ja eeskujulikul lapsel ei vaju kunagi põlvikud lonti, ei tule tutipael lahti, ei teki jutid varvaste vahele ega lähe sandaalid valepidi jalga. Eeskujulik laps ei karda pimedust, äikest, kanakulli, kolhoosi pulli ega mundrimehi. Eeskujulik laps ei hakka naerma, kui tal on suu suppi täis, ei songi pudrutaldrikus ega jäta potile minemist viimase minuti peale. Üldse ei juhtu temaga kunagi midagi sellist, mis teeks häbi või tekitaks kurba meelt. Eeskujulik laps oleks hea olla. Minuga juhtub ju kogu aeg midagi sellist, millest heal ja eeskujulikul lapsel pole aimugi. Leelo Tungla isiklike mälestustega läbipõimunud raamat on mõeldud nii täiskasvanutele kui ka lastele. Kõige parem oleks, kui täiskasvanud lastele seda raamatut ette loeks ning selle üle arutlemiseks aega leiaks.

Genres: Fiction, Historical Fiction

216 pages, Hardcover

First published January 1, 2008

Reviews

[blanor · Rating 4 out of 5]

3.5⭐️ historię radzieckiej okupacji na terenie Estonii poznajemy ze strony 4-letniej dziewczynki. tym sposobem wszytskie dramatyczne sytuacje opisywane są w bardzo niewinny, momentami wręcz infantylny, sposób. tak prowadzona narracja ukazuje nam jak represje przeżywały dzieci, mała Leelo naiwnie wierzy w to, że jej mama po aresztowaniu wróci do domu, jednak my, czytelnicy, z opisów rozmów dorosłych jesteśmy w staranie wywnioskować, że sprawy się komplikują. ciekawym aspektem jest też podatność dziewczynki na rosyjską propagandę, wszelakie przyśpiewki i wierszyki o stalinie stają się dla niej zabawą, a przez swoją nikłą wiedzę również źródłem informacji o świecie. jest to zdecydowanie poruszająca lektura, moją ulubioną sceną była zdecydowanie ta, gdzie babcia z dziadkiem w nocy tańczyli krakowiaka by poprawić humor straumatyzowanej Leelo, była bardzo wzruszająca

[Mairita (Marii grāmatplaukts) · Rating 3 out of 5]

3,5 zvaigznes. Ar pieaugušā acīm lasot, šis šķiet ļoti skumjš stāsts, kurā pieaugušo pasaules šausmas saplūst ar bērna fantāziju un rotaļām.

Plašāka atsauksme: https://gramatas.wordpress.com/2019/0...

[hopeforbooks · Rating 4 out of 5]

„Mała towarzyszka i dorośli” Leelo Tungal to historia 4-letniej dziewczynki, żyjącej w trudnych czasach stalinowskich represji w Estonii. Pewnego dnia mama Leelo zostaje aresztowana przez NKWD za rzekomą zdradę radzieckiej ojczyzny.

Historię poznajemy z perspektywy małej dziewczynki, dlatego też ta książka jest tak przejmująca. Dziecko nieświadome powagi całej sytuacji z niecierpliwością wyczekuje powrotu ukochanej mamy. W międzyczasie śpiewa rymowanki, uczy się czytać, odwiedza dziadków, którzy rozmawiają o całej sprawie, której nie rozumie.

„Enkawude po lesie, po lesie, po lesie. Ja się pytam, co niesie, co niesie, hej!”

To rozczulająca książka pełna uroku i dziecięcego optymizmu. Ciepła i przejmująca historia o ciężkich czasach. Wartościowa lektura, którą zdecydowanie warto się zainteresować. Polecam!

[Inga · Rating 4 out of 5]

Labi uzrakstīts, noticēju visam, bija arī interesanti sekot līdzi Lēlo domu gājienam.
Bet šī grāmata nav bērniem.

