Jump to ratings and reviews
Rate this book

Σμύρνη: ταξίδι στον χρόνο

Rate this book
Με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από την καταστροφή της Σμύρνης, όταν η ανθηρή μητρόπολη, το σημερινό Ισμίρ, διαλύθηκε ολοσχερώς και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, αλλά και τα 200 χρόνια από τη Σφαγή της Χίου, ο διακεκριμένος συγγραφέας και δημοσιογράφος Lutz C. Kleveman κάνει ένα οδοιπορικό, επί έναν ολόκληρο χρόνο, στα ελληνικά νησιά και στη Σμύρνη, που καταλήγει να μετατραπεί σ’ ένα ταξίδι στον χρόνο.
Μεταφερόμαστε στη Χίο στο τέλος του 18ου αιώνα και παρακολουθούμε τα γεγονότα που οδήγησαν στον εξανδραποδισμό του πληθυσμού της, καθώς και στο προσφυγικό κύμα προς τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου. Στη συνέχεια περνάμε απέναντι στα παράλια της Μικράς Ασίας και την κοσμοπολίτικη Σμύρνη, τότε που ζούσαν ειρηνικά εκεί Έλληνες, Τούρκοι, Εβραίοι, Αρμένιοι, Ευρωπαίοι και Αμερικανοί, και ξαναζωντανεύουν μπρος στα μάτια μας οι εξελίξεις που είχαν ως τελικό αποτέλεσμα την Καταστροφή του 1922.
Το συνταρακτικό αυτό γεγονός και τη λήξη του Ελληνοτουρκικού Πολέμου διαδέχτηκε η ανταλλαγή πληθυσμών, κατά την οποία σχεδόν δύο εκατομμύρια χριστιανοί και μουσουλμάνοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους· αυτή η ανταλλαγή αποτέλεσε το πρότυπο για όλες τις εθνοκαθάρσεις του 20ού αιώνα.
Με βάση τις μαρτυρίες των ανθρώπων που συναντά και την επιτόπια έρευνά του, ο συγγραφέας αναζητά το νήμα της Ιστορίας που συνδέει το παρελθόν με το παρόν αλλά και τις μετακινήσεις των πληθυσμών στο Αιγαίο, οι οποίες δείχνουν να μην έχουν τέλος…

328 pages, Paperback

Published April 7, 2022

5 people are currently reading
61 people want to read

About the author

Lutz C. Kleveman

3 books3 followers

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
15 (51%)
4 stars
9 (31%)
3 stars
4 (13%)
2 stars
0 (0%)
1 star
1 (3%)
Displaying 1 - 5 of 5 reviews
Profile Image for Emiliya Bozhilova.
1,916 reviews381 followers
December 6, 2025
През 1922 г. половинмилионна Смирна е населявана най-вече от гърци, по-малко от турци, има стабилно малцинство от арменци и евреи. Но най-живописната група са левантинците. Те са потомци на англичани, французи, италианци и какви ли не други северноевропейски националности, заселили се в Смирна през последните няколко столетия покрай бумтящата търговия на Османската империя с останалия свят. Постепенно са се смесили с другите местни християнски общности, включително гърци и арменци. Левантинците говорят средно по 5-6 езика и са икономическият двигател на Смирна. Градът е толерантен, макар и да не позволява чак пълно смесване, а по-скоро мирно съвместно съществуване.

Този мултиетнически, шарен и процъфтяващ анклав загива в пламъците на буретата с петрол, разхвърляни от войските на Мустафа Кемал в християнските квартали, и подпалени. Десетки хиляди изгарят живи, стотици хиляди се втурват към пристанището, където турските войски грабят, изнасилват и колят под безпристрастните погледи на близо 20 чуждестранни военни кораба - английски, френски, италиански, американски. От корабите изблъскват в морето дори малцината достигнали ги с плуване. А камери и прожектори безучастно осветяват писъците и дима, който е толкова гъст, че го виждат дори в Истанбул.