[Ieva · Rating 4 out of 5]

Pēdējā laikā man ir iepatikušies padomju bērnības atmiņu stāsti, tāpēc arī igauņu versija par šo tēmu uzreiz iekrita acīs. Ir ļoti daudz lietu, kas man patiešām patika - sākot jau ar to, ka spēju noticēt galvenajai varonei (t.i. viņa ir bērns, nevis mazs pieaugušais). Vides attēlojams arī sanācis gana labs (nu vismaz man, kas to laiku nepiedzīvoja). Taču pietrūka kaut kā vārdos neformulējama, pietrūka tās saderības, kas labu (un reizēm viduvēju un pat objektīvi sliktu) grāmatu pārvērš par neizmirstamu, liekot dzīvot un elpot līdzi grāmatas varoņiem. Bet tā nu gan ir dziļi individuāla lieta, noteikti ir citi lasītāji, kuri to netveramo guva tieši šajā grāmatā.

[Inita · Rating 3 out of 5]

Kopumā grāmau var lasīt, bet man nešķita ļoti aizraujoša. Bija atsevišķas vietas, īpaši, kad mazā Lēlo aizdomājas par vārdiem un kā viņu fascinē jaunapgūtie vārdi, kuru lietošana pieaugušajos izsauc dažādas emocijas. Īpaši, kad viņa lieto padomju leksiku.
Protams, caur šo darbu var redzēt dziļos padomju laikus Igaunijā, paaudžu un pieredžu sadursmes.

[Vilis · Rating 3 out of 5]

Jauki uzrakstīts un iztulkots, ja nebūtu noguris no tēmas, tad droši vien būtu visas četras, bet nebija sajūtas, ka tur būtu kaut kas tiešām jauns.

[lesneczytanko · Rating 4 out of 5]

4.5

[Andra · Rating 5 out of 5]

Ei saa sellele raamatule kuidagi kehvemat hinnet panna. See lugu on südamlik, nukker, naljakas. Läheb hinge. Väikse Leelo tähelepanekud on lapselikult ausad ja siirad - 50ndatel stalinliku terrori all elades oli maailm segane ja hirmutav, kuid laps leiab sellest ikka palju toredat ja helget, isegi kui täiskasvanud ainalõpmata kummaliselt käituvad.

Kohustuslik lugemine kõigile, kes vabas Eestis on sündinud või kes mõtlevad, et äh mis sellel nõuka-ajal siis nii häda oli...

[Sanna-Mari · Rating 3 out of 5]

Hienoa, että eestiläistä kirjallisuutta on aloitettu suomentamaan yhä enemmän ja ihan mukavalla teoksella Arktinen banaani tähän hommaan on lähtenyt. 1950-luvun Viroon sijoittuva tarina kerrotaan nuoren, alle kouluikäisen Leelon kertomana.

Kun äiti viedään mustatakkisten mukana vankilaan sosialismin petturina ovat isä ja tytär yhtäkkiä kahdestaan, paitsi että setiä ja tätejä löytyy jos jonkinlaisia. Hienosti ajankuvan ja kulttuurin lukijalle avaava teos on kuitenkin hieman naiivi. Vaikka tämä Suomessa ilmeisesti markkinoidaan aikuisten kirjana on kerronta paikoin hyvinkin lapsellista ja lähes lastenkirjan kaltaista. Tämän voisin hyvinkin nähdä lastenosastolla, paitsi silloin tällöin puhutaan asioista, joita tarvitsee selvittää lapselle.

Tarina on kirjailijan oman lapsuuden pohjalta kirjoitettu, mutta lukijana luin tämän selkeästi fiktiona.

[Eva Alpaslana · Rating 5 out of 5]

Autore stāsta savu bērnības stāstu ar tādu gaišumu un vieglumu par tik smagu un sāpīgu tēmu. Cepuri nost!

[Kaspars · Rating 3 out of 5]

Nezinu, vai pie vainas ir tas, ka ir sanācis jau diezgan daudz izlasīt grāmatas par laika posmu, īsi pēc Otrā pasaules kara, kad Padomju Savienība "palīdzēja" Baltijas valstīm kļūt par padomju valstīm, vai vienkārši neuzrunāja konkrētās grāmatas stils, bet šoreiz tikai trīs zvaigznes. Patika, tas, ka grāmata ir rakstīta no bērna skatupunkta (proti, likās samērā jauns stils/veids kā rakstīt par šo laiku (tomēr pamatā ir sanācis lasīt no pieaugušo/pusaudžu skatupunkta par šo laika posmu). Tomēr, grāmata kaut kā neuzrunāja. Iespējams, pārlasīšu pēc pāris gadiem un, tad iespējams arī lasīšu turpinājumu.

[Ania (double.bookspresso) · Rating 3 out of 5]

Ppierwsza część serii z „Małą towarzyszką” autorstwa Leelo Tungal. Pisarka znana jest głównie z literatury dziecięcej i młodzieżowej, co jest wyczuwalne podczas lektury, mimo że, jak podaje tłumaczka, Marta Perlikiewicz, w posłowiu, „choć świat powieści poznajemy z perspektywy kilkuletniej dziewczynki, książka została pomyślana raczej dla dorosłych niż dla dzieci”.

Opowieść zawiera elementy autobiograficzne, ukazując absurdy reżimu rosyjskiego w Estonii w latach pięćdziesiątych XX wieku. Anegdoty podane są w dość infantylny sposób, co z jednej strony zrozumiałe, skoro narratorem jest dziecko, ale z drugiej sprawiają, że zdarzenia w rzeczywistości tragiczne nabierają komicznego charakteru.

Ale może czasem pozostaje już tylko się śmiać z absurdu minionych czasów?...

[Rasa Bugavičute-Pēce · Rating 3 out of 5]

Vērtējums noteikti ir 3.5! Bet līdz apaļošanai uz 4 pietrūka kaut kā, kas grāmatu no atmiņu stāsta pārvērstu par ko apjomīgāku. Varbūt ilgu un sapņu, vai arī kamola kaklā, vai dusmu. Ticu, ka tam par vainu ir latviešu literatūras līdzīga rakstura un formāta grāmatas, kas mani jau iekarojušas pirms šīs. Katrā gadījumā - laiks, par kuru raksta autore, šobrīd šķiet prātam netverams, un mazā meitene ir burvīgs tā visa lakmusa papīrītis. 👧🏻

[Elza · Rating 4 out of 5]

Patika! Lasot, līdzīgi kā citiem, neviļus nācās salīdzināt ar Zālītes "Pieciem pirkstiem". Viennozīmīgi, šis darbs mani pārliecināja un aizkustināja vairāk. Noteikti meklēšu arī pārējās daļas. Lielisks tulkotāja darbs.

[Elina · Rating 4 out of 5]

Virkistävää kuunnella kirjaa, joka on kirjoitettu vahvasti lapsen näkökulmasta. Minusta uskottavaa ja jatkan seuraaviin osiin, vaikka vieläkään en oikein ymmärrä Neuvosto-Viron tilannetta.

[Marta · Rating 3 out of 5]

Jauka, sadzīviska grāmata par padomju laika bērna skatījumu uz notiekošo, sarežģīto, bīstamo, nemaināmo realitāti. Šķita mazliet līdzīga Billei, taču, ja Bille stāstīja par Ulmaņlaiku bērnību, tad Lēlo atveido padomju bērnību.
Lēlo grib būt laba meitene. Vienmēr. Bet, kad viņiem atņem burvīgo, mājīgo dzīvokli, ievieto svešā, aukstā un neomulīgā dzīvoklī, un sumpurņi vēl aizved Lēlo mammu, meitenīte turas braši. Viņa ar tēti sagaidīs mammas atgriešanos, jo viņa taču būs atpakaļ pēc dažām dienām. Dienas ievelkas nedēļās, mēnešos... mājās pa reizei neaicināti uzrodas sumpurņi, bet vecvecāki ar tēti dara neizprotamas lietas, piemēram, met upē medaļas un fotogrāfijas...
Tomēr dzīve neapstājas un Lēlo savā prātā jau šķiet pieaugusi. Viņai ir savs viedoklis, lai gan pretrunīgs, jo kā švammīte uzsūc visu info, kas skan apkārt - gan propogandiskā radio skandēto, gan nacionāli noskaņotās ģimenes spriedumus.
Jā, man patika, dažbrīd pat uzjautrināja, ko bērns savā mazajā galviņā tik var izdomāt, bet nebija īsti stāsta virzības uz priekšu - likā kā atsevišķi fragmenti, kas salikti kopā, atmiņu tēlojums ar emocijām, bet bez īpaši daudz notikumiem.
p.s.tā arī līdz galam neizlasīju...