Гърците и арменците са посечени. Евреите са оставени на мира. А левантинците, притежаващи и западноевропейски паспорти, се спасяват на чуждестранните безучастни военни кораби в пристанището на Смирна, които евакуират на борда само съответните си националности. Европа и САЩ искат да правят бизнес с кемалистка Турция и съвсем не ги интересуват някакви си избивани пред очите им хора.



Върху пепелта и костите на Смирна Ататюрк основава модерна, етнически монолитна Турция и днешен Измир, като и до днес турската история обвинява гърците за холокоста от 1922 г. Не че гърците са безгрешни - именно тяхната грандоманска националистическа Мегали идея ги хвърля във военни действия срещу умиращата Османска империя на територията на Мала Азия, където те самите също колят турци. Смирна плаща цената, докато гръцкото правителство си трае (не спасява никого, чакайки преврат, а гръцката войска се е евакуирала, без да ѝ пука за населението), Европа мълчи и само гледа…



Договорът от Лозана през следващата 1923 г. легитимира в правния мир отминалото и предстоящото етническо прочистване. Гърция и нова Турция “обменят” към 2 милиона души без никой да ги пита искат ли - хората често дори не говорят езика на “родината”. Договорът от Лозана продължава да се използва като аргумент и до днес. А Измир, изникнал върху Смирна, днес е изцяло турски, но по ирония на съдбата - отново е анклав на светското свободомислие, единственият град, където Ердоган и партията му не са печелили, а днешните “черни” турци го смятат за безбожен, както османските им предци са го наричали “гяурски”.

——————————————————
Книгата на Клевеман е смес от пътепис из Егея в навечерието на коронавируса и исторически препратки към XIX и ХХ век. Морето свързва, владетелите и религията разделят. За капак, през следващия ХХI век егейските острови отново се сблъскват с бежанци - този път от Сирия, Близкия Изток и Африка. Корабите на Фронтекс обикалят тези води - и Клевеман се чуди колко по-добри са от европейските си колеги, безучастно гледали убийствата на невинни?

Географията често е история. А историята е далеч от идеална линейна хронология. По-скоро е спирала. Миналото е живо, настоящето е мъгляво, а хората и народите носят все същите повтарящи се травми от памтивека насам. Нищо ново под слънцето, нито една поука не е взета…

——————————————————
Клевеман като репортер с богат опит из целия свят повдига за пореден път - много човешки и ненатрапчиво - теми като космополитизъм, национализъм, патриотизъм, право на борба за по-добър живот, история, идентичност, принадлежност. И, разбира се, пропаганда. Която е сърцевината на всяка историческа националистическа версия на тъжни или трагични събития, гръмко надувайки фанфарите според изискванията на модерната в момента национална митология, родена от съвсем други причини и в различно от реалните събития време.

Хареса ми погледът към днешния и миналия ден на тази лазурносиня граница - а може би просто липсващото свързващо звено? - между континенти и епохи.



4,5⭐️

——————————————————
▶️ Цитати:

🔥”Къщите на другите - построени от хора, които след време са прогонени, и заети от други, също прогонени от родните им места. […] Много от нас живеят в къщите на другите, често без да го знаят.”

🔥“Изглежда, историята не само се повтаря, но и изобщо не се превръща в история, а е винаги присъстващ, сегашен разказ, където случилото се потъва за известно време и после пак се показва. […] При това трагедиите не се превръщат във фарс, а стават все по-трагични, защото човечеството не е в състояние да се поучи от тях.”
Profile Image for Maria_books1.
57 reviews4 followers
April 28, 2022
4,5/5 ⭐