[Liene · Rating 5 out of 5]

Man liekas, ka man biežāk vajadzētu palasīt kaimiņvalstu literatūru. Stāsts atklāja it kā to pašu pasauli, kurā dzīvoju un tomēr pielika kripatitņu no kaut kā cita, reizē pazīstama un sveša. Lasīju un bieži iedomājos par to ko no tā laika paaudzes esmu dzirdējusi par tiem laikiem. Kā viņi paši tāpat kā mazā Lēlo klausījās pieaugušo sarunas par laikiem pirms kara. Kā viņi tāpat nebija drīkstējuši dzirdēt lietas un tajā pašā laikā auguši zem sarkanā karoga mestās ēnas. Kā šīs abas izpratnes sajaucas un saplūst, kā tu tikai pieaudzis saproti tos bērnībā dzirdētos vārdus, kā varbūt nožēlo pateikto tagad kad esi liels un saproti tos laikus un runas.

[Matylda Szewczak]

Podobieństwo z "Zabić drozda" nasuwa się samo –narratorem jest dziecko mieszkające z ojcem, mała dziewczynka, której oczami poznajemy świat, na którym zaważa opresyjny dla pewnych grup społecznych system polityczny. Jednak "Mała towarzyszka" wzrusza bardziej i samą opresyjność systemu przedstawia dosadniej, bo narratorką jest dziecko, które należy do klasy represjonowanej, a nie do buntowników z klasy represyjnej. Oczami dziecka poznajemy świat sowieckiej okupacji i represji – rzeczywistość trudną i wymagającą ogromu siły, ale jednak wypełnioną rodzinnym ciepłem, dziecięcym śpiewem, bieganiem i radością mimo przeciwności. To książka o normalnym życiu w nienormalnych czasach, o relacjach międzyludzkich w politycznej opresji, o szczęśliwym dzieciństwie w narodowym i osobistym nieszczęściu. Przez ten sposób narracji książka wpisuje się w refleksję Radhy Bharadwaj z "Closet Land" – o tym, że systemy opresyjne umacniają się tym, że krzywdzą dzieci, traumatyzując je, nie reagując na ich ból, ostatecznie doprowadzając do braku reakcji na krzywdę innych z powodu apatii. To działanie władzy zobaczyć można w reakcjach Leelo, w jej poczuciu odpowiedzialności, winy, w jej panicznym strachu i wstydzie, w gwałtownych emocjach – które jednak w pewnym, ale nie wystarczającym, stopniu są neutralizowane przez obfitość relacji rodzinnych i wzajemną troskę (scena dziadków tańczących krakowiaka, by pomóc Leelo poradzić sobie z atakiem paniki jest jedną z najbardziej wzruszających w książce). Na Leelo świetnie widać też podatność na propagandę radiową, która okazuje się być dla niej po prostu atrakcyjna, jest dla niej rozrywką, podczas której przyswaja treści propagandowe o krwiożerczych kapitalistach zza wielką wodą.

Książka pod względem narracji jest bardzo sprytnie skonstruowana. Patrzymy na rzeczywistość tylko oczami Leelo, czytamy tylko jej komentarze bieżących wydarzeń – są naiwne, proste, kierujące się dziecięcą, pokrętną logiką, a przez to rozczulające, bo Leelo nie za wiele rozumie. Równocześnie z przytaczanych ("nudnych") wypowiedzi dorosłych, kilku opisów ich mowy ciała jesteśmy w stanie wywnioskować, jak toczą się losy Mamy. Mamy świadomość, co się z nią dzieje, rozumiemy grozę i tragiczność sytuacji rodziny, a przez to – przeżywamy bardziej. Nasza wiedza zostaje skonfrontowana z rozczulającą naiwnością Leelo; zostajemy postawieni w roli "dorosłego", który jednak ma dostęp do głowy "małej towarzyszki", ale zmuszony jest tylko patrzeć, jak mała większości rzeczy nie rozumie i obwinia siebie samą, mimo że jest bez winy. To wszystko odbywa się jednak w sposób nienachalny, bardzo naturalny dla całej powieści, przez co efekt zostaje jedynie spotęgowany.

Pozostaje jedynie liczyć, że Mama została objęta amnestią...

[Kirjasieppo · Rating 4 out of 5]

Pidin tästä. Kirja on kirjoitettu lapsen näkökulmasta, lapsenomaisesti, mielestäni kuitenkin teennäisen naiiviuden välttäen. Olen sen verran samaa sukupolvea kirjoittajan kanssa, että pystyin hyvin samaistumaan Leelon mielialoihin, kun hän yritti ymmärtää aikuisten maailmaa: miltä tuntuu kun sanomisillesi joko nauretaan tai vihastutaan, vaikka toistat vain kuulemaasi ja näkemääsi. Ajankuva on traaginen: "ryssän meiningin" kohteeksi joutuneessa Neuvosto-Virossa vankeus tai karkotus oli aina hiuskarvan varassa, joskus vain tuurista kiinni. Kirjoittaja on mielestäni tavoittanut tuon ajan hengen kuvauksessaan hyvin.

[Miina Lindberg · Rating 4 out of 5]

Sellest raamatust on raske kirjutada. See on samaaegselt lihtsalt nii naljakas ja nii kurb. Lootsin rõõmsamale lõpule, kuid seda ei tulnudki.

[Liene · Rating 5 out of 5]

Nu patīk, man tie bērnu dienu atmiņu stāsti! Gaidu ar nepacietību pārējās daļas!

[Paula · Rating 3 out of 5]

Visā visumā grāmata ir jauka. Sirsnīgā nostaļģija un patīkamais naivums lika atgriezties bērnībā un, kaut arī neesmu dzīvojusi padomju laikā, jutu sava veida tuvību galvenajai varonei.
5 zvaigznes gan nedevu, jo trūka novitātes (neko jaunu neizlasīju) un brīžiem kļuva nedaudz vienmuļi.

[māris šteinbergs · Rating 3 out of 5]

es pats neteiktu, ka tā ir kā mūsu Bille

[Aija · Rating 4 out of 5]

Latviešu Billei un Laurai nu pievienojas igauņu Lēlo. Sākumā atmiņu stāsti likās mazliet lēnīgi, bija grūti ielasīties, taču kaut kur grāmatas vidū pieķēru sevi pie domas, ka ir interesanti. Turklāt autorei tiešām ir izdevies "runāt bērna balsī", ar to šī grāmata, manuprāt, atšķiras no mūsu pašu Zālītes Pieciem pirkstiem.

[Epp Petrone · Rating 5 out of 5]

Ilus (väga ilusa kujundusega mu meelest, täis vihjeid ajastule, ma pole absoluutselt nõus eilse EPL-i repliigiga), ängistav, kohati naljakas, kohati iseenda lapsepõlvemälestusi äratav. Need enda üles äratatud mälestused olid samasugused ängistavad. Kasvasime õe-vennaga 1980ndatel nii, et ema tõi raamatukogust koju "kodumaa reetnute" teoseid ega seletanud täpsemalt, mida tähendab "kodumaa reetmine". Ja vanaema mainis, et tädi Salme oli Siberis ja et tema koos oma emaga elas kolm päeva märtsikuises metsas peidus ja sõi sipelgapesa tühjaks... - "Ajad olid sellised..." Selleks ajaks sajatati võimu suunas ehk vähem kui 1950ndatel, Leelo Tungla raamatu toimumisajal. Minu ema ja isa olid ju ise need 1950ndate lapsukesed, nemad juba olid segaduses kasvanud. Ja vanaema-vanaisa olid harjunud suud kinni pidama.
Mõtlen ajale, kui minu lapsed olid 4-aastased. Sama vanad, kui oli Leelo, raamatu peategelane. Minu laste elus polnud ühtegi asja, mille kohta nad valetama ja varjama oleks pidanud. Leelo elus peaaegu puudusid need asjad, millel oleks olnud ühene tähendus. Raadios kõlavate laulude järgi laulmine põhjustas pilkenaeru täiskasvanutes. Seda, et "memme viidi vangi" ei tohtinud kellelegi rääkida - kuigi see oli lapse maailma suurim teema, millest ta ju rääkida oleks tahtnud - et ta ema viidi ära! Ja kui igal pool kõlas "Lenin ja Lenin", siis habemega mänguasja kohta ei tohtinud küsinud, kas see ongi Lenin, eriti ei tohtinud seda küsida tädi Ljudmilla juuresolekul...
Milline segadus.
Nüüdseks on raamat end tõestanud, väga paljudele südamesse läinud, ka tänu filmile. Riigi- ja rahvuspiire ületanud. Lugu ühest pisikesest tüdrukust, kelle ema vangi viidi...