Μου αρέσει να διαβάζω ιστορικά βιβλία/ μυθιστορήματα και από ανθρώπους που δεν ανήκουν στο άμεσο πολιτιστικό/εθνικό περιβάλλον του χώρου για τον οποίο κάνουν έρευνα. Με αυτόν τον τρόπο παρακολουθώ και την οπτική γωνία του "άλλου", του ξένου. Έτσι μπορώ να δημιουργήσω μια ολοκληρωμένη εικόνα για τα γεγονότα και φυσικά να βγάλω τα δικά μου συμπεράσματα για το τι πραγματικά έγινε, οπότε αυτό το βιβλίο μου ήρθε "γάντι"! 😅

Η ιστορία είναι για το ταξίδι του συγγραφέα στα ελληνικά νησιά και τη Σμύρνη το οποίο αυτόματα οδηγεί τον ίδιο (κατά συνέπεια και εμάς τους αναγνώστες) σε ένα ταξίδι πίσω στον χρόνο και στα γεγονότα της καταστροφής της Σμύρνης.

Ο αφηγητής είναι πολύ ιδιαίτερος. Για να σας δώσω να καταλάβετε, το βιβλίο ξεκινά με τον συγγραφέα μας, ο οποίος είναι έτοιμος να αρχίσει ένα οδοιπορικό την εποχή που η πανδημία του κορονοϊου έχει μόλις φτάσει και στην Ελλάδα. Μέσα από τις δικές του εμπειρίες και την επιτόπια έρευνα θα γνωρίσουμε μαζί του ανθρώπους από το τότε και από το τώρα. Η αφήγηση επίσης εναλλάσσεται στο τότε και το τώρα κάτι που λειτουργεί ως δραματικός παράγοντας στην ιστορία.

Μέσα στην αφήγηση αγκαλιάζονται πολλές ιστορίες και γενιές μαζί. Κάποιες θα σας κάνουν να δακρύσετε, να θυμώσετε, να απελπιστείτε αλλά σίγουρα θα μάθετε πολλά πράγματα για την καταστροφή της Σμύρνης και κυρίως για τα γεγονότα που έλαβαν χώρα πριν συμβεί αυτή η καταστροφή! Να ξέρετε ότι οι περιγραφές είναι λεπτομερείς και γραφικές, δηλαδή όπως ακριβώς πρέπει να περιγράφεται ένα τόσο καταστροφικό γεγονός όσο είναι ο πόλεμος και ο ξεριζωμός.

Συναντάμε πολλούς χαρακτήρες και να είστε σίγουροι ότι ο συγγραφέας παρακολουθεί τα γεγονότα και από τις δύο πλευρές, αυτή των αυτή των Ελλήνων και αυτή των Τούρκων.

Το συστήνω ανεπιφύλακτα σε όλους διότι είναι ένα ιστορικό γεγονός για το οποίο καλό είναι να ξέρουμε μερικά πράγματα! 💞
Profile Image for Anna.
87 reviews
February 11, 2025
So ein interessantes Buch! Geschichte sehr lebendig erzählt. Die tragische Geschichte des heutigen Izmirs (damals das kosmopolitische Smyrna) sowie der Insel Chios, die Spaltung der Griechen und Türken seitens der Politik, die ethnische Säuberung basierend auf dem Vertrag von Lausanne, die als Blaupause für alle weiteren ethnischen Säuberungen des 20. Jahrhunderts diente... Berührend, furchtbar, lehrreich... Und jetzt hab ich Fernweh 🥲
Profile Image for Jennie .
297 reviews64 followers
August 17, 2022
"Δεν υπάρχουν εγκλήματα πολέμου. Ο ίδιος ο πόλεμος είναι το έγκλημα."

Αυτό το βιβλίο δεν είναι μια ξερή ιστορική μελέτη. Είναι πολλά περισσότερα. Μιλάει για πολλά περισσότερα.

Για αρχή είναι ένα οδοίπορικό που μας ταξιδεύει στη Χίο, στη Σμύρνη, στη Σάμο και την Λέσβο του παρόντος και στην Χίο και στη Σμύρνη του παρελθόντος.