[verbava · Rating 3 out of 5]

якщо пекло є, воно переповнене росіянами.

надворі ранні — дуже ранні — 1950-ті, й історія чотирирічної леело починається з того, що енкаведисти забирають її маму, естонську вчительку й колись директорку естонської школи. решта книжки — це наступні кілька місяців, за які тато леело намагається видерти дружину із зубів системи (він збирає характеристики, шукає зв'язків, винаймає адвоката — але, звісно, совітам на всякі правові умовності байдуже).

леело розповідає про все це зі своєї перспективи. у неї дуже хороша пам'ять (зокрема на кухонні розмови дорослих і на радянську пропаганду, що лунає по радіо), типовий для чотирирічок брак абстрактного мислення (тому в цій книжці багато оречевлених метафор) і так само типово довгий язик (у якийсь момент її дядько аж вирішує, що «негоже такій мудрій дитині стовбичити в чергах»), тож історія повна чистісінької безпосередності. а заразом такий дитячий погляд — навіть якщо не зовсім переконливий — очуднює події, увиразнює їхню абсурдність, навколо якої дорослі вже встигли набудувати трохи когнітивних риштувань, а чотирирічки — ще ні.

ти теж був наївний! […] тобі не хотілося вірити, що на землі, якою пройдуть комуністи, лишаться самі попелища — і то в один миг ока.

[Lote Š. · Rating 3 out of 5]

Nebija slikti, bet noteikti palika mazuma piegarša - prasās izlasīt arī pārējās divas daļas.

Grāmatas aprakstam izvēlētie fragmenti un pats apraksts liek domāt, ka priekšā būs psiholoģski smags gabals par disfunkcionālu bērnību (un vismaz vienā gadījumā zinu, ka tieši tas atturējis grāmatu nopirkt) - iestāstīt bērnam, ka tad, ja viņš būs "labs", mamma atnāks mājās no čekas, noteikti nav labākā lieta, ko darīt. Bet pašā grāmatā tas parādās tikai dažas reizes un it kā garāmejot.

Daudz lielāks uzsvars ir uz Lēlo pazīstami vienkāršajām bērnības dienām, kur it kā blakus, pavisam nesaistīti tiek izspēlēta politiskā realitāte okupētā Igaunijā pēckara gados. Vienkārši un viegli lasāmi, bet nekādu lielo iespaidu neatstāja. Jāskatās, varbūt tikšu pie pārējām daļām - un arī filmas?

[Piotr · Rating 3 out of 5]

Nie wiem sam; jakbym się dał zapędzić w czytelniczy kozi róg.
Wprost - nie podobała mi się ta książka. Literacko jest po prostu taka sobie. Mała Leelo jest bystrą ale średnio ciekawą narratorką. I jakby powiedział mój syn: "niewytrzymalną" - przemądrzałą i bajecznie wprost irytującą.
Ale... zostawia lektura ślad: bo to życie także naszych rodziców i dziadków (najbardziej). Przecież żyli i przeżyli, wychowali następne pokolenia - przetrącone ale całkowicie normalne. W najgorszych, w najciemniejszych nawet czasach, dawało się odnaleźć takie światełko, które pozwalało przetrwać i przeżyć; chociaż na chwilę zapomnieć. Małą Leelo takim światełkiem dla swoich była, chociaż zapewne całkowicie nieświadomie.

[Paya · Rating 5 out of 5]

Świetne przedstawienie dziecięcego świata, a jeszcze lepsze w tym wszystkim było dziecięce poczucie języka i rytmu. Miejsce akcji: stalinowska Estonia. Jak wiadomo, w czasach reżimu właściwe słownictwo jest wszystkim i to właśnie słowo, to, jaką ma wagę, jakie znaczenie niesie, w jakim kontekście się pojawia, ma ogromne znaczenie w całej książce. Narratorka bawi się słowami, rytmem, piosenkami, jak zabawkami, co często wpędza ją w tarapaty i wywołuje pełne napięcia sytuacje. Pozornie śmieszne sytuacje (bo nie można nie śmiać się z nietaktownych wpadek językowych) odsłaniają przed czytelniczką pełne napięcia relacje i przerażającą rzeczywistość. Świetna lektura.