Μέσα από τις διάφορες πηγές που αναζήτησε, τις μαρτυρίες που κατέγραψε, τις επαφές του με ανθρώπους που συνδέονταν με τα γεγονότα που αναφέρει (ή με απογόνους αυτών) και γενικότερα την ενδελεχή ερευνά του, μας αναφέρει για τις περιοχές αυτές, για την ανάπτυξή τους και για την πτώση τους. Περιγράφει την σφαγή της Χιου και την καταστροφή της Σμυρνης, τα προσφυγικά κύματα που δημιουργήθηκαν και τις ομοιότητες που εχουν τα σημερινά προσφυγικα κύματα με τα τότε προσφυγικά κύματα.

Επίσης μέσα από την δική του εξερεύνηση στους καταυλισμούς και τις συζητήσεις που είχε με ανθρώπους των νησιών που δέχονται πρόσφυγες, μας περιγράφει την κατάσταση με τα σημερινά προσφυγικά κύματα και τα δεινά των ανθρώπων αυτών που μένουν στους καταυλισμούς και μέχρι να φτάσουν εκεί.

Τέλος, ο συγγραφέας μας αναφέρει και τις εντυπώσεις του για τους ανθρώπους των δύο λαών που γνώρισε, την ζωή τους, την ιδιοσυγκρασία τους, τις ομοιότητες και τις διαφορές τους.

Ένα βιβλίο που δημιουργεί πολλά ερωτήματα και αποτελεί τροφή για σκέψη, κριτική και συζήτηση.

"Δεν πρέπει να κάνουμε άλλους πολέμους, να βάζουμε τους γιους μας να σκοτώνονται. Πρέπει καποια στιγμή να τα αφήσουμε πίσω όλα αυτά. Να μιλήσουμε μεταξύ μας, σαν άνθρωποι, και να βρούμε λύσεις για όλα.
Με αγάπη όλα γίνονται, μόνο αγάπη θέλει".
12 reviews1 follower
December 4, 2022
Διαβαζοντας για ιστορικά γεγονότα που είναι κομβικής σημασίας για την Ελλάδα, από ανθρώπους που δεν επηρεαζονται άμεσα, είναι ένα πλεονέκτημα, γιατί μπορείς να δεις την ίδια ιστορία με άλλη οπτική. Προσωπικη μου άποψη είναι ότι το συγκεκριμένο βιβλίο (όπως και όλα που σχετίζονται με την μικρασιατική καταστροφή) έρχεται και συμπληρώνει την υφιστάμενη βιβλιογραφία και είναι δύσκολο ένας αναγνώστης μη εξοικειωμενος με τη μικρασιατική καταστροφή να αποκομίσει την πλήρη εικόνα.
Το βιβλίο δεν είναι ένα στεγνό ιστορικό έργο, αλλά έχει πνεύμα και σε ταξιδεύει, όπως επίσης, είναι εμφανές ότι ο συγγραφέας έκανε ενδελεχή έρευνα.
Υπαρχουν ωστοσο σημεία που φαίνεται ότι είτε δεν ερευνηθηκαν σε βάθος, είτε ο συγγραφέας εκφέρει έμμεσα την άποψη του και πιο συγκεκριμένα όταν αναφέρει την εκστρατεία ως ιμπεριαλιστικο πόλεμο του Βενιζέλου (υπαρχει εξαιρετικό εργο που αναλύει το γεγονος αυτο), όπως επίσης όταν αναφέρει ότι η φίλο φιλοβασιλικη κυβέρνηση ήθελε την αναβίωση του Βυζαντίου και για αυτό συνέχισε τον πόλεμο.
Αποτελει ωστόσο μια πολύ καλή προσθήκη στην υφιστάμενη βιβλιογραφία για ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια της ελληνικής ιστορίας.
Displaying 1 - 5 of 5 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.